گیاهانی که باعث مسمومیت در دامها میشوند

[*FATIMA*]

نام علمی : Cannabis sativa
نام انگلیسی : hemp plant
نام فارسی : شاهدانه

شاهدانه گیاهی یک ساله و علفی است . ریشه ی این گیاه عمودی و بلندی ساقه آن 1 تا 3 و گاهی به 4 متر ممکن است برسد . برگهای آن دارای قسمت های جدا شده است و برگچه های آن 5 تا 7 و گاهی تا 9 عدد هستند . برگچه های هر برگ به شکل برگهای مستقل و همه از یک نقطه مرکزی ، که رگبرگ میباشد ، خارج میشوند . هر برگچه بیضی شکل ، باریک و دراز ، با نوک تیز و دارای کناره های دندانه دار است . برگها متقابل با دمبرگ دراز هستند . گلهای نر به صورت مجتمع و خوشه ای روی پایه های نر و گلهای ماده به صورت سنبله و بدون دمگل هستند .
ترکیب اصلی و فعال شاهدانه آلکالوئیدی به نام تتراهیدروکانابینول است . این ترکیب دستگاه قلب و عروق ، دستگاه عصبی و سیستم ایمنی بدن را تحت تأثیر قرار میدهد . مسمومیت با شاهدانه و یا فرآورده های آن در سگ ، اسب ، قاطر و گاو گزارش شده است . نشانه های درمانگاهی مسمومیت در این دامها کم و بیش شبیه هم است . در اسب و قاطر ، دیس پنه آ به صورت بارز ، لرزش عضلانی و ریزش بزاق کف آلود از دهان مشاهده میشود . در کالبدگشایی دامهای تلف شده یافته ها اختصاصی نبوده و شامل پرخونی ریه ها ، دستگاه گوارش و دستگاه ادراری همراه با خونریزی بر روی قلب و در معده میباشد .
در گاوهای مسموم شده با شاهدانه ، لرزش عضلانی ، میدریاز ، ریزش فراوان بزاق ، عدم تمایل به حرکت ، عدم هماهنگی گامها و کف در دهان مشاهده میشود . این دامها در عرض یک تا 3 روز ممکن است تلف شوند .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

نام علمی : Chelidonium majus
نام انگلیسی : celandine
نام فارسی : مامیران ، زرده چاو ، زردچوپ

مامیران گیاهی چندساله است . برگهای آن زنگاری یا سبز مایل به کبود بوده و به چندین قسمت تقسیم شده اند که هر قسمت نیز دندانه دار است . گلهای گیاه زرد و بلندی آن به 40 تا 100 سانتیمتر میرسد . میوه سیلیک دراز و باریک است که پس از رسیدن شکاف برمیدارد و دانه های داخل آن دیده میشوند . در تمام قسمت های گیاه شیره ای به رنگ زرد نارنجی وجود دارد .
مامیران دارای ترکیبات آلکالوئیدی مختلفی است و سمیت آن عمدتاً مربوط به آلکالوئیدی به نام کلریترین میباشد . آلکالوئید سمی دیگر گیاه ، کلیدونین است و موجب ایجاد بیماری با نشانه های عدم هماهنگی گامها ، ریزش بزاق ، ریزش ادرار به صورت قطره ای و تشنج در گاوها میگردد .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

