مهریه، کی نداده؟ کی نگرفته؟
زن از لحظه انعقاد عقد، مالک تمام مهر می شود و می تواند آن را مطالبه کندزن و مرد هر کدام نسبت به دیگری حق و حقوقی دارد که طرف مقابل باید آنها را رعایت کند.حقوقی که زنان بر عهده مردان دارند متفاوت است مثلا حقی که بر پرداخت مهریه دارند یا حق نفقه و حسن معاشرت و... در این نوشتار، نخست سعی خواهیم کرد حقوقی که مردان در برابر زنان دارند را بیان کنیم.
مهریه یکی از حقوقی است که در جریان ازدواج برای زن به وجود می آید و مرد متعهد می شود آن را پرداخت کند. معمولا برای تعیین مهریه مذاکراتی به شرح زیر صورت می گیرد:
آقا این چه حرفیه دختر ماله خودتونه اصلا امکان نداره... نه تورو خدا بفرمایید چقدر مهریه عروس خانومه... هر چی شما بفرمایید، دختر ما مثل دختر شماست... خواهش می کنم بفرمایید... پس اگر اشکالی نداره ۱۳۶۹ عدد سکه به نیت سال تولدش و...
به هر حال این مذاکرات در اکثر مجالس خواستگاری وجود دارد و از آن گریزی نیست.
● کی داده، کی گرفته؟
در بین نزدیکان و آشنایان کسی را سراغ دارید که به دلیل عدم پرداخت مهریه به زندان رفته یا دچار گرفتاری و دردسر شده است؟ تا به حالا پایتان به دادگاه خانواده باز شده تا حجم انبوه پرونده های طلاق و مهریه را ببینید؟ اگر به این اماکن رفته اید حتما از حجم زیاد این گونه پرونده ها تعجب کرده اید. اگر از هریک از این اشخاص دلیل طلاق را بپرسید هر کدام دلیلی می آورد، یکی می گوید شوهرم معتاد است دیگری گریه می کند و می گوید که شوهرم مرا کتک می زند، یکی می گوید قیافه شوهرم تکراری شده و غیرقابل تحمل! خلاصه هر کدام به نحوی استدلال می کنند.
اما در این بین شوهرانی که شب خواستگاری به قول معروف جوگیر شدند و هر میزان مهریه ای که عروس مشخص کرد را پذیرفتند و با خود گفتند: کی داده، کی گرفته، از همه بیشتر نگران هستند که چگونه مهریه همسرم را بدهم؟ آیا حالا باید به زندان بروم؟ و هزاران اما و آیا و اگر دیگر.
● مهریه به وجه رایج
مهریه به آن مالی گویند که مرد هنگام ازدواج متعهد می شود آن را به زن بپردازد.
باید توجه کنیم که هر چیزی امکان این که به عنوان مهریه پذیرفته شود را ندارد مثلا جدیدا مشاهده می شود که طرفین قصد دارند عشق ورزیدن، دروغ نگفتن و... را در سند ازدواج به عنوان بخشی از مهریه بیاورند، اما به دلیل این که این موارد قابل تبدیل به پول نیستند، این امکان وجود ندارد که آنها را به عنوان مهریه ذکر کنیم. ماده ۱۰۷۸ قانون مدنی در این خصوص بیان می کند: هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک نیز باشد می توان مهر قرار داد.
● عروس فراموشکار
حال شاید این سوال برای برخی پیش بیاید که آیا می شود زن هیچ مهریه ای را مشخص نکند؟ باید گفت مهریه به عنوان یک حق برای زن محسوب می شود که او می تواند از این حق خود صرفنظر کند و اساسا هیچ مهریه ای به زن نرسد؛ البته باید به یک نکته مهم توجه کرد که در ازدواج موقت باید حتما مهریه را ذکر کنیم و برای زن مهریه مشخص کنیم چون در غیر این صورت، ازدواج یا همان نکاح باطل است.
