معماري يعني باز آفريني سازماندهي فضا، در نتيجه، محصول معماري سامانه فضايي معماري مي باشد.

در پيدايش يك اثر معماري دو دسته از عوامل نقش دارند.
عوامل اول متشكل از علت فاعلي و علت غايي مي باشد.

علت فاعلي به عواملي گفته مي شود كه از طريق روابط انساني، فرهنگ و تاريخ جامعه و همچنين عوامل اقليمي و محيطي در بوجود آمدن معماري تاثير مي گذارند (سامانه ايجادگر).
علت غايي مجموعه اهداف پنهان يا آشكاري است كه معماري در پي آن مي باشد (زير سامانه كاركردي).

عوامل دوم در بردارند، علت مادي و علت صوري مي باشد.

علت صوري؛ عواملي كه در بردارنده شكل، صورت، هندسه و روابط و تناسبات معماري مي باشد (زير سامانه سازه اي).
علت مادي؛ مصالح و عناصري كه براي ساخت يك بنا از آنها استفاده مي شود(زير سامانه كالبدي).
محصول معماري، سامانه فضاي معماري است كه از چهار زير سامانه ايجاد گر، كاركردي، سازه اي و كالبدي تشكيل يافته است. در حالتي كه اين چهار سامانه با هم و به طرز همزمان در يك ابر سامانه معماري پديدار شوند، آن اثر يك اثر اصيل و عالي مي باشد كه معماري همه جانبه ناميده مي شود، معماري ابر سامانه اي كه مشتمل بر زير سامانه هاي گوناگون مي باشد كه در كارها و نظريات رايت، كان، آندو، برونوزي، به كار گرفته شده است. اما هميشه اين چهارسامانه با هم در يك اثر ديده نمي شود.

در نتيجه شكلهاي ديگري از معماري بوجود مي آيد كه در زير به آنها اشاره مي شود:

سامانه ايجاد گر انساني
با اين سامانه با توجه به نتيجه تعريف جديد از انسان معماري جديدي ارايه مي دهد كه در كارها و نظريات وانير، پوگليسي و ساجيو به كار گرفته شده است.

سامانه كالبدي
كه بر جنبه هاي هنري معماري تاكيد مي كند. به عنوان مثال در «پل خواجو» در اصفهان، يك نقطه اوج در وسط و يك نقطه اوج در طرفين قرار دارد. دو نيم هشت در دو سوي پل و يك هشت در ميانه آن و دو مستطيل واسط به عنوان عامل پيوند كالبدي پل را تا حد يك اثر هنري و بسيار زيبا ارتفا داده است.

سامانه سازه اي
بر جنبه هاي ساختاري معماري تاكيد مي كند، كه در پل خواجو به واسطه سبك شدن ساختار پل از پائين به بالا و وجود آب راه‎هايي در پايه هاي پل براي شكستن فشار آب نمود يافته است. از ديگر عوامل سازه‎اي پل ايجاد طاق نما در ميان هر جرز براي سبكي بيشتر مي باشد.

سامانه كاركردي
اين سامانه بر جنبه هاي كاركردي معماري تاكيد مي‎كند. از نمونه سامانه هاي كاركردي در پل خواجو مي توان به عملكرد ديوارها به عنوان دست انداز و يا وجود ساختمانهاي روي پل براي پاسخ به نيازهاي كاركردي اشاره كرد.

معماري التقاطي (دو سامانه اي)
كه در آن به استفاده از دو سامانه در كنار هم بدون توجه به يگانگي بين آنها توجه شده است. از معماران آن می توان به راسكين و موريس اشاره كرد كه معماري را حاصل دو عنصر هنر + ساختن مي دانند.