اطلاعات داروها - فارماکولوژی

[reza-1369]

داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی NSAIDS


داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) یکی از پرکاربردترین داروهای پزشکی

هستند. این داروها باعث مهار سیکلواکسیژناز میشوند و سه خاصیت مهم کاهش

التهاب، ضد درد و تب بر دارند .

این گروه از داروها در دوزهای بالا اثرات ضد التهابی دارند.NSAIDها از این جهت منحصر

به فرد هستند که غیر مخدر می باشند و اعتیادی ایجاد نمی کنند.

نپروکسن، آسپیرین و ایبوبروفن از جملهٔ این داروها محسوب می شود.


دسته بندی

مشتقات پروپیونیک اسید:

ایبوبروفن(Ibuprofen) ناپروکسن(Naproxen) فنوپروفن(Fenoprofen) کتوپروفن(Ketoprofen)

فلوربیپروفن(Flurbiprofen) اکساپروزین(Oxaprozin)

آنزیم سیکلواکسیژناز باعث تبدیل اسید آراشیدونیک به پروستاگلاندینها می‌شود .


آسپرین و سایر NSAID ها:

آسپرین ( استیل سالی سیلیک اسید) یک نمونه اصلی سالیسیلاتها است.NSAID های

قدیمی دیگر مانند ( ایبوپروفن ،‌ایندومتاسین و ترکیبات دیگر ) عمدتا در Potency و اثرات ضد

درد و ضد التهاب و مدت اثرشان با هم تفاوت دارند.

Naproxen و Ibuprofen دارای اثربخشی متوسطی هستند، Indomethacin دارای اثربخشی

ضد دردقوی تری می باشد.

Rofecoxib و Celecoxibاولین ترکیبات ازگروه جدید NSAID ها میباشند که مهارکننده انتخابی

Cox-2 می باشند.


الف) مکانیسم عمل:

آنزیم سیکلوژناز باعث تبدیل اسید آراشیدونیک به پروستاگلاندینها می شود که حداقل در

۲ ایزوفرم وجود دارد: Cox -1 و Cox -2

Cox-1 : عمدتاَ در سلولهای غیرالتهابی یافت می شوند، درحالی که Cox-2 در لمفوسیتهای

فعال و پلی مورفونوکلئرها و سایر سلولهای التهابی یافت می شود.

آسپیرین و NSAID های غیرانتخابی قدیمی سبب مهار هر ۲ نوع سیکلوژناز می شود و در

نتیجه کاهش سنتز پروستا گلاندین و ترومبوکسان در سراسر بدن می شوند.

آزادسازی پروستاگلاندینها برای حفظ عملکرد homeostatic بدن ضروری است. از نظر تئوری

مهار کننده های انتخابی Cox-2 اثر کمتری بر روی پروستاگلاندینهایی که درگیر با عملکرد

Homeostatic بدن هستند،دارند.

خصوصا پروستاگلاندینهایی که در دستگاه گوارشی عمل می کنند کمتر تحت تاثیر قرار میگیرند.

تفاوت بین آسپرین و سایر NSAID های دیگر در این است که آسپرین بطور غیر قابل برگشت

سیکلو اکسی ژناز را مهار میکند ، در حالیکه NSAID های دیگر بطور برگشت پذیر سیکلواکسی

ژنازرا مهارمی کند.

نتیجه این مهار غیر قابل برگشت سیکلواکسی ژناز توسط آسپرین دوره ی اثر بلندتر ضدپلاکتی

این دارو را توجیه می کند.


ب) اثرات

پروستاگلاندین ها مهمترین مدیاتورها در ایجاد التهاب می باشند،مهار کننده های سیکلواکسی

ژناز (NSAIDs) التهاب را کاهش می دهند ، اگرچه که آنها هیچ اثری بر روی بافت صدمه دیده

و واکنشهای ایمونولوژیک ندارند.

سنتز پروستاگلاندین ها در CNS توسط پیروژنها تحریک میشود که نتیجه آن بالارفتن درجه حرارت

بدن می باشد.

NSAID ها با مهار سنتز پروستاگلایندها در CNS باعث کاهش تب (antipyretic action) می شوند.

