معماران برجسته ی دنیا

[معمار حانیه]

زندگینامه معمار کامران دیبا



کامران دیبا (طباطبایی)، در 5 مارس ۱۹۳۷ در تهران متولد شد. دیبا آرشیتکت برنامه ریز شهری و نقاش ایرانی در رشته معماری دانشگاه هارواد واشنگتن دی سی تحصیل کرد.در سال ۱۹۶۴ در این رشته فارق التحصیل شد و پس از آن به مدت یک سال تحصیلات تکمیلی را در رشته جامعه شناسی ادامه داد. در سال ۱۹۶۶ به تهران بازگشت و یک سال بعد رئیس و طراح ارشد شرکت مهندسین مشاور “DAZ” شد. شرکت "DAZ" در ایران پروژه های بزرگ و گوناگونی به انجام رسانید و به سرعت توسعه یافت به طوری که در سال ۱۹۷۷ صد و پنجاه پرسنل داشت. دیبا در ایران صرفا در بخش دولتی فعالیت می کرد. وی به سنت های بومی و هم چنین نیاز های جامعه شهری مدرن و اثر متقابل انسان علاقه مند بود. پروژه نیمه تمام "شهر جدید شوشتر" (1974-80) در خوزستان که وی آرشیتکت و برنامه ریز آن بود بیشترین موفقیت خود را مرهون الگوهای ساختاری و گونه های ساختمانی سنتی است که دیبا مورد استفاده قرار داده است. وی این شیوه را جایگزین طراحی بر اساس الگوهای غربی، که مورد حمایت افراد با نفوذ و سردمداران بود، نمود. این شهر با ظرفیت جمعیتی بالغ بر ۳۰۰۰۰ نفر در راستای یک شاهراه اصلی ارتباطی طراحی شد. چهار راه ها میادین عمومی و محله های کوچک در اطراف آن شکل می گرفتند و وجود باغ ها و بازارها زندگی اجتماعی را تقویت می کرد. بناهای آجری شاعرانه دیبا معماری شاخصی را خلق می کند که زیبا و با شکوه است. دیگر کارهای شاخص وی در ایران شامل چندین ساختمان در دانشگاه جندی شاپور (۱۹۷۶-۸) است. اما بنایی که شاید شناخته شده ترین اثر وی باشد موزه هنرهای معاصر تهران (۱۹۷۶) است که با سقف های نیم هلالی اش یادآور بادگیرهای سنتی خاورمیانه است. وی موسس و هم چنین اولین مدیر موزه بود.(۱۹۶۷-۸) دیبا به عنوان مشاور و برنامه ریز شهری در وزارت مسکن و توسعه شهری ایران خدمت کرد. هم چنین دفتر وی طرح جامعی برای برخی شهرها ارائه داد که از جمله آنها خرمشهر بندری مهم در خلیج فارس است. جایی که وی با طراح یونانی A.Doxias که در بخش خصوصی فعالیت می کرد همکاری کرد. وی در سال ۱۹۷۷ ایران را به قصد زندگی در پاریس و واشنگتن دی سی ترک کرد تا به صورت شخصی کار کند. پروژه های وی شامل طرح های خانه سازی در ویرجینیا و طرح توسعه هتل ها در اسپانیا ست. وی در سال ۱۹۷۷ به عنوان منتقد با دانشگاه "کرنل" همکاری کرد. دیبا به عنوان یک نقاش چندین نمایشگاه انفرادی در ایران بر پا کرد. او هم چنین گرد آورنده و واسطه فروش آثار نقاشی معاصر غرب بود. مصاحبه با کامران دیبا، بهار ۱۳۴۸ محمود ارجمندی: فکر می­کنم بهتر باشد صحبت را از سنت شروع کنیم زیرا با وجود بحث­های فراوان، هنوز آن طور که باید و شاید این موضوع روشن نشده است؟
کامران دیبا: اگر ما بخواهیم فقط در مورد سنت صحبت کنیم، این بحث غیر کالبدی است و اصلا معماری نیست؛ پس منظور جنبه­ های سنتی می­ باشد که مربوط می­ شود به یک واکنش بین سنت و محیط کالبدی. ما راجع به تاثیر این واکنش با معماری صحبت خواهیم کرد که آیا می­ توانیم با جبر و زور، سنت­ها را مدرن کنیم و یا آنها را از بین ببریم؟ آیا کارهایی که در این زمینه کردند موفق بوده یا اینکه این سنت­ها هنوز زنده­ اند و ما باید آنها را در معماری رعایت کنیم؟ واقعیت این است که سنت بصورت یک فکر اجتماعی نقش موثری را بازی می­کند و این غیر قابل انکار است. حالا سنت­ها بعضی بصورت "آگاه" و بعضی­ عوامل ناشی از سنت هستند که بصورت "ناآگاه " هستند. اصلا اگر سنت را زیر پا بگذاریم، عکس­ العمل انسانی صد در صد منفی خواهد بود. بطور مثال اگر کسی احتیاج داشته باشد که در منزلش یک اطاق پذیرایی داشته باشد و اگر ما به او اطاق پذیرایی ندهیم، آن اطاقی که برای خودش گذاشته­ ایم را اطاق مهمان می­ کند و خودش در راهرو زندگی می­کند. یعنی زندگی مهم­ اش را در راهرو می­ گذراند. پس عملا سنت­ها و عادات هستند که باعث می­ شود یک ایرانی شب تابستان بنشیند در حیاطش و اگر ما بخواهیم این را از او بگیریم، ممکن است دور حیاطش حصیر بچسباند که باز بتواند آنجا بنشیند. پس نتیجه می­گیریم که اقداماتی که با سنت تناقض دارد ممکن است یک عکس العمل منفی و یا شورش رقیق به وجود آورد. اثر بعضی سنت­ها به صورت "نا آگاه " هستند که من فکر می­کنم تا اندازه­ای مهمتر باشند. به خاطر اینکه دلیل ناراحتی مشخص نیست و این عامل بصورت یک مرحله نا آگاهی می­ باشد که در رفتار و عمل مردم تاثیر می­ گذارد. این را نمی­شود زود ارتباط به موضوع بخصوصی داد. مثلا یکی از محیطی بدش می­ آید ولی دلیلش را نمی­داند و یا در یک عمارتی نمی­ خواهد برود. پس سنت خیلی مهم است و اگر منظور ما بوجود آوردن یک معماری انسانی باشد باید انسانها و خواسته­ هایشان را در نظر بگیریم، حتی خواسته­ هایی که روشن نیستند و "نا آگاه" هستند و اگر رفتار و خواسته­ های افراد را در نظر نگیریم عملا نمی­توانیم معماری انسانی بوجود آوریم. محمود ارجمندی: آیا بین فونکسیون­های جدید ناشی از تکنیک از طرفی و سنت و خصوصیات درونی انسانی از جانب دیگر تناقضی موجود است؟ این تناقض چطور می­تواند حل شود؟
