تعریف شهر جدید
شهر جدید ،اجتماعی برنامه ریزی شده ،ارادی با اهداف معین از پیش تعیین شده و برخوردار از تمام تسهیلات لازم برای یک محیط مستقل است .معمولا شهرهای جدید برای تمرکز زدایی کالبدی ،اقتصادی و اجتماعی در ناحیه شهری شهرهای بزرگ طراحی می شوند تا با وجود جاذبه های نزدیکی به شهرهای بزرگ جمعیت ،به خروج از مادر شهر تشویق شوند تا اسکان همراه اجرای برنامه های توسعه اقتصادی – اجتماعی فراهم آید .
پیشینه شهرهای جدید در جهان
شهر های جدید در بیشتر دوره های تاریخی ، بویژه از آغاز شهز نشینی در دورترین نقاط دنیا طراحی و ساخته شده اند .احداث این شهرها در مواردی به مثابه برنامه برای تحقق بخشی از سیاست حکومتها بوده است که در این زمینه می توان از شهرهای جدید بابلی و آشوری در بین النهرین ،موهنجودارو در ایندوس ،کاهن در مصر ،میلیتوس و پرنیس در یونان و تعدادی از مراکز شهرهای جدید در آفریقا نام برد.
انگلستان در مورد شهرهای جدید تجربه ای پنجاه ساله دارد که تاکنون برای دو میلیون نفر واحد مسکونی و برای یک میلیون نفر استغال ایجاد کرده است.درواقع ساخت شهرهای جدید در بریتانیا بعد از جنگ دوم جهانی در پیش گرفته شد.
همچنین پس از کشف آمریکا توسط کریستف کلمب در سال 1492 در ساحل جنوبی جزایر اسپانیولی شهر جدیدی ساخته شد.به هر حال باید پذیرفت که شهرهای جدید ،پیش نمونه هایی برای تجدید ساختار و نوسازی شهرهای بزرگ هستند و در این راستا پس از قرن بیستم نظریه های متعدد شهری و طرحها و الگوهای مختلفی برای ساماندهی فضایی شهرها به خصوص شهرهای بزرگ ارائه می شود .
اهداف عمده ایجاد شهرهای جدید
1) اجرای طرح کالبدی ملی و توزیع متناسب جمعیت و اشتغال در سطح کشور در ارتباط با هدفهای استراتژیک و محدودیت منابع آب و خاک و انرژی
2) ایجاد مناطق مسکونی برای کارکنان یک یا چند فعالیت جدید الاحداث اقتصادی و جمعیتی
3) کمک به اجرای کمی و کیفی برنامه های توسعه مسکن و ایجاد تعادل در بازار مسکن
انواع شهرهای جدید از نظر نوع عملکرد و ساختار
شهرهای عمده و مراکز تصمیم گیری سیاسی: برازیلیا،شاندیگار ،اسلام آباد، بلگراد جدید ،تیتوگراد
شهرهای صنعتی: نووا-هوتا در لهستان ؛دونوجواروس در مجارستان؛براتسک در سیبری
شهرهای اراضی جمعیت پذیر : زویدرزی در هلند
شهرهای دانشگاهی یا پژوهشگران :تسکوبا در ژاپن ،آمادمگورو دوک نزدیک نووسی بیرسک
شهرهای اقماری: این شهرها در درون حوزه کلانشهرها شکل گرفته ،با شهر مرکزی پیوند های عملکردی محکمی دارند. بنابراین زمان جابجایی نباید از 30 تا 45 دقیقه تجاوز کند .این شهرها از نظر کل تراکم و شیوه زندگی اصولا تداوم الگوی سکونتی حومه نشین به شمار می روند.تراکم خالص این سکونتگاه ها بین 12 تا 37 نفر در هکتار است و وسعت آنها معمولا بین 400 تا 6هزار هکتار و گاه بیشتر است . هارلو در اطراف لندن ،رستون نزدیک واشنگتون ؛
شهرهای درحال استعمار:هیزپانو–امریکن ،شهرهای اروپایی شمال آفریقا در جهت بهره برداری از منابع یا صنایع ...
