کم خونی

[مسلم لله]

بسم الله الرحمن الرحیم

بیماری کم‌خونی و راه‌های درمان آن

کم‌خونی وضعیتی است که در آن تعداد یا اندازه گلبول‌های قرمز و یا مقدارهموگلوبین موجود در خون کاهش یافته و تبادل اکسیژن و دی‌اکسیدکربن بین خون وسلول‌ها دچار اختلال می‌شود.

دکتر محمدتقی قاسمی قزلجه، متخصصبیماری‌های داخلی و دارای بورد تخصصی از دانشگاه شهید بهشتی در گفتگو با «جام‌جم» میزان کم‌خونی را در افراد با توجه به سن، جنس و وضعیت فیزیولوژیکی آنها، متفاوتذکر کرده و خستگی زودرس، تپش قلب، کاهش اشتها، سرگیجه، رنگ پریدگی، قاشقی شدنناخن‌ها، کاهش تمرکز، ریزش مو و… را از عوارض ناشی از کم‌خونی بیان می‌کند.
ویدر ادامه یکی از دلایل پایین آمدن هموگلوبین خون را ساخته نشدن آن در بدن ذکرمی‌کند که قبل از هر چیز احتیاج به آهن دارد. این پزشک متخصص درست کار کردن مغزاستخوان، وجود اسید فولیک، ب ۱۲ و آهن را از پیش‌فاکتورهای تامین هموگلوبین خونبیان کرده و می‌گوید: در برخی فاویسم و بیماری‌های دیگری که با سیزهموگلوبین (یعنیهموگلوبین ساخته شده بنابر دلایلی شکسته و از بین می‌روند)‌ همراه است، باعث از بینرفتن آهن خون می‌شود. به گفته دکتر قاسمی، فاویسم نوعی کمبود آنزیم است که باعثسریع شکسته شدن گلبول‌های قرمز و در نتیجه کم‌خونی می‌شود.
این پزشک متخصص داخلیعدم ساخت سلول‌های خونی (گلبول‌های سفید، قرمز و پلاکت‌ها)‌ را به دلیل جایگزینیمغز استخوان توسط بیماری‌های مختلف می‌داند و می‌گوید: مثلا در بیماری‌های سرطانیمغز استخوان با سلول‌های خونی پر نشده و باعث بروز بیماری‌های کم‌خونی می‌شود. دکترمحمدتقی قاسمی با اشاره به این که عموما کم‌خونی در بانوان، سنین جوانی و باروریبیشتر محسوس است، علت آن را عادات ماهانه عنوان کرده و یادآور می‌شود پس از این‌گروه، کودکان دارای سوءتغذیه و خانواده‌هایی که از دسترسی به گوشت قرمز محرومند،مستعد این بیماری هستند.

‌● علائم فقر آهن‌
این پزشک متخصص بی‌اشتهایی،سوءتغذیه، سوزن سوزن شدن دست و پا، شیوع بیماری‌های ویروسی و باکتریایی، ریزش مو،غشی زودرس و بروز بیماری‌های قلبی را از علل شایع فقر آهن ذکر کرده و می‌افزاید: درکم‌خونی‌ها، قلب مجبور به بیشتر کار کردن می‌شود که همین امر در مدت زمان طولانیباعث نارسا شدن و در نتیجه گشاد شدن آن می‌شود، بخصوص در بیماری‌هایی از قبیلبری‌بری که کاملا محسوس است.

● کم‌خونی دوران بارداری‌
دکتر قاسمی با بیاناین که کم‌خونی برای همه سنین بخصوص در بانوان بسیار خطرناک است، اظهار می‌کند: ازآنجا که در زمان بارداری، جنین از خون مادر تغذیه می‌کند، شاهد آن هستیم که کمبودخون در این دوران باعث بروز کم‌خونی در نوزاد نیز می‌شود و اگر این کم‌خونی ناشی ازعدم اسید فولیک باشد، با بروز نقص در سیستم عصبی نوزادان، آنها به معلولیت مبتلامی‌شوند که می‌توان با تجویز چند برگ قرص اسیدفولیک در این افراد، از بروز اشکال دراعصاب، مغز و نخاع جلوگیری به عمل آورد.

