پاسخ : آفات و بيماري هاي گياهي

[m0na]

برگها LEAVES
آسيب رسيد به شاخ و برگ گياهان توسط آفات و بيماريها ي تواند به صورت فاسد شدن و ضايع شدن قسمتهاي ظاهري گياه باشد و اگر اين قسمتها، بخش هايي از گياه باشند که مسؤول توليد بخش هاي خوراکي و يا محصولات گياهي باشد سبب کاهش محصول مي گردد.

نشانه هاي بيماري که بر روي برگها ظاهر مي شود ممکن است به صورت لکه يا خال و يا حتي وسيع تر و قابل لمس باشند. پيکنيه يا ( سلول هاي هاگ ميوه آوري که در بعضي قارچ هاي ناقص وجود دارد) در محل هاي آلوده به عوامل بيماري زا، که اين محل و مناطق مي تواند به صورت لکه و خال و يا گال و يا قسمتهايي که رنگدانه هاي آن از بين رفته باشد قابل مشاهده است. قسمتهاي آلوده به عوامل بيماري زا اغلب خشک يا فاسد مي شوند.

اکثريت لکه هاي برگي به سبب بيماري ها مي باشند. گياه بر اثر بيماري هاي قارچي ضعيف تر شده و اين عامل باعث گسترش هر چه بيشتر بيماري مي شود. اگر گياه قبل از ظهور بيماري قدرت و توانايي اش را از دست داده باشد به اين صورت که در شرايط رشد نامناسب قرار گرفته باشد و يا مراقبت مناسب از آن به عمل نيامده و يا عناصر شيميايي ضروري(عناصر ماکرو و ميکرو) تأمين نشده باشد، آسيب پذيرتر است. برگهايي که قبلاً رنگدانه هاي خود را از دست داده اند و يا به رنگهاي غير از سبز درآمده باشند براي آلوده شدن توسط عوامل بيماري زا مستعدتر هستند.


لکه برگي (قارچي) Leaf sport fugal

به صورت لکه هاي گرد و خاکستري و يا قهوه اي رنگ در برگها پيشرفت کرده (اينجا روي برگ کوچک که يک گياه روغني است نشان داده شده) و تعداد زيادي هاگ قارچ در سطح لکه ها قابل مشاهده است. اين احتمال وجود دارد که لکه ها به يکديگر بپيوندند و سطوح بزرگتري را در بر بگيرند. راههاي مقابله
1) جدا کردن برگهاي آلوده از گياه است
2) جمع آوري برگهاي آلوده از داخل گلدان و اطراف گياه
3) و مي توان از قارچ کشهايي مثل carbendazim , manzeb مي توان استفاده کرد.


ويروس ارکيد orchid virus

لکه هاي قهوه اي تيره و يا سياه و گاهاً زرد بر روي برگ ها ظاهر مي شود که معمولاً به صورت رگه هاي کشيده است. بر روي گياهي تأثير مي گذارد و سبب کاهش و انحطاط توان و انرپي گياه مي شود. هيچ راه درماني براي آن وجود ندارد و شما بايد بدون معطلي و سيع گياه آلوده را نابود کرده و تا مدتي از خاکي که گياه آلوده در آن بوده استفاده نگردد. بيشتر ارکيدها تحت هجوم اين عامل بيماري زا مي توانند قرار بگيرند و در تمام مدت سال ممکن است اين عامل بيماري ظهور کند.


لکه شکلاتي لوبيا Bean chocolate spot

به رنگ شکلاتي و يا قهوه اي است که روي برگها و ساقه گل اين لکه ها ديده مي شود.
لکه ها به يکديگر مي پيوندند و تقريباَ از لحاظ رنگ يکسان هستند . راههاي مقابله با اين بيماري
1) زهکشي مناسب
2) استفاده نکردن از مقداري زيادي کود نيتروژنه
3) استفاده از کود پتاس به صورت فسفات
4) فضاي بين کاشت هر گياه را افزايش دهيم
5) علف هرز بين خطوط کاشت را از بين ببريم که اين به کاهش رطوبت و اطراف گياه کمک مي کند.
6) استفاده از سم carbendazim
در ضمن عامل ايجاد کننده اين بيماري قارچ Botritis fabae است. زمان ظهور بيماري اواخر بهار و پاييز است.


لکه برگي کرفس : celery leaf spot

لکه هاي تيره و سياه به اندازه نوک سنجاق که بر روي برگها ظاهر شده و سبب از بين رفتن رنگدانه ها و مرگ برگ مي شوند. لکه ها مي توانند بر روي دمبرگ ها نيز ظاهر شده و در نهايت نيز سبب کاهش محصول شوند. زمان ظهور بيماري تمام فصول مي تواند باشد.
روشهاي مبارزه با عامل بيماري

1) استفاده از بذرهاي مرغوب و استاندارد
2) نابودي گياهان آلوده
3) سمپاشي با قارچ کش copper – bosed (پايه مسي)
4) کنترل حشرات درون خاک و علفهاي هرز
عامل بيماري قارچ septoria apicola است.




لکه برگي توت فرنگي staraw berry leaf spot

لکه هاي مايل به قرمز و ارغواني که بر سطح برگها ظاهر مي شود و با گذشت زمان اندازه آنها بزرگتر مي شود. رشد قارچها بر روي اين لکه ها سبب گسترش اين لکه ها بر سطح برگ مي شود و برروي گلدهي تأثير منفي مي گذارد. زمان ظهور اين بيماري اواسط تابستان تا پاييز است. عامل بيماري قارچ my cosphaeralla fraga است.
روش مقابل


1) برگهايي که شديداً آلوده هستند را نابود کنيم و از گياه جدا گردانيم 2) نابودي گياهان و ميوه هايي که آلودگي شديد دارند 3) اسيدي قارچ کش carbendazim در زمان گلدهي


جوشهاي سياه لنينيوم Delphinium black blotch

جوشهاي سياه بر سطح برگها و غنچه گل و دمبرگها ظاهر مي شود . زمان ظهور اواخر بهار تا پاييز است.
راههاي مقابله


1) نابودي گياهان و برگهاي آلوده 2 ) گياهان جديد در فضاي تازه اي کشت شوند 3) عدم آبپاشي بر روي گياه و برگها در زمان آبياري