کامران دیبا: نیروهای دینامیک و متحرک دائما یک مرحله انتقالی را در فرهنگ و شخصیت تثبیت می­ نمایند. یکی از نیروها که در تغییر شکل جوامع امروزی نقش بازی می­کند "تکنولوژی" و "اتومیشن" است. در معماری انسانی، سنت صرفا برای خودش مطرح نیست. البته معمار می­تواند از خودش ایدئولوژی مخصوصی داشته باشد و تا اندازه­ای آن را تحمیل کند. ممکن است معماری باشد که علیه تکنیک و غیر انسانی شدن اجتماعش شورش کند و از آن طرف یک نفر هم بخواهد تکنولوژیک را سیونال و مادی باشد و تمام عوامل معنوی را از بین ببرد و یک زندگی ماشینی بوجود آورد و یا از طرفی هر دوی این افکار به موازات هم موجود باشد. محمود ارجمندی: معمار روی چه مبانی باید قضاوت بکند و چه اصولی مطرح می­شود؟ کامران دیبا: من فکر می­کنم که رشته معماری در آینده به فرم یک دیسیپلین کلکتیو درآید ولی هنوز مخصوصا در ممالک ما یک فرم خیلی فردی را دارد. روی این اصل اگر ما از نظر ایرانی به این مسئله نگاه کنیم فکر می­کنم یک معمار، یک فرد است و باید خودش بتواند قضاوت کند. ما نمی­توانیم الگویی داشته باشیم. اگر ما به رشد بیشتری برسیم و بتوانیم یک مقدار سئوالات ابتدایی خودمان را جواب دهیم، در آن مرحله ما می­توانیم راجع به خط مشی و غیره صحبت نماییم. ولی به آنچه که خود من معتقدم معماری انسانی بعنوان یک متدولوژی می­باشد. یعنی ما اگر شروع کارمان بر مبنای پلاستیک یا آرتیستیک یا جغرافیایی و فونکسیونل نباشد و بر روی اصول انسانی پایه گذاری شود، فکر می­کنم تا اندازه­ای جوابگوی مشکلات مطرح شده باشد. پس مسئله­ ای که مطرح می­شود اتفاقاتی است که در مدت دیدار فردی از یک محیط کالبدی روی می­دهد. تجربیات بصری و سمعی یا اجتماعی این فرد یا گروه و برداشت آنها از این محیط برای من مطرح است. بعد بگوییم از نظر آرتیستیک فرم چه باید باشد. این یک نوع وسیله است نه هدف. اگر من شخصا یک پروژه­ای انجام بدهم، موفقیت را وقتی حس می­کنم که این پروژه از نظر دیدهای انسانی موفق باشد و فرم پلاستیک آن در درجه دوم اهمیت قرار دارد. باید گفت پلاستیک جهت دهنده یا جا دهنده است.
محمود ارجمندی: حال می­بینیم که معماری بستگی شدید با اجتماع دارد؛ یعنی آرشیتکت باید اجتماع را بشناسد و منعکس کننده آن در کارش باشد. از جانب دیگر با تکنیک رابطه دارد. بنابراین به نظر شما مسئله هنر در معماری به چه شکل مطرح می­شود؟ کامران دیبا: از نظر من هنر وسیله ای است که به صورت طبیعی اتفاق می­ افتد. آن را آدم کپی هم می­ تواند بکند. این ممکن است از نظر بعضی­ ها بعید باشد. یک معماری اگر انسانی باشد هیچ مهم نیست که مثلا یک فاساد "لوکوربوزیه" را عینا کپی کنیم و یا فرم دیگری را که فکر می­ کنیم مناسب است. مثلا دیده ام بعضی آرشیتکت­ها صحبت می­ کنند فلانی زیاد خلاق نیست؛ اثر فلانی در کارش موثر است. این مسئله بچه گانه است برای اینکه آن معماری هم که اثر کسی در کارش نیست نفوذ آن کار معماری درجه دوم در کارش هست و آن هم که خودش را راضی می­ کند که دیگری تحت تاثیر فلان کس است، خودش تحت تاثیر کاری است که توی هر خیابان متوسط تهران موجود است. عملا همه تحت تاثیر و تاثیر بردار هستند.
محمود ارجمندی: پس جنبه هنری معماری به چه شکل در می­ آید؟
کامران دیبا: من فکر می­کنم هنر معمار در این است که بتواند این عوامل انسانی را به بهترین وجهی در محیط کالبدی تنظیم کند. من از معماری انسانی تبعیت می­ کنم ولی در پروژه­ هایی که عمل کرده­ ام ممکن است این مسئله حس نشود و خیلی­ ها بگویند جنبه پلاستیک دارد ولی برای خود من چیزی که مطرح است پلاستیک نیست برای اینکه پلاستیک ارژینال و اختراعی نیست. روی این اصل اگر توی یک مجله که ورق می­زنم، فرمی پیدا شود که به درد بخورد، از نظر من قابل استفاده است. ما همیشه از اشکال هندسی کپی می­کنیم. هیچوقت یک فضای مدور ارژینال نیست. همچنین یک مثلث یا ذوذنقه. خوب اگر شما کمی پایتان را آنطرف­ تر بگذارید، هیچ پنجره­ ای هم فکر نمی­کنم ارژینال باشد. بالاخره مفهوم اصلی پنجره موجود بوده و ما تغییرات کوچکی در دتایل آن داده­ ایم. محمود ارجمندی: این گفته شما کاملا صحیح، به این ترتیب که انتقادی هم بر معماری مدرن هست که فضاها همان فضاهای هندسی و اقلیدسی گذشته است و معماری مدرن نتوانسته فضاهای جدیدی ارائه دهد. به دنبال این بحث موضوعی پیش می­ آید؛ امروزه به جای فضاهای هندسی و اقلیدسی گذشته در معماری بحث از فضاهای ریمان و فضاهای بیش بعدی است. منظور فضاهایی است که بیشتر جنبه روانی و غیر فیزیکی دارند. راجع به این مسئله چطور فکر می­کنید؟ کامران دیبا: گفتم، من اصولا پی بوجود آوردن پلاستیک جدید نیستم ولی البته نمی­ گویم اشخاص دیگر هم نباشند. ممکن است بعضی آرشیتکت­ها پی خلق فضاهای جدید باشند و این را هم منکر نمی­شوم که وقتی روی یک مجموعه و یا ساختمان کار می­کنم، فضا برای من خیلی مهم است. من فضا را از نظر هندسی نگاه نمی­کنم بلکه از نظر فعالیت انسانی به آن نگاه می­کنم. مثلا می­گویم این بابایی که نشسته کنار این پنجره می­خواهد ۱۰۰ متر نگاه کند روی یک فضای دو بعدی سبز و چون آن طرف یک عمارت کثیفی هست، من ۶ تا درخت می­گذارم که این را ببندم از جلوی چشمش و یا می­خواهم شب که تاریک می­شود ستاره­ها را روی آسمان ببیند، پس این به من فضا می­دهد. نتیجه می­گیریم که فضای ثابت اثر بخصوصی ندارد و بعد انسانی و فردی و فرهنگی دخیل است. فضای جدید و این حرف­ها برای من مطرح نیست چون این صد درصد بنظر من یک طرز فکر مادی است که آن بر خلاف یک تفکر انسانی است. برای من فضایی مطرح است که ارتباط برقرار می­ کند با فعالیت یک انسان، حالا این فعالیت مثلا این است که یک آدم کفشش را درآورده پایش را بکند توی جوی آب. این مساله­ ای است که به من یک طرح می­دهد ولی ممکن است یک معمار روی این فکر نکند. معمار اول یک تجسس می­ کند در مورد فضاهای منفی یا مثبت، پر یا خالی. البته این فضاها جدا از انسانها نیستند ولی درجه اهمیت تحقیق در مورد فضاها و حجم­ ها می­ باشد که این بصورت متدولوژی یک اثر دارد ولی در مورد خودم که صحبت می­ کنم چیزی که مطرح است تحقیق در مورد انسانها و روابطشان با یکدیگر و محیط بوده و البته این انسانها و روابطشان بی­ ارتباط به فضا نیستند. من فکر می­ کنم فرق عمده ایدئولوژیک بین من و همکارانم این باشد.