● انواع کم‌خونی‌
بیماری کم‌خونی به۳دسته؛ کم‌‌خونی با اندازه گلبول‌های قرمز طبیعی، کم‌خونی با اندازه گلبول‌هایقرمز کوچک‌تر از معمول و کم‌خونی با اندازه گلبول‌های قرمز بزرگ‌تر از معمول تقسیممی‌شود. این پزشک متخصص بیماری تالاسمی مینور و فقر آهن را جزو گروه کم‌خونی باگلبول‌های کوچکتر از معمول دانسته و عنوان می‌کند: در کم‌خونی با گلبول‌های قرمزطبیعی بدن با بیماری‌های مزمن از قبیل مرض قند (دیابت)‌، نارسایی کلیه، سرطان وآرترید روماتوئید (بیماریهای روماتیسمی)‌ تهدید می‌شود. وی در ادامه کم‌خونی باگلبول‌های قرمز بزرگتر از معمول را ناشی از کمبود ویتامین ب ۱۲، اسید فولیک وکم‌کاری غده تیروئید بیان می‌کند و شایع‌ترین نوع کم‌خونی را مربوط به تعدادگلبول‌های قرمز کوچکتر از معمول می‌داند.
دکتر قاسمی اولین گام موثر برای بهبودوضع کم‌خونی را مراجعه به پزشک و دادن آزمایشات خون ذکر کرده و یادآور می‌شود: تعداد گلبول‌های قرمز توسط آزمایش mcv (ام‌سی‌وی)‌، (حجم متوسط سلولی)‌ مشخص شده وپزشک می‌تواند در تشخیص تکمیلی خود با اندازه‌گیری سطح آهن خون، نوع بیماری راتشخیص دهد.

● رژیم غذایی کم‌خونی‌
در رژیم غذایی کم‌خونی، ابتدا باید دید بدندچار کدام دسته از کم‌خونی‌هاست، مثلا در کم‌خونی شایع‌ فقر آهن؛ گوشت قرمز، جگر،اسفناج و حبوبات تجویز می‌شود.
البته باید توجه داشت که «آهن» موجود در گوشتقرمز و پروتئین‌ها به راحتی از طریق دستگاه گوارش، جذب می‌شود، ولی آهن موجود درگیاهان و حبوبات به خوبی جذب بدن نمی‌شوند.
همچنین دکتر قاسمی با بیان این کهخوددرمانی در بیماری کم‌خونی می‌تواند عوارض بدی را به دنبال داشته باشد، عنوانمی‌کند: اضافات آهن در کبد رسوب کرده و بیماری کبدی را موجب می‌شود به همین دلیل دردرجه اول، اولین چیزی که به بیمار توصیه می‌شود؛ یک تغذیه خوب و اصلاح شده است و درصورت عدم بهبود و شدت وخامت اوضاع می‌توان از داروهای شیمیایی استفاده کرد.

● کم‌خونی در کودکان
به گفته این پزشک متخصص، علاقه زیاد به خاک‌بازی، مهر نماز،قند، برفک یخچال، مواد نشاسته‌ای و گچ از عوارض شایع کم‌خونی و فقر آهن در کودکاناست که متاسفانه این کودکان عموما در خانه به خاطر تمایل به خوردن این مواد، موردمواخذه قرار می‌گیرند، در صورتی که باید هرچه سریع‌تر به این کودکان کمک کرد، چراکه ممکن است کم‌خونی آنها به خاطر وجود انگل‌های روده‌ای باشد.

● راهدرمان‌
کمبود ویتامین‌ها، فقر آهن و بیماری‌های مزمن هرکدام به نوعی موجبکم‌خونی در افراد می‌شود، ولی آنچه مهم است به کنترل درآوردن این امراضاست.
دکتر قاسمی با اشاره به این مطلب می‌افزاید: گاهی کم‌خونی به خاطر مصرفداروهاست که موجب لیز شدن و نهایتا شکسته شدن گلبول‌های قرمز می‌شوند که علاوه براین که سلول‌های سرطانی،از بین می‌رود، سلول‌های خونی نیز از بین می‌روند،بنابراین افرادی که به صورت حاد و ناگهانی دچار کم‌خونی می‌شوند به ناچار به آنهاخون تزریق می‌شود، ولی آنهایی که به صورت مزمن دچار این بیماری می‌شوند احتیاج بهتزریق نداشته و با دارو و رژیم غذایی مداوا می‌شوند.

● یک پیشنهاد
در پایاندکتر محمدتقی قاسمی قزلجه با اشاره به این که کم‌خونی را باید جدی گرفت، ابرازمی‌کند: همان‌طور که درباره کم‌خونی بانوان و خطرات آن گفته شد، آقایان نیز بایداین بیماری را جدی گرفته و سریعا به پزشک مراجعه کنند تا دستگاه گوارش آنها موردبررسی قرار بگیرد، چون این امراض در مردان می‌تواند علامت بیماری‌های بدخیمی دردستگاه گوارش آنها باشد، بنابراین با دادن آزمایشات مدفوع، می‌توان از خونریزی یاعدم خونریزی افراد مطلع شد.

