بيکارترين و پركارترين رشته‌ها در ايران

[ماری مریم]

حدود 1ميليون نفراز کل بيکاران کشور را فارغ‌التحصيلان دانشگاهي تشکيل مي‌دهند. از بين مجموعه رشته‌هاي دانشگاهي فارغ التحصيلان برخي رشته‌ها با دردسر كمتري جذب بازار كار مي‌شوند اما فارغ التحصيلان تعدادي از رشته‌هاي دانشگاهي نيز هستند كه به سختي قادرند براي خود شغلي متناسب با تخصص و تحصيلات خود دست و پا كنند. براساس تازه ترين آمارهاي بدست آمده، بالاترين تعداد بيکاران در رشته‌هاي صنعت و فرآوري( رشته‌هاي فني غير مهندسي)، کامپيوتر، هنر و روزنامه‌نگاري قرار دارند. در مقابل تعداد بيكاران تحصيل كرده در رشته‌هايي مانند خدمات امنيتي، بهداشت، تربيت معلم و خدمات حمل و نقل كمتر از 8 درصد بوده و اكثر آنان توانسته اند در سال‌هاي پس از فارغ التحصيلي جذب بازار كار شوند.

يکي از مهم ترين معضلات و مسائل کشور در مورد بيکاري جوانان، عدم موفقيت افرادي است که پس از اتمام تحصيلات دانشگاهي امکان راهيابي به بازار کار را ندارند و در اين بخش با مخاطرات و مشکلات فراواني مواجه مي‌شوند. به عبارتي، درصدي از جمعيت فعال جامعه که به دليل افزودن بر دانش و تخصص خود راهي دانشگاه‌ها مي‌شوند و اين مسئله باعث تاخير چندساله آنها در ورود به بازار کار مي‌شود، به جاي اينکه بتوانند پس از فارغ التحصيلي ورود بهتري به بازار کار داشته باشند، به درب‌هاي بسته بنگاه‌ها و واحدهاي اقتصادي کشور بر مي‌خورند.

بر پايه گزارش خبرگزاري مهر، اگر بخواهيم تاخير چند ساله اغلب کارجويان فارغ التحصيل دانشگاهي در ورود به بازار کار از زمان آغاز تحصيلات عاليه تا تاخيرهاي پس از فارغ التحصيلي و جستجوي شغل را در نظر بگيريم، به عنوان نمونه ممکن است فردي براي اتمام دوره کارشناسي در يک رشته 4 سال در دانشگاه و بين 2 تا 4 سال نيز در جستجوي کار باشد. اين مسئله باعث ايجاد نوعي انباشت تقاضا در بازار کار به ويژه در مورد فارغ التحصيلان دانشگاهي شده است؛ موضوعي که حداقل يک دهه گريبانگير کارجويان دانشگاهي شده و به گفته مقامات دولتي نرخ بيکاري آنها را تا 10برابر ساير گروه‌هاي متقاضي شغل افزايش داده است!علاوه بر موارد فوق، ناهمگوني و بي ارتباط بودن آموزش‌ها و آموخته‌هاي تئوريک دانشگاه‌ها با نيازهاي واقعي بازار کار نيز خود به معضلي حياتي در روند اشتغال به کار فارغ التحصلان دانشگاهي تبديل شده است. به عبارت ديگر، امروز افرادي که از مسير دانشگاه به سمت بازار کار حرکت مي‌کنند، با نوعي تفاوت اساسي در دانش تئوريک و نياز بازار کار مواجه مي‌شوند که اين مسئله باعث سخت تر شدن پذيرش متقاضيان کار توسط کارفرمايان مي‌شود.

در سال‌هاي اخير تلاش‌هايي براي جبران خلاء آموزش‌هاي دانشگاهي و نياز بازار کار از طريق ارائه آموزش‌هاي مهارتي و فني و حرفه اي صورت پذيرفته و به گفته مقامات فعال در حوزه فني و حرفه اي، اين آموزش‌ها توانسته مشکلات ورود به بازار کار، کارجويان دانشگاهي را تا 90 درصد حل کند.نگاهي نيز به تغييرات نرخ بيکاري 12.9 درصدي بهار امسال نشان مي‌دهد که تعداد بيکاران در فاصله بهار 90 تا بهار امسال به ميزان 6 دهم درصد افزايش يافته اما نسبت به 14.1 درصد زمستان سال گذشته، به ميزان 1.2 درصد کاهش يافته است. با تمام طرح‌ها و منابعي که از سوي دولت در سال‌هاي اخير به منظور حل مشکل اشتغال کشور در نظر گرفته شد، اما هنوز هم بيش از 3 ميليون و 100هزار نفر در کشور بيکار هستند که از اين تعداد 1 ميليون نفر زن و 2 ميليون و 200 هزار نفر نيز مرد هستند.مسئله بالا بودن آمار بيکاران جوان کشور به نوعي ديگر در بررسي بيکاري جوانان 15 تا 24 ساله نيز مشهود است چرا که بيشترين درصد فارغ التحصيلان دانشگاهي در سنين 20 تا 30 سال قرار مي‌گيرند. اين گروه سني در بهار امسال نرخ بيکاري 28.6 درصدي را تجربه کردند.مردان تا 24 سال در فصل اول سال 25.8 درصد و زنان 39.5 درصد بيکاري را تجربه کردند. البته 852 هزار زن در بهار امسال در بخش صنعت اشتغال داشتند، 1 ميليون و 48 هزار نفر در کشاورزي و 1 ميليون و 800 هزار نفر نيز در خدمات فعال بوده اند.

