اصطلاحات رایج در زیست شناسی

[betsame]

• سلول (Cell): کوچکترین واحد ماده زنده است که بالقوه می‌تواند همه فرآیندهای متابولیزم و همانند سازی را مستقلا انجام دهد.
  
  
• کروموزوم (choromosome): رشته محتوی ژن موجود در هسته سلول که در جریان میتوز و میوز آشکار می‌شود.
  
  
• ژن (gene): قطعه‌ای از کروموزوم است که از نظر کنش یک واحد بیوشیمیایی بشمار می‌آید، ژن به عنوان عامل وراثت است.
  
  
• الل (Allel): دو شکل مختلف یک ژن است که در جاهای مشابه بر روی کروموزومهای همولوگ قرار دارند.
  
  
• آنتی ژن (Antigene): ماده بیگانه ، معمولا پروتئینی که سبب تولید آنتی کور ویژه‌ای در بدن جانور می‌شود.
  
  
• آنابولیسم (Anabolism): مرحله ترکیب یا ساخت متابولیسم را گفته می‌شود.
  
  
• کاتابولیسم (Catabolism): به مرحله تجزیه متابولیسم گفته می‌شود.
  
  
• اتوتروف (auto troph): جانداری که می‌تواند از مواد غیر آلی ، مواد غذایی آلی بسازد.
  
  
• بیومس (biomass): مقدار کل ماده زنده موجود در یک اکوسیستم یا یک واحد اکولوژیکی دیگر است.
  
  
• دیپلوئید (diploid): منظور عدد کروموزومی است که دو برابر تعداد کروموزومهای سلول گامت یک گونه معین است.
  
  
• گامت (gamete): سلول زاینده‌ای است که باید با سلول زاینده دیگر ترکیب شود تا بتواند رشد کند. گامت طی تقسیم میوز تولید می‌شود.
  
  
• آنزیم (Enzyme): کاتالیزور واکنشهای بیوشیمیایی است که باعث تسریع انجام واکنشها در موجودات زنده می‌شود.
  
  
• فیلوژنی (phylogeny): مطالعه دودمان و رابطه‌های تکاملی گروههای جانداران است.
  
  
• آنتی بیوتیک (antibiotic): یکی از ترکیبات آلی که توسط گونه‌های مختلف میکروارگانیزمها و گیاهان تولید شده و برای گونه‌های دیگر سمی است.
  
  
• آپوپتوزیس (Apoptosis): مرگ سلولی برنامه ریزی شده که در آن یک سلول مرگ و تجزیه خود را به واسطه پیامهای خارج سلولی یا برنامه‌های موجود در ژنهای خود و از طریق تخریب ماکرومولکولهای خود به انجام می‌رساند.
  
  
• آدنوزین تری فسفات (ATP): ریبونوکلئوزید تری فسفاتی که به عنوان دهنده گروه فسفات در چرخه انرژی سلول عمل می‌کند.
  
  
• کلون سازی (cloning): تولید تعداد زیادی مولکول DNA ، سلول یا موجود مشابه از یک مولکول DNA ، سلول یا موجود اجدادی .
• سیتوپلاسم (Cytoplasm): قسمتی از محتویات یک سلول در خارج هسته و در داخل غشای پلاسمایی که شامل اندامکهای سلولی است.
  
  
• اسکلت سلولی (cytoskeleton): شبکه فیلمانی که ساختمان و سازماندهی سیتوپلاسم را ایجاد می‌کند. متشکل از فیلامانهای اکتین ، میکروتوبولها و فیلمانهای حدواسط.
  
  
• آندوسیتوز (endocytosis) : برداشت ماده خارج سلولی توسط قرار دادن آن در داخل یک وزیکول (آندوزوم) حاصل از تورفتگی غشای پلاسمایی.
  
  
• شبکه آندوپلاسمی (endoplasmic reticulum): یک سیستم وسیع از غشاهای دو لایه در سیتوپلاسم سلولهای یوکاریوتی ، کانالهای ترشحی را دربرگرفته و اغلب ریبوزومها به آنها متصل می‌باشد.
  
