10 يافته جالب درباره شگفتي هاي مغز

[reza-1369]

سايت معتبر علمي لايوساينس در گزارشي به 10 حقيقت درباره مغز انسان که شايد بسياري از آن ها را ندانيد پرداخته و تفاوت هاي مغز انسان هاي گذشته و مدرن، زنان و مردان را مورد بررسي قرار داده است.به گزارش مهر، امروزه تحقيقات و پيشرفت هاي تکنولوژيکي امکان مشاهده نزديک مغز انسان را به وجود آورده و يافته هايي که به واسطه اين فناوري ها به دست آمده است، محققان را شگفت زده کرده است.






مغز انسان بسيار بزرگ است...


ميانگين وزن مغز يک فرد بالغ 1.3 تا 1.4 کيلوگرم است. برخي از جراحان مغز و اعصاب بافت مغز زنده را مانند خميردندان و مواد نيمه جامد ديگر توصيف مي کنند. حدود 80 درصد از محتواي جمجمه انسان را مغز فرا گرفته است و مابقي آن از ميزان يکساني خون و مايع نخاعي انباشته شده است به بياني ديگر حجم مواد انباشته شده در جمجمه انسان با گنجايش يک بطري 2 ليتري آب معدني برابري مي کند.


... اما در حال کوچک شدن است
انسان هاي ماقبل تاريخ از مغزهاي بسيار بزرگ تري برخوردار بوده اند و مطالعات نشان مي دهد مغز انسان از 5 هزار سال پيش تا کنون حدود 150 سانتي متر مکعب کوچک تر شده است که اين ميزان با 10 درصد از کل حجم مغز برابري مي کند. تا کنون دليل اين کاهش حجم مغز مشخص نشده است اما برخي بر اين باورند اين کاهش حجم با افزايش کارآيي مغز همراه شده است. برخي ديگر بر اين باورند که به دليل بي نيازي به فک هاي مقاوم براي جويدن مواد غذايي سخت، جمجمه انسان رو به کوچک تر شدن گذاشته است.


مغز انسان انرژي خوار است
اين عضو حياتي که تنها 2 درصد وزن بدن را تشکيل مي دهد، حدود 20 درصد از اکسيژن و 25 درصد از گلوکز خون را مصرف مي کند. اين ميزان مصرف انرژي مباحثه هايي را در ميان دانشمندان به راه انداخته تا دريابند چه ماده غذايي به تکامل يافتن مغز در انسان منجر شده است. در ابتدا گوشت به عنوان عامل آغاز اين تکامل انتخاب شد اما به دليل غير قابل اتکا بودن اين منبع غذايي دانشمندان گياهان غني از انرژي را به عنوان ماده غذايي انتخاب کردند که باعث تکامل يافتن مغز انسان و بزرگ شدن آن شده است. از ديگر نظريه هايي که براي توضيح بزرگ شدن مغز ارائه شده است، مي توان به تغييرات آب و هوايي، نياز محيطي و رقابت هاي اجتماعي اشاره کرد.


چين خوردگي هاي مغز، انسان را هوشمند مي کند
سطح مغز انسان از شيارهاي عميق در هم پيچيده شده و از فرورفتگي ها (Sulci) و برآمدگي ها (Gyri) تشکيل شده است. اين سطح غشاي مغزي خوانده مي شود که منزلگاه 100 بيليون نورون يا سلول عصبي است. اين ساختار پيچيده به مغز امکان مي دهد تا در فضايي کوچک بيشتر فشرده شود و در نتيجه قدرت پردازش آن افزايش پيدا کند.


بيشتر سلول هاي مغز نورون ها هستند
ديدگاه قديمي که انسان تنها از 10 درصد مغزش استفاده مي کند، ديدگاه نادرستي است اما اکنون آشکار شده است زمينه به وجود آمدن اين ديدگاه در واقع اين است که نورون ها تنها 10 درصد مغز انسان را تشکيل مي دهد. بقيه سلول هاي مغزي که بيش از نيمي از وزن مغز را به خود اختصاص داده است، سلول هاي Glia نام دارد که به زبان يوناني به معني چسب است. از اين رو در گذشته عصب شناسان معتقد بودند اين سلول ها براي در کنار هم نگاه داشتن نورون ها در مغز قرار دارند اما مطالعات جديد نشان داده که نقش اين سلول ها محافظت و ايجاد ايمني براي رشد و عملکرد سيناپس هاست.