زنگ ماهونيا mahonia Rust

لکه هاي قهوه اي تيره و پر از هاگ ( که به صورت جوشهاي چرکي است ) که معمولاً در سطح تحتاني برگها ظاهر مي شوند. ممکن است لکه هايي به رنگ نارنجي روشن نيز ايجاد شود. برگها احتمال دارد زودتر از زمان طبيعي ريزش کرده و به طور کلي سلامتي گياه تحت تأثير قرار گيرد. زمان ظهور بيماري اواخر بهار تا اوايل پاييز است. راههاي مقابله:


1) جداکردن برگهاي آلوده و يا از بين بردن گياهاني که شديداً آلوده هستند.2) اگر امکانش وجود دارد بهبود اصلاح چرخش هوا در گياه ( به وسيله دستگاهها در گلخانه) 3) اسيدي قارچ کش مناسب مثل penconazole و يا Mancozeb و يا bupirimate در زمان 3 برگي گياه ( از زماني که بذر رشد کرده و گياه 3 برگ دارد) عامل بيماري قارچ cuminsiella mirabilissima است که در محيط هاي مرطوب رشد مي کند.


لکه برگي سياه کلم BRASSICA DARK LEAF SPOT

لکه هاي سياه خاکستري گرد بر سطح برگها مشاهده مي شود. معمولاً حلقه اي از پيکنيد يا (هاگ ناقص) بر روي لکه ها وجود دارد. برگهاي آلوده ريزش خواهند کرد. در ضمن برگها قبل از ريزش ممکن است خشن و سوراخ دار شوند.
عامل بيماري قارچ Alternaria brssicola است که در مناطق مرطوب و فاقد چرخش هواي مناسب رشد مي کند. زمان ظهور بيماري اواسط تابستان تا اواخر پاييز است.
روشهاي کنترل

1) برگهاي آلوده را جدا کنيم و آنها را بسوزانيم ( در محيط باقي نمانند) 2) افزايش فضاي کاشت بين گياهان براي بهبود چرخش هوا و کاشتن بذر و در خطوط مشخص


3) نابودي علفهاي هرز 4) عدم آبياري سطوح و شاخو برگ گياه 5) عدم کوددهي بيش از حد مخصوصاً کود نيتروژن که باعث رشد بيش از حد گياه و آبکي شدن ساقه ها مي شود.


لکه سياه رز ROSE BLACK SPOT

لکه هاي سياه يا ارغواني در سطح برگها ظاهر مي شود و ممکن است به يکديگر بپيوندند و يا جدا از هم باقي بمانند. برگها زرد شده و ريزش زود هنگام دارند. سبب ضعيف شدن گياه مي شود و قارچها بر روي اين لکه ها رشد مي کنند. عامل بيماري قارچ Diplocarpon rosae است که بر روي زخمهاي ساقه و فلسهاي جوانه و برگهاي ريزش کرده مي تواند ادامه حيات دهد.
راههاي کنترل

1) نابودي برگها و گياهان آلوده 2) بعد از هرس بهاره بررسي شاخه ها و برگهايي که لکه هاي سياه دارند سريعاً بايد توسط يک قارچ يک قارچ کش مناسب اسپري شوند. در زماني که گياه در حالت 2 برگي نيز است مي توان سم پاشي کرد. سموم مناسب عبارتند از mancozed , penconazole زمان ظهور بيماري اوايل تابستان تا پاييز است.


لکه برگي (قارچي) Leaf spot fungal

لکه هاي قهوه اي با مرکز خاکستري رنگ در روي برگها مشاهده مي شود در اينجا بر روي يک گل پامچال مشاهده مي کنيد. در بعضي مواقع همراه با زرد شدن برگها است و بر روي قسمتهاي آلوده ممکن است هاگها را مشاهده کنيد. زمان ظهور عوامل بيماري اواخر بهار تا اوايل پاييز است لکه ها ممکن است به يکديگر بپيوندند و فضاي بيشتري را آلوده کنند و در نهايت سبب مرگ بافت و برگها و گياه مي شوند. محل رشد اين قارچ گياهان انگل است و در بسياري از گونه هاي گياهي اين بيماري مشاهده مي شود.
راههاي مقابله :
1) اسپري کردن درختان جوان fenitrothin و يا با pirimiphos – methyl و يا با bifenthrin


لکه برگي (باکتريايي) Leaf spot Bacterial

لکه هاي گرد يا دايره اي که سبب مرگ بافت شده برروي برگها ظاهر مي شوند ( اين شکل بر روي برگ با ميله است ) معمولاً دور لکه مناطقي با رنگ زرد روشن وجود دارد و در اطراف يا روي لکه هيچ گونه هاگي مشاهده نمي شود. در برخي موارد که آلودگي جزئي است ممکن است خود صدمه اي به گياه نزند ولي توان و قدرت گياه را گرفته و آن را نسبت به عوامل ديگر بيماري زا تضعيف مي کند. معمولاً به وسيله باران يا تراوش آب از يک برگ به برگ ديگر منتقل مي شود راههاي مقابله A) نابودي قسمتهاي آلوده و همچنين جلوگيري واجتناب از آبياري قسمت هاي بدون خاکي گياه مثل شاخ و برگ ها


لکه برگي بنفشه فرنگي Pansy leaf spot

لکه هاي ارغواني – قهوه اي با رنگي براق برروي برگها مشاهده مي شود و ممکن است به يکديگر بپيوندند و قسمتهاي بيشتري از گياه را آلوده کنند. برگهاي آلوده ممکن است ريزش زودهنگام داشته باشند و يا سوراخ شوند. در گياهان پيرتر و مسن تر اثرات منفي بيشتري دارد. زمان ظهور عوامل بيماري زا اواسط تابستان تا اواخر پاييز است. عامل بيماري قارچي است و ممکن است از گونه هاي Ramularia و يا cercosora باشد. راههاي مقابله : سريعاً بايد برگها و يا گياهان آلوده را از محيط دور کرد و نابود کرد و يا اسپري کردن قارچ کش moncozeb امکان دارد موفقيت پذير باشد.


