استعمار واژه‌ای غریب در فرهنگ لغات اکثر کشورهای جهان است که از سوی قدرت‌های خارجی بر مردم آن کشورها تحمیل شده است و در طول تاریخ، بسیاری از این کشورها به نحوی با آن درگیر بوده‌اند که یکی با زبان و دیگری با شمشیر به مبارزه با این پدیده غیر انسانی برخاسته‌اند.
در طول تاریخ در حالی که مبارزه‌ی مسلحانه همیشه اولین گزینه ملت‌ها برای رهایی از یوغ استعمار بوده است؛ ولی در این میان سلاح قلم همیشه یکی از موثرترین روش‌ها برای تشویق و ترغیب مردم در شورش علیه استعمارگران شناخته شده است.
شعر، نثر و نمایشنامه‌های گوناگونی در طول تاریخ نوشته شده است که مردم را برای مبارزه با ستمگران زمانه دعوت کرده‌اند. از میان آنها شعرا و ادیبان معاصر کشورهای آفریقایی در طول استعمار کشورهای اروپایی و تسلط آنها در این قاره هیچ وقت ساکت ننشسته‌اند و از میان برجسته‌ترین آنها می توان به «لئوپارد سدار سنگور» اشاره کرد که بعد از استقلال کشور سنگال به عنوان اولین رهبر و رئیس جمهور این کشور معرفی شد.
ایمی سزر، دیوید دیوپ، آگوستینو نتو (اولین رئیس جمهور کشور مستقل آنگولا) دیگر نویسنده‌هایی هستند که در طول استعمار کشورهای خود هیچ گاه قلم خود را زمین نگذاشتند و همیشه برای مبارزه با استعمارگران مطلب نوشتند.
این گروه از نویسندگان آفریقایی سالها رنج مردم آفریقا و تامین سوخت ماشین های غربی از عرق کارگران و برده های آفریقایی را لحظه به لحظه ثبت کردند که در نهایت می توان نوشته‌های آنها را یکی از عوامل پیروزی مردم قاره سیاه علیه استعمارگران سفید دانست و در حقیقت در کنار انقلاب مسلحانه؛ مردم انقلابی فکری ایجاد کردند که در اصل ریشه نژادپرستی در قاره های دیگر جهان را نیز نشان گرفته بودند.


نویسنده ها و شاعران قاره سیاه ثابت کردند که ادبیات و تاریخ را نباید دو مقوله جدا از هم محسوب کرد؛ چرا که با نوشته هایشان هم با خود استعمارگران و هم با فرهنگ وارداتی آنها مبارزه کردند به طوری که مسئله هویت مردم آفریقا در نوشته های ایمی سزر یکی از واژه های کلیدی محسوب می شود. او در کتابش با عنوان «دفتر بازگشت به وطن» به هیچ وجه هویت و فرهنگ مردم آفریقا را تحت تاثیر فرهنگ استعمارگران خطاب نمی کند و در اکثر کتابهای تاریخ استعمار آفریقا که توسط نویسنده های بومی نوشته شده روی این مسئله تاکید شده است که مبارزه با استعمار و فرهنگ آنها مربوط به گذشته نیست و در آینده نیز این مسیر ادامه دارد.
سزر اهل کشور جزیره‌ای مارتینیک در دریای کارائیب در آمریکای مرکزی بود. وی شاعر، نمایشنامه‌نویس، نویسنده و چهره سیاسی معروفی است که برای استقلال کشورش تلاش فراوانی کرده‌است. علاوه بر تاسیس بنیاد دانشجویان سیاهپوست در پاریس، نگارش کتاب شعر و نمایشنامه از جمله «فصلی در کنگو» و «یک توفان» از دیگر کارهای اوست.

حتی در زمان استعمار نویسنده هایی مثل شینا آکبک (Chinua Achebe) در کتابی رابطه بین اروپا و آفریقا را بررسی می کند. ولی در کتابش که یکی از بهترین رمانهای ادبیات این قاره است می توان ردپای کلماتی را پیدا کرد که به طور غیر مستقیم رابطه اروپا و آفریقا را رابطه ای یک طرفه بیان می کند که تنها اتصال دهنده آن منابع عظیم آفریقا است.
ادبیاتی که در طول تاریخ از قاره آفریقا برخاسته است بیشتر از هر چیز دیگر ناله های مردم این سرزمین را در بر می گیرد که همیشه نگران کنفرانس های قاره های دیگر برای تصویب قوانینی در اشغال کشورهایشان بودند. کنفرانس سال 1884 برلین یکی از نمونه هایی است که به دولت های اروپایی اجازه داد تا کشورهای آفریقایی را بین خود تقسیم کنند که قسمتی را ایتالیا و قسمتی را فرانسه و دیگران برداشتند.
در کتاب «پیرمرد و مدال» اویونو نمونه این عدم مالکیت مردم آفریقا در سرزمین های مادری خود به عالی ترین شکل به تصویر کشیده شده است. مکا، شخصیت اصلی داستان دو فرزند خود را در جنگ جهانی اول در ارتش فرانسه از دست داده است که به خاطر همین از سوی دولت فرانسه به او مدالی داده می شود ولی او از خود می پرسد که چرا به خاطر از دست دادن سرزمین مادری اش به او مدال داده نمی شود و همین سوال باعث می شود او به جبهه مخالف اشغالگران فرانسوی بپیوندد و علیه کسانی بجنگد که کشورش را اشغال کرده اند.
گادفری جیکینیا رمان نویس اهل زیمباوه معروفترین چهره ادبی این کشور است که اکثر کتابهایش برای بیدار کردن روح مردم کشورش علیه کالبد مرده استعمار نوشته شده است. در کنار او نویسنده های بسیار دیگری از این کشور بیشتر متون و شعر خود را به استعمار اختصاص داده اند و بیشتر روی مبلغان مذهبی کشورهای استعمارگر تاکید می کنند.
سیتسی دانگارمگا یکی از این نویسنده ها است که در شرایط خفقان استعمارگران مردم زیمباوه را با شعرهایش برای حفظ و زنده نگه داشتن دین و آداب و رسوم پدری شان هشدار می دهد که چگونه استعمارگران علاوه بر ثروتهای مادی مردم قاره سیاه در حال دزدیدن معنویات آنها نیز هستند.



منبع:تبيان