آنژیوگرافی چیست؟

[solinaz]

آنژیوگرافی چیست؟
عروق کرونر رگ‌های خونی هستند که خون دارای اکسیژن را به عضله قلب حمل می‌کنند. به منظور پمپ کردن خون به سراسر بدن، قلب باید ذخیره دائمی از اکسیژن را داشته باشد. زمانی که خون از بطن چپ خارج می‌شود به سرخرگ اصلی بدن یعنی آئورت وارد می‌شود. در همان ابتدای سرخرگ آئورت، نزدیک بالای قلب، دو سرخرگ کرونر منشعب شده است که تحت عنوان سرخرگ‌های کرونر چپ و راست گفته می‌شوند. سرخرگ‌های کرونر در سطح قلب قرار گرفته و به شاخه‌های کوچکتر منشعب می‌شوند سپس به اعماق عضله قلب وارد شده و اکسیژن را به سلول‌های قلب می‌رسانند. داخل دیواره سرخرگ‌ها به طور طبیعی صاف و انعطاف پذیر است که امکان حرکت جریان خون را به راحتی فراهم می‌کند. طی سال‌‌ها داخل دیواره رگ ممکن است با باقیمانده چربی‌ها پوشیده شود. زمانی که این روند (که آترواسکلروزیس نام دارد) دو سرخرگ کرونر را دربرگیرد، نتیجه بیماری عروق کرونر خواهد بود. ادامه تشکیل این رسوب باقیمانده‌های چربی که پلاک نام دارند در دیواره عروق،‌ باعث باریک‌تر شدن سرخرگ‌ها شده و جریان خون کاهش می‌یابد. این پلاک‌ها می‌توانند جریان خون سرخرگی را به حدی کاهش دهند که باعث آنژین یا حمله قلبی شوند. آنژین به صورت درد و ناراحتی در قفسه سینه، بازو، گردن یا فک ظاهر می‌شود و زمانی روی می‌دهد که عروق کرونر مسدود شده اجازه عبور خون کافی را به عضله قلب نمی‌دهند. آنژین به طور مشخص طی فعالیت بدنی یا استرس روحی یعنی زمانی که قلب شدیدتر کار می‌کند و به اکسیژن بیشتری نیاز دارد، روی می‌دهد و تنها چند دقیقه طول می‌کشد و با استراحت فروکش می‌کند. در حمله قلبی، یک لخته خون معمولا در قسمت باریک رگ شکل می‌گیرد و راه عبور خون را مسدود می‌کند. این قطع جریان خون دارای اکسیژن به عضله قلب منجر به صدمه دائمی به بخشی از عضله قلب می‌شود. برخلاف درد آنژین، درد ناشی از حمله قلبی معمولا بیش از ۱۵ دقیقه طول می‌کشد و با استراحت برطرف نمی‌شود. برای جلوگیری از وقوع حمله قلبی ناشی از انسداد عروق امروزه روش‌های تشخیصی و کارآمدی وجود دارد. یکی از مطمئن‌ترین روش‌ها برای تشخیص وجود گرفتگی در عروق کرونر آنژیوگرافی است. در صورتی که فردی دچار آنژین صدری، درد در ناحیه قفسه سینه، تنگی آئورت یا نارسایی قلبی که علت آن مشخص نیست شده باشد معمولا متخصص قلب انجام عمل آنژیوگرافی را به او توصیه می‌کند. به کمک آنژیوگرافی تعداد عروق کرونر مسدود شده، محل انسداد، و میزان آن مشخص می‌شود. آگاهی از این موارد به پزشک امکان می‌دهد نحوه درمان را تعیین کند. در صورتی که تشخیص انسداد و گرفتگی رگ تایید شود ممکن است پزشک انجام آنژیوپلاستی را تجویز نماید که در واقع نقش درمانی دارد و طی آن انهدام لخته مسدودکننده رگ انجام می‌شود. شاید گاهی آنژیوگرافی نگران کننده به نظر برسد اما واقعیت این است که در صورت انجام آن توسط متخصص کاردیولوژیست و در مرکز درمانی مجهز و مطمئن، بیمار با مشکل خاصی مواجه نخواهد بود. طی آنژیوگرافی یک لوله بسیار کوچک به نام کاتاتر از قسمت کشاله ران به داخل رگ وارد می‌شود. سر کاتاتر یا در قلب و یا در مدخل عروق تغذیه‌کننده قلب قرار داده می‌شود و یک مایع خاص از طریق آن تزریق می‌شود که به وسیله اشعه ایکس قابل رویت بوده و تصاویر را شفاف می‌سازد. تصاویر به دست آمده آنژیوگرام نامیده می‌شوند. با عبور اشعه ایکس از بدن در مقادیر مختلف و جذب آن توسط بافت‌های متفاوت تصویر تهیه شده و در کامپیوتر ذخیره و یا روی فیلم ظاهر می‌شوند. این روش در زمانی کوتاه وضعیت عروق قلب را به خوبی نشان می‌دهد و بیمار و پزشک کاملا از این وضعیت آگاه می‌شوند و پزشک نوع درمان را با اطمینان بیشتری تعیین می‌کند. معمولا کلیه مراحل کار حدود نیم ساعت به طول می‌انجامد و پس از آن بیمار یک شب را در بیمارستان می‌گذراند اما پس از مرخص شدن از بیمارستان تکلیف او روشن شده در صورت وجود انسداد در عروق، تحت درمان مناسب قرار می‌گیرد. بنابراین بیماران باید بدانند آنچه نگران‌کننده است وجود انسداد و گرفتگی عروق قلب است که می‌تواند پیامدهای ناخوشایند و گاه غیرقابل جبرانی را به دنبال داشته باشد و آنژیوگرافی می‌تواند در پیشگیری از این عواقب کمک موثری باشد.