مستند این حرف ماده ۱۰۹۶ قانون مدنی است که گفته: در نکاح منقطع عدم ذکر مهر در عقد موجب بطلان است و این در حالی است که در ازدواج دائم به این گونه نیست و عدم ذکر و تعیین مهریه باعث بطلان ازدواج نمی شود. ناگفته نماند که در عقد دائم اگر هیچ توافقی درخصوص میزان مهریه صورت نگیرد، اما زن و شوهر پس از ازدواج با یکدیگر نزدیکی کنند، زن مستحق مهریه می شود ولی مهریه ای که توسط دادگاه، متناسب با شرایط و جایگاه اجتماعی زن تعیین می کند که اصطلاحا به آن مهرالمثل گویند.
● مهریه برای ادامه زندگی
سوالی که برای اکثر خانم ها مطرح است این که آیا می شود تا قبل از دریافت مهریه از وظایف زناشویی خودداری کرد؟ در صورتی که مهریه ذکر شود یا بر آن توافق کنند، زن می تواند تا هنگامی که مهریه خود را از مرد نگرفته است از ایفای وظایف زناشویی و به معنایی دیگر تمکین کردن خودداری کند.
ولی اگر با علم و آگاهی کامل وظایف زناشویی را حتی برای یک بار انجام دهد دیگر امکان استفاده از این حق برای او وجود ندارد البته نکته ای که باید در اینجا توجه کرد این است که برای استفاده از این حق، مهریه زن باید به گونه ای باشد که به محض انعقاد عقد نکاح بتوان آن را مطالبه کرد یعنی مهریه حال باشد و اما اگر برای پرداخت آن زمانی تعیین شده باشد امکان استفاده از این حق نیست.
● مهریه در وقت اضافه
در مواردی که مهریه تعیین نمی شود آیا این امکان وجود دارد که زن پس از ازدواج مطالبه مهریه کند؟ همان طور که بیان شد تعیین کردن مهریه در زمان ازدواج امری الزامی نیست، به این معنا که این امکان وجود دارد که طرفین در زمان ازدواج مهریه خاص مشخص نکنند و بعد از عقد بر میزان مهریه توافق کنند.
درخصوص این سوال حالات گوناگونی وجود دارد، اول آن که در صورتی که مهر هنگام ازدواج مشخص نشده باشد در این حالت، تعیین مهریه یا مبتنی بر توافق طرفین تعیین می شود یا در صورت عدم توافق، توسط دادگاه میزان و مبلغ آن مشخص می شود مگر این که تعیین مهر را به شخص ثالث یا شخصی خاص سپرده باشند.
دوم این که اگر ازدواج منجر به نزدیکی شده باشد و هیچ گونه توافقی برای میزان مهریه صورت نگرفته باشد، دادگاه با توجه به شرایط و موقعیت اجتماعی و سطح و طبقه اجتماعی زن، میزان مهریه را معین می سازد که به آن مهرالمثل گویند.
نکته: هر چیزی امکان این که به عنوان مهریه پذیرفته شود را ندارد مثلا عشق ورزیدن، دروغ نگفتن و... نمی تواند به عنوان مهریه در سند ازدواج ثبت شود
سوم: در صورتی که نزدیکی صورت نگرفته باشد و طلاق تحقق یابد. در این حالت نیز دادگاه میزان مهر را تعیین می کند با این تفاوت که در این حالت دادگاه برای تعیین مهر، شرایط و موقعیت مالی و توانایی مرد را معیار قرار می دهد نه شرایط و وضعیت و طبقه اجتماعی زن را که در اصطلاح به آن مهرالمتعه گویند.
● عندالمطالبه
زن از لحظه ای که عقد منعقد می شود، مالک تمام مهر می شود و می تواند آن را مطالبه کند. همچنین در این باب می توان گفت مهریه عندالمطالبه است یعنی هر زمانی که زن مهریه را مطالبه کند شوهر باید آن را پرداخت کند، اما یک استثنا وجود دارد و آن این که اگر مهریه مشخص شده باشد اما زن و شوهر قبل از نزدیکی طلاق بگیرند، زن تنها می تواند مطالبه نیمی از مهر را بکند نه تمام آن را و باید قید بقیه مهریه را بزند.