لکه قيري افرا Tar spot of Acer

لکه هاي بزرگ و سياه که هاله اي از رنگ زرد در اطراف آنها وجود دارد روي برگها ظاهر مي شود. البته در طح فوقاني برگها بوجود مي آيد. برگها ممکن است ريزش کنند و درخت به حالت غيرطبيعي به نظر برسد. ولي به طور کلي توان و انرژي درخت را زياد اتلاف نمي کند د راواخر بهار تا پاييز زمان ظهور اين لکه ها است. عامل بيماري قارچي است که مي تواند بر روي برگهاي ريزش کرده زندگي کند و در بهار هاگهاي خود را پخش مي کند راه مقابله خاصي تا به حال براي آن کشف نشده و تنها کار جداسازي و نابودي برهاي آلوده و جمع آوري آنها از پاي درخت است.
رنگ گل سرخ Rose Rust

دسته هاي هاگ که به رنگ نارنجي کمرنگ هستند در سطوح برگها قابل مشاهده هستند و در کنار آنها لکه هاي سياه مايل به قهوه اي که هاگهايي هستند که زمستان گذشته را سپري کردند. پيشرفت اين بيماري سبب ريزش زود هنگام برگها مي شود. بافت بين لکه ها معمولاً سبز باقي مي ماند و ريزش زود هنگام برگها سبب کاهش توان گياه مي شود : عامل بيماري قارچي است و اين قارچ به محيط مرطوب براي رشد و پخش کردن اسپورهاي خود نياز دارد.
راههاي مقابله
1) آبدهي با فواصل بيشتر و جلوگيري کردن از خيس شدن شاخ و برگها و اسپري کردن قارچ کشهايي از جمله myclobutanil يا mancozeb است.


Pear Leaf Blister Mite

شاخ و برگ درخت به زرد مايل به سبز و يا صورتي مي زند. قطعات و قسمتهايي از گياه که به حالت تاول برآمده است بعداً در طي زمان سياه رنگ مي شود. تاول ها بيشتر در دو طرف رگبرگ اصلي برگها ظاهر مي شوند. توان درخت کاهش پيدا کرده و اين در ميوه دهي تأثير منفي مي گذارد. در درختان جوانتر بايد برگها و شاخه هاي آلوده را جدا کرد.


Hemispherical scale

برآمدگيهايي محدب که به رنگ قهوه اي مايل به سياه هستند و به صورت ستوني در دو طرف رگبرگ اصلي گياه قرار دارند. در اين شل نوعي از سرخس را نشان مي دهد. اين عوامل بيماري زا هم در برگها و هم در ساقه مشاهده مي شوند. اين حشرات در محل عبور شيره گياهي مستقر شده و شبيه لکه دوده هستند. عموماً در گياهان گلخانه اي مشاهده مي شوند و در تمام طول سال امکان ظهور آنها وجود دارد. اين آفت از شيره گياهي تغذيه مي کند. اسپري کردن مالاتيون و حشره کشهاي صابوني مفيد است.


گال کرمي نارون قرمز Elm Gall mite

قسمتهاي متورم و سبزرنگ که در زير ميکروسکوپ حاوي کرم هستند در سطح فوقاني برگهاي نارون قرمز رشد مي کنند. تقريباً تمامي برگها تحت تأثير اي بيماري قرار مي گيرد، اما توان درخت معمولاً زياد کاهش نمي يابد. براي مقابله مي توان از اسپري کردن مالاتيون و يا primiphos – methyl استفاده کرد.


زنگ توت فرنگي : Leek Rust

جوشهايي به رنگ نارنجي کمرنگ و تخم مرغي شکل در سطح برگها ظاهر مي شوند. اين بيماري در برگهايي که در سطوح خارجي تر درخت قرار دارند آثار منفي بيشتري دارند.
برگها به احتمال زياد زرد شده و مي ريزند و يا کاغذي شده و به رنگ قهوه اي در مي آيند. زمان ظهور اين عامل بيماري زا اواخر تابستان تا اواسط پاييز است. عامل بيماري قارچي است و در شرايطي که هوا دم دار است و يا مرطوب قادر به رشد و فعاليت است.
راههاي مقابله :
1) نابودي برگ و شاخه هاي آلوده به عامل بيماري
2) عدم کاشت در زمينهايي که گياهان بيمار در آن وجود دارند و يا قبلاً وجود داشتند 3) استفاده کمتر از کود نيتروژنه (زيرا سبب رشد زياد و نرم و آبکي شدن بافت گياه مي شود ) و استفاده از سولفات پتاس به ميزان 20-15 mg در متر مربع
4) استفاده از گونه هاي توت فرنگي مقاوم به اين بيماري


زنگ ختمي درختي Hollyhock Rust

جوشهاي برآمده در سطح تحتاني برگها ظاهر مي شود در اينجا بر روي برگ ختمي در عکس نشان داده شده است که با گذشت زمان به رنگ قهوه اي براق تغيير رنگ مي دهد و در سطح فوقاني برگ لکه هاي زرد يا نارنجي ايجاد مي شود. برگها ممکن است ضايع شوند و يا ممکن است سطح فوقاني زمين قرار دارند (شاخ و برگ و ساقه) خشک شود ولي ريشه زنده مي ماند ( die back) عامل بيماري قارچي است که در هواي مرطوب و دم دار قادر به فعاليت است. قارچ عامل بيماري ، زمستان را در قسمتهاي زخم شاخ و برگ گياهان طي مي کند. راه مقابله با آن از بين بردن شاخ و برگهاي بيمار است و سم پاشي به وسيله قارچ کش ها در دوره هاي زماني مشخص است. مي توان از قارچ کش هايي مثل moncozeb و penconazole مي توان استفاده کرد.


Acer Gall mite

تعداد زيادي گالهاي کوچک گرد و مايل به قرمزو يا زرد مايل به سبز در سطوح فوقاني برگها ظاهر مي شود و يا نمدهاي پرمانندي درسطح زيرين برگها ايجاد مي شود. هجوم سنگين اين عوامل بيماري و آفت باعث تغيير شکل گياه از حالت طبيعي مي شود. کرمهاي کوچکي که شيره گياه را مي خورند و ماده اي شيميايي از خو ترشح مي کنند که سبب تغيير شکل و رشد گياه از حالت طبيعي مي شود. نياز به مبارزه خاصي ندارد. زيرا اين گالها براي گياه زياد صدمه به بار نمي آورد و گياه مي تواند با وجود آنها به حيات خود ادامه دهد. زمان ظهور اين عوامل بيماريزا و آفت ها در اواخر بهار تا پاييز است.


