گشنيز Coriander

[diamonds55]

كليات گياه شناسي

گشنيز گياه بومي جنوب اروپا و مناطق مديترانه است . در بيشتر نقاط ايران نيز مي رويد . از زمانهاي قديم وجود داشته و حتي مورد مصرف مصري ها بوده است .

بقراط اين گياه را مي شناخته و براي درمان بيماريهاي مختلف از آن استفاده مي كرده است . در قرون وسطي ضعف جنسي را با گشنيز درمان مي كردند .

گشنيز گياهي است علفي و يكساله ، برنگ سبز كه ارتفاع آن تا 80 سانتيمتر نيز مي رسد . برگهاي آن به دو شكل ظاهر مي شود آنهائي كه در قاعده ساقه وجود دارد بشكل دندانه دار و ديگري در طول ساقه كه باريك و نخي شكل مي باشند .

قسمت مورد استفاده گياه ،‌ساقه و برگ و ميوه آن است . ميوه گشنيز گرد و برنگ زرد مي باشد . بوي تازه آن مطبوع نبوده و تقريبا بد بو است ولي بر اثر خشك شدن اين بو از بين رفته و خوشبو مي شود . حتي نام لاتين گشنيز از لغت يوناني Korio مشتق شده كه به معني بد بو است .
تركيبات شيميايي:

در يكصد گرم گشنيز مواد زير وجود دارد

آب 7/5 گرم

مواد چرب 15 گرم

سلولز 38 گرم

اسانس 1 گرم

اسيد اگزاليك 12 ميلي گرم

كلسيم 170 ميلي گرم

ويتامين آ 200 واحد

ويتامين ث 50 ميلي گرم

مواد جرب گشنيز مركب از اسيد اولئيك ، اسيد پالمتيك ، اسيد لينولئيك و اسيد پتروسه لينيك است .

ذر برگهاي خشك گشنيز مقدر زيادي ويتامين A,C يافت مي شود .
خواص داروئي:

خواص طبي گشنيز

گشنيز و تخم گشنيز از نظر طب قديم ايران سرد و خشك است

خواص تخم گشنيز بقرا ر زير است

1)تخم گشنيز را پودر كرده و با نسبت مساوي با شكر و يا عسل مخلوط كنيد براي تقويت بدن بسيار مفيد است

2)معده را تقويت مي كند

3)خوذن تخم گشنيز با غذا به هضم غذا كمك مي كند

4)ادرار آور است

5)قاعده آور است

6)كرم هاي معده و روده را از بين مي برد

7)براي برطرف كردن تب تيفوئيد مفيد است

8)خاصيت ضد باكتري درد و بيماريهاي عفوني روده را برطرف مي كند

9)تب هاي نوبه اي را از بين مي برد

10)براي نرم كردن سينه از جوشانده تخم گشنيز استفاده كنيد

11)جوشانده تخم گشنيز خواب آور است

12)زكام را برطرف مي كند

12)تخم گشنيز شير را در مادران شير ده زياد مي كند

13)براي تسكين درد دندان تخم گشنيز بجويد

14)تقويت كننده قلب است

15)جوشانده تخم گشنيز يا خوردن تخم گشنيز بوداده اسهال خوني را برطرف مي كند

خواص برگ وساقه گشنيز

1)آّ گشنيز خواب آور است

2)مسكن و آرام كننده است

3)مسموميت هاي حاصله از مواد پروتئيني را برطرف مي كند

4)با غذا گشنيز بخوريد تا از ترش شدن غذا جلوگيري كند

5)تشنگي را برطرف مي كند

6)طحال را تميز و تقويت مي كند

7)براي فتق مفيد است

8)براي برطرف كردن بوب بد دهان سوپ گشنيز بخوريد

9)دل درد را برطرف مي كند
طرز استفاده:

فرمول برطرف كردن بواسير

حدود 10 گرم تخم گشنيز را در ماهي تابه ريخته و بو بدهيد تا رنگ آن قهو ه اي شود سپس آنرا پودر كنيد و با سركه و يا شراب مخلو ط كرده و چند روز آنراب نوشيد تا بواسير از بين برود

براي برطرف كردن دندان درد

حدود 10 گرم تخم شگنيز را در چهار ليتر آب ريخته و بگذاريدبجوشد تا حجم آن به يك ليتر برسد آنرا كمي سرد كنيد و در دهان مضمضه كنيد تا درد دندان برطرف شود

براي شستن دهان و دندان

يك قاشق چايخوري پودر تخم گشنيز را در يك ليوان آّ ب جوش ريخته و بمدت 5 دقيقه دم كنيد سپس آنرا براي شستن دهان ،‌دندان و گلو غرغره كنيد
مضرات :

گشنيزاگر باندازه بكار رود هيج گونه ضرري ندارد ولي مصرف زياد از حد آن توليد مستي توام با خستگي شديد مي كند و گاهي به خوابي عميق و گنگي و بي حسي منجر مي شود .

