آنچه باید دربارۀ سرطان کبد بدانید

[سونای]

آنچه باید دربارۀ سرطان کبد بدانید

What You Need To Know About Liver Cancer

دربارۀ این مقاله

در اين مقاله با سرطان اوليه كبد آشنا مي‌شويد.
این مقاله تنها مربوط به سرطانی است که در کبد آغاز می‌ ‌شود و مربوط به سرطان‌ ‌هایی نیست که از نواحی دیگر بدن به کبد سرايت مي‌كنند.
انتشار سرطان (متاستاز) از رودۀ بزرگ، ریه‌ ‌ها، پستان یا بخش‌ ‌های دیگر بدن به کبد امری رایج است. هنگامی‌که این حالت رخ می‌ ‌دهد بیماری سرطان کبد نخواهد بود، بلکه سرطانی که در کبد است براساس بافت یا اندامی که سرطان از آنجا آغاز شده نامگذاری می‌ ‌شود. مثلاً، سرطان رودۀ بزرگ را که به کبد منتشر شده است به نام سرطان رودۀ بزرگ متاستاتیک مي‌شناسند و سرطان کبد نیست.
راه‌هاي درمان برای افراد مبتلا به سرطان متاستاتیک در کبد با افرادی که سرطان کبد اولیه دارند متفاوت است. درمان اصولاً براساس محل شروع سرطان مشخص می‌شود. شما مي‌توانيد به‌جاي خواندن اين مقاله، مقالة سرطان متاستاتيك را مطالعه كنيد.
كسب اطلاعات پیرامون مراقبت پزشکی برای سرطان کبد به شما کمک مي‌کند که نقش فعال‌ ‌‌تری در تصمیم‌ ‌‌گیری راجع به نوع مراقبت خود داشته باشید. این مقاله راجع به اين مطالب است:

• تشخیص و مرحله‌بندی
• درمان و مراقبت های حمایتی
• شرکت کردن در مطالعات تحقیقاتی

این مقاله حاوی مجموعه‌ ‌‌ای از سؤالاتی است که شايد بخواهید از پزشک خود بپرسید. بسیاری از افراد، همراه داشتن فهرستی از سؤالات را هنگام ملاقات با پزشک مفید تشخیص داده‌ ‌‌اند. برای کمک به، ياد آوردن، مطالبی را که پزشک مطرح می‌ ‌‌کند يادداشت كنيد یا از پزشک اجازه بگيريد و صدای او را ضبط کنید. همچنین شايد بخواهید یکی از افراد خانواده یا دوستانتان را در هنگام ملاقات با پزشک همراه داشته باشید و از او بخواهید يادداشت برداريد، سؤال بپرسد یا فقط گوش کند.
براي به‌دست آوردن اطلاعات در مورد سرطان كبد به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) مراجعه كنيد.
این مقاله‌ها در واقع مربوط به سرطان کبد بزرگسالان است و ارتباطی با سرطان کبد اطفال ندارد. اطلاعات مربوط به سرطان كبد اطفال از طريق پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان(www.ncii.ir) و سرويس اطلاعات سرطان قابل دسترس است.
کبد
کبد بزرگ‌ ‌‌ترین اندام درون شکم است و پشت دنده‌ ‌‌ها در سمت راست بدن قرار دارد.
کبد نقش مهمی در سالم نگه داشتن بدن دارد.

• مواد مضر را از خون حذف می‌کند.
• صفرا و آنزیم‌ ‌‌هایی تولید می‌کند که به هضم غذا کمک می‌ ‌‌کنند.
• غذا را به موادی تبدیل می‌کند که برای زنده ماندن و رشد مورد نیاز هستند.

کبد خون مصرفی خود را از دو رگ دریافت می‌کند. بیش‌ترين خون کبد از سیاهرگ باب کبدی (Hepatic Portal Vein) و بقیة خون از سرخرگ کبدی (Hepatic Artery) وارد می شوند.