[معمار حانیه]

حسن فتحی مرد وقار ,معمار ایرانی

حسن فتحی مرد فریبایی و گیرایی، مرد وقار و متانت و فهم و شعوربود. معماریی که او به دنیا هدیه کرد نیز همه ی این صفت ها را یکجا در خود گرد می آورد. بناهای او به روشنی نمایانگر آرمان های او و تکنیک های برگزیده ی خود اوست

فتحی معتقد بود کهمعماری هر مکان ویژه ی مردم خود آنجاست زیرا هر منطقه ای مصالح،آب و هوا و میراث فرهنگی و روانشناسی خاص خود را دارد که بر بیان معماری ویژه ی آنجا تأثیر می گذارند. این اعتقاد او در واکنشی که نسبت به سبک معماری بین المللی داشت آشکار می شود:« آیا معماری بین المللی توجه بیمار گونه ی جهانی نسبت به هنر و فقدان جهانی فرهنگ نیست؟به نظر من بهترین بیان معمارانه آن چیزی است که حاصل بر همکنش بین شعور انسان و محیط طبیعی او و پاسخگوی نیازهای مادی و معنویش باشد» او، در عین ترویج توجه به معماری منطقه ای ، انزوای منطقه ای را توصیه نمی کرد. معماری خود او عنصرهای منطقه ای گوناگون مصر را آزادانه در هم می آمیزد. منطقه گرایی او می خواهد معماران را به این چالش وادارد که زمینه ای را که در آن طراحی می کنند و می سازند بدرستی بشناسند و به آنچه برای آن مکان و بهره گیران بومی آن ضروری است احترام بگذارند، خودش در این باره چنین می گوید
معروف است که اگر چیزی را ، بدون توجه به محیط طبیعی در مکانی از طبیعت بگذارید هم طبیعت شما را مجازات خواهد کرد و هم مردم.
حسن فتحی صداقت در معماری را تغریف می کرد : او همانگونه طراحی می کرد که جامعه نیاز داشت و همانگونه می ساخت که فکر می کرد و همانگونه فکر می کرد که زندگی می کرد
از نظر فتحی انسان معیار همه چیزست. انسان موجودی است که نیروهای طبیعت را می بیند و آن ها را احساس می کند. معمار باید کارکرد احساس های آدمی را بشناسد تا بتواند آن نیروها را به هنر مبدل سازد:بدبختانه، چشم آدمی مانند گوشش حساس نیست . وقتی گوشتان صدای نا هنجاری را می شنود ، شما ناخودآگاه از جا می پرید، اما اگر دیدگانتان تناسبی ناهنجار را ببیند، یکه نمی خورد و مثلاٌ چشمتان سرخ نمی شود یا از آن اشک نمی آید ودردتان
نمی گیرد.

