ظرافت های دنیای حیوانات

[بانوثریا]

در این نوشتار با نگاهی کوتاه به ظرافت های دنیای حیوانات شکوه خلقت را به تصویر می کشیم، باشد تا همواره خالق این همه زیبایی و اعجاب را بستاییم و بندگی نماییم.
بزرگ ترین حیوان؛ وال آبی رنگ این ویژگی را به خود اختصاص داده است. درازای این حیوان حدود 48/30 متر و وزن آن 50 تن است. متأسفانه شکار بی رویه صیادان امروزی نسل وال های آبی را در معرض خطر انقراض قرار داده است.
بلند قدترین حیوان؛ زرافه با قدی حدود 1/6 متر (متوسط ارتفاع یک خانه دو طبقه( این امتیاز را از آن خود کرده است.
عمر طولانى؛ برخی جانوران عمر طولانى تری نسبت به انسان دارند. لاک پشت غول پیکر بیش از دویست سال عمر می کند.
کندترین پستاندار؛ سرعت حرکت و عمل خرس تنبل سه انگشتی حدود 5/91 متر در ساعت است.
سریع ترین پرنده؛ سویفت (swift) نام سریع ترین پرنده دنیاست. نوعی از آن که در آسیا زندگی می کند، می تواند با سرعتی بیش از 161 کیلومتر در ساعت پرواز کند. این برابر سرعت قطارهای سریع السیر است.
بلندترین صدا؛ واحد اندازه گیری صدا «دسی بل» است، یک نهنگ آبی می تواند صدایی با قدرت 188 دسی بل در زیر دریا ایجاد کند. این صدا از فاصله 850 کیلومتری زیر آب شنیده می شود.
قهرمان میدان دو؛ قهرمان دو جانوران، یوزپلنگ است. این جانور می تواند با سرعتی معادل 8/99 کیلومتر در ساعت بدود. چنین سرعتی به او کمک می کند تا به راحتی بز کوهی را شکار کند. البته یوزپلنگ قادر به پیمودن مسافت زیاد با این سرعت نیست و زود خسته می شود.
عظیم ترین پرنده؛ شتر مرغ نمی تواند پرواز کند، یکی از علت های آن جثه ی عظیم اوست. این پرنده بیش از 44/2 متر قد و 150 کیلو گرم وزن دارد.
کوچک ترین پرنده؛ جثه ی آن به اندازه یک حبه قند است. این پرنده کوچک، مرغ مگس خوار زنبور عسلی نامیده می شود؛ زیرا بدن او به اندازه بدن یک زنبور عسل است. فاصله نوک او تا انتهای دم فقط 3/6 سانتی متر است. محیط زیست اولیه ی این پرنده کوباست.
مهاجرترین پرنده؛ طولانی ترین مسیر مهاجرت را در میان پرندگان، چلچله های دریای قطب شمال می پیمایند. مسیر مهاجرت این پرندگان بین قطب شمال و جنوب است. آن ها در هر سفر مسافتی حدود 19000 کیلومتر پرواز می کنند.
درازترین مار؛ در ازای بدن آناکوندا (ncond( یا بوآی آبی که در مرداب ها و رودخانه های جنوب آمریکا زندگی می کند، به 11 متر می رسد. این مار سمی نیست، اما دور بدن طعمه خود حلقه می زند تا با فشار او را خفه کند.
بزرگ ترین خرطوم؛ دماغ فیل از قد یک انسان نیز بلندتر است و به 98/1 متر می رسد. فیل از دماغ دراز، یا خرطوم خود بهره ها می برد. او می تواند خرطوم خود را پر از آب کرده و با آن خود را استحمام کند. برداشتن غذا از روی زمین و شاخه های بلند درختان و قرار دادن آن در دهان از کارهای زیبا و هنری این حیوان است. فیل از خرطوم خود در مواضع دفاعی نیز استفاده می کند و دشمن را با آن به محاصره در می آورد.
اندازه حیوانات؛ هرچه از استوا به سمت قطب پیش می رویم اندازه برخی موجودات بزرگ تر می شود. پنگوئن، روباه، وال و ... از آن جمله اند.
بینایی گاو؛ گاو نر، کور رنگ است و فقط نسبت به حرکات شنلی در مقابل چشمان خود عکس العمل نشان داده و به خشم می آید. رنگ شنل تأثیری در این موضوع ندارد.