(OAK Gall wasp (spangle gall

صفحات گرد و پهن که حاوي نوزاد حشره است و در سطوح فوقاني برگها ظاهر مي شوند. در ابتدا مايل به قرمز است ولي در حالت بلوغ به زرد مايل به قهوه اي تغيير رنگ مي دهد. هيچ نوع کنترلي ضروري نمي باشد. زيرا هيچ نوع گالي نمي تواند بر رشد درخت بلوط تأثير منفي بگذارد.


(OAK Gall wasp (Silk Button Galls

صفحات طلايي مايل به قهوه اي که در مرکزشان فرورفتگي وجود دارد. اين صفحات در سطح تحتاني برگها ظاهر مي شود. هر صفحه شامل يک نوزاد حشره است که بعداً تبديل به گال زنبوري مي شود.


Willow Bean Gall sawflies

برآمدگيهايي به اندازه لوبيا که قرمز يا زرد مايل به سبز هستند در روي برگها ظاهر مي شوند. هر گال شامل کرم کوچکي است که حالت لاروي دارد.
Sowfly: گروهي از نيم بالان که جنس مؤنث آنها اندامي اره مانند دارد که با آن مي تواند برگ و ساقه درختان را اره کرده و درآن تخم گذاري کند) اين گالها اثر منفي بر روي رشد بيد ندارند. اين حشرات دو نسل شان در بين اواخر بهار تا اوايل پاييز زندگي مي کند و مي ميرد.


Blotchy marking on leaves
عواملي که ايجاد حالتهايي مثل دمل بر روي برگها مي کنند
Beet Miner Leat - مانير برگ چغندر

لکه هاي سبز کمرنگ که بعداز خشک شدن به رنگ قهوه اي در مي آيند در بين مناطق حفره مانند کرم هايي که بعداً تبديل به حشره مي شوند زندگي مي کنند و بعد از مدتي تبديل به شنيده اي که قهوه اي رنگ است مي شوند و بعد از مدتي حشرات بالغ از آنها پديدار مي شوند. براي مقابله با اين بيماري بايد برگها و شاخه هاي آسيب ديده را نابود کرد و يا مي توان با اسپري کردن مالاتيون مخصوصاً در گياهان جوان تري که مورد حمله واقع شده اند در مقابل اين بيماري واکنش نشان داد. دو نسل از اين حشرات در طي تابستان زندگي مي کنند و مي ميرند


لکه برگي توت فرنگي : strawberry leaf spot

لکه هاي قرمز مايل به ارغواني در روي برگها ظاهر مي شود که مرکزشان خاکستري رنگ است. روي لکه ها هاگهاي قارچ را مي توان مشاهده کرد لکه ها به يکديگر مي پيوندند و فضاي بيشتري از برگ را آلوده مي کنند. اين لکه ها ممکن است بر روي گلها و دمبرگها نيز ايجاد شوند و سبب ايجاد اثرات منفي زياد در توان و قدرت گياه مي شوند عامل بيماري قارچي است که مي تواند زمستان را در خاک سپري کند و در بهار فعاليت خود را آغاز کند، راه مقابله تنها از بين بردن گياهان و برگهايي است که تحت تأثير عامل بيماري قرار گرفته اند.


Holly leaf miner
درخت راج از جنس Ilex

خالهاي زرد مايل به ارغواني که نامنظم هستند در سطح برگها ظاهر شده که ممکن است سبب ايجاد خطوطي مانند تونل در برگ شوند .


(سوسکها) leaf Beetles (بيد) willow

در تمام قسمتهايي که سوسکهاي بالغ و يا لاورهاي آنها مورد مصرف براي تغذيه قرار مي دهند به رنگ سفيد يا قهوه اي در آمده و خشک مي شود. لاروها معمولاً در گروههاي 20 تايي و يا بيشتر هستند. زمان ظهور اين آفت اوايل تابستان تااوايل پاييز است. براي مقابله با اين سوسکها مي توان از سمومي از جمله fenitrothion يا bifenthrin استفاده کرد که البته سم پاشي بايد در اوايل تابستان صورت گيرد.


لکه برگي يوکا : Yucca leaf spot

لکه هاي دايره شکل به رنگ قهوه اي و يا خاکستري مايل به قهوه اي بر سطوح برگها ظاهر مي شود. در مرکز اين حلقه ها معمولاً هاگ وجود دارد. لکه ها به يکديگر مي پيوندند و سطح بيشتري را آلوده مي کنند.معمولاً در اواسط تابستان تا اواخر آن ظاهر مي شوند. اسپورهاي قارچ به وسيله آب پخش مي شوند. طرز کنترل اين بيماري 1) از بين بردن قسمتهاي آلوده گياه است.
2) استفاده از قارچ کشهايي نظير mancozeb است.


Shot hole

لکه يا خالهايي که باعث از بين رفتن رنگدانه هاي بافت گياهي مي شوند و محلهاي آسيب ديده گسترش يافته و سبب ريزش برگها مي شوند. در قسمتهاي آسيب ديده حشره اي مشاهده نمي شود اما رشد قارچ مشاهده گرديده . در گياهان زينتي و همچنين گياهان تيره Prunus اين بيماري ديده شده است . زمان ظهور اين بيماري اوايل تا اواخر تابستان است. در اين بيماري هم عوامل قارچي وجود دارد و هم باکتريايي تنها راه کنترل اين بيماري پيش گيري است. بايد سعي شود مشکلاتي و کارهايي که سبب ايجاد زخم و آسيب در گياهان مي کند به حداقل برسد.