خانه ی عبدالرحمن نظیف
سال ساخت : 1980
مکان جده - عربستان سعودی
مالک شیخ عبدالرحمن نظیف
طراح : حسن فتحی
مالک که در یک خانه ی سنتی در جده زندگی می کرد در سال 1974 فتحی را در قاهره ملاقات کرد و فتحی نخستین طرح ها را در آنجا به او ارایه داد. پس از موافقت های اولیه از زمین ساختگاه طرح ، در جده بازدید کرد و کار ساخت در همان سال آغاز شد. ساخت سازه ی طرح دو سال طول کشید . سنگ های این ساختمان را از یک خانه ی قدیمی کلنگی در جده بازیافت کردند و مالک برای تهیه ی چوب به کشورهای گوناگونی سفر کرد و سر انجام چوب لازم را از اندونزی و سوئد آورد . کار ساخت خانه با همکاری دو تن از بناهای همکار استاد فتحی پیش رفت. که برای این کار به مدت 6 ماه از قاهره به جده آمدند.برخی عنصرهای به کار رفته در این خانه توسط خود مالک و پس از تأیید فتحی کار شد. پایان کامل کار ساختمان شش سال به درازا انجامید . این ساختمان یکی از معدود کارهای ساخته شده ی استاد فتحی در بیرون از زادگاه خودش( کشور مصر ) است.

[معمار حانیه]

زندگینامه استاد محمد قهوه ای

محمد قهوه ای متولد سال ۱۳۲۰ فوق لیسانس معماری از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران فارغ التحصیل سال ۱۳۴۸ است. وی فعالیت حرفه ای را از سال ۱۳۴۴ آغاز کرد. وی تاثیرات ژرفی در شهر زادگاهش همدان گذاشت. مدرسه آمنه، دبیرستان حجازی و صدها بنای مسکونی در شهر همدان از یادگارهای او هستند. او مدرس معماری در دانشگاه آزاد همدان بود و شاگردانی درخور را به معماری ایران تقدیم کرد.

زنده یاد مهندس محمد قهوه ای در حالی به سال ۱۳۸۷ دار فانی را وداع گفت که با حضوری بالغ بر ۴۰ سال در عرصه معماری در شهر همدان، ده‌ها اثر کم نظیر در این شهر از او به یادگار مانده است؛ وی غالبا به عنوان معماری که توانست هویتی متعالی را در آثار خود با ترکیب نگاه اصیل ایرانی و نیز نوگرایی معماری روز جهان رقم زند یاد می شود:

"معماری گذشته بخشی از وجود ماست؛ نمی‌توانیم انکارش کنیم . من تقلید از معماری قدیم را نادرست می‌دانم ،‌ ولی برداشت مبتکرانه از آن درست است،‌ کما اینکه بسیاری از معماران مشهور جهان از قوس و بالکن ایرانی استفاده کرده اند. همین امروز هم که می‌خواهم طرحی تهیه کنم،‌ چند کتاب معماری ایرانی را ورق می‌زنم و ایده می‌گیرم...".

طی مراسم بزرگداشت وی به سال ۱۳۸۸، اعلام شد در جهت تقدیر از وی دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی که خود از اساتید آن بود، با تایید ریاست این دانشگاه، به نام وی نامگذاری شد. همچنین قرار است به زودی خیابانی نیز در همدان به نام مرحوم محمد قهوه ای نامگذاری شود. زندگی حرفه ای زنده یاد قهوه ای الگویی بی نظیر در توان یک معمار در تاثیر گزاری بر رویکرد متعالی در معماری یک شهر است.
برای دیدن کاراشون به وب لاگشون برین
http://avadghahveie.blogfa.com

[معمار حانیه]

عبدالعزیز فرمانفرمائیان

متولد سال ۱۲۹۹ تهران
دانش آموخته رشته معمارى از دانشكده هنرهاى زيباپاريس (بوزار)
بنيانگذار نخستين دفتر مهندسين مشاور در مقياسى ملى و بين المللى ۱۳۳۳

عبدالعزیز فرمانفرمائیان

متولد سال ۱۲۹۹ تهران
دانش آموخته رشته معمارى از دانشكده هنرهاى زيباپاريس (بوزار)
بنيانگذار نخستين دفتر مهندسين مشاور در مقياسى ملى و بين المللى ۱۳۳۳

تدريس كوتاه مدت در دانشكده هنرهاى زيبا دانشگاه تهران دهه ۳۰
طراحى و اجراى بسيارى از بناهاى معروف و ماندگار معمارى معاصر به تنهايى يا با همكارى معماران و ديگر دفاتر معمارى ايرانى و خارجى
يكى از پل هاى اصلى ارتباط معماران ايرانى وخارجى
تهيه نقشه طرح جامع شهر تهران با همكارى ويكتور گروئن آمريكايى با نظر به تأمين يك نظام توسعه عناصر جديد متناسب با فرهنگ ايرانى، حل مشكلات موجود و نيازهاى مهم پايتخت با پيش بينى ۵‎/۵ ميليون جمعيت
شهرسازى در كرج، كرمان، اصفهان وتهران
طراح موزه فرش تهران ، كاخ نياوران ، كاخ مادر سعدآباد، مسجد دانشگاه تهران و...