نام علمی : Cichorium intybus
نام انگلیسی : wild succory
نام فارسی : کاسنی

کاسنی گیاهی علفی و چند ساله است که در حالت وحشی بلندی آن به 5/0 تا 5/1 متر میرسد . ریشه ی آن عمودی ، قهوه ای رنگ به قطر انگشت بوده و تا یک متر درازا دارد و در مقطع سفیدرنگ است و حاوی شیرابه ای شیری رنگ است . ساقه گیاه باریک ، استوانه ای و دارای انشعابات کم است . برگهای آن در ناحیه قاعده ساقه دراز ، منقسم به قطعات عمیق دندانه دار و منتهی به یک قسمت مثلثی شکل در انتها هستند و هر قدر به رأس ساقه نزدیک میشود برگهای کوچکتر و کناره ها ساده میگردند . گلها آبی و به تعداد زیاد در طول محور دراز ساقه و انشعابات آن قرار دارند . هر کدام 18 تا 20 گل زبانه ای منتهی به 5 دندانه دارند .
خوردن ریشه های این گیاه موجب مسمومیت در گاوها شده است . در این مورد ، نشانه های درمانگاهی اسهال ، بی اشتهایی و ریزش بزاق بوده و در کالبدگشایی دامهای تلف شده نیز تغییرات آماسی در دستگاه گوارش ، پرخونی کبد ، کلیه ها و ریه ها و خونریزی نقطه ای در زیر اندوکارد مشاهده شده است . میزان مرگ و میر نیز 10% بوده است .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

نام علمی : Citrullus colocynthis
نام انگلیسی : bitter apple
نام فارسی : هندوانه ی ابوجهل ، حنظل

هنودوانه ی ابوجهل گیاهی علفی ، چندساله و دارای ساقه های خوابیده یا پیچک دار و بالارونده و پوشیده از تار است . برگهای آن متناوب ، منقسم به لوبهای متعدد دندانه دار ، پوشیده از تار و دارای ظاهری به رنگ مایل به سفید در سطح تحتانی پهنک آن است و از کناره آنها پیچک هایی خارج میشود که موجب اتصال گیاه به تکیه گاه میشود . گلهای آن نر و ماده جداگانه روی یک پایه و به رنگ زرد نارنجی است . میوه کروی به رنگ زرد به بزرگی یک پرتغال با پوست نازک ولی سخت با مغز سفید و دانه های سفید و بیضی شکل است .
میوه ی هندوانه ی ابوجهل حاوی گلیکوزیدی با طعم بسیار تلخ به نام کولوسینتین است . تجویز توأم برگ و میوه آن با دوزهای بیشتر از 250 میلی گرم در کیلوگرم وزن بدن موجب پیدایش نشانه های اسهال ، بی اشتهایی ، دیس پنه ، کاهش وزن و مرگ در عرض 4 ساعت تا 25 روز شده است . در این مورد افزایش اوره ، کراتینین و پتاسیم سرم و کاهش کلسیم و پروتئین آن دیده شده است .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

نام علمی : Conium maculatum
نام انگلیسی : herb benuet
نام فارسی : شوکران ، بیخ تفت

شوکران گیاهی علفی و دو ساله با شاخه های فراوان و ساقه ی توخالی است و بلندی آن یک تا 2 متر و گاهی تا 3 متر میرسد . ساقه ها بدون کرک و اغلب به وسیله غبار مایل به آبی پوشیده شده اند و مشخصه ی آنها در این گیاه نقاط ارغوانی رنگ به خصوص در قسمت تحتانی است . برگها بزرگ ، متناوب و دارای بریدگیهای بسیار هستند . وضع متناوب برگها به تدریج که از قاعده ی ساقه به انتها میرسد ، به صورت متقابل درمی آید . گلها کوچم ، سقیدرنگ و مجتمع به صورت گل آذین های چتر مرکب میباشند . دانه ها قهوه ای رنگ پریده به ابعاد 5/1 در 3 میلیمتر بوده و یک طرف آنها 5 ستیغ طولی و طرف دیگر آنها صاف است . ریشه سفید ، دراز و سفت است . در صورت فشردن قسمت های مختلف این گیاه بوی نامطبوعی به مشام میرسد که به بوی ادرار موش تشبیه کرده اند .
گیاه شوکران حاوی آلکالوئیدهای پیپریدین است که تا کنون 8 نوع آن مشخص شده است . نشانه های درمانگاهی مسمومیت به دنبال خوردن گیاه در عرض یک ساعت ظاهر شده و در صورتی که مقدار گیاه خورده شده کافی باشد ، مرگ در مدت 2 تا 3 ساعت اتفاق می افتد . نشانه ها در همه دامها تقریباً مشابه بوده و تفاوت مختصر در بین آنها دیده میشود . این نشانه ها شامل ضعف عضلانی ، لرزش ، ریزش ملایم بزاق ، آروغ پی در پی ، سیانوزه شدن غشاهای مخاطی ، نبض سریع و ضعیف ، اتساع مردمک ها ، کشیدن پاهای عقب روی زمین . دفع مکرر ادرار و مدفوع و بوی خاص موش در ادرار و تنفس میباشد . متعاقب این نشانه ها افسردگی ظاهر میگردد . اسب های مسموم عدم تعادل و گیجی را با شدت بیشتر نشان میدهند .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