[مسلم لله]

بسم الله الرحمن الرحیم

علت کم خونی و راه هایجلوگیری

عارضه كم خوني زماني بروز مي‌كند كه خون فاقد هموگلوبين كافي است. هموگلوبين به گلبول‌هاي قرمز خون در حمل اكسيژن از ريه‌ها به تمام اندام‌هاي بدنكمك مي‌كند.

كم خوني انواع مختلفي دارد كه هر كدام به دلايل مختلف بروز مي‌كنندو به اختصار در ذيل معرفي شده‌اند:

1 - كم خوني ناشي از فقر آهن (ida)

2- كم خوني مگالوبلاستيك يا فقر ويتامين

3- بيماري‌هاي نهفته

4- بيماري‌هاي خوني ارثي

5- كم خوني آپلاستيك

توضیحات درباره ی هر یک از موارد را در ادامه ببینید .

نوع درمان بستگي به ميزان حاد بودن كم خوني دارد. اين بيماري را مي‌توان با تعويض خون، مصرف دارو و يا پيوند مغز استخوان درمان كرد. كم خوني براي پيشرفت در بدن به گذر زمان احتياج دارد. در آغاز ممكن است هيچ علايمي بروز نكند و يا علايم بيماري بسيار خفيف باشد، اما با پيشرفت بيماري مي‌توان شاهد علايمي چون خستگي، ضعف، عدم توانايي در كار و تحصيل، كاهش دماي بدن، پريدگي رنگ پوست، ضربان قلب سريع، كوتاهي تنفس‌ها، درد سينه، سرگيجه، تحريك پذيري، كرخي و سردي دست‌ها و پاها و سردرد بود. تشخيص اين بيماري با انجام يك آزمايش خون امكانپذير است. در صورت مثبت بودن جواب آزمايش و ابتلا به كم خوني انجام آزمايشات ديگري نيز براي تشخيص نوع آن ضروري است. انتخاب نوع درمان كم خوني بستگي به علت بروز آن دارد. براي مثال، نحوه درمان كم خوني گلبول‌هاي داسي شكل با نحوه درمان كم خوني ناشي از رژيم غذايي فاقد آهن يا فوليك اسيد متفاوت است. از اين رو براي كشف بهترين روش معالجه بايد به متخصص مربوطه مراجعه كرد.

برخی از روش های جلوگیری از کم خونی را در ادامه مطالعه بفرمایید .

توضیحات انواع کم خونی :

1 - كم خوني ناشي از فقر آهن (ida): اين نوع كم خوني از شايعترينانواع اين بيماري است. فقر آهن زماني بروز مي‌كند كه بدن فاقد آهن كافي است. بدنبراي ساختن هموگلوبين به آهن نياز دارد. اين حالت معمولا در اثر از دست دادن خون بهدليل مشكلاتي همچون عادت ماهانه طولاني و سنگين، زخم‌هاي داخلي، پوليپ‌هاي روده ياس دوره بارداري نيز عدم وجود آهن كافي براي مادر و جنين موجب كم خوني از نوع فقرآهن مي‌شود. بدن مي‌تواند با مصرف مود غذايي مانند گوشت گاو، صدف‌هاي خوراكي،اسفناج، عدس، سيب زميني كباب شده با پوست و تخمه گل آفتابگردان، آهن مورد نياز خودرا به دست آورد.

2- كم خوني مگالوبلاستيك يا فقر ويتامين: اين نوع كم خونيمعمولا در اثر كمبود فوليك اسيد يا ويتامين b-12 بروز مي‌كند. اين ويتامين‌ها بهبدن در سالم نگهداشتن خون يا سيستم عصبي كمك مي‌كنند. در اين نوع كم خوني، بدنگلبول‌هاي قرمز خوني توليد مي‌كند كه نمي‌توانند اكسيژن را به خوبي تحويل دهند.

قرص‌هاي مكمل حاوي فوليك اسيد مي‌توانند اين نوع كم خوني را درمان كنند. فوليك اسيد را همچنين مي‌توان از مصرف دانه‌ها و بنشن‌ها، مركبات و آب ميوه‌ها، سبوس گندم و ساير غلات، سبزيجات برگ پهن و سبز تيره، گوشت طيور، صدف و كبد به دست آورد.
گاهي اوقات ممكن است يك متخصص نتواند تشخيص دهد كه علت اين بيماري كمبود ويتامين b-12 است. اين حالت معمولا در افراد مبتلا به كم خوني وخيم بروز مي‌كند كه در حقيقت نوعي بيماري خود ايمني است. عدم دريافت ويتامين b-12 كافي مي‌تواند موجب كرخي و بي‌حسي دست‌ها و پاها، مشكلات در راه رفتن، از دست دادن حافظه و مشكلات بينايي شود. نوع درمان بستگي به عامل مولد بيماري دارد، اما به هر حال مصرف ويتامين b-12 ضروري است.