سلول‌های سرطانی


سرطان از سلول‌‌ها که اجزاء اصلی تشکیل‌دهندة بافت هستند شروع می‌شود. بافت‌‌ها، اندام بدن را تشکیل می‌ ‌‌دهند.
سلول‌‌های عادی رشد مي‌كنند و تقسیم می‌‌شوند تا با توجه به نیاز بدن سلول‌‌های جدید را تولید کنند. هنگامی‌که سلول‌‌های عادی پیر مي‌شوند یا آسیب می‌‌بینند از بین می‌‌روند و سلول‌‌های جدید جای آنها را می‌‌گیرند.
گاهی، این روند به درستی، پیش نمی‌‌رود. سلول‌‌های جدید هنگامی تشکیل می‌‌شوند که بدن به آنها نیاز ندارد و سلول‌‌هایی که پیر شده‌اند با وجود این‌که باید بمیرند، از بین نمی‌‌روند. جمع شدن سلول‌‌های اضافی معمولاً باعث تشکیل توده‌‌ای از بافت می‌‌شود که به نام رشد بافتي غيرطبيعي، ندول یا تومور مي‌شناسيم.
تومور‌‌های کبد گاهي خوش‌‌خیم (غیرسرطانی) و گاه بدخیم (سرطانی) هستند. تومورهای خوش‌خیم به اندازة تومورهای بدخیم مضر نیستند.

تومورهای خوش‌خیم

• معمولاً تهديدكننده حيات نيستند.
• می‌‌‌توان آنها را خارج کرد و معمولاً دوباره رشد نمی‌‌‌کنند.
• به بافت اطرافشان حمله نمی‌‌‌کنند.
• به بخش‌‌‌های دیگر بدن منتشر نمی‌‌‌شوند.

تومورهای بدخیم

• ممكن است تهديدكننده حيات باشند.
• گاهی، می‌‌‌توان آنها را خارج کرد ولی امكان رشد دوبارة آنها وجود دارد.
• معمولاً به بافت‌‌‌ها و اندام‌‌‌های مجاور خود (نظیر معده یا روده) حمله مي‌كنند و به آنها آسیب مي‌رسانند.
• احتمال انتشار آنها به بخش‌‌‌های دیگر بدن وجود دارد.

بیش‌تر سرطان‌‌‌های کبد اولیه از سلول‌هاي كبدي (هپاتوسيت Hepatocytes) آغاز می‌‌‌شوند. به این نوع سرطان، کارسینومای هپاتوسلولار (Hepatocellular Carcinoma) یا هپاتومای (Hepatoma) بدخیم مي‌گويند.



سلول‌های سرطانی کبد با جداشدن از تومور اصلی (اولیه) در بدن منتشر مي‌شوند. اکثر این سلول‌‌‌ها از طریق وارد شدن به رگ‌های خونی منتشر می‌‌‌شوند ولی سلول‌‌‌های سرطانی کبد را می‌توان در غدد لنفاوی هم مشاهده کرد. گاه سلول‌های سرطانی به بافت‌‌‌های دیگر متصل مي‌شوند، رشد مي‌كنند و تومورهایی را ایجاد مي‌کنند که می‌توانند به این بافت‌‌‌ها آسیب برسانند. برای به‌دست آوردن اطلاعات پیرامون سرطان کبدی که منتشر شده است به بخش مرحله‌‌‌بندی (Staging) مراجعه کنید.



عوامل خطرزا (عوامل بروز سرطان)


وقتي مشخص مي‌شود كه سرطان داريد، طبیعی است این سؤال برایتان مطرح شود که علت به وجود آمدن این بیماری چه بوده است. پزشکان همیشه نمی‌‌‌توانند توضیح دهند که چرا بعضی از افراد به سرطان کبد مبتلا می‌‌‌شوند در حالی‌که افراد دیگر به این بیماری دچار نمي‌شوند. با وجود این، مشخص شده است که احتمال ابتلا به این بیماری در افرادی که عوامل خطر خاصی را دارند بیش‌تر است. عامل خطر چیزی است که احتمال ابتلاي فرد به بیماری را افزایش دهد.