تغيير شيوه زندگي در دهه‌هاي اخير و به تبع آن كاهش تحرك بدني، مصرف سيگار، افزايش چربي و فشار خون باعث شده است كه بيماري‌هاي قلبي ـ عروقي بخصوص در كشورهاي در حال توسعه به عنوان يكي از مهم‌ترين عوامل مرگ و مير شناخته شوند.يكي از موثرترين روش‌هاي تشخيص وجود گرفتگي در عروق كرونر ـ از عوامل ايجاد حملات قلبي ـ آنژيوگرافي است كه بسياري از مردم از شنيدن نام آن مي ترسند ، حال آن‌كه آنژيوگرافي فقط يك روش تشخيص براي بررسي رگ‌هاي قلب استبراي پيشگيري از حملات قلبي ناشي از گرفتگي يا انسداد عروق، امروزه راه‌هاي گوناگوني وجود دارد كه آنژيوگرافي به عنوان يك روش تشخيصي درماني يكي از آنهاستآنژيوگرافي يك روش پرتونگاري از رگ‌هاي خوني است كه براي مشاهده و معاينه دقيق رگ‌هاي قلب و ساختمان اين عضو حساس بدن به كار مي‌رود. اين روش بر خلاف ساير روش‌هاي تشخيصي همچون اكوكارديوگرافي و نوار قلب، حتما بايد در بيمارستان انجام شود.روش كاربه كمك آنژيوگرافي تعداد عروق كرونر مسدود شده، محل انسداد و ميزان آن مشخص مي‌شود و مستقيم‌ترين راه كشف مشكلات شريان‌هاي كرونري قلب استفاده از آنژيوگرافي است. اين روش با تزريق يك ماده رنگي حاجب به وسيله يك لوله بلند، نازك و قابل انعطاف بنام كاتتر انجام مي‌شود.

اگرچه هنگامي كه لوله كاتتر به قلب مي‌رسد ممكن است فرد مقداري دچار تپش قلب شود ـ كه اين وضعيت طبيعي است ـ اما به طوركلي هنگام انجام آنژيوگرافي فرد چيزي احساس نمي‌كند. در اين روش پس از اين‌كه كاتتر از طريق شريان يا وريدي كه در كشاله ران وجود دارد به سمت قلب فرستاده شده و در قلب يا مدخل عروق تغذيه‌كننده آن قرار گرفت، ماده حاجب ـ كه به وسيله اشعه ايكس قابل رويت است ـ تزريق و از زواياي مختلف قلب عكسبرداري مي‌شود.

