برنامه اقدام ملی مقابله با بیابان زایی

[*FATIMA*]

بیابان زایی یک حادثه اتفاقی نیست ، بلکه یک روند است . در واقع بیابان زایی یک پدیده با سیر تحول است . تحول منابع طبیعی و امکانات طبیعی از خوبی به بدی و از آبادانی به خرابی و ویرانی است . بیابان زایی زمین حاصلخیز و بارور را ضعیف میکند ، توان تولید آن را کاهش می دهد و زمینه را برای نابودی قابلیت ها و کاسته شدن از ظرفیت های تولیدی آن فراهم می سازد .

طبق تعریف کنوانسیون مبارزه با بیابان زایی این پدیده شامل فعالیت هایی می شود که بخشی از توسعه جامع سرزمین در مناطق خشک ، نیمه خشک تا خشک نیمه مرطوب در زمینه توسعه پایدار است . هدف های کنوانسیون عبارت اند از :

1/ جلوگیری یا کاهش تخریب زمین

2/ احیای زمین هایی که تا حدودی تخریب شده اند

3/ احیای زمین هایی که تا حدودی بیابانی شده اند .

بدون تردید نخستین گام برای تحقق این اهداف ، تدوین برنامه ای جهت اقدام با بیابان زایی است . برنامه های توسعه کمتر به مسائل حفظ منابع و ملاحظات زیست محیطی توجه دارند و برنامه های توسعه اقتصادی با تأکید بر فراهم نمودن امکانات بهره برداری بیشتر از منابع و تأمین نیازهای مقطعی و کوتاه مدت جامعه بوده است . نتیجه این برنامه ریزی ها ، بهره برداری بیش از ظرفیت منابع و تشدید روند تخریبی آنهاست که آثار سوء آن را می توان چنین بیان نمود :

1/ کاهش سطح منابع آب زیرزمینی

2/ تخریب فیزیکی و شیمیایی خاک

3/ افزایش روند فرسایش خاک و فرسایش ژنتیکی

به منظور مبارزه با بیابان زایی در کشور ، برنامه های جامعی برای رسیدن به یک توسعه پایدار با توجه به سیاست و خط مشی های تعیین شده لازم ارائه گردیده است . محورهای اصلی در این برنامه ها عبارت اند از :

1/ اقدام برای افزایش تولیدات با توجه بر حفاظت منابع

2/ افزایش حاصلخیزی و خوداتکایی نظام کشاورزی بر پایه فناروی های جدید

3/ حفاظت از منابع ژنتیکی زراعی و باغی

4/ مشارکت بیشتر زنان و جوانان

5/ بهبود نظام بهره برداری با تأکید بر خودگردانی تعاونی های تولید

6/ انجام مطالعات و پژوهش های تکمیلی در منابع آب و خاک

7/ گسترش سازه های آبی کوچک

8/ تنوع بخشیدن به روش های زراعی و باغی مناطق

9/ افزایش آگاهی های مربوط به حفاظت از منابع پایه

10 / بهبود قیمت های تضمینی محصولات کشاورزی

رئوس برنامه های ملی مبارزه با بیابان زایی به شرح ذیل است :

الف / برنامه مدیریت پایدار زمین های کشاورزی

ب/ برنامه مدیریت پایدار زمین های جنگلی

ج / برنامه مدیریت پایدار زمین های مرتعی

د/ برنامه مدیریت پایدار تنوع زیستی و حیات وحش

ه / برنامه مدیریت پایدار منابع آب

و / برنامه کنترل فرسایش آبی و بادی

ز / برنامه کاهش اثرهای خشکسالی

ح / برنامه مدیریت پایدار منابع انرژی

در ادامه به بررسی این برنامه ها می پردازیم

منبع اکولوژی مناطق بیابانی
نوشته
عباس حنطه
علی اکبر دماوندی