مکانیسم اثر ضد درد NSAID ها بخوبی شناخته نشده است.

بنظر میرسد کاهش تولید پروستاگلاندینها در بافتهای آسیب دیده سبب کم شدن فعالیت گیرنده

های محیطی درد می شود. علاوه براین ممکن است یک مکانیسم مرکزی در کار باشد. مهارکننده

های سیکلواکسی ژناز با عملکرد Homeostatic پروستاگلاندینها مداخله می کنند.

بطور خیلی مهم مهارکننده های سیکلوژناز (NSAID) سبب کاهش پروستاگلاندین محافظ دستگاه

گوارش و کاهش پروستاگلاندینی که موجب Autoregulation عملکرد کلیه می گردد.



فارماکوکنیتیک و مصارف بالینی:

- آسپیرین:

آسپیرین در دوز کمتر از mg/day300 دارای اثر کاهش در تجمع پلاکتی می باشد. همچنین آسپرین

در دوزهای بالاتر دارای اثر ضد درد- ضد تب و ضد التهاب می باشد. آسپرین به آسانی جذب میشود

و در خون و در بافتها به استات و سالیسیلیک اسید هیدرولیز میشود دفع آسپیرین از طریق کلیه ها

می باشد.

- NSAID های دیگر:

سایر NSAID ها از طریق خوراکی بخوبی جذب می شوند. ایبوپروفن دارای نیمه عمر ۲ ساعت میباشد

و بطور نسبی Safe می باشد و نسبت به سایر NSAID های غیر انتخابی قدیمی ارزان می باشد.

ایندومتاسین یک NSAID ، Potent با سمیت افزایش یافته می باشد.

ناپروکسن و پیروکسیکام دارای نیمه عمر بلندتر می باشند که اجازه ی دفعات مصرف کمتر این دارو

در روز را می دهد. NSAID ها برای درمان درد خفیف تا متوسط خصوصا دردهای التهابی مانند آرتریت

و نقرس موثر هستند.

مهار کننده های Cox-2 عمدتا برای اختلالات التهابی بکار می روند. NSAID های انتخابی در اختلالات

دیگر مانند دیسمنوره و سر درد بکار می روند.مصرف دراز مدت NSAID ها باعث کاهش ریسک ابتلاء

به کانسر کولون می شود.


ج) سمیت

آسپرین:

شایعترین عوارض جانبی این دارو عوارض گوارشی آن می باشد.در استفاده مزمن از این دارو ممکن

است زخم معده ، خونریزی از قسمت فوقانی دستگاه گوارش ایجاد شود.

اثرات کلیدی شامل نفریت Interstitial می باشد. آسپرین زمان خونریزی را افزایش می دهد. بعضی

از افراد ممکن است افزایش حساسیت نسبت به آسپرین نشان دهند که در این صورت باید از مصرف

سایر NSAID ها در آن افراد اجتناب کرد.

در دوزهای سمی آسپرین ،‌ ایجاد مسمومیت می نماید.در بچه ها با عفونت ویروسی اگر آسپرین

داده شود احتمال افزایش ریسک برای ابتلاء به reyes syndrome وجود دارد (این سندرم با دژنراسیون

چربی در کبد و انسفالوپاتی بروزمی کند)

NSAID های غیر انتخابی:

این داروها مانند آسپرین سبب بروز عوارض گوارشی می شوند ( ولی شیوع این عوارض با این دارو

ها کمتر از آسپرین است.)

چون این داروها از طریق کلیه ها دفع می شوند، صدمه کلیوی ناشی از این داروها سبب افزایش

غلظت سمی آنها در خون می شود.

COX-2 مهار کننده های انتخابی:

Celecoxib – Rofecoxib – ValdeCoxib شامل Cox-2 مهار کننده های انتخابی COX-2 Selective Inhibitors

باعث کاهش ریسک ابتلا به عوارض گوارشی مانند زخم معده و خونریزیهای دستگاه گوارش می شوند.

آنها در دوز های معمولی خاصیت ضد پلاکتی ندارند و در نتیجه دارای اثر حمایت قلبی نمی باشند.

مصرف آنها در اختلالات کلیوی توصیه نمیشود زیرا Cox-2 در کلیه ها فعال می باشد.