زنگ گل آويز يا فوشيا : fuchsia Rust

تعداد زيادي جوشهاي بسيار ريزه به رنگ نارنجي کمرنگ هستند در سطح فوقاني برگها ظاهر مي شوند. سطح فوقاني بر اثر از بين رفتن رنگدانه ها – زرد مايل به نارنجي و يا ارغواني مي شود. برگها در اثر آلوده شدن ريزش زود هنگام از خود نشان مي دهند. زمان ظهور بيماري اوايل تابستان تا پاييز است. علت اين بيماري قارچي است که به خاطر رطوبت زياد و کشت نزديک به هم گياهان ايجاد مي شود و راه مقابله با اين بيماري استفاده از قارچ کشهايي نظير mancozeb و جلوگيري از رشد علفهاي هرز و رعايت فاصله بين گياهان است.


Delphinioum leaf miner

مناطق قهوه اي رنگ و خشک شده اي بر روي برگ ظاهر مي شود و سبب کج و جمع شدن برگها مي گردد و به مرور زمان توسعه مي يابد. اين مناطق که حفره مانند هستند. محل زندگي نوزاد حشره عامل بيماري است . با به بلوغ رسيدن حشره لکه ها کم رنگ مي شود.
زمان ظهور اين آفت اوايل تا اواخر تابستان است. اگر بيماري توسعه يادي نيافته باشد مي توان با جدا کردن برگهاي آلوده آن را کنترل کرد و يا مي توان دراواخربهار که نشانه هايي از بيماري و يا آفت مورد نظر بر روي برگها ظاهر شده است با اسيدي کردن مالاتيون و يا Primiphos – methyl آنرا کنترل کرد.

Laburnum leaf miner

حفره هاي گرد و به رنگ سفيد مايل به قهوه اي بر روي برگها ظاهر شده که مسبب آن کرم حشره عامل بيماري است. در هجوم سنگين آفت مورد نظر لکه ها به يکديگر مي پيوندند و حفره ها و خالهاي بزرگ و نامنظم را به وجود مي آورند. زمان ظهور آفت اوايل تابستان تا اوايل پاييز است . براي مقابله مي توان با استفاده از سمومي مثل مالاتيون primiphos – methyl با آن مبارزه کرد.

Rose slug worn

کرم حشرات عامل بيماري سبب اين لکه ها مي شوند. رنگ کرمها سبز کمرنگ با لکه قهوه اي رنگ است که از برگها تغذيه مي کنند و سبب ايجاد لکه هاي سفيد و قهوه اي کرده که برگ در آن نواحي خشک مي شود. معمولاً از سطح فوقاني برگها تغذيه مي کنند، اما مايلند از قسمتهايي از درخت که در سايه است تغذيه کنند. عموماً اوايل تابستان تا پاييز اين کرمها ظاهر مي شوند.
براي مقابله با لارو اين کرم فقط لازم است مقدار رطوبت را در قسمتهاي آسيب ديده کنترل کرده و برگهاي آسيب ديده را جمع آوري کنيم، ولي اگر سطح آلودگي زياد باشد مي توان از سموم bifenthrin و يا fenitrothin و يا از سم permethr استفاده کرد.


ويروس خشک Respberry virus

لکه هايي به صورت رگه و موزاييکي و يا به صورت حلقه اي بر روي برگها ظاهر مي شود.
برگها ممکن است به خود بپيچند و کوچکتر شوند و اين تأثير منفي زيادي در توليد محصول مي گذارد. وکلاً گياه رشد اندکي خواهد داشت. زمان ظهور بيماري از بهار تا پاييز است.
براي کنترل بيماري بايد برگها و گياهان آلوده را از بين برد و سعي شود تا چند سال درآن قسمت از زمين تمشک کشت نشود و همچنين بايد آفات را کنترل کرد مخصوصاً آفاتي که از شيره گياهي تغذيه مي کنند (سبب پخش آلودگي مي شوند) در ضمن دقت شود ممکن است ويروسها توسط نماتدهاي داخل خاک نيز منتقل شوند.


کرم برگ و غنچه تمشک Rospberry leat and bud mite

خالهاي زرد کمرنگ در سطح برگ ايجاد شده و قسمتهاي مو مانند در سطح زيرين برگ ايجاد مي شوند. برگهاي آلوده معمولاً جمع مي شوند. اين بيماري اواخر بهار تا اوايل پاييز امکان ظهور دارد. در حال حاضر روش خاصي براي مقابله با اين آفت وجود ندارد و فقط بايد از گسترش آن به وسيله جمع آوري گياهان آلوده و نابودي آنها جلوگيري کرد.


Felt Gall mite(نمدي مانند)

کرم هايي ميکروسکوپي سبب رشد ناهنجار قسمتهايي پر از موي مي شوند در سطح فوقاني برگها. در ضمن قسمتهايي مثل سطوح فوقاني برگها در سطح زيرين آنها نيز ظاهر مي شود منتها تعداد قسمتهاي مدار کمتر است و همچنين تعداد موها، برگهاي آلوده معمولاض جمع مي شوند.
زمان ظهور آفت اواخر بهار تا اوايل پاييز است در انتهاي تابستان قسمتهاي مودار خشک شده و به رنگ قهوه اي در مي آيند. اين آفت به درختان خزان کننده عموماً هجوم مي آورد. (شکل مربوط به برگ درخت راش است) . گال ها معمولاً يا بين آوندها و يا بر روي آنها ظاهر مي شوند. سم خاصي براي مقابله با اين بيماري هنوز کشف نشده است.


حفره هاي برگي در کلم celery leaf miner

قسمتهاي خشک شده و خال مانندي به رنگ قهوه اي بر روي برگها ظاهر مي شود. کرمهاي سفيدي که بعداً تبديل به حشره مي شوند در بين حفره هاي موجود در قسمتهاي خال مانند زندگي مي کنند که به مرور زمان تبديل به شنيده اي قهوه اي مي شوند.اوايل تابستان تا اوايل پاييز زمان ظهور آفت است.