وزن موریانه؛ وزن کل موریانه های جهان ده برابر وزن کل انسان ها است.
ادرار موش؛ ادرار موش در زیر اشعه ماورای بنفش می درخشد. این امر به صیاد موش کمک می کند.
حرکت کانگورو؛ این حیوان اگرچه پاهایی قوی دارد و به سرعت می دود، ولی قادر به عقب راه رفتن نیست.
سمی ترین حیوان؛ سم نوعی عروس دریایی در کم تر از دو دقیقه قربانی خود را از پا در می آورد.
درصد مارهای سمى؛ تنها سی درصد از مارهای دنیا سمی هستند.
دشمن عقرب؛ عقرب ها تنها موجوداتی هستند که اشعه رادیو اکتیو تأثیری بر آن ها ندارد. جالب این که جان عقرب ها را دو دشمن تهدید می کند؛ یک نوع پرنده ی سار و دیگری مگس.
ملکه موریانه؛ این جانور پنجاه بار بزرگ تر از جفت مذکر خود جثه دارد.
مدت بارداری فیل؛ دو سال به طول می انجامد.
ماهی پرنده؛ نوعی ماهی با کمک باله های خود به سطح آب می آید و یک و نیم دقیقه در هوا پرواز می کند تا به شکار طعمه موفق شود.
حس بویایی یکسان؛ حس بویایی مورچه و سگ با هم برابری می کند.
بزاق شفابخش؛ از بزاق یک نوع خفاش خون آشام دارویی ساخته شده که از سکته مغزی پیش گیری می کند.
غذای هم نوع؛ در صورت نبودن غذا، تمساح قوی هم نوع ضعیف تر خود را می خورد.
نیش مار؛ با قطع شدن سر مار از نیش او در امان نیستیم؛ زیرا او قادر است تا فاصله ی نیم ساعتی پس از قطع سر خود، صید را نیش بزند.
بینایی شگفت آور؛ قدرت بینایی جغد، هشتاد و دو برابر انسان است.
خواب کم؛ دلفین ها و فیل ها در شبانه روز فقط دو ساعت می خوابند.
حوصله ی حرکت؛ حداکثر سرعت لاک پشت های غول پیکر چهار و نیم متر در دقیقه است که خرگوش این فاصله را در کمتر از نیم ثانیه می پیماید.
باهوش ترین حیوان؛ شمپانزه، اورانگوتان، گوریل، میمون، سگ، گربه، راکون، خوک، فیل و اسب از باهو ش ترین حیوانات به شمار می آیند.
دنیای بی رنگ؛ سگ ها دنیا را بی رنگ و مات می بینند. آن ها نزدیک بین بوده و تنها سایه های خاکستری رنگ را تشخیص می دهند.
تهویه ی طبیعى؛ گوش فیل کار تهویه هوا را بر عهده دارد. دمای بدن فیل نیز به وسیله ی گوش ها متعادل می شود. بزرگی سطح گوش این حیوان در کاهش دمای بدن نقش ویژه ای دارد.
ضربان قلب بالا؛ ضربان قلب مرغ مگس خوار 1000 بار در دقیقه است.
دهان باز؛ نفس های تند حیواناتی چون سگ و گربه به دفع گرمای بدن آن ها کمک می کند. باز بودن دهان سگ در هوای گرم و له له زدن موجب می شود تا حرارت و گرما از بدن او کاسته شود.
مصرف بالای غذا؛ حرارت بسیار زیاد بدن برخی حیوانات با مصرف غذای آن ها رابطه ی مستقیم دارد. به گونه ای که اگر انسان بخواهد به اندازه این نوع پرندگان غذا بخورد، باید در هر وعده حداقل ده کیلو مواد غذایی را یک جا میل کند.
شگفتی های سنجاقک؛ سنجاقک که بیشتر در نقاط خوش آب و هوا یافت می شود، حیوانی است زیبا، زمینى، هوایى، آبى، زیرآبى. سنجاقک به جز چند روز تابستان که با جفت خود به سر می برد، در بقیه اوقات به تنهایی زندگی می کند.
