سر در حشرات

[*FATIMA*]

سر در حشرات

سر یا اولین بخش بدن که به اشکال مختلف کروی ، بیضی ، مثلثی ، استوانه ای و قلبی مشاهده می شود عبارت از یک کپسول کوتیکولی نسبتاً سختی است که در جلو دارای حفره دهانی و در عقب دارای سوراخ پس سریمی باشد . سوراخ دهانی ، محل شروع لوله گوارش و سوراخ پشتی محل عبور مری و زنجیر عسبی است . سر در مرحله جنینی از بهم پیوستن 6 حلقه به وجود آمده و این حلقه ها به گونه ای به هم متصل شده اند که از بیرون به هیچ وجه آثار اتصال آنها مشخص نیست . کپسول سر به صورت قطعه واحدی است که محتوی مغز و ماهیچه های ضمائم سر می باشد . فضای داخلی سر دارای قطعات کیتینی به نام تانتوریوم است که با لبه های داخلی اسکلریت ها ، مجموعاً اسکلت داخلی سر را تشکیل می دهند .
سر دارای اعضای حسی مهمی مانند شاخک ها (یک جفت ) ، چشم ها (یک جفت چشم مرکب و حداکثر 3 چشم ساده ) و همچنین قطعات دهانی بوده و برای انجام وظایفی از قبیل شناسایی محیط توسط اندام های حسی ، تغذیه ، هماهنگی و حفاظت مرکز هماهنگی بدن تخصص یافته است ، لذا وظیفه آن شبیه سر در سایر جانوران می باشد
به طور کلی ، سر در حشرات از قطعات زیر تشکیل شده است :

1/ فرق سر (VERTEX) : بخشی است که در بالای پیشانی و میان چشم های مرکب قرار دارد

2/ پیشانی ( Frons) : بخشی بین چشم های مرکب و گونه ها است که چشم ساده میانی در این بخش قرار دارد

3/ گونه ( Gena) : گونه ها در دو طرف سر و زیر چشم های مرکب قرار دارند که در برخی از حشرات بیش از حد رشد کرده و پس گونه را به وجود می آورند . پس گونه بعد از گونه و در پایین و پشت سر قرار دارد .

4/ قطعه زیر پیشانی (Clypeus = Epistoma) : قطعه ای است که در زیر پیشانی و بالای لب بالا قرار گرفته و به وسیله درز لب بالا از آن جدا شده است

5/ پشت سر (Occiput) : این بخش در بالا به منطقه گیجگاه و در پایین به پس گونه ها چسبیده است

6/ پس پشت شر (Postocciput) : بخشی از پشت سر بوده که بین سوراخ پس سر و درز پشت سر قرار گرفته است . به عبارت دیگر از کناره های سوراخ پشت سر است که معمولاً در دو طرف جانبی خود حامل دو مهره مفصل بوده و اسکلریت های گردن به آن متصل می شوند .

7/ گیجگاه (Tempora) : بخشی از سر است که در پشت چشم های مرکب قرار می گیرد

8/ گلو (Gula) : قطعه ای است که بین درز پشت سر و قطعات دهانی و سوراخ پس سر قرار دارد . گلو در برخی حشرات مثل سخت بال پوشان و بالتوری ها رشد زیادی کرده و اغلب با زیر چانه و گاهی نیز با چانه در هم آمیخته و یک قطعه کوتیکولی به نام Gulamentum را می سازد . علاوه بر این ، گلو ممکن است در بعضی از حشرات وجود نداشته و یا به یک نوار باریک سخت تبدیل شده باشد .

9/ آرواره های بالا (Mandible) : یک جفت آرواره هایی هستند که به شدت اسکلروتینه شده و در ناحیه عقب لب بالا قرار گرفته اند

10 / آرواره های پایین (Maxilla) : در عثب آرواره های بالا قرار داشته و دارای چندین حلقه می باشند . بر روی آرواره های پایین واقع شده اند که کار حسی را به عهده دارند

11/ لب بالا (Labrum) : اسکلریتی است که در زیر قطعه زیر پیشانی قرار دارد

12/ لب پایین (Labium) : در عقب آرواره های پایین واقع شده و دارای پالپ لب پایین است

13/ شاخک : شاخک ها دارای اشکال مختلفی هستند که از سه مفصل اسکاپ ، پدیسل و تاژک تشکیل شده و در زندگی حشرات دارای اهمیت زیادی می باشند

14/ چشم های ساده و مرکب (Ocelli and compound eyes) : چشم های مرکب که به اشکال گرد ، نیم کروی و بیضوی است در طرفین سر و چشم های ساده به صورت نقطه های شفاف در طرفین یا جلوی سر قرار دارند

منبع : حشره شناسی و دفع آفات
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان