قواعد مربوط به افعال در ترکی استانبولی

[محسن آزماینده]

افعال درزبان ترکی آذربایجانی به دوشکل(....+مک و ....+ماق)تشکیل شده اند که با حذف پسوند مک یا ماق از آخرشان فعل به حالت امر درمیاید:
یازماق: نوشتن****یاز:بنویس
آلماق:خریدن****آل:بخر
گئتمک:رفتن****گئت:برو
صرف فعل درزمان حال(مضارع اخباری)ır-ir-ur-ür)
یازیرام(می نویسم)//یازیرسان(می نویسی)//یازیر(می نویسد)
یازیریق(می نویسیم)//یازیرسیز(می نویسید)//یازیللار*(می نویسند)
*در این مورد حرف (ر) قلب به (ل)میشود.(تلفظ نمی شود)
گؤرورم(گؤررم):می بینم//گؤره رسن:می بینی//گؤره ر:می بیند
گؤروروک:می بینیم//گؤره رسیز:می بینید//گؤره للر:می بینند
گلیره م:می آیم// گلیرسن:می آیی// گلیر:می آید
گلیریک:می آیییم// گلیرسیز:می آیید// گلیرلر:می آیند
(بن اصلی فعل +ییر//ئور+ضمائرشخصی)=فعل مضارع اخباری
*ییرır یاir و ئور urیاür بستگی به حرف صدادارفعل(وسط فعل) دارد که کدامیک ازین حالتها به فعل اضافه شود.
مثلا در فعل گؤرمک:دیدن حرف صدادار ئو میباشد پس درضمائرشخصی باحرف صدادار ئو میاید ولی در فعل یازماق:نوشتن چون حرف صدادار آ میباشد با حرف صدادار ای میاید.