عملکرد بدن در هنگام عصبانیت و استرس؟

[سونای]

نویسنده : طاها تهرانی

عصبانیت چیست ؟ و نحوه عملکرد بدن در هنگام عصبانیت؟
به نظر من عصبانیت : شکل تغییر یافته احساسات درونی ماست که درجای خود اجازه ظهور نیافته و با پنهان ماندن در وجود ما تبدیل به انبار مهماتی گردیده که می تواند حتی در ساده ترین شرایط با زدن جرقه ای تبدیل به کوهی از آتش گردد. جنسیت ، فرهنگ محیطی ، فرهنگ خانوادگی ، سنت ، اصول ، مقررات، هنجارها ، اخلاقیات ، ایدئولوژی ، منطق وغیره همه و همه هر کدام به نوعی می توانند در ابراز و عدم ابراز احساسات و عواطف ما دخیل باشند.

بد نیست بدانید که در هنگام عصبی شدن، تعادل شیمیایی بدن را بر هم می زند. تلاش بدنبرای چیرگی برآن ، منجر به تغییری شیمیایی در بدن می شود که بسته به شیوه بدنبرای مبارزه با آن، شاید خیلی سریع اتفاق افتد یا سالها بطول انجامد. حال بهتر است نگاهی به درون خود کنیم! به عبارت دیگر در زمان عصبی شدن چه هورمون های داخل بدن ترشح شده و عملکردآنها چیست؟ وقتی کسی عصبانی می شود ساز و کار تولید استرس در بدن او فعال می شود که تغییرات بیولوژیکی بسیاری در او بدنبال خواهد داشت . که یک پاسخ پیوسته ی فیزیولوژیکی بدن است – هر گاه در نتیجه فشردگی آمد و شد یا بی مبالاتی دیگران یا بروز یک تهدید واقعی در زندگی تحریک شوید؛ پاسخ بدن همان استرس است به زبان ساده تر در هنگام عصبانیت و هیجان در بــــالای کلیه ها غده های فوق کلیوی قرار گرفته اند این غده ها ماده ای ترشحمیکنند که آدرنالیننامیده میشود(( آدرنالین برای آمادگی بدن در انجام فعالیت هایشدید یا دفاع از خود ترشح میشود. ))در این قسمت قصد دارم -طاها تهرانی-در مورد عملکردآدرنالین با دوستان خود سخن بگویم ؟آدرنالین سبب افزایش شدت ضربان قلب و کارآیی آن میشود این ماده ، رگهای متصل به ماهیچه ها را گشاد میکند و علاوه بر آن موجبافرایش غلظت قند در خون میشود به این طریق است که بدن خود را با شرایط تطبیق میدهد با تاثیر آدرنالین ، خون از چهره به ماهیچه ها هجوم آورده و به بخش هایی که ضروری تر است جریان می یابد .لازم به ذکراست که تاثیر آدرنالین کوتاه مدت است .با عملکرد هورمون سروتونین( (هورمون زندگی وایجاد شادی ،((سروتونین از انتقال دهنده های عصبی است که توسط سلول های عصبی (نورون) دستگاه گوارشی و دستگاه عصبی مرکزی ترشح می شود.سروتونین بر روی خلق و خو و سایر عملکردهای فیزیولوژیکی بدن از قبیل: تعادل، انرژی، تغذیه، خواب و جفت گیری تاثیر می گذارد.سروتونین به طور طبیعی از مغز ترشح می شود.))

هیجان ایجاد شده را به آرامی فرو می نشاند. قصد دارم در بخش دوم , در مورد ترشح هورمون شادی وعوامل کاهنده و افزاینده آن مفصل بحث خواهم کرد. بدن در برای مقابله با عصبانیت در دو بخش عمل میکند :

شیوه کنترل عصبانیت در کوتاه مدت : کنترل عصبانیت در بلند مدت : ا.گر مطالب بالا را بخواهم خلاصه نمایم واکنش بدن برای عصبانیت کوتاه مدت به شرح زیر عمل میکند ب. اما اگر دائم بدن خود را در حالت آماده باش قرار دهیم بدن واکنش های متفاوتری نشان می دهد وبه نسبت ضررهای جبران ناپذیری را به ما وارد میکند.


واکنش بدن در کوتاه مدت

*غده ی آدرنال ( فوق کلیوی ) هورمونی به نام آدرنالین تولید می کنند که با تبدیل گلیکوژن ذخیره شده در کبد به قند خون – به فراهم کردن انرژی آنی در بدن کمک می کنند .
*تنفس تندتر برای رسیدن اکسیژن بیشتر به بدن
* افزایش ضربان قلب جهت تسریع گردش خون
*افزایش فشار خون و اتساع رگهای خونی
*توقف عمل هضم غذا و برگشت خون از معده به ماهیچه های اسکلت بدن به منظور تأمین انرژی .
* افزایش تعریق و کاهش مقاومت پوست بدن
* خشکی دهان بعلت کاهش ترشح غده ی بزاقی
* برگردانده شدن خون از پوست بدلیل فشرده شدن جداره ی سطح بیرونی آن
*کاهش فعالیت دستگاه ایمنی

و تمامی این تغییرات به منظور تهیه انرژی کافی برای بدن در هنگام مواجهه با تهدید صورت می گیرد . بنابراین به هنگام عصبانیت مقدار زیادی انرژی در بدن تولید می گردد و فرد عصبانی به دلیل بسیج و تجهیز این انرژی ، کارهای فوق العاده ای انجام می دهد که فرا تر از تصور است و می تواند حتی مرتکب قتل گردد، از بالایی بطرف پائین خود را پرت کردن و اموری که مستلزم انرژی جسمانی فراوان است از او سر بزند ، و بعد از آن احساس خستگی مفرط و فرو ریختن که نتیجه مصرف زیاد انرژی است .

