حسابداری ناب

[h.jabbari]

حسابداری ناب و ساده

این اصل را به بیان دیگر، به کارگیری روش های ناب در فرایند حسابداری نیز می نامند. همانطور که پیشتر اشاره شد، برخی از فرایند های مرسوم و سنتی حسابداری در بر گیرنده مواردی از اتلاف منابع نوع 1، یعنی موارد اتلافی که به سرعت قابل حذف نیست، می باشد؛ اما اغلب آنها از موارد اتلاف منابع نوع 2 است، یعنی موارد اتلافی که قابلیت حذف دارد.
ابزار ناب باید با دقت و جدیت در فرایند های حسابداری ، کنترل و سنجش مورد استفاده قرار گیرد تا موجب حذف بیرحمانه این اتلاف منابع شود. ابزار دستیابی به این امر، طراحی جریان ارزش( وضعیت حال و آینده)، کایزن( بهبود مستمر ناب) و حل مسئله به صورت روش بی نقص و کمک کننده است که به بهبود مستمر می انجامد.
موارد بهبود پی دی سی ای، راه را برای دیگر تغییرات به سوی حسابداری ناب مب گشاید. در ضمن، اگر چه برخی از این گام های بهبود اولیه، به ناچار ممکن است در مراحل بعدی حذف شود، اما به کار گیری آنها شروع خوبی برای استقرار حسابداری ناب در سازمان خواهد بود.
فرایند های حسابداری که تغییر ناب را پشتیبانی می کند
گزارش ها و روش های حسابداری ناب، در عمل از تغییرات ناب پشتیبانی می کند. این اطلاعات بهبود مستمر زا نیز در پی دارد.
گزارشگری مالی و غیر مالی، نمایانگر زنجیره جریان ارزش و نه هر یک از تولیدات است. وظایف و فرایندهای حسابداری ناب، بر اندازه گیری و درک ارزش های ایجاد شده برای مشتریان و به کارگیری این اطلاعات در جهت تقویت ارتباط با مشتری، برنامه ریزی تولید، قیمت گذاری تولیدات و بهبود ناب تاکید می کند.
در ادامه به برخی موضوعهای مرتبط با این اصل اشاره خواهیم داشت:
* سنجش عملکرد بصری،
* بهبود مستمر،
* هزینه یابی جریان ارزش، و
* هزینه یابی هدف.
سنجش عملکرد بصری
کنترل فرایند های تولید ( و سایر فرایندها)، از طریق سنجش عملکرد بصری در سطوح کارگاه و جریان ارزش قابل دستیابی است. این نحوه سنجش نیاز به ردگیری موارد در سطح کارگاه و گزارشگری انحراف مورد علاقه و تاکید سیستم های مرسوم و سنتی حسابداری صنعتی را از بین می برد.










نمایشگر 1-اصول، رویه ها و ابزار حسابداری ناب

ابزار حسابداری ناب	رویه ها	اصول
الف- ترسیم جریان ارزش، وضعیت حال و آینده. ب- کازین( بهبود مستمر ناب)، و پ- حل مسئله به روش پی دی سی ای.	1- حذف مستمر اتلاف ناشی از فرایند ها، معاملات، گزارش ها و سایر روش های حسابداری	حسابداری ناب و ساده
الف- نمودار پیوستگی سنجش عملکرد، ارتباط دادن گزارش گری کمی هر سلول/ فرایند، جریان های ارزش، کارخانه و شرکت به راهبرد کسب و کار، هزینه های حذف و بهبود ناب، ب- تابلوهای عملکرد جریان ارزش، شامل پروژه های دارای پیشرفت چشمگیر و بهبود مستمر، و پ- جدول امتیاز ها که عملکرد جریان ارزش را نشان می دهد.	1- کنترل مدیریت و بهبود مستمر	فرایند های حسابداری که تغییرات ناب را پشتیبانی می کند
الف- هزینه یابی جریان ارزش، و ب- صورت سود و زیان بر مبنای جریان ارزش.	2- مدیریت هزینه
هزینه یابی هدف.	3- ارزش ها از دیدگاه مشتریان و تامین کنندگان قطعات، مواد و کالا و مدیریت هزینه
