شرایط صحت نذر

[MR_Jentelman]

نذر کردن و نذری دادن یک امریست که در فرهنگ دینی ما بسیار جا افتاده و رواج دارد اما نذر هم برای خود احکامی دارد که باید آنها را بدانیم تا بهتر بتوانیم نتیجه بگیریم.
نذرى که به عنوان عبادت صورت مى گیرد مختص ذات پروردگار است و براى غیر خدا شرک در عبادت محسوب مى شود ولى نذر براى خداوند و اهداى ثواب آن را به غیر خدا منافى توحید نیست بلکه از اسباب تقرب است.

تعریف نذر و اقسام آن

نذر عبارت است از این که انسانى خویشتن را ملتزم نماید به انجام یا ترک کارى براى خدا. مثلا نذر کند که اگر خداوند به من فرزندى داد فلان مبلغ را به فقرا پرداخت مى کنم و اگر بیمارى فرزندم برطرف گردد یک گوسفند ذبح مى کنم.
گاهى هم نذر جنبه تنبیهى دارد. یعنى مى گوید: اگر فلان کار حرام یا مکروه را مرتکب شدم یک ماه روزه بگیرم. همچنین نذر در برخى موارد تبرعى است یعنى مشروط به شرطى نمى باشد. مثلا نذر مى کند که عمل خیرى را انجام دهد بدون این که در مقابل چیزى باشد.

شرایط صحت نذر

1ـ نذر کننده باید آن را با نیت تقرب به پروردگار انجام دهد.
2ـ نذر کننده باید صیغه بخواند و در صیغه نیت خود را بر زبان جارى کند و تصریح نماید که این عمل را براى رضاى خدا انجام مى دهم. مثلا بگوید:
لله علىّ کذا ان کان کذا.
«براى خداست بر من فلان عمل، در صورتى که...»
کسى که نذر مى کند ممکن است ثواب آن را براى خودش در نظر بگیرد و ممکن است ثواب آن را به انسان دیگرى که در حال حیات و یا ممات است هدیه نماید.
نذر کردن یک نوع معامله با خداوند است حالا نیِّت هر امری که هست باید شرایط نذر کردن را رعایت کرد و بعد از حصول نتیجه نباید عهد خود را فراموش کند.

پس اگر شخصى براى پیامبر و یا بزرگى از بزرگان دین نذر کند که مثلا گوسفندى قربانى نماید، نذر او در صورتى صحیح

است که از این عمل خود قصد تقرب الى الله را داشته باشد و نیتش هدیه ثواب عمل به پیامبر و یا آن بزرگ باشد. ولى اگر العیاذ بالله نذر او براى خدا نباشد بلکه قصدش تقرب به غیر خدا باشد نذرش باطل است و وفاى به آن لازم نمى باشد و اگر قصدش پرستش غیر خداوند باشد، شرک است. بنابراین ملاک نیت نذر کننده است. همچنان که در این مورد مؤلف کتاب «صلح الاخوان» مى نویسد:
ان المسألة تدور مدار نیات الناذرین و انما الاعمال بالنیات فان کان قصد الناذر المیت نفسه و التقرب الیه بذلک لم یجز قولا واحداً و ان کان قصده وجه الله تعالى و انتفاع الاحیاء بوجه من الوجوه و ثوابه لذلک المنذور له المیت فیجب الوفاء بالنذر.2
همانا مسأله بستگى به نیت ها و انگیزه هاى نذر کنندگان دارد و همانا اعمال بسته به نیت هاست، بنابراین اگر قصد نذر کننده تقرب به میت است به اتفاق علما جایز نیست و اگر قصد نذر کننده تقرب به خداوند است و تصمیم او نفع بردن و بهره مند گردیدن زندگان و رسیدن ثواب این نذر براى میت است، این نذر صحیح است و وفاى به آن واجب است.

رسیدن ثواب


نذرهایى که مسلمانان براى انبیا و اولیا و والدین خویش انجام مى دهند، با انگیزه الهى صورت مى گیرد و فقط مقصود آنها ایصال و اهداى ثواب به ارواح عزیزانشان است. و از طرفى انجام عمل پسندیده و ایصال ثواب آن به روح میت نه تنها اشکالى ندارد بلکه مطلوب است. چنان که در صحیح مسلم روایت شده که مردى نزد رسول خدا(صلى الله علیه وآله) آمد و گفت: یا رسول الله مادر من ناگهانى درگذشت و وصیتى نکرده است! گمان دارم اگر مى توانست سخن بگوید، صدقه و احسان مى نمود. اگر من صدقه از طرف او بدهم ثوابش به وى مى رسد؟ پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: بلى.
اوف بنذرک فانه لاوفاء لنذر فى معصیة الله و لافیما لایملک ابن آدم.3 ؛ به نذر خود وفا کن، همانا نذر در معصیت خدا و در چیزى که انسان مالک آن نیست صحیح نمى باشد.
از آنچه گذشت معلوم مى گردد که نذر براى دیگران در صورتى صحیح است که در مسیر گناه نباشد بلکه با هدف و انگیزه الهى و با قصد اهداى ثواب به زنده ها و یا مرده ها باشد، چنین نذرى مشروع و پسندیده است و با مبانى و معیارهاى توحید و یکتاپرستى هماهنگى دارد و مقرب الى الله نیز خواهد بود.

منبع : پایگاه اطلاع رسانی مذاهب اسلامی