وقتی نشانه های قابل رؤیت جسمانی در شخص عصبی بروز می کند چشم ها و چهره او قرمز می شوند بدن می لرزد ، دست ها و زانوها مرتعش می گردند و شدت صدا افزایش می یابد .

با هر عصبانیتی کل ساختار سلسله اعصاب شخص از هم می پاشد و سموم بسیاری به داخل خون او می ریزد، عملکرد تولید استرس در بدن تکرار می شود، عملکرد معمول بدن مختل شده و سبب فعالیت بیش از اندازه و ظرفیت بعضی دستگاه ها مانند قلب و یا غدد فوق گرده می گردد .

در مرحله بعد(عوارض بلند مدت عصبی بودن )
درکنار آدرنالین هورمونی تولید میشود بنامکورتیزول . این هورمون، بسیار کمتر از آدرنالین ترشح می شود و باسرعتی بسیار کمتر وارد جریان خون می شود. هنگام حضور کورتیزول در بدن، متابولیسم (سوخت و ساز) کاهش می یابد و رفع تاثیرات گوناگون آن شاید ماهها یا حتی سالها بطولانجامد.حالاین سوال مطرح می شود کورتیزول چه وظیفه ای به عهده دارد؟

کورتیزول هورمونی است که توسط قشر غده آدرنال (غده فوق کلیوی) در غده آدرنال ترشح می شود و چند مسئولیت بر عهده دارد: عملکرد اصلی این هورمون افزایش ذخیره آمینواسیدها در کبد در مواقعی است که مقدار این هورمون در آن کم باشد. اما این عملکرد در جهت کاتابولیسم پروتئین نیز عمل می کند.

کورتیزول همچنین به بالا بردن فشار خون و قند خون نیز کمک می کند و تاثیر بازدارنده ایمنی بر بدن دارد (جلوگیری از تشکیل پادتن ها و حضور آنتی ژن) و درنتیجه، وقتی مقدار زیادی از آن در طول زمان دیده شود، احتمال بیمار شدن فرد نیز وجود دارد چون در این حالت عملکرد سیستم دفاعی بدن پایین می آید.کورتیزول در ترمیم زخم ‌ها ، رفع التهاب بافت ‌ها، تجزیه پروتئین ‌ها و تبدیل آن ها به قند، مقابله با شرایط ناگوار بدنی و محیطی مانند بیماری، عفونت میکروبی، شوک‌ های عصبی و عاطفی، گرما و سرما دخالت دارد و به کمک بدن می ‌آید.

به علت پخش گیرنده‌ های کورتیزول در نقاط مختلف بدن، این هورمون، آثار فیزیولوژیک وسیعی را در همه جای بدن موجب می ‌شود. مهم ‌ترین اثر کورتیزول، افزایش مقاومت بدن در مواقع استرس و تداوم حیات است.

عصبانیت های مکرر عامل بسیاری از بیماریها ست :
معده درد ، سردرد، اختلال در هضم غذا ، اسهال، زخم معده ، گاستریت، افزایش سطح کلسترول خون ، ضخیم شدن سرخرگ و شریانها ، دیابت ، آرتریت، رماتیسم ، فشار ماهیچه ای ، درد پشت ، ضعف اعصاب ، ضعیف شدن دستگاه ایمنی کاهش ظرافت استدلال و هوش و فهم و عدم قدرت منطق در فرد بوجود می آورد..

نکاتی جالب در مورد ترشح هورمون کورتیزول

? استرس در خواب
ما حتی در خواب هم دچار استرس می شویم که باعث اختلال کارایی درروز بعد می شود. چند ساعت پیش از بیداری، بخشی بسیار کوچک از مغز به نامهیپوتالاموس که در مخ قرار دارد، پیامی ارسال می کند که باعث تحریک غده های فوقکلیوی می شود. پس از بیداری هم، میزان کورتیزول افزایش می یابد. اکثر حملات و سکته های قلبی بین ساعتهای 6 و 8 صبح رخ می دهند ومعمولا با افزایش سطح کورتیزول ارتباط دارند. واضح است که تحت کنترل نگه داشتنکورتیزول برای حفظ سلامتی، اهمیتی فوق العاده دارد.
معمولا سنجش مقدار کورتیزول از طریق بزاق انجام می شود. چند ساعت پساز بیدار شدن، میزان آن به حداکثر می رسد اما طی ساعتهای بعدی در طول روز، کاهش مییابد. امیدواریم که این وضعیت، پاسخ پرسش قدیمی بهترین ساعت انجام تمرینهای هوازیرا بدهد. به این ترتیب، صبح هنگام که میزان کورتیزول زیاد است و بهترین شانس کاهشآنرا دارید، بهترین وقت این گونه تمرینها است.
اگر استراحت یا خواب کافی درچرخه های 90 دقیقه ای (یعنی خوابی به مدت 3، 4.5، 6، 7.5 یا 9 ساعت) نداشته باشید،مقدار کورتیزول بدنتان در طول روز افزایش می یابد. بدین ترتیب، کاهش چربی، دشوار یاغیرممکن می شود.

پایان بخش اول

منبع