خنده چیست ؟

[Ehsan M]

خنده از دو قسمت تشکیل شده است که یکی به حالت صورت و دیگری به صداى تولیدی اطلاق می شود. وقتی ما می خندیم، مغز دستور این عملها را صادر میکند و اگر شدیدتر بخندیم، دستوراتی برای تکان خوردن دستها و پاها نیز صادر میشود. هنگام خنده ۱۵ عضله صورت (روی، چهره) به حرکت در می آیند که مهمترین آنها مکانیزم حرکت لبهای بالایی شماست. ماهیچه های حلق شما دچار انقباض می شوند و به همین علت سبب می گردد تا بریده بریده نفس بکشید. همه ی خنده ها از یکی از صداهای “ها ها ها” یا “هو هو هو” پیروی می کنند و امکان ندارد فردی بتواند با ترکیب این دو صدا بخندد.
زمانیکه یک مطلب خنده دار (فکاهی، جوک) می شنویم، قشر خاکستری نیمکره چپ شروع به تجزیه و تحلیل کلمات می کند. کمی طول نمی کشد که عمده فعالیتهای مغز به لوب فرونتال (قسمت پیشانی مغز) معطوف میشود که مرکز احساسات و عواطف مغز است. (رشد نیمکره پیشانی مغز در دوران طفولیت نقش مهمی در برقراری ارتباط، بالاخص ارتباطات موثر و امن بین والدین و طفل داشته و در تجربه احساسات و عواطف مثبت طفل را کمک می کند؛ اسماعیل درمان). لحظاتی بعد نیمکرۀ راست هم شروع به بررسی داده هایی میکند که از طریق سیستم ارتباطی بین نیمکره ها دریافت کرده است تا معنی فکاهی را بفهمد. چند صدم ثانیه قبل از این که شروع به خندیدن کنید در لوب اکسپیتال (قسمت عقبی) مغزتان که پردازش اطلاعات حواس را به عهده دارد امواج مغزی به شدت افزایش می یابند.



نوسانات امواج دلتای مغز در این زمان به اوج خود میرسند و دقیقاً بعد از این وضعیت شروع به خندیدن می کنید. تمام اینها که چند صدم ثانیه بیشتر زمان نمی برد، معادل زمان افتادن یک سکه به روی زمین است. محققان معتقدند که در بدن انسان یابنده هایی وجود دارد که خنده را تشخیص میدهد و باعث ادامه یافتن آن میشود. از نظر آنها خنده یک عکس العمل کاملاً خودکار و ناخودآگاه است.
علل روانشناختی خنده:
خنده، بعنوان عملی که تقریباً همیشه در یک ارتباط دوطرفه یا چندطرفه اتفاق میافتد، ریشه در رفتارهای اجتماعی انسانهای اولیه دارد. بعضی از علل عمده روانشناسیک خنده اینها اند:
۱- نشانۀ اعتماد به دیگران
۲- تقویت روابط اجتماعی
۳- اجتناب از درگیری و برخورد
۴- ایجاد صمیمیت
۵- خنده گویای پذیرش و تعاملات مثبت است
۶- خنده بیانگر اینست که شما خود را متعلق یا نزدیک به یک گروه میدانید
روانشناسان معتقدند مقدار زیادی انرژی ذخیره شده و واپس زدۀ روانی (احساساتی که کوشش می کنیم تحت کنترل داشته،سرکوب شان کرده، و از ابراز آنها جلوگیری کنیم) که به علت شرایط مختلفی چون کنترل شدید محیط، حوادث اتفاقی وبازداریهای ذهنی فرصت ابراز پیدا نمی کنند از طریق خنده از ذهن و بدن تخلیه می شوند.