شهرهای جدید پیوسته :این اصطلاح را هاروی پارلوف برای توصیف شهرهایی که در محدوده شهرهای موجود احداث می شوند به کار می برد .در واقع ،این الگو در جوار ما در شهر و مجتمعهای بزرگ برای رفع مشکل انباشتگی مسکونی آن ها ایجاد می شوند.
شهرهای جدید موازی: به علت وجود موانع جغرافیایی و طبیعی دو شهر در مجاور هم شکل گرفته ،گسترش می یابند یا ممکن است در ابتدا یک شهر قدیمی شکل بگیرد و بعد به دلیل وجود موانع یاد شده ،شهر جدیدی رونق یابد .اسلام آباد و راولپندی در پاکستان نمونه این شهرها هستند .
شهرهای جدید مهاجرنشین :هدف از ایجاد شهرهای جدید مهاجر نشین ،تخلیه شهرها با عمل مهاجرت ،حفظ تعادل میان جمعیت در محیط در کل شهرهای و بهره مندی از نیروی انسانی و منابع طبیعی یک ناحیه است .شهرهای جدید مهاجر نشین را می توان براساس منشا عملکرد آنها به 5 طبقه ی شهرهای کشاورزی ،،نظامی ،تجاری ،مراکز ناحیه ای ،معدنی ،بازیابی زمینی از دریا تقسیم کرد .
شهرهای جدید سرریزپذیر :این شهرها برای خنثی کردن و کنترل رشد شتابان شهرهای بزرگ و نیز جذب و انتقال بخشی از جمعیت آن ها احداث می شوند.
برتری شهرهای جدید بر شهرهای سنتی
- همسویی و هماهنگی با انواع طرح ها و برنامه های توسعه کالبدی فضایی در پیرامون (ازقبل می توان ارزیابی در افق کوتاه مدت داشت ).
- شهرهای جدید می توانند الگویی مناسب برای نیل به اهداف ملی یا منطقه ای فراهم کنند .
- شهرهای جدید می توانند به ایجاد و گسترش آن دسته از واحد های اقتصادی که امکان تاسیس آن ها در مادر شهر وجود ندارد ،کمک کنند.
- تطابق شهرهای جدید یا خط مشیها و سیاستهای شهری
- این شهرها براحتی می توانند در راستای ایجاد شهرهای اکولوژیک و شهرهای مبتنی بر توسعه پایدار شهری ،شکل گرفته گسترش یابند.
مشکلات عمده شهرهای جدید به لحاظ طراحی و ساخت،اجرا و سکونت
- زمان کوتاه برای شکل گیری هویت واقعی شهرها (برخی از شهرها در طول قرنها هویت یافته،به انسجام رسیده اند درحالیکه از طراحی ،اجرا و ساخت شهرهای جدید زمان چندانی نمی گذرد.)
- عدم ایجاد ارتباط متعادل و معقول بین کارکرد مسکونی این شهرها و اشتغال ،فرصتها و ظرفیتهای شغلی .لذا مهاجرتهای تناوبی و آونگی روزانه و حتی فصلی در پی دارد.
- انتخاب مجموعه عناصر شهرسازی هم بخش اعظم موفقیت شهررا مشروط می کند.
- ایجاد مصنوعی یک مرکز شهری (c.b.d) اگرچه آسان به نظر می رسد اما ایجاد قدرت جاذبه ای عملکردی در مقام اجرا امری بسیار مشکل می نماید .
- کنترل دائمی قیمت اراضی و مسکن ،بسیار دشوار است زیرا فعالیت دائمی بنگاهای مسکن ،بورس بازی زمین ،عملکرد نامتناسب سازمانها و ارگانها ... تعیین نرخ معین ارضی و مسکن را با معضلات بسیاری روبه رو می کند.
- بافت و ترکیب سنتی –جنسی جمعیت نیز در کوتاه مدت چندان مطابق طرح های آزمایشی جمعیت پیش نخواهد رفت .

منبع : سایت همکلاسی