نقش معلمان در گسترش فرهنگ پژوهشی

[نارون1]

معلمان، نخستین مشعل‌داران پیشرفت فكری دانش آموزان هستند. معلمان مجرب و بادرك و فهم برای پربار كردن هرچه بیشتر درس، در تمام زندگی به دنبال اندیشه ها و مطالب تازه هستند.


آنان به دانش آموزان می آموزند كه چگونه علمی فكر كنند،

چگونه منطقی بیندیشند،

چگونه مشاهده كنند و چگونه مشاهدات خود را منظم نمایند،

چگونه حدس بزنند و … معلمان باید بتوانند فعالیت های علمی دانش آموزان را برنامه ریزی و هدایت و روحیه تعاون و هم فكری را در آن ها تقویت كنند.

برای نیل به این مهم، معلمین باید خود پژوهشگر باشند و با جان و دل با دانش آموزان مشاركت و همكاری داشته باشند .



در نظام های آموزشی موفق نقش معلمین است که بعنوان هدایت گر و راهنما پژوهش را به دانش آموزان خود بیاموزد. در سیستم های آموزشی موفق، خروجی سیستم پژوهشگرانی هستند که در اثر آشنایی با روش های پژوهش و به وسیله جمع آوری و طبقه بندی اطلاعات، توانایی تولید نظریه های جدید برای حل مشکلات و توسعه ی کمی و کیفی موضوعی خاص بدست آورده اند.



براساس این دیدگاه ، معلم باید بکوشد تا با شناخت توانمندی ذهنی دانش آموزان، زمینه های لازم را برای رویارویی آنان با مسائل مختلف فراهم آورد و در نهایت روش کشف مجهول و پاسخ به سوال را با آن ها بیاموزد.

به عبارت دیگر می توان وظیفه اصلی معلم را آموزش مراحل گوناگون کاوشگری نامید که در اثر آن دانش آموزان تبدیل به پژوهشگران و محققانی خواهند شد که برای حل مسائل مختلف، آمادگی لازم دارند آشنا کردن دانش آموزان با روش های تحقیق و پژوهش باعث تغیی در نگرش و ارتقای توانایی نسل جدید در کسب مهارت و دانش های برتر می شود.



معلم، مهم ترین و حساس‌ترین نقش را در نهادینه کردن امر پژوهش به عهده دارد. براساس اهداف آموزشی، ویژگی‌های دانش آموزان، نیازها و علاقه‌مندی آن‌ها و امکاناتی که برعهده دارد، تدریس خود را به سمتی سوق دهد که منجربه حس کنجکاوی در شاگردان شود.

تدریس او به گونه‌ای باشد که با پرسیدن سۆالات متنوع، زمینه را برای کسب اطلاعات بیشتر و کسب دانش فراتر فراهم کند. پرسش‌ها باید متناسب با اهداف آموزشی هر پایه و نیاز دانش آموزان باشد.



معلم در ابتدا باید شیوه و مراحل تحقیق کردن را آموزش دهد و سپس بعد از بررسی میزان اطلاعات شاگردان در مورد موضوع مورد نظرکه می‌بایست براساس اهداف، نیازها و علاقه دانش آموزان باشد، به بحث و گفتگو با آن‌ها بپردازد و با ایجاد چالش فکری به منظور دستیابی به اطلاعات بیشتر از آن‌ها خواسته شود در یک مدت زمان معین به تحقیق بپردازند در این صورت آن‌ها قدرت حل مساله مطرح شده را پیدا می‌کنند و به دنبال راه حل و جمع‌آوری اطلاعات می‌پردازند.


با ارائه کارهای پژوهشی به دانش‌آموزان میزان توانایی علمی، خلاقیت، صبر و شکیبایی را می‌توان سنجید.

کارهای پژوهشی را می‌توان به صورت گروهی ارائه داد تا روحیه کارجمعی و همکاری در آن‌ها رشد یابد. در این حالت بچه‌ها در داخل گروه به تبادل فکر واندیشه می‌پردازند.

امروزه بار مسئولیت سنگین گسترش فرهنگ پژوهش در سطح جامعه بر دوش معلمان است. البته معلمان هم بدون زمینه و امکانات و شرایط لازم و کافی نمی توانند کاری درزمینه گسترش تفکر پژوهشی و پژوهشگری پیش ببرند. بنابراین پیش از آن که معلمان در امر پژوهش نقش داشته باشند ابتدا باید فرهنگ پژوهش در میان آن ها به اندازه کافی گسترش یافته و همه گیرشود.

برای این کار لازم است همه تنگناها و مشکلات اقتصادی و عوامل دیگر همچون ساختار اداری آموزش و پرورش و دیدگاه های منفی مسئولان ارشد این وزارتخانه نسبت به پژوهش رفع شود تا همه معلمان بتوانند معلم پژوهنده شوند.



تبيان