الف- صورت های مالی ساده، و ب- حسابداری ساده و اساساً مبتنی بر روش نقدی.	1- گزارشگری مالی	انتقال روشن و به موقع اطلاعات
الف- گزارشگری اولیه با به کار گیری تابلو های عملکرد مشهود، قسمت کارخانه، جریان ارزش، سلول/ فرایند در تولید، طراحی تولید، فروش/ بازار یابی، اداری و غیره.	2- گزارشگری عینی و مشهود سنجش عملکردهای مالی و غیر مالی
الف- تجزیه و تحلیل هزینه های افزایشی و سود آوری با استفاده ، از هزینه یابی جریان ارزش و جدول امتیاز ها.	3- تصمیم گیری
الف- خط مشی هوشین(Hoshin )، و ب- برنامه ریزی فروش، عملیات و مالی( SOFP).	1- برنامه ریزی و بودجه بندی	برنامه ریزی با تکیه بر دیدگاه ناب
الف- تجزیه و تحلیل هزینه جریان ارزش و ظرفیت، ب- نمودار جریان ارزش مربوط به وضعیت فعلی و آتی، و پ- جدول امتیاز ها که تغییرات عملیاتی، مالی و ظرفیت ناشی از بهبود ناب را نشان می دهد، طراحی از مزیتهای مالی ناشی از تغییرات ناب.	2- اثر بهبود ناب
الف- اثر تفاضلی مخارج سرمایه ای بر جدول امتیاز های جریان ارزش که اغلب توسط رویکرد سه پی (3ps) استفاده می شود.	3- بودجه بندی مخارج سرمایه ای
الف- سنجش عملکرد با رد یابی مشارکت در بهبود مستمر، رضایت نیروی انسانی و آموزش، و ب- مشارکت کارکنان در سود.	4- سرمایه گزاری در نیروی انسانی
الف- ماتریس حذف عملیات و فعالیت های زائد، و ب- نمودار فرایند ها که کنترل ها و خطر های مندرج در قانون سابینز اکسلی ( SOX) را نشان می دهد.	1- کنترل های داخلی مبتنی بر کنترل های ناب عملیاتی	تقویت کنترل های داخلی حسابداری
الف- زمانی که موجودیها در سطح پایین است و تحت کنترل عینی قرار دارد روشهای ساده برای ارزش یابی موجودیها بدون نیاز به نگهداری مدارک ثبت دائمی موجودیها و هزینه های محصول متصور است.	2- ارزش یابی موجودی ها

بهبود مستمر
بهبود مستمر، به کارگیری تابلو های عملکرد جریان ارزش را توجیه و پیگیری می کند. این تابلو ها، عموماً به صورت هفتگی به روز می شود و توسط تیم بهبود، راه اندازی پروژه های پی دی سی ای و کنترل پیشرفت آنها مورد استفاده قرار می گیرد. این تابلو ها، سنجش عملکرد جریان ارزش نمودار های پارتو، که یکی از ابزار هفت گانه کنترل کیفیت می باشد، و اطلاعاتی پیرامون پروژه های بهبود مستمر را نشان می دهد.
تابلو های پیش گفته، همچنین نمودار های وضعیت حال و آینده شرکت به همراه برنامه ریزی پروژه از وضعیت فعلی تا تکمیل آن را نشان می دهد. تابلو های عملکرد جریان ارزش، برای نیل به بهبود مستمر جریان ارزش، نقش کنترل ماموریت را ایفا می کند.
هزینه یابی جریان ارزش
گزارشگری جریان ارزش، عموماً به صورت هفتگی گردآوری می شود و طی آن، تخصیص هزینه سربار انجام نمی شود و یا به میزانی نا چیز انجام می گیرد. اطلاعات مالی حاصل، می تواند در جریان ارزشی که در آن به تصمیم های مناسب، اگیزه نیل به بهبود ناب در جریان ارزش نهایی و حساب دهی شفاف منجر می شود، به روشنی برای همه قابل درک باشد.
گزارشگری هفتگی، همچنین نقش عمده ای در کنترل و مدیریت هزینه ها دارد، چرا که امکان بررسی توسط مدیران جریان ارزش را، در حالی که اطلاعات به روز و جاری است، فراهم می آورد.



هزینه یابی هدف
هزینه یابی هدف ، ابزاری برای درک این مطلب است که چگونه شرکت برای مشتریان ایجاد ارزش می کند و نیز برای ایجاد ارزش بیشتر چه باید کرد! هزینه یابی هدف، بیشتر هنگامی به کار می رود که محصول جدیدی در حال طراحی است و یا زمانی که گروه جریان ارزش، تغییراتی برای افزایش قیمت برای مشتری را ضروری احساس می کند.
پیامد این فرایند و هماهنگی، مجموعه ای از ابداعات ایجاد ارزش بیشتر برای مشتری، نشان دهنده وضعیت هزینه های تولید الزامات ثبات مالی و کوتاه مدت و بلند مدت است. این ابداعات بهبود، فرایند های فروش، بازاریابی، برنامه ریزی تولید، عملیات، تدارکات و امور اداری شرکت را در بر می گیرد.
انتقال روشن و به موقع اطلاعات
حسابداری ناب، آن چنان گزارش های مالی فراهم می آورد که به سادگی برای هر فردی در شرکت قابل فهم است. صورت سود و زیان در قالب واژگانی ساده بیان می شود و اطلاعات به گونه ای ارائه می گردد که هرگز دشوار تر از فهم بودجه یک خانوار نیست. این صورت های ساده به سادگی نیز قابل استفاده است، چرا که در برگیرنده داده های گمراه کننده و گیج کننده مربوط به هزینه یابی استاندارد، همراه با انبوهی از انحراف های غیر قابل درک نمی باشد.
هنگام به کارگیری این صورت های مالی ساده، پرسش بسیار آشنای مفهوم این صورت های مالی چیست؟ به سوال مهم و کارآمد چه باید کرد؟ تغییر و ارتقا می یابد.
در ادامه بحث پیرامون این وصل( انتقال روشن و به موقع اطلاعات) ، اشاره ای بر دو مورد زیر خواهیم داشت:
* مدیریت بصری و دیداری، و * تصمیم گیری و جدول امتیاز ها
مدیریت بصری و دیداری
مدیریت بصری و دیداری، یکی از مبانی مدیریت ناب است. در حسابداری ناب معمولاً قالب جدول امتیازات ، مورد استفاده قرار می گیرد. موضوع هایی که باید اندازه گیری شود سطر های جدول و هفته های عملکرد ستون های جدول را تشکیل می دهد و به این ترتیب عملکرد هفتگی عوامل مهم( از قبیل هزینه هر واحد، ظرفیت در دسترس ، و در صد سود به فروش) ، با هدف تعیین شده که از طرح وضعیت آینده جریان ارزش استخراج گردیده است و با دوره های کوتاه مدت- هفتگی، مقایسه می شود.
تصمیم گیری و جدول امتیاز ها
سال های معمول، شامل براورد قیمت جهت شرکت در مناقضه ها، تحلیل سودآوری، ساخت یک قطعه یا محصول در داخل یا خرید آن از بیرون، منبع یابی، ترکیب منطقی تولید، از طریق به کارگیری اطلاعات با اهمیت و ساده ای که به آسانی و با استفاده از جدول امتیاز ها در دسترس قرار می گیرد، قابل دستیابی است. در سال های مهم، نیازی به استفاده از هزینه های استاندارد احساس نمی شود.
برنامه ریزی با تکیه بر دیدگاه ناب
برنامه ریزی ناب با خط مشی هوشین آغاز می شود و به سوی فرایند برنامه ریزی ماهانه فروش، عملیاتی و مالی ادامه می یابد که این فرایند، سازمانرا به طرف برنامه ریزی یکپارچه رهنمون می سازد.
در ادامه، به مباحث زیر اشاره ای خواهیم داشت:
* خط مشی هوشین،
* برنامه ریزی فروش، عملیاتی و مالی،
* آثار مالی بهبود ناب،
* بودجه بندی پروژه های سرمایه ای، و
* سرمایه گذاری در نیروی انسانی.