عرضه و معرفى فناورى پيشرفته در بلندمرتبه سازى با روش هاى ضدزلزله
اداره همزمان دو دفتر معمارى وشهرسازى درايران و يونان (تهران و آتن)
فعاليت گسترده در زمينه ساختمانهاى ادارى، مسكونى ، بهداشتى و درمانى ، فرودگاهى ، مذهبى، صنعتى ، فرهنگى ، تجارى و تأسيسات شهرى


پذيرش اينكه معمارى در نهايت و در جايگاه جنينى خود يك هنر است و نماد ونمودى از انگيزش انسان براى دگرديسى و جستارى براى دگرگونى ذهن و زبان و زندگى وهنرى فراتر از سينماحتى ، كه فراگيرترين حرفه و هنر و رسانه معاصر به حساب مى آيد، خود بزرگترين مشكل و ماجرايى است كه همچنان در ايران ناگشوده مانده و ميان نخبه گرايى معماران و ناآگاهى عمومى مردم ومخاطب (به عنوان معيار و مقصد نهايى ) دست وپا مى زند. در اين زمينه شايد هنوز و همچنان نخستين گامى كه بايد برداشته شود، معرفى اين هنر كاربردى و زبان ساز وانديشمندان واقعى اين عرصه است. كسانى كه با كارهاى بنيادى شان به ساختن سمبلى از ايمان انسان معاصر مى پردازند و او را به عصر تازه اى نويد و به عصر ديگرى رهنمون مى سازند.

يكى از پيشگامان اين حوزه در كشور ما عبدالعزيز فرمانفرمائيان است كه جامعه معمارى ايران او را پدر مهندسين مشاور مى نامند و بنيانگذار نخستين دفتر معمارى در مقياسى بين المللى مى دانند.
فرمانفرمائيان جزو نخستين نسل از معماران تحصيل كرده ايرانى در خارج از كشور نيز به حساب مى آيد. جزو كسانى كه در پاريس و در دانشكده بوزار تعليم ديده اند و به گسترش آموزه هاى كلاسيك اين دانشكده در ايران آن دوران پرداخته اند. به همين خاطر هم مى توان از او به عنوان يكى از معماران نسل نخست معمارى مدرن و معاصر ايران نام برد. نسلى كه نادر اردلان در مدخل معمارى دانشنامه ايرانيكا آنها و دوره كارى شان را چنين توصيف مى كند: نكات قابل توجه دوره اول شامل صنعتى شدن، توسعه زيربنايى، تجهيز ارتش و توازن جديد قدرت به دنبال اين موارد بود. براى مثال صنعت نفت به سرعت رشد كرد و نگاه ها به تلاشى معطوف شد كه در جهت ملى شدن صورت مى گرفت. سرمايه گذارى در سد سازى و نيروگاه هاى آبى، ساخت شبكه راه ها، مخابرات وغيره صورت گرفت. طرح مارشال و برنامه هاى اصل چهار ايالات متحده آمريكا به همراه ساير برنامه هاى كمك رسانى مالى، فنى و نظامى براى ايالات متحده و هم پيمانانش به اولين برخورد مهم ايران با مردم و فرهنگ ايالات متحده منجر شد و اين رابطه يك شبه جاى روابط با آلمان و فرانسه را كه پس از جنگ جهانى اول گسترش يافته بود گرفت. به دليل اقتصاد راكد و ضروريات بازسازى پس از جنگ ، تنها توجهى نمايشى به معمارى و شهرسازى مى توانست صورت بگيرد. اين دوران تنها به پيدايش نمادهايى از يك هويت ملى روزافزون انجاميد: تصاوير گذشته اى افتخارآميز مانند آرامگاه هاى نوبنياد يا بازسازى شده دانشمندان، شاعران وقهرمانان ملى وتصاويرى كه بر نظامى نوين دلالت داشتند. مانند ميدان هايى با مجسمه نمادين رهبرى ملى در مركز آن كه در همه جا به چشم مى خورد. بناهاى يادبود اين دوران، كه عمدتاً قبل از جنگ جهانى دوم ساخته شدند، اغلب كوچك و با طرح هايى هنرمندانه و اجراهايى خوب ، گواه تحصيلات طراحان ايرانى در پاريس قبل از جنگ ... بودند. اين طراحان كه با آموزش هاى دانشكده بوزار به ايران بازگشته بودند، تحت سرپرستى معمار و باستان شناس فرانسوى ، آندره گدار، اولين مدرسه آموزش معمارى معاصر ايران را در دانشگاه تهران پايه گذارى كردند... بهترين توصيف ويژگى زيبايى شناسانه نظريه ها و نگرش هاى معمارانه براى بناهاى عمومى يادمان هاى آريايى است كه از اسليمى هاى اسلامى نيز بهره برده بودند. تنها فرودگاه مهرآباد اثر محسن فروغى و مشاوران سوئدى وى ، ساختمان جديد مجلس سنا در تهران اثر حيدرغيابى و ساختمان دفتر مركزى شركت ملى نفت ايران اثرعزيز فرمانفرمائيان توانستند نظر عموم مردم را كه به ناگاه با مقياس عملكرد، تكنولوژى و ساخت كاملاً متفاوتى روبه رو شده بودند به خود جلب كنند. گرچه اين بناها ساختمانهايى قابل توجه بودند، اما هرگز به سطح معمارى عالى نرسيدند. (مجله معمار، برگردان: شيرين رضايى)

اگرچه اين تحليل شتابزده و صورى هرگز به كام فرمانفرمائيان خوش نيامده و او را واداشته كه در آمريكا پاسخى مكتوب و مطبوعاتى بدان بدهد، اما درست بر چنين اساسى است كه مى توان از چندانى و چونايي حضور فكرى و فلسفى و آفرينه هاى معمارى او ياد كرد و سخنى به ميان آورد. هنرمندي كه بعد از فارغ التحصيلى از بوزار پاريس بلافاصله به ايران مى آيد و در دانشكده هنرهاى زيبا دانشگاه تهران با كسانى چون هوشنگ سيحون و محسن فروغى مشغول به تدريس مى شود. مسجد دانشگاه تهران نخستين اثرى است كه او به طور رسمى از خود به جا مى گذارد. اثرى كه هانرى استيرلن در كتاب خود آن را در مقايسه با مساجد قديمى، نمادى از هنر ايرانى شمرده است.