نام علمی : Convolvulus arvensis
نام انگلیسی :bindweed
نام فارسی : پیچک ، نیلوفر صحرایی ، پیچ پیچک

پیچک گیاهی چند ساله ، علفی با ساقه بلند ، بالارونده و پیچنده است که به وسیله ساقه های خزنده زیرزمینی تکثیر می یابد . طول ساقه ها به 30 تا 100 سانتیمتر میرسد و به طرف راست تکیه گاه خود میپیچند . برگها کشیده و بلند نوک تیز سر نیزه ای هستند . گلها شیپوری و صورتی ، سفید یا مخلوطی از این دورنگ هستند و در طول ساقه به صورت انفرادی یا دوتایی ظاهر میشوند . در سطح خارجی جام گل آن گاه لکه های ارغوانی مشخص دیده میشود . این گیاه با پراکندگی زیاد در مزارع ، باغها و در کنار جاده ها دیده میشد و در بسیاری از نقاط ایران میروید .
پیچک حاوی آلکالوئیدهای متعددی شامل پزودوتروپین و به مقدار کمتر تروپین و تروپینون است . مسمومیت با پیچک در اسب گزارش و توصیف شده است . نشانه های درمانگاهی شامل دل درد به علت فلجی روده ها ، نفخ روده ها ، اتساع مردمک ها ، تاکیکاردی و کاهش وزن میباشد . پس از کالبدشکافی اسب های تلف شده فیبروز روده ها و اسکلروز عروق در آنها مشخص شده است .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

نام علمی : Corchorus olitorius
نام انگلیسی : nalta jute
نام فارسی : کتان هندی ، چتائی

چتائی گیاهی یک ساله با ساقه راست و بلندی آن به حدود یک متر میرسد . این گیاه دارای برگهای بیضی شکل دراز نوک تیز با دندانه های ریز است . گلها زرد روشن ، منفرد یا دوتایی در کنار برگها ظاهر میشوند و میوه آن باریک ، دراز و استوانه ای است که حاوی دانه های سه گوش و سیاه رنگ است . گیاه در مناطق گرم پراکنده است .
دانه های چتائی حاوی گلیکوزیدهای قلبی است که مهمترین آن کورکوین که مشابه استروفانتادین است ، میباشد .
متعاقب خوردن جیره آلوده به دانه ی گیاه در گاوها بی اشتهایی ، اسهال ، اسهال خونی و مرگ به طور ناگهانی دیده شده است . در کالبدگشایی دام های تلف شده نیز خونریزی در روده ها به خصوص روده کور ، خونریزی بر روی اپی کارد و اندوکارد ، پرخونی کبد ، تورم و زخم شدگی هزارلا ، پرخونی و ادم ریه ها ، هموسیدوز در طحال ، دژنراسیون عضلات صاف سرخرگهای میوکارد ، نفروز ملایم و دژنراسیون متوسط تا شدید هپاتوسیت ها در اطراف آسینی ها یافت شده است .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