خط مشی هوشین
خط مشی هوشین با راهبرد کسب و کار شرکت آغاز می شود. این راهبرد ، اغلب دوره ای بین سه تا پنج سال را پوشش می دهد و بیانگر آن است که طی سال های پیش رو، چه کار هایی باید انجام شود. برنامه ریزی سطح اول هوشین، در برگیرنده معدودی تغییرات چشمگیر مورد نیاز است که از راهبرد کسب و کار پشتیبانی می کند و با معیار هایی برای کنترل دستیابی به آنها و نیز منابع لازم برای تکمیل برنامه همراه است. این سطح از برنامه ریزی، سپس یه سطوح مدیران اجرایی و مدیران زیر مجموعه آنها گسترش می یابد و تا سطح جریان ارزش ادامه خواهد یافت.
خط مشی هوشین، پیشنهادی سنتی نیست و در مواردی که اهدافی( اغلب غیر قابل دسترس) توسط مدیران برای زیر مجموعه خود تدوین شده باشد، برنامه کنترل می کند.
فرایند هوشین در تمام سطوح، در برگیرنده گام هایی به موقع و همراه با جزئیات است که موجب آن، همه افرادی که باید به نتایج مشخصی دست یتبند، بگونه ای جدی در برنامه ریزی و تعیین اهداف برای حوزه تحت مسئولیت خویش مشارکت می کنند. از این لحاظ، هوشین فرایند تغییر و دگرگونی کسب و کار است که بر پایه همکاری با کارکنان و تفویض اختیار به ایشان استوار می باشد.
برنامه ریزی فروش، عملیاتی و مالی
برنامه ریزی فروش، عملیاتی و مالی، معمولاً به صورت ماهانه انجام می شود. این برنامه ریزی، فرایندی رسمی و جدی است و به عنوان فرایندی جامع و گسترده در سر تا سر شرکت و در قالب برنامه ریزی کوتاه مدت و میان مدت انجام و برای هر جریان ارزش تکمیل می شود. فروش و بازار یابی، پیش بینی هایی را برای تعداد تولیدی که توسط هر جریان ارزش طی هر ماه( برای مثال تا یک سال آینده) فروخته خواهد شد، انجام می دهد. پیش بینی تعداد فروش، گاه برای رفتن به سطوح پایین تر و پیش بینی مجموعه محصولات فرعی یک جریان ارزش نیزمفید است. مسئولان عملیات نیز ظرفیت جریان ارزش هر ماه از سال را پیش بینی و مهندسی تولید، برنامه هایی را برای معرفی محصولات جدید ارائه می کنند.
از طریق مجموعه ای از ملاقات های از پیش تعیین شده رسمی و جدی، تقاضا های مشتریان با ظرفیت تولید مطابقت داده می شود. جلسه نهایی مسئولان اجرایی، برنامه ریزی فروش، عملیاتی و مالی، نتوسط بالاترین مقام در سازمان- اغلب مدیر عامل- برگزار می شود و طی آن، برنامه گسترده شرکت مطرح، بررسی و تصویب می گردد. از آنجایی که از این برنامه ها با همکاری تمام کارکنان تهیه شده است، هر یک از آنان می توانند نقش خود را در آن ملاحظه کنند.
برنامه ریزی فروش، عملیاتی و مالی، فرایند برنامه ریزی در شرکت های ناب است. این برنامه ریزی، هم می تواند نیازهای کوتاه مدت و هم نیاز های بلند مدت( مواردی چون تجهیزات سرمایه ای و یا استخدام و جا به جایی کارکنان) را براورده کند.
نتیجه برنامه ریزی مالی این فرایند، به روز آوری بودجه ها در هر ماه و حذف بودجه های سالانه بی فایده ای است که شرکت ها درگیر آن می باشند.
محاسبه نتایج کوتاه مدت منتهی به پایان هر ماه نیز نیاز به فرایند گزارش گری ماهانه را کاهش می دهد.





آثار مالی بهبود ناب
آثار واقعی بهبود ناب، باید در ایتدای هر تغییر و دگرگونی ناب درک شود:
* استفاده از وضعیت جاری و آینده نمودارهای جریان ارزش،
* ابزار حسابداری ناب مورد استفاده در فهم ایم که چگونه تغییرات در عملکرد فعالیت های اصلی تاثیر خواهد گذارد، و
* چگونه ظرفیت موارد استفاده در جریان ارزش تغییر می کند.
