تعیین جنسیت در ماهیان زینتی

[آبجی]

همانطور که میدانیم تشخیص جنسیت در تعدادی از ماهیان آکواریومی بسیار آسان است و به راحتی میتوان به انتخاب جنس مناسب و تشخیص جنسیت ماهی پرداخت از قبیل ماهیان زنده زا یا ماهی فایتر یا انواع دیگری از این دست .
در بسیاری از گونه های ماهی های زینتی آکواریومی ، تشخیص جنسیت یا مشکل یا در شرایط معمولی غیر ممکن است و موفقیت در تشخیص درست نیاز به داشتن اطلاعات مربوطه و نیز تجربه مفید در این زمینه است .
البته در ماهياني كه تشخيص جنسيت در آنها مشكل يا غير ممكن است ، ماده هاي بالغ به علت قطور بودن شكم شان در هنگام توليد مثل قابل شناسايي و تشخيص هستند .

با تمام این احوال مایل هستیم و نیازمندیم که بتوانیم به تشخیص جنسیت در ماهیانی که نگهداری میکنیم یا قصد خریدشان را داریم بپردازیم . شاید بتوان موارد زیر را در خصوص اهمیت این توانایی یا لزوم و ارزش تشخیص جنسیت ماهیهای زینتی در آکواریوم بر شمرد .

- تشخیص جنسیت ماهی به ما در خریداری ماهی کمک میکند و از تکرار خرید برای جبران اشتباه انتخاب اولیه میکاهد.
- تشخیص درست جنسیت امکان تولید مثل را برای ماهی فراهم میکند.
- امکان سازش مناسبتری را بین اعضای یک گونه فراهم آورده و در غالب موارد ماهی نر و ماده در اکواریوم در کنار یکدیگر از سازش بهتری برخوردا خواهند بود.
- در بعضی گونه ها نظیر سیکلید های مالاوی یک نر باید چند ماده در کنار خود داشته باشد تا صفات و رفتارهای طبیعی خود را بروز دهد . از اینرو شناخت جنسیت به فراهم آوردن شراط مناسب در اینگونه موارد کمک میکند.
- به ما این امکان را میدهد که به چرخه کامل زندگی یک گونه از تولد تا مرگ دسترسی داشته باشیم .

علامتی که برای تعیین جنسیت در ماهی ها به کار می رود :

برای ماهی نر علامت

و برای ماهی ماده علامت است

بنابر این برای تشخیص درست جنسیت ماهی های زینتی آکواریومی نیاز به داشتن و دانستن اطلاعاتی از علائم و آثار اولیه و ثانویه ای که در ماهی ها ظاهر شده( علائم اولیه و ثانویه جنسی در ماهیها ) و به ما برای تعیین جنسیت آنها کمک میکنند می باشد .

[آبجی]

صفات جنسي در ماهيها : صفات جنسي علائم و خصوصياتي است كه با توجه به آن ميتوان به تشخيص جنسيت ماهيها پي برد . تعدادي از اين صفات و خصوصيات جنسي به طور قطعي به تشخيص جنسيت ماهي منجر ميشود و تعدادي نيز به ما كمك ميكند تا به تشخيص درست جنسيت ماهيان آكواريومي زينتي دست يابيم .
بنابر اين صفات و علائم جنسي كه به ما كمك ميكنند تا به تشخيص درست جنسيت در ماهيان آكواريومي دست يابيم را ميتوان در دو بخش عنوان كرد .

الف – علائم و صفات اوليه جنسي در ماهيان زينتي
ب – اختصاصات و صفات ثانويه جنسي در ماهيان آكواريومي

علائم ، صفات و خصوصياتي جنسي كه تنها با كالبدگشايي و جراحي ماهي امكان شناسايي و تشخيص آنها وجود دارد را در گروه صفات اوليه جنسي طبقه بندي ميكنيم .
در ماهي هاي ماده اين علائم عبارتست از وجود تخمدان و در ماهيهاي نر وجود بيضه در آنهاست .
البته تشخيص تخمدان و بيضه در ماهيهاي جوان و نيز نابالغ كمي مشكل تر است و با چشم امكان پذير نيست زيرا به شكل باريك و رشد نايافته و نخي شكل هستند ولي در اين حالت نيز ساختمان ميكروسكوپي آنها دقيقا تعيين كننده جنسيت ماهي ميتواند باشد .
در ماهيهاي بالغ ماده كه تخمدانها رشد كافي يافته اند خصوصا در زمان توليد مثل كه تخمها رشد يافته اند ، بدون كالبدگشايي به طور دقيقي ميتوان به جنسيت ماهي پي برد .

