ملکم مکلین (Malcom Mclean) را پدر کانتیریزاسیون می نامند . او در سال 1914 به دنیا آمد و در سال 2001 دیده از جهان فروبست . تحصیلات خود را تا مقطع دبیرستان ادامه داد و در سال 1934 در سن بیست سالگی یک کامیون دست دوم به قیمت 120 دلار خرید. وی بعدها به همراه برادر و خواهر خود یک شرکت حمل و نقل ( باربری سابق ) تاسیس کرد و خود نیز به عنوان یکی از رانندگان این شرکت شروع به کار کرد . در سال 1937 در حالی که در بندر منتظر تخلیه عدل های پنبه از کامیون خود به کشتی بود و ظاهرا حوصله اش از سرعت کم تخلیه و بارگیری کشتی سر رفته بود ، با خود فکر کرد : « چه می شد اگر به جای بارگیری عدل های پنبه به کشتی ، کامیون را یکجا روی کشتی می گذاشتند و در بندر مقصد کامیون را تخلیه می کردند؟ » و همین سوال ساده سر آغازی شد برای انقلابی عظیم در صنعت حمل و نقل دریائی …


در سال 1955 وی شرکت حمل و نقل خود را فروخت و وارد بازار کشتیرانی شد و در سال 1956 تانکر ایدیل ایکس (Ideal X) که متعلق به شرکت کشتیرانی خود او بود و علاوه بر کالاهای نفتی معمول خود 58 کانتینر 35 فوت بر روی عرشه خود حمل می کرد ، پهنه دریا را شکافت …

اکنون بیش از 50 سال از آن تاریخ می گذرد و کانتینر نه تنها حمل و نقل دریائی ، که اگر به دقت بنگریم تمام زندگی ما را تحت تاثیر قرار داده است . یکی از این ویژگی ها ، حمل و نقل ارزان ، مطمئن و ایمن کالا در کانتینر است . قبلا جائی در همین وبلاگ نوشته بودم که به گفته یکی از مدیران شرکت کشتیرانی مرسک - که با فاصله زیادی از رقبا اولین شرکت کشتیرانی لاینر دنیاست - هزینه حمل و نقل یک تلویزیون از کره جنوبی تا بندر کپنهاگ حدود 15 دلار است ، در حالی که هزینه حمل و نقل همان تلویزیون از بندر تا مرکز فروش در کپنهاگ نیز همان 15 دلار است . آیا تا کنون فکر کرده ایم که اگر پدیده ای به نام کانتینری شدن در صنعت حمل و نقل به وقوع نمی پیوست ، همین کامپیوتر جلو شما به چه قیمتی به دست شما می رسید؟!

و کانتیریزاسیون در طول این 50 سال مراحل مختلف زیر را پشت سر گذاشته است :

• مرحله اول جایگزین شدن کشتی های کانتینر بر به جای کشتی های حمل کالاهای عمومی بوده است که به ایمنی بیشتر کالا و جلوگیری از صدمه دیدن آن در طول تخلیه ، بارگیری و در طول سفر و در نهایت به کاهش تعرفه بیمه کالا انجامیده است .

• مرحله دوم مرحله کاهش هزینه حمل و نقل کانتینر به دلیل افزایش ظرفیت حمل کشتی های کانتینر بر و نیز افزایش سرعت آنها بوده است .

• مرحله سوم که از دهه 80 آغاز شد ، مرحله استفاده گسترده و فراگیر در حمل و نقل دریائی بود که تقریبا تمام کالاها به جز کالاهای سنگین (Heavy Lift) و فله ( Bulk) را شامل می شد .

• مرحله چهارم که از سال 2000 آغاز شد ، مرحله افزایش فوق العاده کانتینر در بازار حمل و نقل و کمبود کشتی های کانتینر بر بود و جالب است بدانید که در سال گذشته برای اولین بار تعداد کشتی های کانتینری در حال ساخت از کشتی های تانکر نیز بیشتر بود . 49 سال پس از زمانی که اولین کشتی با 58 کانتینر راهی دریا شد ، یعنی در سال 2005 بنادر جهان در حدود 390 میلیون تی ای یو (TEU) کانتینر جابجا کرده اند و پیش بینی می شود این رقم در سال 2010 به 520 میلیون تی ای یو (TEU) برسد.

… و امروزه ما در آغاز مرحله پنجم کانتینریزاسیون هستیم که مرحله ظهور کشتی های فوق العاده بزرگ کانتینری و احتمالا کمبود ظرفیت تخلیه و بارگیری در بسیاری از بنادر جهان خواهیم بود . در حال حاضر حدود 15 بندر در دنیا پذیرای کشتی های بزرگ کانتینری هستند . امروزه کشتی های کانتینری با ظرفیت حمل بیش از 9000 تی ای یو (TEU) در حمل و نقل دریائی دنیا فعال هستند و حتی شایعات از ساخت کشتی کانتینربر با ظرفیت 13000 تی ای یو (TEU) توسط شرکت کشتیرانی مرسک حکایت دارد .


امروزه پس از کشتی های پاناماکس ، ما شاهد مفاهیمی به نام سوئز ماکس و مالاکاماکس هستیم . کشتی های کانتینری با ظرفیت 12500 تی ای یو (TEU) کانتینر ، آبخور 14.5 متر و عرض بیش از 50 متر خواهند داشت که حداکثر آبخور و عرض مجاز و ایمن گذشتن از کانال سوئز هستند و اصطلاحا سوئز ماکس نامیده می شوند و کشتی های با ظرفیت 18000 تی ای یو (TEU) ، آبخوری در حدود 21 متر خواهند داشت که حداکثر آبخور مناسب برای گذشتن از تنگه مالاکا است و اصطلاحا مالاکا ماکس نامیده خواهند شد!لازم به ذکر است که ساخت کشتی های مالاکا ماکس ، علاوه بر مسائل فنی آن ، در صورت عدم لایروبی کانال سوئز تا عمق 21 متر ، از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نخواهد بود .


ایران مارین