تخم گشنيز را مي توانيد از فروشگاههاي گياهان دارويي و يا ايراني و يا چيني خريدري كنيد . چيني ها گشنيز را جعفري چيني Chinese Parsley مي نامند .

[آبجی]

طی هزاران سال از گیاه گشنیز برای مصارف آشپزی و دارویی استفاده می ‏شده است. گشنیز متعلق به خانواده‏ی جعفری، مانند اینسون یا بادیان رومی، زیره سیاه، شوید و رازیانه می‏ باشد.
برگ‏ ها و میوه ‏های این گیاه عطر و طعم بسیار متفاوتی دارند و از این رو به طرق مختلف در انواع غذاها استفاده می ‏شوند.
گشنیز یک گیاه یک ساله بومی با نام علمی" Coriandrum sativum " متعلق به ناحیه مدیترانه و غرب آسیا است. اگر چه امروزه در ترکیه، هند، بلغارستان، روسیه و مراکش نیز به عمل می ‏آید.
گشنیز یک گیاه سنتی است و یکی از مواردی بوده که بقراط و دیگر پزشکان یونانی برای اهداف دارویی از آن استفاده می ‏کردند.
رومی‏ ها نیز از گشنیز به عنوان یک ادویه رایج استفاده می ‏کردند و آن را به انگلیسی‏ ها معرفی کردند بعدها گشنیز به آمریکا آورده شد و به علت داشتن طعم مطبوع برگ‏ هایش، مورد استفاده قرار گرفت و آن را به نام Cilantro می ‏شناسند.


Cilantro اسم رایجی است که اسپانیایی ‏ها برای گشنیز به کار می ‏برند و به معنی برگ ‏های سبز دارای طعم تند می ‏باشد. به گشنیز، "جعفری چینی" نیز می‏ گویند.
از آن جایی که دانه‏ های گرد، کوچک و مطبوع گشنیز با خشک کردن و فریز کردن عطر خود را از دست می‏ دهند، بایستی به صورت تازه استفاده شود.

کاربرد های گشنیز

Cilantro در غذاهای هندی، ویتنامی، آمریکایی جنوبی، آمریکایی، اسپانیایی و خاورمیانه‏ای استفاده می ‏شود.
برگ‏های Cilantro طعمی مانند‏ پوست لیمو دارد که با پاشیدن آن روی غذا یا به صورت ریز شده در سُس، سوپ یا در ادویه‏ کاری مصرف می شود. در هندوستان تخم گشنیز قسمت مهمی از ادویه کاری را تشکیل می ‏دهد. معمولاً دانه های درشت را آسیاب می‏ کنند طوری که به پودر کاری طعم کرانچی می ‏دهد.
برگ‏ های جوان معمولاً خوشمزه‏ تر هستند و در سالادها همراه با کاهو، پیاز و گوجه فرنگی استفاده می‏ شود. این برگ ‏ها هنگامی بهترین عطر خود را دارند که هنگام برداشت به رنگ زرد مایل به قهوه‏ای باشند. تخم گشنیز با گذشت زمان عطر بهتری خواهد داشت.
همچنین از تخم گشنیز در خورش یا تاس کباب و انواع سوپ‏ ها استفاده می ‏شود. شاید آن را به انواع سُس‏ ها، کیک‏ ها، محصولات پخته شد و پودینگ ها نیز اضافه کنند.
گشنیز آسیاب شده می ‏تواند به انواع پنکیک ها یا وافول اضافه شود و یک طعم خاص خاورمیانه ‏ای به آن بدهد.
گشنیز مخلوط شده با زیره سبز یک ترکیب مناسب برای فلافل است.
Taklia یک ادویه عربی است که از مخلوط کردن گشنیز و سیر به صورت له شده و سرخ شده به دست می ‏آید. همچنین یک افزودنی متداول برای گوشت، ماهی و پنیرهای محلی می ‏باشد.
سال‏ها پیش تخم گشنیز را با لایه‏ای از شکر می‏ پوشاندند و از آن به عنوان آب نبات استفاده می ‏کردند.
استفاده ی دیگر از گشنیز، برای پوشاندن طعم ناخوشایند بعضی از داروها بوده است.
همچنین از عصاره ی تخم گشنیز در صنایع عطرسازی بهره می‏ گرفتند.