آمارها نشان مي‌دهند كه تحصيلكردگان رشته‌هاي صنعت و فرآوري39795 نفرند كه از اين تعداد 23223مشغول كار بوده و 16572 نفر بيكارند بر اين اساس فارغ التحصيلان اين رشته‌ها با 41.6درصد بيكاري بيشترين آمار فارغ‌التحصيلان دانشگاهي بيکار کشور را دارا هستند. پس از اين رشته فارغالتحصيلان رشته‌هاي علوم كامپيوتر با 3388 بيكار از مجموع11129 نفر فارغ التحصيل 30.4 درصد بيكاران را به خود اختصاص داده اند. همچنين فارغ‌التحصيلان روزنامه نگاري و اطلاع رساني36967 نفر عنوان شده اند كه مطابق اين ارقام 30.3 درصد يعني 11200 نفرازآنها بيكارند. پس از آن رشته‌هاي علوم حياتي با 26.6درصد،هنر26.4 درصد و حقوق25.4 درصد بيكار در رتبه‌هاي بعدي قرار دارند. اطلاعات كامل مربوط به آمار اشتغال و بيکاري 23 مجموعه رشته‌هاي اصلي دانشگاهي در جدول حاضر آمده است.توضيح اينکه گروه علوم انساني شامل زبان خارجي و منسوج، زبان و ادبيات مادري، فلسفه و علم اخلاق، دين، تاريخ و باستان شناسي مي‌شود. همچنين گروه علوم رفتاري و اجتماعي شامل رشته‌هاي اقتصاد، روان شناسي، جامعه شناسي و علوم سياسي است.در گروه بازرگاني و علوم اداري رشته‌هاي امور مالي، بيمه، بانکداري، مديريت و امور اداري قرار دارد و در گروه مهندسي و حرفه‌هاي مهندسي نيز رشته‌هايي مانند مهندسي‌هاي صنايع، مکانيک و فلزکاري، برق و انرژي، شيمي و الکترونيک قرار گرفته است.

جدول آماری اشتغال وبیکاری 23 مجموعه رشته های اصلی دانشگاهی

نرخ بيکاري	بيکار	شاغل	تعداد	گروه تحصيلي	رديف
41.6	16572	23223	39795	صنعت و فرآوري	1
30.4	3388	7740	11129	علوم کامپيوتر	2
30.3	11200	25766	36967	روزنامه نگاري و اطلاع رساني	3
26.6	28294	77989	106283	علوم حياتي	4
26.4	23220	64582	87802	هنر	5
25.4	46862	137788	184650	حقوق	6
25	44485	133328	177813	علوم فيزيکي	7
24.8	38040	115335	153376	کشاورزي و جنگلداري شيلات	8
23.1	81957	272995	354952	معماري و ساختمان سازي	9
22.2	198790	696949	894740	مهندسي	10
20.4	60394	235027	295421	علوم رفتاري و اجتماعي	11
20.3	161590	634102	795693	بازرگاني و علوم اداري	12
20.2	3388	13375	16763	دامپزشکي	13
20	10344	41487	51831	خدمات شخصي	14
19.8	3833	15574	19408	خدمات بهداشتي	15
19.5	1318	5458	6776	خدمات محيط زيست	16
19	23733	100936	124670	رياضيات و آمار	17
15.2	88818	494038	582856	علوم انساني	18
8.9	5908	60575	66483	خدمات امنيتي	19
8	23842	273851	297694	بهداشت	20
7.7	25323	304688	330011	تربيت معلم و علوم تربيتي	21
3.9	313	7754	8068	خدمات حمل و نقل	22
19.4	901619	3741999	4643618	کل