نقش خنده در سلامت جسمانی
۱- سیستم ایمنی (محافظوی) بدن
تحقیقات علمی نشان می دهد در حالی که افسردگی به دستگاه ایمنی بدن دربرابر بیماری ضرر می رساند خنده با کاهش کورتیزول (هورمونی که در استرس و اضطراب دخیل است، و همچنان اپی-نفرین) و افزایش فعالیت حجرات کاهش دهنده سیتوکنین دستگاه محافظوی را تقویت می کند. وقتی شخص می خندد وجودش از احساساتی مثل حرارت، رهایی، و سرحالی آکنده می شود و اینها همان احساساتی هستند که دربردارندۀ مفهوم احساس سلامتی اند.
محققین سوئیسی معتقدند که پس از هر خنده و یا فعالیت شادی بخش تا نیم ساعت قدرت دفاعی بدن بیشتر می شود. در بدن افراد شاد، ایمنوگلوبین که از عوامل دفاعی بدن است، بیشتر تولید می شود. این ماده بدن را در برابر انتانات (عفونتهای) تنفسی محافظت می کند. ضربان قلب با خنده افزایش یافته و در این صورت اکسیجن-گیری مغز هم بیشتر شده و شخص احساس آرامش روحی و جسمی بیشتری می کند.
۲- ورزش
خنده یکی از مهمترین ورزش هاست چون تعداد زیادی از عضلات بدن را بکار می اندازد. یک دقیقه خندیدن برابر با چهل مرتبه نفس کشیدن است. همچنین روزانه ۱۵ دقیقه خندیدن بخش زیادی از منافع حاصل از پیاده روی صبحگاهی را در بردارد. دانشمندان انگلیسی بعد از سالها تحقیقات به این نتیجه رسیدند که یک دقیقه از ته دل خندیدن معادل ۴۵ دقیقه ورزش، انسان را سر حال می آورد. وقتی که از ته دل می خندید، عضلات اندامها و دیگر عضلاتی که در خندیدن شرکت ندارند، شٌل می شوند و استراحت می کنند بعد از پایان خندیدن هم عضلاتی که درا ین پروسه شرکت داشتند شروع به استراحت و شل شدن می کنند، یعنی پروسه استرخای عضلانی (رخوت یا ریلکس شدن) در دو مرحله اتفاق می افتد.
۳- فشار خون
خنده در کنترل فشار خون نیز نقش دارد. اگرچه هنوز مکانیسم دقیق این قضیه مشخص نشده است ولی بررسی ها نشان داده است خنده باعث جلوگیری از بالارفتن فشار خون می شود. دانشمندان دریافته اند خانم ها بیشتر از آقایان از این فایدۀ خنده سود می برند. اگر شما ۱ دقیقه بخندید، (احتمال بیشتری می رود که) آن خنده، ۴۵ دقیقه باعث آرامش شما گردد ، خطر بیماری قلبی را از شما گرفته و محرکی برای اشتها و هضم مواد غذایی خورده شده گردد.
۴- سیستم تنفسی
خندیدن از ته دل به طور مرتب باعث میشود شش های تان بیشتر از هر وقت دیگر از هوا پر و خالی شوند و این کار باعث تخلیه و پاک شدن بهتر شش ها می شود، انگار که چندین بار پشت سر هم نفس عمیق کشیده باشید. این حالت خصوصاً برای بیمارانی که از آمفیزم یا بیماریهای تنفسی دیگر رنج میبرند بسیار مفید است. جالب است بدانید کسی که می خنداند، بیشتر از شنونده اثر مفید بر بدن خود به جای می گذارد.
۵- جگر (کبد)
هرگاه بخندیم، یکی ازبزرگترین و مهمترین اندام بدنمان که شروع به فعالیت بیشتر میکند کبد است. کبد مواد زائد (اضافی) را دور می ریزد، مواد غذایی مازاد بر نیاز بدن را به شکل قند (گلایکوجن) در خود ذخیره می سازد، تا وقتی بدن نیاز به انرژی داشت، گلوکوز را بسوزاند و تبدیل به انرژی کند و به خون تحویل دهد. همچنین کبد محل ذخیرۀ پروتئینهای خون، ویتامینها و عناصر معدنی می باشد.