تدريس در دانشكده هنرهاى زيبا و كار در دفتر ساختمان دانشگاه تهران ،اما، نمى تواند پاسخگوى نيازهاى درونى و كنكاش هاى بيرونى اين معمار ايرانى باشد و بالاخره او را وادار به استعفا و به فكر تأسيس يك دفتر مهندسى مى اندازد. دفترى كه تا آن زمان در ايران وجود نداشت و جاى آن را خارجى ها پر كرده بودند. فرمانفرمائيان اما، با روح جست وجوگرى كه داشت به تكميل تجربيات خود در اين زمينه مى پردازد و اقدام به تشكيل يك دفتر مهندسى در مقياسى ملى و بين المللى مى كند تا طرف قرارداد دولت ايران در پروژه هاى بزرگ ساختمانى باشد و درست به همين خاطر هم هست كه حالا رد پاى او را در جاى جاى اين شهر بزرگ (تهران) و در سازه هاى مهم بسيارى مى بينيم و مى يابيم. او براى اين كار از مراجعه به منابع خارجى نيز دريغ نمى كند و ضعف پروژه هاى خود را بدين ترتيب برطرف مى نمايد. در يك چنين بستر بزرگى هم هست كه بسيارى از معماران درجه يك آن زمان نيز شروع به تجربه اندوزى مى كنند و وارد بازار كار مى شوند. اين موضوع شايد - هم به خالى بودن عرصه بازمى گردد و هم به تعدد سفارش هايى كه فرمانفرمائيان مى گيرد و مى پذيرد. نسبتى كه با ورود و خروج وزارتخانه هايى چون آبادانى و مسكن و سازمانهايى چون برنامه و بودجه و ديگر نهاد هاي مرتبط با موضوع ساخت و ساز دائم قبض و بسط مى يابد و به اقتضاى مسائل سياسى و اقتصادى و به ويژه مسأله فروش نفت و تأثير مستقيم آن بر درآمدها و دخل و خرج ها گاه به بستگى و گاه روبه بهبودى و گشايش مى رود و در جايى به تعدد دفاتر مى انجامد و در جايى ديگر به ادغام آنها و درجايى هم به استخدام نيروهاى كار خارجى. كامران ديبا در نوشته اى دفتر فرمانفرمائيان را به خاطر تعدد كادر فنى و كيفيت حرفه اى و قدرت انجام كار در زمان خود و در خاورميانه بى نظير مى شمرد و از جمله دستاوردهاى اين دفتر را عرضه و معرفى تكنولوژى پيشرفته در ساختمان بلندمرتبه مى داند كه باروش هاى ضدزلزله محاسبه شده اند. نمونه هاى اين بلندمرتبه سازى را هنوز مى توان در تهران و در چندين سازه شاخص ديد. دفتر مركزى شركت نفت، ساختمان وزارت كار، ساختمان وزارت كشاورزى، برجهاى سامان، برجهاى ونك پارك، ساختمان بانك اعتبارات ايران و... از اين جمله اند كه هنوز در بافت شهرى پايتخت خودنمايى مى كنند و در ميان ساختمانهاى بلندمرتبه نوساز مى درخشند.
يكى از نكات مهم ديگرى كه درباره فرمانفرمائيان مى توان بازگفت و بدان اشاره كرد، سرشت گروهى خيلى از آثار و آفرينه هايى است كه در دفتر او به طراحى و اجرا رسيده اند. آن قدر كه حالا تفكيك خيلى از آنها به مراحل طراحى و توليد جز با رجوع به فهرست دست اندركاران اين پروژه ها ممكن نيست. همين هم در جاهايى باعث جدا شدن برخى از همكاران او مى شود، كه براى مثال مى توان از نادر اردلان ياد كرد كه بعد از طراحى مركز مطالعات مديريت از دفتر فرمانفرمائيان فاصله مى گيرد.

نكته ديگر چندجانبى و چندجهتى بودن كارهايى است كه در دفتر اين مهندس و معمار ايرانى انجام مى شود و شكل مى گيرد. به طورى كه مى توان در كارنامه او چه در سالهاى ۱۳۳۳ تا ۱۳۴۷ كه تنها كار مى كرد و چه در سالهاى ۱۳۴۷ به بعد كه دفاتر ديگرى را به همكارى گرفته بود طراحى و اجراى ساختمانهاى زيادى را با كاربردهاى گوناگون پيدا كرد. در اين گستره از طراحى ساختمانهاى ادارى و دانشگاهها و مدارس عالى گرفته تا موزه و هتل و كارخانه و برج و كاخ و مجموعه ورزشى، ترمينال فرودگاه و... يافت مى شود. كارهاى بسيار شاخصى كه از ميان آنها مى توان به كاخ نياوران ، كاخ مادر در سعدآباد، كاخ محمودرضا پهلوى در سعدآباد، ترمينال حجاج و ترمينال مسافرى صدهزارمترى فرودگاه مهرآباد، موزه فرش تهران، پاويون ايران درنمايشگاه بين المللى مونترال (۱۹۶۷)، ساختمان پست تهران، ساختمان مركزى اداره تلويزيون ايران، استاديوم آزادى با درياچه، دانشكده كشاورزى كرج، ساختمان هاى دانشگاه تهران در اميرآباد، ساختمان بانك صادرات اصفهان، كارخانه داروپخش درجاده كرج، بيمارستان ۲۰۰تختخوابى براى ارتش در شمال تهران، نقشه جامع شهرتهران (با همكارى ويكتورگروئن)، دهكده خانه دركرج، كاخ پرنس خالد در رياض (عربستان سعودى) و دهها طرح اجراشده ساختمانى و شهرسازى ديگر اشاره داشت.