نام علمی : Cuscuta Spp
نام انگلیسی : doddor
نام فارسی : سس ، کتان صحرایی

سس گیاهی یک ساله ، بی برگ ، بدون رنگ و کلروفیل است و جزء گیاهان پیچنده و انگل است . این گیاه روی درختان ، درختچه ها و گیاهان زراعی مانند لوبیا ، نخودفرنگی ، یونجه ، شبدر و توتون میرویند .
خوردن سس توسط دامها به خصوص گاو موجب ایجاد ضایعات گاستروآنتریت شده که به دنبال آن اسهال دیده میشود و بیشتر با درد محوطه بطنی و عدم تعادل همراه است و گاهی نیز اسهال خونی و استفراغ رخ میدهد .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

نام علمی : Cycas revoluta
نام انگلیسی : Japan fern palm
نام فارسی : سیکاس

سیکاس درختچه ای زیبا ، همیشه سبز و مشابه نخل است . در تهران و سایر نقاط فقط در گلخانه ها قابل کشت و دوام است .
این گیاه حاوی گلیکوزیدی به نام سیکازین است که موجب ضایعات دستگاه گوارش و کبد میگردد .
مصرف مکرر گیاه منجر به بروز نشانه های عصبی میشود و این شکل از مسمومیت نیز در گاو بیشتر دیده میشود . نشانه های درمانگاهی در این موارد کاهش وزن ، ضعف ، عدم تعادل به خصوص در قسمت های خلفی است .
مصرف دانه های سیکاس توسط اسب ها نیز منجر به فلجی ، گیجی ، زردی و ضلیعات کبدی میشود . خوردن یک یا دو دانه گیاه به وسیله سگ ، ضمن ایجاد استفراغ ئ اسهال شدید و افزایش آنزیم های کبدی به مرگ منجر میشود . افسردگی ، پرخونی مخاطات ، ریزش فراوان بزاق ، ضعف ، عدم تعادل ، تشنج و کما از دیگر نشانه های درمانگاهی در سگ های مسموم است .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

نام علمی : Cynodon dactylon
نام انگلیسی : bermuda grass
نام فارسی : پنجه مرغی

پنجه مرغی گیاهی چند ساله است که از نظر شکل متنوع و متغیر است و دارای ساقه ی زیرزمینی سفید مایل به زرد میباشد که گیاه جدید از آن میروید . سرعت رشد و انتشار این گیاه بسیار زیاد است و آفت بسیار خطرناکی برای یونجه زارها محسوب میشود . ارتفاع ساقه ها به 10 تا 70 سانتیمتر میرسد . ساقه گل دهنده اغلب راست است و از وسط ساقه خزنده خارج میشود . برگها نیزه ای و دارای غلاف شکاف دار هستند که غلاف از خود برگ پهن تر بوده و ساقه را دربرمیگیرد . تعداد سنبله های این گیاه 4 تا 5 عدد است که در رأس ساقه گلدهنده به شکل پنجه قرار دارند .
پنجه مرغی ممکن است در بعضی از فصول مانند پاییز سمی باشد و موجب ایجاد سندرم ترموژنیک گردد . ترمور ناشی از پنجه مرغی در فصل پاییز دیده میشود ولی علوفه جمع آوری شده در این فصل ، در فصل زمستان نیز میتواند در دامها ایجاد مسمومیت نماید . نشانه های درمانگاهی به دنبال مصرف گیاه در عرض 36 تا 48 ساعت در گاوها ظاهر میشوند . این نشانه ها شامل لرزش و انقباضات عضلانی در نواحی شانه و گودال تهیگاه ، ناهماهنگی در حرکات که هنگام تهیج دام تشدید میشود ، ضعف پاهای خلفی و قسمت پشتی بدن ، حرکات خشک و سفت اندام های حرکتی قدامی و ناتوانی دام برای ایستادن در مراحل پیشرفته بیماری میباشد .
4 تا 6 هفته طول میکشد تا بهبودی کامل حاصل گردد . در طول این دوره در صورت تحریک و یا تهییج دام نرمال و در حال استراحت ، نشانه ها آشکار میشوند .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان