به بهانه سالمرگ اولین برنده نوبل ادبیات/ نگاهی به فرانسوی‌هایی که نوبل گرفتند

[چکامه91]

ششم سپتامبر سالروز درگذشت «سولی پرودوم»، نویسنده فرانسوی است که اولین برنده نوبل ادبیات نام گرفت.

پنج سال از آخرین‌ باری که یک فرانسوی توانست جایزه نوبل ادبیات را به دست آورد می‌گذرد. اما تاریخ ادبیات جهان هرگز از یاد نخواهد برد که نخستین نویسنده‌ای که این جایزه را به نام خود ثبت کرد، یک فرانسوی به نام «سولی پرودوم» بود.

«رنه فرانسوا آرمان (سولی) پرودوم» متولد 16 16 مارس 1839 در پاریس، همچون بسیاری از نویسندگان موفق ابتدا هیچ برنامه‌ای برای ورود به دنیای ادبیات نداشت.

او تنها دو ساله بود که پدرش را از دست داد و به همراه مادر و خواهرش در پاریس و یکی از شهرهای حومه زندگی کرد. نام "سالی" در کودکی به عنوان نامی مستعار بر او نهاده شد که بعدها به تخلص شاعری وی تبدیل شد.

«پرودوم» تحصیلات ابتدایی خود را با این هدف آغاز کرد که روزی مهندس شود. اما مشکلات بینایی مانع ادامه تحصیلش شد و به ناچار به عنوان منشی در یک شرکت شروع به کار کرد. نخستین اشعار وی در یک گروه شعر دانشجویی که با استقبال فراوان همراه شد، وی را به ورود به صحنه ادبیات ترغیب کرد.

«پرودوم» در سال 1865 اولین کتاب شعرش را با نام «اشعار و قطعات» منتشر کرد. مشهورترین شعرهای او «گلدان شکسته» و «تنهایی‌ها» نیز در همین کتاب قرار دارند. این اشعار اغلب محتوای احساسی داشت که بیانگر آشفتگی‌ها و ناکامی‌های عشقی این شاعر بود.

اما او کمی بعد سرودن اشعاری با مضامین شخصی را کنار گذاشت و به سرودن شعرهایی روی آورد که در آنها به بیان مفاهیم فلسفی می‌پرداخت. کمی بعد پرودوم سبک خاص فلسفی و علمی‌اش را در نوشته‌ها و اشعارش به نمایش گذاشت. دو کتاب «دیوان عدالت» و «خوشبختی» دربردارنده اشعاری درباره عشق و دانایی هستند که از مشهورترین مجموعه اشعار وی محسوب می‌شوند. عقاید و نظریات اقتصادی او در این اشعار گاه آنقدر به چشم می‌آیند که برخی شعرهای او را نه آثاری ادبی، که به نوعی قطعاتی فلسفی می‌دانند.

او پیش از شروع جنگ فرانسه و آلمان به پیشرفت زیادی در دنیای شعر دست یافت و چندین کتاب شعر منتشر کرد، اما شروع جنگی که او آن را در دو کتاب «عقاید جنگ» و «فرانسه» توصیف کرده، لطمات زیادی به او وارد کرد. سرودن چنین اشعاری با مضامین ظریف فلسفی موجب شد آکادمی ادبیات فرانسه در سال 1881 از او تقدیر کند. پرودوم سپس در سال 1895 موفق به کسب نشان افتخار "لژیون دونور" شد.

پس از انتشار کتاب «خوشبختی» در سال 1888، پرودوم سرودن شعر را رها کرد و به نوشتن قطعات فلسفی و زیبایی‌شناسی روی آورد. در همین زمان وی نوشته‌های مشهور به نام‌های «بیانیه‌ای در هنرهای زیبا»، «بازتاب هنر» و «نقدی بر دو جهان» را منتشر کرد.

شناخت ادبی خاصی که در ترکیب اشعار پرودوم بود که نشان از آرمان‌گرایی و کمال ادبی شاعر داشت و ترکیب ویژگی‌های غیرمعمول از عقل و قلب همگی موجب شد در سال 1901 نخستین نویسنده‌ای باشد که جایزه نوبل در دنیای ادبیات را به نام خود ثبت کرد. وی پس از کسب این موفقیت پولی را که به عنوان هدیه دریافت کرد، به راه‌اندازی یک جایزه ادبی از سوی مجمع ادبیات‌دانان فرانسه اختصاص داد. علاوه‌بر این، پرودوم در سال 1902 جایزه شعر دیگری را نیز برای شاعران فرانسوی ابداع کرد.

او که از سال 1870 از ضعف جسمانی شدیدی رنج می‌برد، سال‌های پایانی عمرش به علت ناتوانی در گوشه‌نشینی به سر برد. «سالی پرودوم» در حالی که مشغول نوشتن یک از قطعه‌های ادبی‌اش بود، دچار حمله فلج‌کننده‌ای شد و در 6 سپتامبر 1907 درگذشت و در قبرستان مشهور "پرلاشز" در پاریس دفن شد.