چه اسراری که در دل مولا علی(ع) بود که بشر بخاطر ظرفیت اندکش نتوانست از آنها اطلاع یابد، چه سینۀ پرآهی دارد مولا

[عبدالله91]

بسم الله الرحمن الرحیم

کمیل بن زیاد می گوید : امام (ع){مولاعلی(ع)} دست مرا گرفتند و به (جبّان) قبرستان کوفه بردند، آنگاه آه پردردی کشیده، فرمودند:

ای کمیل بن زیاد، این قلبها مانند ظرفهایی هستند که بهترین آنها فراگیرترین آنها است. پس، آنچه را می گویم، به یادگار از من نگاه دار.

مردم سه گروهند: (1) دانشمندی خدایی، (2) دانش آموزی بر راه رستگاری (3) و پشه های دستخوش باد و طوفان و همیشه سرگردان، که از پی هر جنبنده و هر صدا می روند، و با وزش هر بادی، حرکت می کنند، نه از پرتو دانش، روشنی یافتند، و نه به پناهگاه استواری پناه گرفتند.

ای کمیل، دانش، بهتر از مال است، زیرا علم نگهبان تو است و مال را تو نگهبانی.
مال با بخشش، کاستی پذیرد، و علم با بخشش، فزونی گیرد... و محصولی که با مال به دست آید، با نابودی مال، نابود می گردد.

ای کمیل بن زیاد شناخت علم، آیینی است که به آن، پاداش داده می شود به توسط علم، آدمی تا زنده است، خدا را فرمان می برد، و پس از مرگ، نام نیکو، به یادگار می گذارد. دانش فرمانروا، و مال، فرمانبر است.

ای کمیل، ثروت اندوزان، مُرده اند گرجه به ظاهر، زنده باشند، اما دانشمندان، تا دنیا برقرار است، زنده خواهند بود، بدن هاشان در زمین، پنهان، و تصویری از ایشان، در دلها برقرار و ثابت است.

بِدان که در اینجا(اشاره به سینۀ مبارک خود فرمود) دانش فراوانی، انباشته است، ای کاش کسانی را می یافتم که می توانستند آن را بیاموزند. آری تیزهوشانی می یابم اما مورد اعتماد نمی باشند، چون دین را وسیلۀ دنیا قرار داده، و با نعمت های خداوند بر بندگان او، و با برهان الهی بر دوستان خدا فخر می فروشند. یا گروهی که تسلیم حاملان حق می باشند، اما بینش لازم را در شناخت حقیقت ندارند، و با اولین شبهه ای، شک و تردید در دلشان ریشه می زند، پس نه آنها و نه این ها سزاوار آموختن دانش نیستند. یا فرد دیگری که سخت در پی لذّت بوده، و افسار خود را به شهوت داده است. یا آن که در ثروت اندوزی حرص می ورزد، هیچ یک از آنان نمی توانند از دین، پاسداری کنند، و بیشتر به چهارپایان چرنده، شباهت دارند، و چنین است که دانش، با مرگ دانشمندان می میرد.

آری، خداوندا! هر چند، زمین، هیچ گاه از حجّت الهی، خالی نیست، که برای خدا، با برهان روشن، قیام کند، یا آشکار و شناخته شده، یا بیمناک و پنهان، تا حجّت خدا باطل نشود و نشانه هایش از میان نرود. تعدادشان چقدر؟ و در کجا هستند؟ به خدا قسم که شمارشان اندک، ولی نزد خدا بزرگ مقدارند. خدا به توسط آنان حجت ها و نشانه های خویش را نگه می دارد، تا به کسانی که همانندشان هستند بسپارد، و آن را در دلهای ایشان بکارد، آنان که دانش، نور حقیقت بینی را بر قلبشان تابیده، و به روح یقین رسیده اند، که آنچه را خوشگذران ها دشوار می شمارند، آسان یافتند، و با آنچه نا آگاهان، از آن هراس داشتند، انس گرفتند. در دنیا با بدنهایی زندگی می کنند که ارواحشان به جهان بالا پیوند خورده است. آنان، جانشینان خدا در زمین، و دعوت کنندگان مردم به دین وِی اند. آه، آه، چه سخت اشتیاق دیدارشان را دارم.... کمیل، هرگاه خواستی بازگرد.