حفره برگي ياس LiLac leaf miner

حفره هاي جوش مانند و نامنظم در قسمتهايي از برگ و ساقه گياه که کرمهايي به رنگ سبز روشن از آن تغذيه مي کنند ظاهر مي شود. کرمها به وسيله تنيدن رشته هايي ابريشمي سبب جمع شدن برگها مي شوند و سپس به تغذيه در قسمتهاي مختلف برگهاي جمع شده مي کنند. معمولاً اوايل تابستان تا اوايل پاييز ظهور مي کنند و علاوه بر ياس بر روي درختاني چون زبان گنجشک و برگ نو نيز مشاهده شده اند. براي کنترل آفت بايد برگهاي بيمار جمع آوري شده و مي توان از سمومي چون ملاتيون و primiphos – methyl نيز استفاده کرد البته در زمان ظهور حفره ها


Oedema

لکه هايي برآمده که سبز کمرنگ هستند و به مرور زمان قهوه اي رنگ شده در سطح تحتاني برگها ظاهر مي شوند (در اينجا روي برگ شمعداني نشان داده شده است) ممکن است لکه هاي زرد رنگ در سطح فواني برگ ها مشاهده شود. گياهان زيادي تحت تأثير اين بيماي قرار دارند و امکان ظهور آن در تمامي سال وجود دارد. معمولاً در گياهاني که بيش از مقدار آبي که مي توانند به صورت بخار از روزنه ها دفع کنند آب دريافت مي کنند مشاهده مي شود. عموماً در رطوبت بالا و يا زماني که آب در اطراف ريشه زياد است اين شکل رخ مي دهد.


Apple leaf miner

خطوط سفيد يا قهوه اي که تونل مانند نيز هستند توسط کرمهايي که متعلق به حشرات هستند (يعني بعداً به حشره تبديل مي شوند) در سطح فوقاني برگها ظاهر مي شود. اين کرمها در دوران شفيرگي خود را در پيله اي ابريشمي که به دور خود مي تنند مي گذارند. علاوه بر سيب بر روي گيلاس نيز اين کرمها مشاهده شده اند. زمان ظهور آنها اوايل تا اواخر تابستان است. مي توان از سمومي مثل مالاتيون و يا Primiphos- methyl در زماني که خطوط تونل مانند حاصل از آنها روي برگها مشاهده شده استفاده کرد.


Pear and cherry slugworm

کرمهايي کوچک و پوشيده از ماده اي لزج و چسبناک لجن مانند از سطوح برگها تغذيه مي کنند و سبب خشکي و قهوه شدن آنها مي گردند. لارو اين کرمها معمولاً از سطوح خارجي برگها تغذيه مي کند . اوايل تابستان تا اواسط پاييز امکان مشاهده اين کرمها وجود دارد. در درختان گيلاس و گلابي و آلو و زالزالک مشاهده شده است. براي کنترل آن مي توان از سمومي چون pyrethrum,permethrin, fenitcothion استفاده کرد.

لکه برگي رُدوندرون Rhododenoron leaf spot

لکه هاي خرمايي – ارغواني که معمولاً حلقه اي صورتي يا ارغواني در اطراف خود دارند.
هاگها معمولاً در مرکز لکه ها قابل مشاهده هستند . زمان ظهور عوامل بيماري زا اواخر تابستان به بعد است تا زمستان – در ضمن برگها مسن تر صدمات شديدتري نسبت به برگهاي جوانتر مي بينند و ريزش زود هنگام برگهاي آلوده نيز امکان پذير است. عامل بيماي قارچ Gleosporium rhoododendri اين قارچ در گياهاني توان و قدرت کافي ندارند و يا در محيط رشد نامناسب قرار گرفتند به خوبي رشد و تکثير مي شود.
روشهاي کنترل :


1) نابودي و جداسازي برگهاي آلوده 2) تقويت گياه به وسيله کوددهي و آبدهي مناسب و اصلاح خاک 3) سمپاشي با قارچ کش mancozeb


لکه برگي توت فرنگي درختي ( آرباتوس) ARBUTUS LEAF SPOT

لکه هاي کوچک که خشک و خاکستري رنگ با لبه هاي ارغواني هستند بر روي برگها ظاهر مي شود. اين لکه هم مي توانند بزرگ شوند و هم به يکديگر بپيوندند. امکان ريزش زود هنگام برگهاي آلوده وجود دارد. زمان ظهور عوامل بيماري زا اواسط تابستان تا پاييز است. عامل قارچي باعث بيماري شده و تا اکنون درمان خاصي براي آن وجود ندارد و فقط بايد برگهاي آلوده را جداسازي کرد و برگهاي ريزش يافته را جمع آوري کرد.

لکه برگي دنياي نخود فرنگي PEA LEAF ANDPOD SPOT

لکه هاي زرد يا قهوه اي يا زرد که اغلب فرورفته هستند بر روي برگها ظاهر مي شوند. اما به طور کلي باعث ايجاد رنگ زرد در بافت گياه مي شوند. معمولاً هاگ بر روي قسمتهاي آلوده به عامل بيماري قابل مشاهده است. زمان ظهور لکه ها تمام فصول، اما در تابستان احتمال آن بيشتر است. اگر بذرها براي کاشت در سال بعداز گياهان آلوده انتخاب شود. به احتمال زياد گياهان حاصله نيز داراي بيماري خواهند بود. راههاي مقابله با آن


1) پاکسازي گياهان آلوده وسوزاندن آنها است. 2) عدم استفاده از بذور گياهان بيمار 3) استفاده از مکان ديگري براي کشت در سال بعد است.


لکه هاي برآمده بر روي برگها RAISED MARKING ON LEAVES
زنگ سفيد گل داوودي CHRYSANTHEMUM WHITE RUST

معمولاً برآمده و آبکي با رنگ درخشان و به حالت جوشهاي چرکي در سطوح زيرين برها مشاهده مي شوند و در روي برگها قسمتهاي زرد و فرورفته اي ايجاد مي کند. تابستان و پاييز زمان ظهور اين جوشها هستند و در نهايت برگ را اين جوشها نابود مي کنند.
عامل بيماري قارچي است و اين قارچ در هواي مرطوب قادر به فعاليت است. راههاي مقابله عبارتند از :

1) افزايش فاصله کاشت بين گياهان و بهبود سيستم تهويه براي بهبود کاهش رطوبت هوا 2) اسپري کردن قارچ کش MANCOZEB


تاول سفيد WHITE BLISTER

لکه هاي برآمده سفيد و درخشان که در سطوح فوقاني برگهاي گونه هاي کلم ظاهر مي شود ( شکل از برگ گل کلم است) معمولاً به ترتيب در حلقه هاي متمرکز قرار دارند. سبب زرد شدن و تغيير شکل برگ نسبت به حالت طبيعي مي شوند و امکان ظهور آنها از اوايل تابستان تا اواخر پاييز وجود دارد. عامل بيماري قارچي است و در مناطق مرطوب رشد مي کند. هاگها در هوا پخش مي شوند و يا به وسيله تراوش قطرات آب و يا به وسيله حشرات پخش مي شوند.