سنجاقک ماده وقتی که باردار شد، با انبرک کوچک انتهای دم خود، تنه ساقه نی در آب را سوراخ می کند و چند تخم بسیار ریز درون آن می ریزد. پس از چند هفته نوزادهای سنجاقک سر از تخم بیرون آورده و به ته آب می روند. آن ها درست به اندازه سر یک سوزن و به رنگ خاکستری با دست و پاهای بسیار کوچک هستند. در پشت آن ها برآمدگی هایی دیده می شود که بال های سنجاقک، درون آن ها ساخته می شود تا این جانورک آبى را روزی پرنده هوایى گرداند.
نوزاد سنجاقک خود را در زیر گل ها و لجن ها پنهان می کند تا از خطر حیوانات آبى محفوظ بماند. نوزاد سنجاقک، وسیله مخصوصی برای شنا دارد که هیچ شناوری چنین وسیله ای ندارد ـ بشر، هواپیمای جت ساخته است، ولی هنوز زیردریایی جت نساخته است ـ او هنگام شنا مثل یک زیر دریایی جت عمل می کند. در پیکر سنجاقک نوزاد، کیسه کوچکی قرار داده شده که از آب پر می شود؛ آن گاه آب مانند فواره از انتهای شکم وی خارج شده و این نوزاد کوچولو را در آب به طرف جلو می راند.
نوزاد سنجاقک شکارچی ماهر و قصابی چابک است، که ابتدا کرم های ته آب را شکار می کند و سپس با انبرک دم آن ها را تکه کرده و می بلعد.
نوزاد که کمی بزرگ شد، پوست بدنش بزرگ نمی شود. لذا احساس تنگی و گرفتگی می کند. به پوست فشار آورده می شود، پوست کهنه از ناحیه سر و گردن شکاف خورده و حیوان با پوستی بسیار نرم و تازه از آن خارج می شود.
نوزاد سنجاقک، مادامی که در آب زندگی می کند، چند پوست می اندازد. وقتی که پا به سن می گذارد، آب بر تنش سنگینی می کند. آرام آرام خود را به ساقه یک گیاه یا تنه می رساند و از آن بالا می رود و از دنیای آب خارج می شود و به دنیای هوا وارد می گردد.
در حرارت آفتاب، در سایه برگی یا درختى، استراحت می کند و باز پوست کهنه یا می اندازد و با پوست نوینی ظاهر می شود. در حالی که دو جفت بال کوچک و نرم بر پیکرش نمودار شده است، حرارت آفتاب، بال هایش را سخت می کند. بال ها به سرعت رشد می کنند و بزرگ و نیرومند می شوند و این زیردریایی جت، هواپیمایی بی پروانه می گردد که آماده پرواز است. بال ها که گشود شده پرواز می کند.
سنجاقک ها شکارچیان سریعی هستند که طعمه خود را در هوا شکار می کنند. قدرت دید آن ها استثنایی است و می توانند حشرات در حال پرواز را تعقیب کنند و پاهای تیغه دار خود را در بدن طعمه فرو ببرند.
اسرار خرگوش؛ مهم ترین ویژگی آناتومیکی سر خرگوش مربوط به گوش های اوست. زیر پوست لاله گوش این حیوان شبکه وسیع عروقی وجود دارد که در تنظیم حرارت نقش مهمی ایفا می کند. این لاله ها بسیار نرم و حساس است؛ که نباید از آن ها برای گرفتن و مقید کردن حیوان استفاده نمود.
چشم ها به نسبت اندازه سر بزرگ و دارای زاویه دید حدود 190 درجه است. قدرت اتساع مردمک چشم زیاد بوده، که همین امر حساسیت بینایی حیوان را 8 برابر انسان می کند. پلک سوم خرگوش رشد قابل ملاحظه ای دارد و هنگام خواب از گوشه داخلی چشم حرکت نموده و سطح قرنیه را می پوشاند.
دندان های خرگوش رشد دایمی دارد. دندان های پیشین او در طول سال بیش از ده تا دوازده سانتی متر رشد می کند؛ به همین دلیل بیماری های دندانى؛ نظیر رشد بیش از حد، دندان های بد شکل و نامساوی از موارد متداول در خرگوش ها است.
ساخت پل، بدون مصالح؛ یک پژوهش علمی درباره کار گروهی مورچه های ارتشی نشان می دهد که برخی از این مورچه ها هنگام رسیدن به چاله ها خود را به پلی برای حرکت سایر مورچه ها تبدیل می کنند. دانشمندان مشاهده کردند که وقتی مورچه ها در حال گشت زنی بر روی زمین ناهموار هستند، برخی از آن ها برای پوشاندن چاله ها و کمک به تردد سایر مورچه ها استفاده می شوند، البته برای این کار مورچه ها گزینش می شوند؛ چرا که باید برای پوشاندن سرتاسر هر یک از سوراخ ها و چاله ها بدنی مناسب داشته باشند.