صفات و علائم و خصوصياتي كه در طي رشد ماهي و رسيدن آن به سن بلوغ به تدريج ظاهر شده و با كمك آنها ميتوان بدون نياز به جراحي و ديدن اندامهاي داخلي جنسي به تشخيص جنسيت ماهي پي برد به صفات ثانويه جنسي در ماهيان موسوم است .
بنابراين مشخصه اصلي اين دسته از صفات جنسي در ماهيان ، رسيدن ماهي به سن بلوغ است كه بسته به شرايط و عوامل مختلف ميتواند زودتر يا ديرتر به ظهور و بروز برسد

[آبجی]

صفات اوليه جنسي در ماهيان زينتي آكواريومي

جانداران تكامل يافته و پر سلولي در بدن خود داراي اندامهاي جنسي بوده كه به شناسايي جنسيت و انجام فرايند توليد مثلي آنها ياري ميرساند.
ماهيها نيز مانند ساير جاندارن پر سلولي كه تكامل يافته اند در بدن خود اندامهاي جنسي دارند كه در ماهي نر شامل بيضه ها و در ماهي ماده شامل تخمدانها است .





بيضه ها ( testes )غد تناسلي نر بوده كه به توليد اسپرم و ترشح هورمونهاي جنسي در بدن ميپردازد و سبب بروز صفات ثانويه جنسي ميشوند .
اندازه بيضه ها در ماهي به حدي نيست كه سبب بروز تظاهر خارجي در ماهي شده و از آن بتوان در تشخيص جنسيت ماهي استفاده كرد .
بيضه هاي ماهي معمولا با كالبد گشايي و يا با فشردن شكم ماهي نر و خروج اسپرم از بدن ماهي قابل تشخيص هستنند.
رنگ سفيد تا كرم دارند و در حفره شكمي ماهي قرار دارند .







تخمدانها (ovaries ) در بدن محل تشكيل تخمك و توليد هورمونهاي جنسي است .
در ماهي ماده نيز تخمها در تخمدانها توليد شده كه تعداد تخمها و اندازه آن بسته يه گونه ماهي و اندازه آن متفاوت است .تعداد تخمي كه در هر بار تخمريزي توسط ماهي ماده توليد ميشود ميتواند از چند عدد تا چند صد عدد متفاوت باشد ( در ماهياني اين تعداد ميتواند به چند صد هزار يا به چند ميليون عدد برسد) .
رنگ تخمدانها كرم متمايل به طلايي است و در حفره شكم قرار داشه و گاه وزنش به حدود 70 درصد وزن بدن ماهي ميرسد .در مراحل اوليه رشد و نمو ماهي ، اندازه تخمدانها كوچك بوده و تنها با مشاهده ساختمان ميكروسكوپي ميتوان به وجودش در بدن ماهي پي برد ولي در ماهياني كه رشد يافته اند به تدريج تخمدانها تكامل يافته و در ماهي بالغ با تظاهرات خارجي كه دارد و شامل بزرگ شدن شكم و قطور شدن بدن ماهي ماده است به راحتي ميتوان ماهي ماده را تشخيص داد .
گاه شكل ظاهري ماهي به نحوي است كه به نظر ميرسد ماده است .در حاليكه ممكن است نفخ ماهي يا آلودگيش به انگلهاي داخلي يا ورم يا بيماري سبب يافتن شكل ماده براي ماهي شده باشد كه بايد در تشخيص جنسيت به اين موارد نيز توجه لازم شود .

منبع :

http://thegab.org
http://universe-review.ca
http://www.swishfish.com

تشخيص نر و ماده در ماهيهاي اكواريومي - حسين عمادي