ارزش دارویی:

* از دانه‏های گشنیز آماده شده به عنوان کمک کننده به هضم غذا و درمان بیماری ‏های معده استفاده می ‏شده است. در طب چینی، هندی و اروپایی اغلب تخم گشنیز را با دانه‏های دیگری مثل هل، رازیانه، اینسون یا بادیان و زیره سیاه ترکیب می‏ کردند.
* از دم کرده‏ی تخم گشنیز می ‏توان یک چای دارویی درست کرد که این چای برای تسکین به هم خوردگی معده، درمان سوءهاضمه، از بین بردن نفخ شکم، تخفیف ناراحتی ‏های معده‏ای- روده‏ای و تحریک اشتها مفید است.
* از گشنیز گاهی اوقات به عنوان یک ملین برای درمان یبوست و گاهی برای درمان اسهال استفاده می‏ شود.
* از تخم گشنیز می ‏توان برای ملایم کردن بوی بد دهان و به عنوان دهان‏ شویه، استفاده کرد.
* در آسیا نیز برای درمان گاز معده و زخم ‏های دهانی کاربرد دارد.

مواد فعال در تخم گشنیز:

روغن‏ های معطری در گشنیز وجود دارند که محرک هضم غذا هستند. این روغن ‏ها شامل لینالول و دیگر ترپتونوئیدهای مهم هستند.
دیگر ترکیبات فعال در گشنیز شامل: فلاونوئیدها، فنولیک اسید و موسیلاژها (فیبرهای قابل حل ) می ‏باشند.
گشنیز همچنین شامل تعدادی مواد با فعالیت آنتی باکتریال متوسط می ‏باشد.
گزارشات اولیه پیشنهاد می ‏کنند که Cilantro و هم تخم گشنیز شامل dodecanal هستند که آنتی بیوتیک طبیعی است که بدن را در مقابل مسمومیت ‏های غذایی سالمونلایی می ‏تواند مخافظت کند.
تخم گشنیز همچنین شامل فتالیدها و پلی استیلن ها می ‏باشد. این مواد فیتوشیمیایی به طور معمول در گیاهانی که متعلق به خانواده جعفری هستند، وجود دارند که بدن را در برابر سرطان‏ ها محافظت می ‏نمایند.
آن ها همچنین شامل مقادیر اندکی از کومارین هستند که خاصیت رقیق کنندگی خون را دارند.
گشنیز همچنین شامل ترکیبات آنتی اکسیدان و خاصیت ضد التهابی می ‏باشد.
نحوه استفاده ی ایمن از این گیاه:

استفاده از گشنیز به عنوان یک گیاه، کاملاً بی خطر می باشد و هیچگونه عوارض جانبی و تداخلی ندارد و می ‏تواند در طول حاملگی نیز استفاده شود.
گشنیز خیلی سریع طعمش را از دست می ‏دهد؛ برای همین باید در یک محفظه تیره، در جای خشک، خنک و تاریک نگه ‏داری شود.
بهتر است تنها هنگامی که به دانه‏ ها احتیاج دارید آن ها را آسیاب کنید.
ترجمه: معصومه آیت اللهی - کارشناس علوم تغذیه

[آبجی]

محققان دانشگاه علوم پزشکی سمنان در تحقیقات خود دریافتند عصاره آبی گیاه گشنیز، كاهش دردهای حاد و مزمن را در پی دارد.

به گزارش ایسنا، این پژوهش با هدف بررسی اثر گشنیز بر دردهای حاد و مزمن در موش ها، توسط عباسعلی طاهریان و جمعی از همکارانش در دانشگاه علوم پزشکی سمنان انجام شد.

نتایج حاصل از مطالعات قبلی دال بر این بود كه عصاره گیاه گشنیز در تخفیف درد در انسان و حیوان دخالت دارد.

در این مطالعه، موش‌های نر سوری نژاد آلبینو در گروه های هفت‌ تایی مورد استفاده قرار گرفتند. در گروه‌های مورد بررسی، عصاره گشنیز با دوزهای 100 و 200 میلی ‌گرم به ازای هر كیلوگرم وزن، به صورت داخل صفاقی، به همه موش‌ ها تزریق شد.

نتایج نشان داد كه عصاره گشنیز در هر دو دوز تزریقی به طور آشکاری زمان پاسخ ‌دهی حیوانات به محرك‌ های دردزا را کاهش می ‌دهد، طوری كه دوز 100 میلی ‌گرم به ازای هر كیلوگرم به میزان 82 درصد و دوز 200 میلی ‌گرم به ازای هر كیلوگرم به میزان 91 درصد درد حاد و مزمن را كاهش داد.

یافته ‌های این مطالعه نشان می‌ دهد كه عصاره گیاه گشنیز سبب كاهش درد حاد و مزمن (افزایش بی ‌دردی) می‌ شود.
محققان این طرح برای پی ‌بردن به مكانیسم ‌های ضددرد گشنیز، انجام مطالعات بیشتری را توصیه می کنند.

خلاصه ی این پژوهش در مجله علوم پزشکی رفسنجان به چاپ رسیده است.