دراين ميان البته هميشه و همواره پركارى دفتر فرمانفرمائيان توأم با كيفيت نبوده و به قول اردلان به سطح عالى معمارى نرسيده است.اين تصور اغلب بوده و به خاطر آمده كه برخى از بناهاى يادشده مى توانست با طراحى بهتر و دقيق تر به سطح بالاتر و والاترى ارتقا پيداكند.البته اين فرض درخيلى موارد و دراستناد به بناهاى دولتى و يادمانى و شهروندى ديگرى كه در ادامه و به ويژه بعد از انقلاب ساخته شده و مى شوند، تا حدود زيادى بيرنگ و بى رمق مى گردد و اجازه مى دهد كه همچنان از آثار به جاى مانده از دفتر فرمانفرمائيان و ديگر معماران پيشگام و پيشرو معاصر به بزرگى و عظمت يادكنيم. چه گام برداشتن در زمانه و زمينه اى خالى، اگرچه هميشه خطر بدعت گذارى و تحميل سليقه هاى شخصى و مشخص را با خوددارد، اما بسيارسخت تر از هرآغاز و احياناً جبرانى است و اين بويژه در معمارى قرن بيستم غرب به اثبات رسيده و در لايه لايه آن نمود يافته است. عبدالعزيز فرمانفرمائيان چنان كه كامران ديبا از او نقل مى كند كارش را در گاراژ پدرش و با طراحى منازل شخصى براى اقوام و دوستان آغازمى كند و براى فرار از اين تنگنا، خود داوطلب درخواست از دولت براى طراحى و ساخت بناهاى دولتى و عمومى مى شود. كارى كه رفته رفته هم پايه اى براى دفاتر مهندسين مشاور مى شود و هم عرصه را براى ورود معماران جوان و ايرانى به بازار ساخت و سازهاى كلان بازمى كند و هم زمينه اى مى شود براى رسميت يافتن و به رسميت شناختن نظام معمارى و مهندسى كه در دهه پنجاه مى رفت با معمارى معاصر غرب همراه شود

[معمار حانیه]

محمد قهوه ای

محمد قهوه ای متولد سال ۱۳۲۰ فوق لیسانس معماری از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران فارغ التحصیل سال ۱۳۴۸ است. وی فعالیت حرفه ای را از سال ۱۳۴۴ آغاز کرد. وی تاثیرات ژرفی در شهر زادگاهش همدان گذاشت. مدرسه آمنه، دبیرستان حجازی و صدها بنای مسکونی در شهر همدان از یادگارهای او هستند. او مدرس معماری در دانشگاه آزاد همدان بود و شاگردانی درخور را به معماری ایران تقدیم کرد.زنده یاد مهندس محمد قهوه ای در حالی به سال ۱۳۸۷ دار فانی را وداع گفت که با حضوری بالغ بر ۴۰ سال در عرصه معماری در شهر همدان، ده‌ها اثر کم نظیر در این شهر از او به یادگار مانده است؛ وی غالبا به عنوان معماری که توانست هویتی متعالی را در آثار خود با ترکیب نگاه اصیل ایرانی و نیز نوگرایی معماری روز جهان رقم زند یاد می شود:"معماری گذشته بخشی از وجود ماست؛ نمی‌توانیم انکارش کنیم . من تقلید از معماری قدیم را نادرست می‌دانم ،‌ ولی برداشت مبتکرانه از آن درست است،‌ کما اینکه بسیاری از معماران مشهور جهان از قوس و بالکن ایرانی استفاده کرده اند. همین امروز هم که می‌خواهم طرحی تهیه کنم،‌ چند کتاب معماری ایرانی را ورق می‌زنم و ایده می‌گیرم...". طی مراسم بزرگداشت وی به سال ۱۳۸۸، اعلام شد در جهت تقدیر از وی دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی که خود از اساتید آن بود، با تایید ریاست این دانشگاه، به نام وی نامگذاری شد. همچنین قرار است به زودی خیابانی نیز در همدان به نام مرحوم محمد قهوه ای نامگذاری شود. زندگی حرفه ای زنده یاد قهوه ای الگویی بی نظیر در توان یک معمار در تاثیر گزاری بر رویکرد متعالی در معماری یک شهر است.

[my dream]

نسرین سراجی

نسرین سراجی در سال 1336 در شهر تهران به دنیا آمد.

بانوی معمار و معماری، پروفسور سراجی فارغ‌التحصیل انجمن معماری لندن (AA) متولد تهران - ایران است. او پس از فارغ التحصیلی از انجمن معماری در لندن، بلافاصله شروع به کار در ادارات بزرگ چند ملیتی در بریتانیا کرد. در همان زمان بود که با جلوه‌های مختلف و جدید معماری چون، طراحی شرکت‌ها، تفکر عمومی و... آشنا شد.

وی در سال 1989 در کشور فرانسه به عنوان یکی از برندگان رقابت آزاد در جشن‌های دویست ساله انقلاب فرانسه، انتخاب شد.

این انتخاب تاییدی بر باورهای پروقسور سراجی از دیدگاه فرهنگی، اجتماعی که در طول این سالها در زمینه معماری دنبال کرده بود، شد. باورهایی که او را در مسیر، مداوم با تعامل بصورت هم زمان درفعالیت‌های علمی، پژوهشی معماری، آموزش، تالیف غنی و... یاری و مقاوم ساخت.

پروفسور سراجی پس از کسب رتبه اول در مسابقة طراحی مرکز موقت آمریکا، آتلیه سراجی را درسال 1990 در پاریس تأسیس کرد. بانوی معمار از سال 1993 در دانشگاه کلمبیا و دانشگاه پرینستون تدریس کرده و هم اکنون رئیس بخش معماری دانشگاه کرنل است.

این بانوی توانمند و خستگی ناپذیر، علاوه بر کار‌های حرفه‌ای، در سال 2006، با حکم ریاست جمهوری، به مقام ریاست مدرسه عالی معماری پاریس دست یافت و همان سال مجدداً به عنوان رئیس بخش معماری و آکادمی هنرهای زیبا در شهر وین - اتریش انتخاب شد.

او همچنین در سال 2006 به پاس خدماتش در عرصة معماری، مدال (Chevalier des Arts et des letters) را از وزیر فرهنگ فرانسه و در سال 2008 مدال نقره را از انجمن معماری فرانسه و مدال (Chevalier dans lordre national du Mérite)را با حکم ریاست جمهوری فرانسه دریافت کرد.

ونیز بارها و بارها به عنوان عضو هیئت داوران در کشور‌های مختلف انتخاب و دعوت شده است.

نسرین سراجی به طور گسترده، سخنرانی‌های بسیاری در اروپا، ایالات متحده و آسیا انجام داده است. علاوه بر آنها او مقالات علمی متعدد و بیشماری در زمینه معماری و شهرسازی ارائه داده است.

سراجی، عنوان‌ و نشان‌های بیشماری به جهت، مهارت و توانمندی خود در زمینه هنرمعماری دریافت کرده است. او همچنان در هنر معماری پیش تاز و سر‌آمد معماران عصر خویش است.

پروفسور نسرین سراجی با به کار‌گیری مفهوم بادگیر‌های ایرانی در آسمان خراش یکی از بزرگترین مراگز تجاری جهان را خواهد ساخت این آسمان خراش در کشور مالزی شهر پینانگ خواهد بود.

از خصوصیات دیگر این آسمان خراش آمده است که این مرکز خرید جهانی، هیچ گونه دی اکسید کربنی تولید نخواهد کرد. این یکی از طرح‌های علمی و هنری سراجی است که جزو معماران رسمی فرانسه می‌باشد.

این بانوی توانمند، مدیریت این پروژه بزرگ را بر عهده دارد. متاسفانه روزنامه‌های مالزی ایشان را به عنوان یک پرفسور فرانسوی معرفی کرده‌اند.



فعالیت‌های نسرین سراجی:

· ورود به دانشکده پزشکی - دانشگاه اصفهان، ایران به سال 1974

· فارغ‌التحصیل دانشکده انجمن معماری، لندن، انگلستان به سال 1983

· تاسیس موسسه وآتلیه معماری سراجی در پاریس به سال 1990

· عضو منتخب از کارشناسان فرانسوی در زمینه تحقیقات معماری و آموزش معماری در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کمیسیون اصلاحات آموزش معماری به سال 2003

· دریافت نشان و عنوان شوالیه dans LOrdre ، پردازنده هنر زیبا و ادبیات هنری از وزارت فرهنگ فرانسه به سال 2006

· برنده جایزه شوالیه ملی LOrdre DU Mérite به سال 2008

· دریافت مدال نقره از آکادمی معماری فرانسه Médaille D به سال 2008

· دریافت جایزه شوالیه لژیون ملی LOrdre DHonneur به سال 2011

کارهای حرفه ا‌ی:

· انستیتو سلطنتی معماران بریتانیا RIBA به سال 1983

· ثبت صفحه ARB معماری، بریتانیا، به سال 1983

· دریافت شفارش کارهای معماری حرفه‌ای فرانسه به سال 1990

سوابق تدریس و دور‌ه‌های علمی:

· سال 2006 به عنوان رئیس و مدیر مدرسه معماری عالی پاریس با نام Malaquais منصوب شد.

· سال 2006 به عنوان استاد معماری در موسسه و آکادمی هنر‌های زیبا و معماری وین -اتریش

· سال 2001 تا 2005 استاد دانشگاه کرنل- دانشکده هنر معماری و برنامه ریزی ایالات متحده آمریکا

· سال 2001 تا 2005 استاد و رییس بخش معماری ایتاکا- ایالات متحده آمریکا

· سال 1996 تا 2001 استاد مدعو، دانشگاه پرینستون دانشکده معماری پرینستون، نیوجرسی، ایالات متحده آمریکا

· سال 1996 تا 2001 رئیس و استاد دانشکده کارشناسی ارشد معماری و هنر‌های زیبای وین- اتریش

· سال 1993 تا 1998 استاد مدرسه انجمن معماری، لندن، انگلستان- کارشناسی ارشد

· سال 1995، استاد مدعو و ویژه معماری در آکادمی هنر‌های زیبا و معماری، پاریس- فرانسه

· سال 1994 استاد مدعو دانشگاه کلمبیا، دانشکده معماری و برنامه ریزی و نیز نیویورک- ایالات متحده امریکا و فرانسه

· سال 1994 استاد مدعو دانشگاه تولان دانشکده معماری، نیواورلئان، لوئیزیانا، آمریکا

· سال 1988 تا 1991 استاد مدعو دانشگاه تورنتو- کانادا، برنامه تحصیل دانشجویان خارج از کشور