3- بيماري‌هاي نهفته: بيماري‌هاي خاصي وجود دارند كه مي‌توانند به توانايي بدن در توليد گلبول‌هاي قرمز خوني آسيب برسانند. براي مثال، افراد مبتلا به بيماري‌هاي كليوي به ويژه بيماراني كه دياليز مي‌شوند در معرض ابتلا به كم خوني قرار دارند. كليه‌هاي اين بيماران قادر به ترشح هورمونهاي كافي براي توليد گلبول‌هاي خوني نبوده و در هنگام دياليز نيز آهن از دست مي‌دهند.

4- بيماري‌هاي خوني ارثي: اگر در خانواده سابقه بيماري خوني وجود داشته باشد، احتمال ابتلا به آن در افراد ديگر نيز افزايش مي‌يابد. يكي از امراض خوني ارثي كم خوني گلبول‌هاي داسي شكل است. به جاي توليد گلبول‌هاي قرمز خوني طبيعي كه به راحتي درون رگ‌هاي خوني حركت مي‌كنند، گلبول‌هاي داسي شكل حركت سختي داشته و داراي لبه‌هاي خميده هستند. اين گلبول‌ها نمي‌توانند در رگ‌هاي خوني ظريف به آساني حركت كنند و در نتيجه مسير رسيدن خون به اعضاي بدن را مسدود مي‌كنند. بدن گلبول‌هاي قرمز داسي شكل را نابود مي‌كند، اما نمي‌تواند با سرعت كافي انواع طبيعي و سالم جديدي را توليد كند. اين امر موجب بروز كم خوني مي‌شود نوع ديگري از كم خوني ارثي تالاسمي است. تالاسمي زماني بروز مي‌كند كه بدن ژن‌هاي ويژه‌اي را از دست مي‌دهد و يا ژن‌هاي غير طبيعي مختلف از والدين به كودك ارث مي‌رسد كه به نحوه توليد هموگلوبين تاثير منفي مي‌گذارند.

5- كم خوني آپلاستيك: نوع نادري از كم خوني است و زماني بروز مي‌كند كه بدن به اندازه كافي گلبول قرمز توليد نمي‌كند. از آنجا كه اين امر بر گلبول‌هاي سفيد نيز تاثير مي‌گذارد، از اين خطر بالاي بروز عفونت‌ها و خونريزي‌هاي غير قابل توقف مي‌شود. اين حالت دلايل مختلفي دارد كه عبارتند از:
الف - روش‌هاي درماني سرطان‌ها (پرتودرماني و شيمي درماني)
ب- قرار گرفتن در معرض مواد شيميايي سمي (مانند مواد مورد استفاده در برخي حشره‌كش‌ها، رنگ و پاك كننده‌ها و شوينده‌هاي خانگي)
پ ـ برخي داروها (مانند داروهاي مخصوص درمان روماتيسم مفصلي)
ت- بيماري‌هاي خود ايمني (مانند لوپوس)
ث - عفونت‌هاي ويروسي كه بر تراكم استخواني تاثير مي‌گذارد.

روشهای جلوگیری از بروز این بیماری :