۶- وزن
محققان پوهنتون واندر بیلت معتقدند که خندیدن موجب سوختن مقداری از کالری های بدن می شود و هر چه میزان و تعداد دفعات خندیدن بیشتر باشد، مقدار کالری که سوزانده می شود نیز بیشتر خواهد بود که این موجب کاهش وزن می شود. خندیدن به مدت ۱۵ دقیقه در طول روز موجب کاهش وزن بدن تا ۱٫۸ کیلوگرم در سال می شود.


نکاتی دیگر درباره خنده
۱- صدای خنده متشکل از آواهایی است که در هر ۲۱۰ میلی ثانیه تکرار می شوند.
۲- انسانها بسته به اینکه درحضور چه فرد و یا افرادی هستند بطور متفاوتی می خندند.
۳- مردها هنگامی که در کنار یکدیگرند، با خندیدن دوستی و رفاقت خود را ابراز کرده و روحیه رقابت جویانه میان خود را تعدیل می بخشند.
۴- حداکثر فرکانس صوتی که مردها قادرند با خنده تولید کنند ۱۲۰۰ هرتز است، اما زنان قادرند فرکانسی تا ۲۰۰۰ هرتز تولید کنند.
۵- خنده همواره پس از مکث در پایان جملات و عبارات خنده دار روی می دهد.
۶- کودکان ۳۰۰ بار در روز و بزرگسالان بطور متوسط ۱۷ بار در روز می خندند.
۷- ۸۰ درصد خنده ها در پاسخ به جوک و لطیفه نمی باشد. اغلب خنده ها در هنگام خداحافظی و یا خوشامدگویی و سلام کردن روی می دهند.
۸- زنان ۱۲۶ درصد بیشتر از مردان می خندند و دختران هم بیش از زنان .
۹- صدای خندۀ زنان آهنگین تر از صدای خنده مردان است.
۱۰- خنده قدرت یادگیری را افزایش می دهد. در بسیاری از صنوف درسی و آموزشی، خندیدن و خنداندن یادگیری را بیشتر می کند.
۱۱- گاهی اوقات در حالت های شدید خنده مجراهای اشکی شما هم وارد کار می شوند و در حالی که شما از شدت خنده دهان خود را برای گرفتن اکسیجن بیشتر باز و بسته می کنید صور تتان هم از اشک خیس می شود و حتی رنگ چهرۀ تان به سرخ تغییر می کند و صداهای عجیبی نیز تولید می کنید.
۱۲- تحقیقات دیگر نشان می دهد که خنده در زمانی که در یک گروه هستید، ۳۰ برابر بیشتر از زمانی است که شما تنها مثلاً جلوی تلویزیون نشسته اید.
۱۳- در اثر خندیدن، نوعی مادۀ کیمیاوی خاص سیستم عصبی به نام «آندروفین » تولید می شود که در شخص اعتماد به نفس و سرخوشی ایجاد می کند. تحقیقات دیگر بر روی خندیدن نشان می دهد که انسانها به وسیله خنده، درد را بیشتر تحمل می کنند به این دلیل که خنده ترشح آندروفین ها را زیادتر می کند و آندروفین ها کشنده های طبیعی درد در بدن هستند. در واقع «آندروفین» ماده ای مشابه مورفین است که در بدن ساخته می شود، مقدار این ماده در خون، در اثر ورزش و فعالیتهای نشاط آور، بالا می رود.
۱۴- خنده، ظرفیت شش ها را بالا می برد و باعث می شود اکسیجن بیشتری وارد خون شود. بنابراین (در بهبودی) امراض شش مثل برانشیت کمک کرده و مقدار گلوکوز خون را کم می کند.
منابع :
۱ نشریه پیام مشاور، سال سوم، شماره ۲۷
۲ خادمیان، حجتا…، مقاله روانشناسی خنده، دانشگاه علوم پزشکی شیراز
۳ ماهنامه پیک تندرستی
۴ سایت های آفتاب، روانیار و تبیان
۵ http://stress.about.com/od/stresshealth/a/laughter.htm
6 http://www.psychologytoday.com/artic...ience-laughter