  
• یوکاریوت (eukaryote): موجود زنده تک سلولی یا پر سلولی که دارای سلولهایی با غشای هسته ، کروموزومهای متعدد و اندامکهای داخل سلولی می‌باشد.
  
  
• اگزوسیتوز(exocytosis): ادغام یک وزیکول داخل سلولی با غشا پلاسمایی و آزاد سازی محتویات وزیکولی به فضای خارج سلولی.
  
  
• انتشار تسهیل شده (facilitated diffusion): انتقال یک ماده قطبی از عرض یک غشای بیولوژیک به کمک یک انتقال دهنده پروتئینی که به آن انتشار غیر فعال یا انتقال غیر فعال هم می‌گویند.
  
  
• ژنوم (Genome): تمامی اطلاعات ژنتیکی که یک سلول یا ویروس راکد می‌کنند.
  
  
• اطلاعات ژنتیکی (genetic information): اطلاعات وراثتی موجود در یک توالی از بازهای نوکلئوتیدی DNA یا RNA .
  
  
• گلیکولیز (glycolysis): مسیر کاتابولیکی که توسط آن یک مولکول گلوکز به دو مولکول پیروات شکسته می‌شود.
  
  
• هورمون (hormone): یک ماده شیمیایی که به مقادیر کم توسط بافت آندوکرین سنتز شده و بعد از انتقال به بافت هدف از طریق گردش خون ، به عنوان پیامبر در تنظیم فعالیت بافت یا عضو هدف ، عمل می‌کند.
  
  
• هیدرولیز (hydrolysis): شکستن یک پیوند نظیر یک پیوند انیدریدی یا پپتیدی ، با افزودن عناصر آب و تولید دو یا چند محصول.
  
  
• پاسخ ایمنی (immune response): ظرفیت یک مهره‌دار در تولید آنتی بادیهای ضد یک آنتی ژن ، یک ماکرومولکول خارجی برای موجود زنده.
  
  
• لیزوزوم (Lysosome): یک اندامک موجود در سلول یوکاریوتی که توسط یک غشا احاطه شده است. حاوی بسیاری از آنزیمهای هیدرولیتیکی بوده و به عنوان مرکز تخریب و چرخش مجدد برای اجزای غیر ضروری عمل می‌کند.
  
  
• جهش ژنی (Mutation): یک تغییر قابل وراثت در توالی نوکلئوتیدی یک کروموزوم.
  
  
• تقسیم میتوز (mitosis): یک فرآیند چند مرحله‌ای در سلولهای یوکاریوتی که منجر به همانند سازی کروموزومها و تقسیم سلولی می‌شود.
  
  
• میتوکندری (mithochondrium): اندامک سیتوپلاسمی احاطه شده توسط غشا موجود در سیتوپلاسم سلولهای یوکاریوتی ، حاوی سیستمهای آنزیمی مورد نیاز برای چرخه اسید سیتریک ، اکسیداسیون اسیدهای چرب ، انتقال الکترون و فسفوریلاسیون اکسیداتیو .
  
  
• اسیدهای نوکلئیک (nucleic acids): پلی‌نوکلئوتیدهای بیولوژیکی که در آنها ریشه‌های نوکلئوتیدی در یک توالی اختصاصی توسط پیوندهای فسفو دی استری به یکدیگر اتصال دارند مانند RNA,DNA.
  
  
• ویروس (virus): یک کمپلکس اسید نوکلئیک - پروتئین ، خود همانند ساز ، عفونت‌زا که برای همانند سازی نیاز به یک سلول میزبان دارد. ژنوم آن ممکن است DNA یا RNA باشد.
  
  
• ویتامین (vitamin): ماده آلی که به مقادیر کم در رژیم غذایی بعضی از گونه‌ها مورد نیاز است معمولا به عنوان جزئی از یک کو آنزیم ، عمل می‌کند.
  
  
• آنتریدی (Antheridium): اندام جنسی نر در جلبکها ، قارچها ، بریوفیتها و سرخسها.
  
  
• آمیلوپلاست (Amiloplast): پلاستهای بیرنگ که در آندوسپرم دولپه‌ایها و اندامهای اندوخته‌ای مانند غده‌های سیب زمینی یافت می‌شود.