گاهي اوقات از شريان‌هاي موجود در مچ دست يا آرنج نيز براي انجام آنژيوگرافي استفاده مي‌شود.كاربردكاربرد معمول آنژيوگرافي شامل بررسي مشكلات اكتسابي (تنگي عروق كرونر)، تاييد ناهنجاري‌هاي مادرزادي قلب (سوراخ‌هاي داخل قلب يا تنگي دريچه‌ها) و... است. در صورت وجود شواهدي دال بر تنگي رگ‌ها يا مشكلات ساختماني قلب معمولا متخصص قلب انجام عمل آنژيوگرافي را به فرد بیمار توصيه مي‌كند و معمولا قبل از هر گونه عمل جراحي روي رگ‌هاي كرونري يا اعمال جراحي مرتبط با مشكلات مادرزادي، ابتدا بايد با آنژيوگرافي آناتومي موضع مربوطه را مشخص كرد.در آنژيوگرافي امكان اندازه‌گيري مستقيم فشارهاي داخل قلب، مشاهده عروق كرونر، حفره‌هاي قلبي و عروق بزرگ و... فراهم مي‌شود؛ همچنين اقدامات درماني در آنژيوگرافي نيز امكان‌پذير بوده كه از جمله آنها آنژيوپلاستي به معني باز كردن يا ترميم رگ است.در اين روش رگ مسدود توسط بادكنكي به نام بالون، متسع و چند ثانيه در اين حالت نگه داشته مي‌شود تا رگ باز شود؛ گاهي نيز براي جلوگيري از انسداد مجدد وسيله فنرمانندي به نام استنت داخل رگ مسدود قرار داده مي‌شود.عوارضاگرچه معمولا آنژيوگرافي بدون درد و ناراحتي انجام مي‌شود، اما در مواردي نيز هنگام تزريق ماده حاجب احساس تهوع و استفراغ، برافروختگي موقت يا گرمي به بيمار دست مي‌‏دهد كه به سرعت برطرف مي‌شود. اين فوق‌تخصص قلب مي‌گويد: آنژيوگرافي معمولا يك آزمايش بي‌خطر است اما در موارد نادر اگر در حين عبور كاتتر بيمار دچار مشكل شود، معمولا مي‌توان به سرعت داروهاي لازم را به طور مستقيم به داخل قلب تزريق و مشكل را رفع كرد.مزاياآنژيوگرافي در زماني كوتاه وضعيت عروق قلب را به‌خوبي نشان داده و به پزشك كمك مي‌كند تا نوع درمان را با اطمينان بيشتري تعيين ‌كند. آنژيوگرافي درماني كاربرد بسيار گسترده‌اي داشته و در مقايسه با عمل جراحي از مزاياي متعدد از جمله كوتاه شدن دوره بستري، كاهش هزينه و كاهش عوارض بعد از عمل جراحي برخوردار است. به گفته وي امروزه آنژيوگرافي براي بررسي عروق كليه، مغز، قلب، ريه و دستگاه گوارش نيز به كار مي‌رود.

[solinaz]

آمادگی برای آنژیوگرافی:
به منظور آمادگی ۸-۴ ساعت قبل از انجام آنژیوگرافی از خوردن و آشامیدن پرهیز نمائید.
درصورت داشتن بیماری خاصی پزشک و یا تکنولوژیست را مطلع نمائید.
ممکن است تا ۲۴ ساعت در بیمارستان یا کلینیک تحت نظر باشید .
قبل از انجام آزمایش ممکن است شب قبل در بیمارستان بستری گردید.
ناحیه کشاله ران یا بازو که کاتتر را وارد آن می نمایند بایستی تراشیده شود پس از انجام آنژیوگرافی این ناحیه را تحت فشار قرار میدهند تا دچار خونریزی نشود.
مزایای آنژیوگرافی بسیار بیشتر از خطرات ناشی از آن است .