گال کرم سرپهن ليمو ترش Nail, Gall , Mite Lima

گال هاي زرد يا قرمز هستند و در زير ميکروسکوپ کرمهايي با ساختار لوه اي شکل را نشان مي دهند که اين گالها در سطح برگ رشد مي کنند. اگر تعداد آنها زياد باشد سبب تغيير شکل در گياه به حالت غيرطبيعي مي شوند. اواخر بهار تا پاييز زمان ظهور آنها است. نام اين گال کومي عبارت است از Eryiophyes titiae گال حالت لوله اي دارد و کرم در روزهاي تابستان در درون آن زندگي مي کند.


شپشک آرد آلود آقطي Viburnum whitrefly

لکه هاي سياه و تخم مرغي شکل گوشتي با روکس سفيد واکس مانند در سطوح فوقاني برگ و ساقه براي بيشتر سال مشاهده مي شود. در تابستان به بلوغ مي رسد. اگر تعداد آنهاکمک باشد آثار منفي زيادي در بر ندارد. در صورت لزوم مي توان سموم bifenthrin, permethrin در زير برگها اسپري کرد.

بالشتکهاي فلس دار cushion scale

لکه هاي دوده اي و شهد مانندي که به صورت قالب گيري شده به نظر مي آيند در سطح برگها ظاهر مي شوند ، البته در سطح فوقاني برگها، لکه هاي تخم مرغ شکل زرد يا قهوه اي در قسمتهاي زيرين برگ ظاهرمي شوند (در شکل يک برگ کامليا نشان داده شده است ) در اوايل تابستان به صورت نواري و تخم مرغي شکل در مي آيند و سبب تغيير شکل برگ به صورت غيرعادي مي شوند. بالشتکهاي فلس دار از شيره گياه تغذيه مي کنند و جنس ماده در اوايل تابستان تخم ها را در زير سطحي واکس مانند قرار مي دهند. راه مقابله با آنها اسپري کردن مالاتيون (يک نوع سم) در زير برگها است. براي جلوگيري از تخم گذاري اين حشرات در قسمتهاي آسيب ديده گياه البته اين کار بايد در ميانه تابستان صورت گيرد.


زنگ گل تلفوني : perwinkle Rust

تعدادي جوش چرکي مانند پر از هاگ که به رنگ قهوه اي مايل به سياه هستند در سطح زيرين برگ ظاهر مي شوند. برگها حالت حفره دار و و غير طبيعي شده و کل گياه نيز ممکن است از شکل طبيعي خارج شده و نابود گردد. در ضمن اين عامل قارچي داراي ريشه است و کنترل آن فقط با از بين بردن بخشهاي بيمار و يا گياهان آلوده است و شانس کمي براي مبارزه با آن وجود دارد.


زنگ شمعداني pelargonium Rust

جوشهاي چرکي مانند به رنگ قهوه اي مايل به سياه در سطح پاييني برگها ظاهر مي شود. در حلقه هاي متمرکزي جوشهاي قراردارند. درسطح بالايي برگها به علت از بين رفتن رنگدانه ها نوعي زردي در برگ ايجاد مي شود. سرعت پخش عامل بيماري زا بسيار سريع است و باعث زرد شدن کامل برگها مي شود و سپس برگها از بين مي روند. عامل بيماري قارچي است که توسط هوا و تراوش آب قابل حمل است.
راه مقابله : ساقه هايي که برگهاي آنها آلوده است به يکي قطع شود. اگر عامل بيماري به خاک برسد ( از روي گياه) تا چند سال قدرت پنهان شدن دارد وقتي اگر لازم شد ساقه ها را از قسمت هاي انتهايي نزديک به خاک قطع کنيد تا جايي که فقط بخش سالم گياه باقي بماند و مي توان از قارچ کشهايي مثل penconazole , moncozeb (در زمان 3 برگي) استفاده کرد.


زنگ زنبق IRIS Rust

لکه هاي قهوه اي و جوش مانند و برآمده بر روي برگها ظاهر مي شود. برگها زرد شده و ممکن است بميرند. در برگهايي با قدمت بيشتر آثار مخرب شديدتر است و توان گياه را به طور کلي کاهش مي دهد و زمان ظهور لکه ها اواخر تابستان تا پاييز است. عامل بيماري قارچي و در مناطق مرطوب بر روي بافتهاي جوان و تازه مي تواند رشد کند.
راه مقابله :

1) نابود کردن برگها و يا گياهاني که آلودگي شديد دارند 2) استفاده از قارچ کشهاي مثل penconazole, mancozeb


زنگ آنتي نيوم (گل ميمون) Antirrhinum Rust

دلمه هاي متمرکز جوش مانند که به رنگ سياه مايل به قهوه اي هستند و پر از هاگ در سطح فوقاني برگ ها ظاهر مي شوند. حالت زرد مانندي در لبه هاي اين قلعه ها مشاهده مي شود. در تمام فصول امکان ظهور اين جوشها است اما فصول بهار و تابستان امکانش بيشتر است.
راههاي مقابله :
1) از بين بردن برگها و گياهان آلوده
2) استفاده از قارچ کشهاي مناسب مانند mancozeb عدم کشت گل ميمون حداقل دو سال بعد در آن قطعه زمين


کرم اري نور انگور Vine Erinose Mite

اري نوز ( رويش غيرعادي کرک و موي بشره برگ گياه که بر اثر کرمهاي ريزي باشد) در بعضي قسمتهاي برگ برآمدگيهاي غيرعادي به سمت بالا ايجاد مي شود و در قسمتهاي زيرين محلهاي برآمده قسمتهاي مودار قهوه اي رنگي وجود دارد که در زير ميکروسکوپ کرمها در آن زندگي مي کنند که بسيار ريز هستند.
نام اين کرمها colomerus, ritis است و هيچ نوع ماده شيميايي براي نابودي اين کرمها وجود ندارد و فقط بايد برگهايآلوده را جدا کرد.