محبوب ترین پرنده؛ مرغ عشق (Budgerigr( یکی از اعضای کوچک خانواده طوطی ها محسوب می شود. مهد این پرنده ی زیبا استرالیاست. در قرن 19 و 20 هزاران جفت از این پرنده به سایر قاره ها منتقل گردید و خیلی زود محبوب خانواده ها شد. زیبایى، صدای دلنشین، توانایی تقلید صدا، طبیعت اجتماعى، نگه داری آسان و ارزان قیمت، مرغ عشق را به یکی از محبوب ترین پرندگان تبدیل کرده است. رنگ های متنوع سبز، زرد، آبى و شیری چشم نواز است. مرغ عشق در سه ماهگی بالغ می شود. برجستگی روی قاعده منقار در غالب پرندگان نر بالغ، آبى روشن، یا بنفش، و در ماده ی بالغ، قهوه ای است ـ این رنگ در پرنده ی نابالغ مشخص نیست ـ که هنگام بیمارى، یا پیری به تدریج کم رنگ می شود. مرغ عشق ماده در هر نوبت 4 تا 6 تخم می گذارد. بیرون آمدن جوجه ها از تخم 14 تا 16 روز طول می کشد و 24 تا 28 روز پس از تولد نیز لانه، آشیانه ی امن جوجه هاست. در این مدت وابستگی جوجه ها به مادر خود بسیار زیاد است. مرغ عشق خیلی زود اهلی شده و به محیط خانه خو می گیرد.
راز راه رفتن حشرات روی سقف و دیوار؛‌ بنا به نظرات دانشمندان، حشراتی که روی سقف راه می روند، رد پاهای چسبناک از خود بر جای می گذارند. راه رفتن به حالت وارونه نیاز به نیروی چسبندگی همگن و ابزار مخصوصی به منظور مقابله با نیروی جاذبه دارد. پهنای بخش انتهایی پاهای حشرات معمولاً به اندازه ای است که فضای لازم برای چسبیدن به سقف را برای آن ها مهیا می کند.
لایه چسبنده موجود در انتهای پای حشرات که با موهای بسیار نازک و ریز پوشیده شده، پولیویلی (pulilli( نامیده می شودو نوک این موها شبیه به کاردک و پهن تر از بقیه قسمت هاست، که به همین دلیل شرایط لازم بهتری برای راه رفتن وارونه فراهم می شود.
پیش از این دانشمندان اعلام کرده بودند که انحنای این موها باعث چسبیدن بهتر حشرات به سقف می شود. در واقع آن ها عقیده داشتند که همین موها ماده ی قندی چرب و چسبنده ترشح می کنند.
اما اکنون یک تیم تحقیقی از انستیتوی مکس پلانک کشور آلمان (Mplnck(، بر روی بیش از سیصد نوع حشره ای که روی سقف راه می روند، مطالعاتی انجام داده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که کلیه این حشرات از خود رد پاهای چسبناک باقی می گذارند. استانیسلاوگورب (stnisl Gorb(، سرپرست این گروه پژوهشی می گوید: «حدس ما این است که این حشرات ماده ای از خود تراوش می کنند، اما هنوز در این موارد به اطمینان صد درصد نرسیده ایم». گورب نتیجه تحقیقات تیم را در کنفرانس سالیانه انجمن آزمایش های زیست شناسی به اطلاع عموم می رساند:
درست است که حشرات برای راه رفتن روی سقف نیاز به پاهایی چسبناک دارند، اما این چسبندگی نباید به حدی باشد که حشره گیر کرده و نتواند به حرکت خود ادامه دهد. پاهای حشرات ناخن هایی دارد که به جدا کردن پاهای چسبناک از دیوار، یا سقف کمک می کنند.
حشرات برای جلوگیری از چسبیدن به سقف روش های متفاوتی از قبیل: چرخیدن، فشار دادن و جدا کردن پاهایشان به کار می برند. ترکیب منحنی وار نوک موها با مایع روغنى، به حشره کمک می کند تا در حالت وارونه نیز بتواند در جهت صحیح قدم بردارد.