این تجزیه و تحلیل ها، اغلب بهبود فوق العاده ای را در عملیات، اما بهبود کمتری را در آخرین رقم سود و زیان نشان می دهد.چه رابطه ای بین این دو وجود دارد؟ پاسخ، تغییر طرفیت است؛ ایجاد ظرفیت در دسترس و ...
اغلب پروژه های بهبود ناب، موارد اتلاف منابع را حذف می کند و ظرفیت در دسترس را در قالب زمان ماشین آلات، زمان نیروی انسانی و فضای فیزیکی، ایجاد می کند. تاثیر مالی بهبود های ناب در آخرین رقم سود و زیان، ناشی از تصمیم های اتخاذ شده توسط مدیریت است. برا ی مثال، این که ظرفین جدید ایجاد شده چگونه مورد استفاده قرار گرفته است از جمله این موارد می باشد.
تغییر واقعی، حاصل از طرفیت در دسترس ایجاد شده و افزایش وجه نقد ناشی از کاهش موجودیهایی است که آزاد می شود.
منافع محسوس، هنگامی بروز می کند که شرکت محصولات جدیدی را به واسطه ظرفیت آزاد شده معرفی کند.
یکی از دشوار ترین تغییرات توسط مدیران ارشد، احتمالاً هنگامی است که آنان فرایند تغییر ناب را به منظور کاهش نگرانی کارکنان درباره بهبود تولید در شرایطی که هزینه کاهش می یابد آغاز می کنند. این امر، ناشی از تفکر،هزینه یابی استاندارد در تولید انبوه است. این طرز تفکر، توسعه شرکت را از طریق تولید ناب و سایر ابداعات ناب محدود می کند. ما نیازمند تامل پیرامون ارزش های مورد نظر مشتری و توسعه کسب و کاریم، اما مفهوم آن بی توجهی به اطلاعات هزینه نیست، بلکه بر اهمیت هزینه ها تاکید دارد. در واقع، ما نیازمند ابزار بهتری برای اطلاعات مرتبط با هزینه هستیم، ابزار چون هزینه یابی جریان ارزش و جدول امتیازها.
با درک ماهیت واقعی ناب، سوال(( چگونه می توان در هزینه ها صرفه جویی کرد؟)) به(( چگونه می توان ظرفیت ایجاد شده را در جهت افزایش ارزش های مورد نظر و ایجاد منابع مالی بیشتر به کار گرفت؟))، تبدیل می شود. بسیار مهم است که این سوال مرتب تکرار شود، چرا که پاسخ به آن، تاثیر مالی واقعی تغییرات ناب را در کوتاه مدت و بلند مدت روشن می سازد.
بودجه بندی پروژه های سرمایه ای
رویکرد ناب نسبت به تجهیز منابع سرمایه ای، کاملاً با محاسبات بازگشت سرمایه مرسوم و سنتی متفاوت است. در رویارویی با تصمیمات عمده مربوط به پروژه های سرمایه ای، سازمان های ناب فرایند معروف به سه پی یا (( فرایند آماده سازی تولید)) را انجام می دهند. منظور از این فرایند، روشی منضبط برای طراحی یا طراحی یک محصول است. گروه سه پی باید راه کار های متفاوتی را برای مسئله بیابد. آنان اغلب جنبه های متفاوتی را نیز در نظر می گیرند، چرا که راه کار های متفاوتی پیش رو وجود خواهد داشت: رویکردی تمام ماشینی یا تمام دستی، مشابه رویکرد جاری، مغایر با رویکرد جاری و غیره.
در این فرایند، لازم است تا تیم سی پی تمام راه کارهای جایگزین مورد استفاده را در چک لیستی گسترده ارزیابی کند. تاثیر مالی هر راه کار جایگزین، به عنوان بخشی از فرایند تصمیم گیری، در جدول امتیاز ها ارائه می شود.
سرمایه گذاری در نیروی انسانی
دو موضوع بسیار حیاتی در شرکت ها، به گونه ای خطرناک مورد غفلت قرار گرفته است؛ یکی نیاز به رهبری و درگیری فعالانه مدیریت ارشد است و دیگری تاکید بر اعمال ابزار ناب در مورد نیروی کار. سازمان های ناب موفق، فرهنگ خود را در جهت آموزش، تشریک مساعی و تقویت بنیانی نیروی انسانی خود ارتقا می دهند.
