آیات قرآن کریم بصورت صفحه به صفحه..(تفسیر و توضیح)

[عبدالله91]

مَّن ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضَٰعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا كَثِيرَةً وَاللَّهُ يَقْبِضُ وَيَبْصُۜطُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ(245)

نکات تفسیری:

وام دادن به خدا:

وام دادن به خدا، هفت بار در قرآن آمده و هر انفاقی در راه خدا را شامل می شود؛ مانند کمک به نیازمندان و حمایت از محرومان و انفاق هایی که در راه جهاد می شود.

اهمیت مسألۀ انفاق:

در چندین آیه از قرآن کریم( از جمله این آیه) دربارۀ انفاق در راه خدا، تعبیر قرض به پروردگار به کار رفته است و این، نهایت لطف خداوند نسبت به بندگان است، از سوی دیگر، اهمیت مسألۀ انفاق را می رساند. مالک حقیقی همۀ هستی اوست و انسانها، تنها به عنوان نمایندگی خداوند، در بخش کوچکی از آن تصرف می کنند. چنان که در آیۀ هفتم سورۀ حدید می خوانیم: « آمنوا بالله و رسوله و أنفقوا ممّا جعلکم مّستخلفین فیه»؛ «به خدا و رسولش ایمان بیاورید و از آنچه خداوند، شما را در آن ،نمایندۀ خود ساخته ،انفاق کنید»

با این حال، از بندۀ خود قرض می خواهد، آن هم قرضی با چنین سود فراوان.

حضرت علی (ع) می فرمایند:
« خداوند، از شما درخواست قرض کرده است؛ در حالی که گنج های آسمان و زمین از آن اوست و بی نیاز و ستوده است[آری اینها نه از روی نیاز است بلکه] می خواهد شما را بیازماید که کدام نیکوکارترید».

پاداش انفاق کنندگان:

خداوند به جای فرمان به قرض دادن، می پرسد: « کیست به خداوند قرض دهد؟» تا مردم احساس اکراه و اجبار نکنند و با میل و رغبت، به دیگران قرض دهند. از آنجا که انسان، غریزۀ منفعت طلبی دارد، خداوند برای تحریک انسان، از این غریزه استفاده کرده، می فرماید: «فیضاعفه أضعافا»
واژۀ «اضعاف»ئدر آیه به صورت جمع آمده و با کلمۀ «کثیرة» تاکید شده است و علاوه بر آن ، جملۀ «یضاعف» نیز تأکید بیشتری را از «یضعف» می رساند. از مجموع این موارد استفاده می شود که خداوند، برای انفاق کنندگان، پاداش بسیار فراوانی قرار داده است.

هنگامی که آیۀ «من جاء بالحسنة فله خیر منها»{آیۀ89 سورۀ نمل} نازل شد، پیامبر(ص) از خداوند تقاضای ازدیاد کرد؛ ایۀ « فله عشر امثالها»{آیۀ160 سورۀ انعام} (ده برابر برای او پاداش است) نازل شد. باز درخواست ازدیاد کرد، آیۀ قرض الحسنه با جملۀ «أضعافا کثیرة» نازل شد.

پیامبر دریافت، کثیری که خداوند مقدر کند ،قابل شمارش نیست.

نهی از برداشت نادرست:

جلوی بدآموزی و سوء برداشت باید گرفته شود؛ اگر در ابتدای آیه، خداوند با لحنی عاطفی از مردم قرض می خواهد، به دنبال آن می فرماید: {وَاللَّهُ يَقْبِضُ وَيَبْصُۜطُ}تا مبادا گروهی همچون یهود خیال کنند خداوند فقیر است و بگویند «إنّ الله فقیر و نحن اغنیاء»،« قطعا خدا فقیر است و ما غنی و بی نیاز هستیم»{آیۀ 181 سورۀ آل عمران}.

همچنین بدانند که قرض گرفتن، برای رشد انسان است، نه به دلیل نیاز او.

منافقان گفتند: به مسلمانان انفاق نکنید تا از اطراف رسول خدا پراکنده شوند؛ قرآن در جواب آنها فرمود: آنها در چه باوری هستند؟ مگر نمی دانند خزاین آسمان و زمین در دست خداوند است؟!

پاداش دو سرا:

پاداش قرض دهندگان هم در دنیا و هم در آخرت است؛ زیرا در کنار«اضعافا کثیرة» می فرماید: «إلیه ترجعون». گویی حساب قیامت جدا از پاداش دنیوی است.
از اینکه از صفات خداوند تعالی، سه صفت ( قبض و بسط و مرجعیت) او را آورده،، می خواهد بفهماند که آنچه در راه خدا می دهند، باطل نمی شود و بعید نیست چند برابر شود؛ برای اینکه گیرندۀ آن خداوند است و او هر چه را بخواهد، ناقص می کندو هر چه را بخواهد افزایش می دهد و شما به سوی او باز می گردید و آن زیاد شده را پس می گیرید. البته این فزونی یا نقصان،بر طبق ضوابط دقیقی است که در جای خود بیان شده است.

برگرفته از تفسیرهمراه