مغز باشگاهي خصوصي است
ساختاري از سلول ها در سيستم خوني مغز که ديواره خوني-مغزي نام دارد مانند نگهبانان در باشگاه هاي خصوصي تنها به چند مولکول اجازه ورود به بخش اصلي سيستم عصبي يعني مغز را مي دهد. مويرگ هايي که تغذيه مغز را به عهده دارند در کنار سلول هايي که به يکديگر چسبيده اند از ورود مولکول هاي بزرگ جلوگيري مي کنند؛ تنها پروتئين هاي ويژه اي اجازه دارند موادغذايي و مواد ديگر مورد نياز مغز را به داخل ببرند. اين ديواره در عين محافظت از مغز گاه مي تواند از ورود داروهاي حياتي به مغز نيز جلوگيري کند. تنها راهي که تا کنون توانسته است ورود داروها از ميان اين مانع مغزي را امکان پذير سازد، فناوري نانو بوده است. طي مطالعاتي که در سال 2009 در رابطه با درمان سرطان انجام گرفته بود، دانشمندان توانستند نانوذرات ويژه اي را از ميان اين ديواره عبور و به ديواره تومورهاي سرطاني اتصال دهند.


مغز در ابتدا به شکل لوله اي کوچک است
پايه هاي مغز در اولين روزهاي شکل گيري جنين بنا گذاشته مي شود. 3 هفته پس از شکل گرفتن جنين لايه اي از سلول هاي بنيادي که صفحه عصبي نام دارد شکل مي گيرد و به لوله اي عصبي تبديل مي شود. اين نسج در واقع سيستم مرکزي عصبي را به وجود مي آورد. لوله عصبي از ابتدايي ترين مراحل رشد جنين شکل مي گيرد و از ديگر بخش ها متمايز مي شود و شکل گيري نورون ها و ديگر سلول ها نيز از سه ماهه دوم آغاز خواهد شد. چين خوردگي هاي مغز بسيار دير آغاز مي شود و در 24 هفتگي تعداد بسيار کمي از اين چين خوردگي ها روي سطح مغز مشاهده مي شود.


مغز کاملا تکامل نيافته است
نقطه اوج رشد ماده خاکستري مغز به دوران بلوغ انسان تعلق دارد و در دوران نوجواني و با گسترش بخش هاي قدامي مغز که با قضاوت و تصميم گيري در ارتباط است، تکامل بيشتري پيدا مي کند. مطالعات نشان داده است بخش هايي که با عملکرد چندگانه انسان در ارتباط است تا 16 يا 17 سالگي به طور کامل تکميل نمي شود و بسياري از ديگر توانايي هاي مغز تا 20 سالگي به تکامل مي رسد.


مغز هرگز از تغيير دست بر نمي دارد
زماني دانشمندان بر اين باور بودند که با پشت سر گذاشتن جواني، توانايي شکل گيري اتصالات نوروني جديد نيز در انسان متوقف مي شود. ديدگاهي که مردود اعلام شد و دانشمندان دريافتند مغز در شرايط مختلف توانايي تشکيل دادن نورون هاي جديد را دارد و مغز مي تواند در دوران بزرگسالي نيز اتصالات جديد نوروني بسازد.


زنان از اين پس ديگر ونوسي نيستند
فرهنگ هاي عام مي گويند مغز زن و مرد با يکديگر تفاوت دارد. درست است که هورمون هاي زنان و مردان روي گسترش مغز تاثيرات متفاوتي دارد و تا کنون تفاوت هايي در زمينه شيوه هاي احساس درد، تصميم گيري هاي اجتماعي و کنار آمدن با فشارهاي روحي ميان زنان و مردان کشف شده است اما در واقع بيشترين بخش مغز و قدرت مغزي زنان و مردان با يکديگر يکسان است. همچنين اين مطالعات شايعات موجود درباره توانايي هاي مختلف جنسيت هاي متفاوت را رد کرده است. مطالعه اي که در ژانويه سال جاري روي نيم ميليون دختر و پسر از 69 کشور جهان انجام گرفت نشان داد؛ هيچ اختلافي در توانايي محاسبه و رياضيات ميان اين 2 جنسيت وجود ندارد.