به روش‌هاي گوناگون مي‌توان مانع از بروز برخي انواع كم خوني شد كه مجموعه‌اي از آنها در زير آمده است؛
1- مصرف غذاهاي حاوي آهن زياد از جمله گوشت قرمز، ماهي، مرغ، تخم‌مرغ، ميوه‌هاي خشك شده، عدس و لوبيا، سبزيجات سبز برگ پهن مانند اسفناج، كلم و يا غله‌هاي حاوي آهن غني شده.
2- مصرف مواد خوراكي كه جذب آهن را در بدن افزايش مي‌دهد مانند آب پرتغال، توت فرنگي، كلم و يا ساير ميوه‌ها و سبزيجات حاوي ويتامين c.
3- خودداري از نوشيدن قهوه و چاي همراه با وعده‌هاي غذايي چرا كه اين نوشيدني‌ها جذب آهن در بدن را دشوار مي‌كند.
4- كلسيم جذب آهن را مشكل مي‌كند لذا براي به كار گرفتن بهترين روش براي مصرف كلسيم به ميزان مناسب و كافي با پزشك متخصص بايد مشورت كرد.
5- اطمينان از مصرف كافي فوليك اسيد و ويتامين b-12 در رژيم غذايي
6- مشاوره با پزشك براي خوردن قرص‌هاي مكمل آهن چرا كه مصرف اين قرص بدون مشورت با فرد متخصص صحيح نيست. اين قرص‌ها در دو نوع فروس و فريك ارايه مي‌شوند. جذب فروس در بدن بهتر صورت مي‌گيرد اما اثرات جانبي مانند تهوع، استفراغ و اسهال در پي دارد با اين حال اين اثرات جانبي را مي‌توان با كمك برخي اقدامات كاهش داد، از آن جمله اينكه ابتدا با نيمي از دوز تجويز شده شروع كرد و به تدريج آن را به دوز كامل رساند. قرص را در دوزهاي تقسيم شده مصرف كرد. قرص را همراه با غذا مصرف كرد و اگر نوعي از قرص آهن مشكلاتي ايجاد مي‌كند با متخصص مربوطه براي مصرف نوع ديگر مشورت كرد.
7- زناني كه باردار نبوده اما در سن بارداري قرار دارند بايد هر 5 تا 10 سال يكبار آزمايش كم خوني بدهند. اين امر حتي در شرايط سلامت بايد صورت گيرد. انجام اين آزمايش‌ها بايد از زمان نوجواني آغاز شود.
8- همچنين زناني كه باردار نيستند و در سن بارداري قرار دارند در صورت داشتن علايمي چون عادت ماهانه شديد و طولاني، مصرف آهن كم و يا تشخيص قبلي ابتلا به كم خوني بايد هر سال آزمايش خون بدهند. اكثر افراد از طريق يك رژيم غذايي سالم و منظم مي‌توانند از غذاهاي سرشار از آهن استفاده كنند اما برخي افراد نمي‌تواند آهن كافي بدست آورند كه مهمترين اين افراد دختران نوجوان و زنان در سن بارداري هستند كه يا در هر عادت ماهانه خون زيادي را از دست مي‌دهند يا بيش از يك بچه دارند و يا از iud استفاده مي‌كند.
كودكان نوپا و زنان باردار نيز در اين گروه هستند. اين افراد بايد به طور دوره‌اي آزمايش كم خوني بدهند و در صورت فقر آهن حتما بايد با مشورت پزشك از مكمل‌هاي آهن استفاده كند كه نحوه درمان مشكل آنها بر عهده پزشك است.

[مسلم لله]

بسم الله الرحمن الرحیم

اسفناج



این گیاه علاوه بر اینکه کم خونی را درمان میکند برای لاغری،سر درد،تقویت اعصاب نیز مثمر ثمر می باشد.

اسفناج منبع غنی ویتامین‌هایc،b، a و آهن و پتاسیم است.
طبیعت آن خنك و برای پایین آوردن تب مفید است.بیمارانی كه به بیماری ورم روده كوچك مبتلا هستند،می‌توانند برای درمان از برگ‌های سبز اسفناج استفاده كنند.
اسفناج ملین و ضد یبوست است و كسانی هم كه از چاقی رنج می‌برند،می‌توانند برای لاغر شدن و كم كردن وزن از آن استفاده كنند.طب سنتی برای رفع سرفه‌های خشك،برگ اسفناج پخته شده را به همراه جو پوست كنده و روغن بادام توصیه می‌كند؛همچنین آش اسفناج با گشنیز برای سر دردهای ناشی از سوءهاضمه و اختلال دستگاه گوارشی مفید است.
خوردن اسفناج از ابتلا به سرطان پیشگیری می‌كند و به ویژه در پیشگیری از سرطان‌های روده بزرگ، معده،پروستات،حنجره و رحم موثر است.این گیاه خوش طعم كه با آن می‌توان انواع غذاها را پخت،بهترین دارو برای كسانی است كه به كم‌خونی مبتلا هستند.اسفناج مانند جارو روده بزرگ را تمیز می‌كند و ترشحات لوزالمعده را افزایش می‌دهد.این گیاه در تقویت اعصاب، رفع بیماری آسم و گرفتگی صدا معجزه می‌كند.

زیان‌ها
اسفناج به علت داشتن اگزالات برای بیماران مبتلا به ورم مفاصل و سنگ‌های كلیه و مثانه مناسب نیست. در ضمن كسانی كه سرد مزاج هستند باید اسفناج را با ادویه گرم مانند زنجبیل و هل میلكنند.