ستاره ی قطبی

[Almas Parsi]

افسانه صورتهای فلکی خرس بزرگ و خرس کوچک



بی شک معروفترین و بارزترین صورت قلکی آسمان و بخصوص آسمان شمالی و بهاری صورت فلکی خرس بزرگ یا دب اکبر است که توسط 7 ستاره معروف خود که شکل یک ملاقه را ذهن آکثر مردم تداعی میکند شناخته شده است و حتی گاهی با همین نام یعنی ملاقه معرفی می گردد.
البته قابل ذکر است صورت فلکی دب اکبر که در تصور عموم مردم همان هفت ستاره تلقی می شود اشتباه است و این هفت ستاره تنها قسمتی از بدن خرس (کعب ران و دم خرس) را نشان می دهد و صورت فلکی کامل خرس بزرگ دارای ستارگان بیشتری است که در نقشه زیر می بینید .

نقشه خرس بزرگ و کوچک و ستارگان معروف و چگونگی یافتن ستاره قطبی

این صورت فلکی در ملل کهنی چون : ایران (پارس), مصر, روم و یونان شناخته شده بوده است و هر ملت بنابر اسطوره ها و عقایدش شکل خاصی را در آن می دیده است . ولی افسانه های اکثر صور فلکی مربوط به یونان باستان است و نباید اینگونه تصور شود که صور فلکی در دنیای قدیم فقط در یونان قدیم شناخته شده بوده است .
صورت فلکی خرس بزرگ به دلیل رابطه ای خاص که در یافتن ستاره قطبی دارد معروفیتی افزونتر کسب کرده چرا که اگر فاصله بین دو ستاره لبه آبگردان یعنی دوبه (آلفا) و مراق (بتا) را پنج برابر کنید به ستاره قطبی می رسید . باید توجه شود که خرس بزرگ یک صورت فلکی پیرا قطبی است و در نیم کره شمالی غروب نمی کند البته شاید در بعضی مواقع و در نواحی نزدیک استوا ارتفاع آن در افق شمالی کم شود و بعضی قسمت های آن به زیر افق برود ولی باز هم می توان در یک افق مناسب آن را دید .
در افسانه های یونانی نقل شده است زئوس خدای خدایان شیفته گالیستو شاهزاده آرکادی می شود و جونو که ملکه زئوس بود به این عشق ورزی حسادت کرده و کالیستو را به شکل خرس تبدیل می کند و بعدها به آسمان صعود می دهد. زئوس از گالیستو پسری به نام آرکاز داشت که روزی برای شکار به جنگل می رود و با مادر خود که به شکل خرس در آمده بود مواجه می شود و قصد شکار آن را می کند . زئوس برای جلوگیری از رخدادی تلخ آرکاز را نیز به شکلی خرسی کوچک در آورد و به آسمان صعود داد تا در کنار مادر خود قرار گیرد و مبنای افسانه خرس کوچک یا دب اصغر باشد .
خرس کوچک نیز در ملل عصر باستان که نام آنها در بالا آورده شد شناخته شده بوده و هفت ستاره آن که کل صورت فلکی را شامل می شود در این ملل کهن دارای اهمیتی خاص بودند . در ضمن شکل خرس کوچ بسیار شبیه ملاقه دب اکبر است که ستاره قطبی در انتهای صورت فلکی خرس کوچک قرار گرفته است .

تصویر افسانه ای خرس بزرگ

منبع : نجوم ایران