مطالعات انجام شده اين عوامل خطرزا را برای سرطان کبد کشف کرده‌‌‌اند :

• عفونت با ویروس هپاتیت بي (HBV) يا ویروس هپاتیت سي ( HCV) : معمولاً سرطان کبد سال‌ها پس از عفونت با یکی از این دو ویروس در فرد ظاهر مي‌شود. در سرتاسر جهان، اصلي‌ترین عامل ابتلا به سرطان کبد، عفونت ناشي از اچ. بی. وی. یا اچ. سی. وی. است. این دو ویروس از طریق خون (نظیر استفاده از سرنگ مشترک) یا رابطة جنسی منتقل مي‌شوند. احتمال دارد این ویروس‌‌‌ها از طریق مادری که آلوده شده به نوزاد منتقل شوند. با وجود اینکه عفونت با اچ. بی. وی. و اچ. سی. وی. نوعی بیماری واگیر است ولی سرطان کبد مسری نیست. سرطان کبد از فرد دیگر به شما منتقل نمی‌‌‌شود.
  
  

عفونت‌‌‌ اچ. بی. وی. و اچ. سی. وی. گاه هيچ علامتي ندارد ولی می‌‌‌توان به‌وسیلة آزمایش خون احتمال وجود این ویروس‌‌‌ها در بدن را بررسی کرد. در صورت وجود ویروس، پزشک درمان خاصی را پیشنهاد مي‌دهد. علاوه براین، پزشک دربارۀ روش‌‌‌های جلوگیری از آلوده کردن افراد دیگر با بیمار صحبت خواهد کرد.
واکسن هپاتیت B. از افرادی که تا کنون به عفونت با اچ. بی. وی. مبتلا نشده‌‌‌اند محافظت مي‌کند. پژوهشگران در تلاش برای پیدا کردن واکسنی هستند که بتوان از آن برای پیشگیری از اچ. سی. وی. استفاده کرد.

• مصرف بیش از حد الکل: مصرف الکل خطر ابتلا به سرطان کبد و چند نوع سرطان دیگر را افزایش می‌‌‌دهد. خطر با توجه به مقدار مصرف الکل افزایش می‌‌‌یابد.

• آفلاتوکسین (Aflatoxin) : گاهي سرطان کبد به وسیلة آفلاتوکسین- ماده‌‌‌ای سمی که انواع خاصی از کپک‌‌‌ها تولید مي‌كنند- ایجاد مي‌شود. آفلاتوکسین روي بادام زمینی، ذرت و ساير حبوبات و دانه‌‌‌ها تشکیل می‌‌‌شود. در بخش‌‌‌هایی از آسیا و آفریقا سطح آفلاتوکسین زیاد است. در ايران بايد اقدامات ايمني براي محدود كردن افلاتوكسين در مواد غذايي مصرفي انجام شود.

• بیماری ذخیره‌‌‌ای آهن : گاهي سرطان کبد در افرادی که مبتلا به نوعی از بیماری هستند که منجر به ذخیرة مقدار بیش از حد آهن در کبد یا ساير اندام‌‌‌ها می‌‌‌شود رخ مي‌دهد.

• سیروز (Cirrhosis) : سیروز بیماري خطرناکی است که هنگامی رخ می‌‌‌دهد که سلول‌‌‌های کبد آسیب دیده و به وسیلة بافت جوشگاه (Scar Tissue) جایگزین شده باشد. قرار گرفتن در معرض شرایط متعدد مي‌تواند منجر به سیروز شود. از جمله اين موارد می‌‌‌توان به عفونت با اچ. سی. وی. یا اچ. بی. وی. ، مصرف بیش از حد الکل، ذخیرة بیش از حد آهن در کبد، مصرف داروهای خاص و انواع خاصی از انگل‌‌‌ها اشاره کرد.

• چاقی و دیابت: تحقیقات نشان داده‌‌‌اند که چاقی و دیابت عوامل خطر مهمی در ابتلا به سرطان کبد هستند.

هر چه عوامل خطر در فرد بیش‌تر باشد احتمال ابتلا به سرطان کبد بیش‌تر خواهد بود. با وجود این، بسیاری از افرادی که عوامل خطر شناخته شده را داشته‌اند به سرطان کبد مبتلا نشده‌اند.