حسابداری ناب، این تلاش را ار طریق به کار گیری معیار های مناسب فراهم می آورد. از آنجا که اندازه گیری توانایی کارکنان، به طور مستقیم و به سادگی میسر نیست، این معیار ها بر پایه پیشنهاد های ارائه شده، درصد افراد فعال در بهبود مستمر و سطح آموزش در طول جریان ارزش پایه گذاری می شود. بررسی سالانه رضایت کارکنان نیز می تواند در زمینه ارزیابی توانایی های مدیریتی شرکت و موفقیت در ارتقای نیروی انسانی، سودمند باشد. بسیاری از سازمان های ناب، همچنین از فرایند ساده مشارکت کارکنان در سود استفاده می کنند؛ بدین ترتیب هر فرد، نقش و آثار فعالیت های خود را در موفقیت شرکت به وضوح ملاحظه می کند.
تقویت کنترل های داخلی حسابداری
کنترل های حسابداری، همواره بسیار مهم است. از آنجا که حسابداری ناب این کنترل ها را تقویت می کند و آن را به هیچ وجه تضعیف نمی نماید، اساسی محسوب می شوند. ابزار اولیه برای اطمینان یافتن از این که تغییرات حسابداری ناب با دقت انجام شده است، در (( ماتریس حذف مبادلات زائد)) وجود دارد. با به کارگیری این ماتریس، تعیین این کهئ چه روش های نابی قادر است، فرایند های مرسوم و سنتی را بدون به خطر انداختن کنترل های کارای مالی( یا عملیاتی) حذف کند، امکان پذیر می گردد.
جنبه ای مهم از شرایط مالی، ارزشیابی موجودیهاست. تولید ناب ههمواره در پی کاهش موجودیهاست. وقتی موجودیها کم و تحت کنترل است، ارزیابی موجودیها ساده تر و البته کم اهمیت تر خواهد بود. حسابداری ناب در برگیرنده روش هایی ساده، دقیق و اغلب عینی، برای ارزیابی موجودیهاست. تعدادی از این روش ها، نیازمند ردیابی تمام موجودیها نیست.
نتیجه گیری
در حالیکه حسابداری ناب هنوز مراحل پیشرفت را می پیماید، اکنون این باور وجود دارد که رویکردی استاندارد به سوی حسابداری، کنترل و اندازه گیری در حال شکل گرفتن است. این اصول، رویه ها و ابزار حسابداری ناب، در گسترده وسیعی در شرکت ها اجرا و گام هایی متنوع در جهت حرکت به تغییرات ناب برداشته شده است. این روش ها می تواند در جهت رفع نیاز های خاص هر شرکت به سادگی تعدیل شود و در عین حال با ضوابط گزارشگری مالی برون سازمانی کم و بیش مطابقت داشته باشد.
حسابداری ناب، خود ناب است، دارای موارد اتلاف منابع ناچیزی است و وقت مسئولان حسابداری و مالی را آزاد می سازد، به گونه ای که بتوانند به جای اتلاف وقت، فعالانه در فرایند تغییرات ناب مشارکت نمایند.
شرکتهایی که از حسابداری ناب استفاده می کنند، از اطلاعات بهتری برای تصمیم گیری برخوردارند، گزارشهای ساده و به موقعی که به روشنی برای همه افراد شرکت قابل درک است، در دسترس قرار دارند، آثار مالی واقعی تغییرات ناب را ارائه می کنند و بر ارزش های ایجاد شده برای مشتریان تاکید دارند. در نهایت ایم که حسابداری ناب به گونه ای فعال، تغییرات ناب را به حرکت در می آورد. پیامد این موارد، کمکی موثر در رشد و توسعه شرکت است، ارزش بیشتری برای مشتری قائل می شود و خالص جریان ورودی وجه نقد و ارزش مورد نظر ذی نفعان و مالکان را افزایش می دهد.

در پایان، بر این نکته زیبا تاکید می شود که:
مفهوم ناب
سفری است مستمر
نه مقصودی در دسترس
و رویه ای اجرایی است
نه صرف یک نظریه!