در مواقعی که عروس خانم زرنگی می کند و از همان ابتدا تمام مهریه را می گیرد، باید نیمی از آن را به مرد برگرداند. پس می توان گفت عروس و دامادی که در دوران عقد یا نامزدی هستند و می خواهند طلاق بگیرند فقط نصف مهریه را می توانند مطالبه کنند. در این باب ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی بیان می کند: هرگاه شوهر قبل از نزدیکی زن خود را طلاق دهد زن مستحق نصف مهر خواهد بود و... .
برای مطالبه کردن مهریه نیز محدودیت زمانی خاصی وجود ندارد، زیرا همان طور که گفته شد به محض انعقاد عقد، زن مالک تمام مهر می شود مگر آن که طبق توافق دو طرف، پرداخت مهریه به زمان مشخصی موکول شده باشد مثلا طرفین توافق کرده باشند که ۶ ماه پس از عقد مهریه را دریافت کنند. اما به طور کل می توان گفت زن از لحظه انعقاد عقد می تواند مهریه را مطالبه و آن را درخواست کند.
● دادگاه یا اداره ثبت؟
یک سوال دیگر که در این خصوص مطرح می شود و می تواند کمک زیادی به ما بکند این است که برای مطالبه مهریه باید به کجا رجوع کرد و آیا دادخواست مطالبه مهریه را فقط در هنگام طلاق می توان به دادگاه ارائه داد؟
باید توجه داشت که برای مطالبه مهریه نیازی به صورت گرفتن طلاق نیست و زن می تواند پیش از این که طلاق بگیرد برای مطالبه مهریه خود اقدام کند.
اما برای مطالبه مهریه می توان به دو نهاد مراجعه کرد. اول آن که چون عقد نکاح در دفتر ازدواج ثبت می شود، به عنوان یک سند رسمی محسوب می شود و به راحتی می توان با مراجعه به اداره ثبت و رفتن به بخش اجراییه های ثبت، درخواست اجرای این سند رسمی را نمود و مهریه خود را مطالبه کرد، اما برای این کار حتما باید سند ازدواج را همراه داشته باشید و به اداره ثبت ارائه نمایید، اما در صورتی که مثلا سند ازدواج دست آقا داماد است و آن را پیش خود نگه داشته و به شما نمی دهد، می توانید به دفتر خانه ای که ازدواج را در آنجا ثبت کرده اید مراجعه کنید و یک گواهی از آن دفتر خانه بگیرید که تحویل به اداره ثبت دهید و با توجه به آن مهریه خود را مطالبه نمایید. دومین راه مطالبه مهریه، دادن دادخواست به دادگاه صالح (دادگاه محل اقامت شوهر یا دادگاهی که عقد در آنجا واقع شده) است.
این نکته را نیز باید توجه کرد که مطالبه مهریه از طریق اجرائیه ثبت تنها در صورتی است که مهر در قباله ازدواج صریحا نوشته شده باشد و یا نتیجه توافق طرفین در آن ذکر شده باشد.
با توجه به این مطلب زن می تواند به هر یک از این دادگاه ها که می خواهد مراجعه کند و دادخواست خود را ارائه دهد و محدودیتی برای او وجود ندارد و یا با توجه به مطالبی که گفته شد به اجرائیه ثبت مراجعه کند.
● قانونی برای مجرد ماندن
طبق ماده ۳۳ قانون ثبت احوال، ازدواج و طلاق غیر مدخوله در المثنای شناسنامه درج نخواهد شد. یعنی کسانی که در دوران نامزدی یا عقد طلاق می گیرند اگر نزدیکی نکرده باشند و بعد از مدتی با رعایت شرایط قانونی تقاضای شناسنامه المثنی نمایند می توانند قسمت مشخصات همسر در شناسنامه را سفید بگذارند.
● هشدار مهری
از تعیین مهریه زیاد بپرهیزید چون نه دخترتان را خوشبخت می کنید نه به راحتی می توانید آن را مطالبه و وصول کنید.
دوست عزیز، به سایت علمی نخبگان جوان خوش آمدید
مشاهده این پیام به این معنی است که شما در سایت عضو نیستید، لطفا در صورت تمایل جهت عضویت در سایت علمی نخبگان جوان اینجا کلیک کنید.
توجه داشته باشید، در صورتی که عضو سایت نباشید نمی توانید از تمامی امکانات و خدمات سایت استفاده کنید.
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (Bookmarks)