کپک پودري رودويندرون Rhododendron powdery mildew

تکه هاي نمدي از قارچها که به صورت لکه هاي قهوه اي کمرنگ براق است در زير برگ ها ظاهر شده که در بالا برگ روي اين تکه هاي نمدي خالهاي زردي ايجاد مي شود. برگ ها زود ريزش مي کنند و گياه توان و قدرتش کاهش مي يابد. خاک خشک و آب و هواي مرطوب در اطراف شاخ و برگ گياه در اواخر تابستان تا پاييز سبب افزايش احتمال ابتلا مي شود.
روشهاي مقابله


3) آبياري مناسب و استفاده از خاکپوش هاي مناسب (mulch) و اجتناب از خيس کردن شاخ و برگ گياه در هنگام آبياري 1) جداسازي برگهاي آلوده 2) اسيري سموم مناسب از جمله bupirimate , carbemdazim (در هنگام 3 برگي) و يا Moncozeb


گل ادريس Hydrangea scale

توده اي تخم مرغي و سفيد و واکس مانند بر روي برگها و ساقه ها ظاهر مي شود. در زير برگ حشرات فلس دار پهن و تخم مرغي که در کنار آوندهاي برگ هستند قابل مشاهده است. اين آفت (scale) در اواخر بهار و اوايل تابستان که نوع ماده آن در قسمتهاي آسيب ديده گياه تخم گذاري مي کند قابل مشاهده است. اين حشرات از شيره گياهي تغذيه مي کنند و سبب کاهش توان و قدرت گياه و سپس مرگ آنها مي شوند. راه مقابله با آن اسپري کردن مالاتيون در اواسط تابستان است.

[tak par]

سلام اگه ممکنه یک مطلب در مورد کلید های شناسایی لاروها و شفیره ها و حشرات کامل راسته های مختلف حشرات ارائه کنید

[*FATIMA*]

راسته قاب بالان

راسته قاب بالان


COLEOPTERA

قاب بالان بالغ با داشتن بالهای سخت روئی به نام بالپوش که در پشت شکم خط مستقیم طولی بوجود می آورند از سایر راسته ها تمیز داده میشوندبالهای عقبی قاب بالان غشائی هستندکه زیر بالپوشها تا می خورند قسمتی از بدن که زیر بالپوشهاست معمولا" نرم و غشائی می باشد و سر و سینه و قسمتهای بیرون از بالپوش سخت هستند و پوست ضخیم دارند.
قطعات دهانی قاب بالان ساینده است .
سر قاب بالان دارای اسکلت کیتینی سخت است. ومعمولا" شاخکهای قاب بالان یازده بندی است و به اشکال نخی،سنجاقی و چماقی است. راسته قاب بالان را به دو زیر راسته آدفاژ(Adephaga)وپلی فاژ(Polyphga) تقسیم می نمایند :

الف :کلید شناسایی خانواده های قاب بالان زیر راسته آدفاژ


ADEPHAGA

۱-خاکزی ،با موهای بزرگ حسی روی سطح بدن . تهیگاه عقبی بطرف بالپوش کشیده نشده. شاخکها ضخیم و مودار .(Rhysodidae)
۲- آبزی ، بدون موهای بزرگ حسی روی بدن . تهیگاه عقبی بطرف بالپوشها کشیده شده .هریک از چشمهای مرکب به دو قسمت نیمه بالایی و پایینی تقسیم شده اند . پاهای وسطی و عقبی به عضو پارو مانند کوتاه و پهن مبدل شده اند .(Gyrinidae)
۳- شاخکها باریکتر . بالپوشها بدون نقطه های مرتب و فرورفته . شاخکها بالای سر و در جلوی چشمها (Cicindellidae)
_بالپوشها معمولا" با نقطه هایی در ردیفهای منظم . شاخکها در کنار سر بین آرواره ها و چشمها قرار دارند .(Carabidae)
۴-مشخصات فوق را ندارند . بالپوشها با ردیفهای فرورفتگی طولی . تهیگاه پاهای عقبی به صفحات بزرگی تبدیل شده . طول حشره کمتراز ۶میلیمتر .
(Haliplidae)
۵-بالپوشها نقوش فوق را ندارند.تهیگاه پاهای عقبی به صفحات بزرگی مبدل نشده است . حشرات معمولا" بزرگتر از ۶میلیمتر .چشمها برجسته و از کاسه در آمده
(Hygrobiidae)
_چشمهابرجسته و ازکاسه درآمده نیست سرکروی تراست.(Dytiscyidae)

ب: کلید شناسایی بالا خانواده های قال بالان زیر راسته پلی فاژ


POLYPHGA

۱- سر کم وبیش در قسمت جلو طویل شده و به شکل خرطوم درآمده که قطعات دهانی در نوک آن قرار دارند در غیر این صورت ، حشرات استوانه ای و کوچک که بالپوشها در انتهای بدن فرورفتگی Wشکلی دارد. شاخکها معمولا" زانویی و چماقی ، مفصل اول شاخک می تواند در شیاری روی خرطوم جای بگیرد.(Curculionoidea)
۲- حشرات مشخصات فوق را ندارند. شاخک ۹تا۱۱بندی .بندهای انتهایی تعداد ۳ تا ۷ ورق پهن تولید می کنند.(Scarabaeoidea)
۳-شاخک ورقی نیست ، اگر سه بند آخر کمی بزرگتر ورقی شکل باشند ، بند هشتم از بند هفتم کوچکتر است ، و یا کوکسای پای عقب حفره ای دارد که ران در آن جا می گیرد . شاخک کوچک و معمولا" پالپهای آرواره زیری بیشتر از شاخکها جلب توجه می کنند. انتهای شاخک برجستگی کوچکی دارد .(Hydrophiloidea)
۴-شاخک کوچک نیست و همیشه بزرگتر از پالپهای آرواره زیری است ،پنجه پاها چهار بندی که بند چهارم کوچکتر است . شاخکها چماقی نیست .
(Chrysomeloidea)
۵-تمام پنجه پاها چهاربندی نیستند ، اگر باشند شاخکها چماقی است .پهنای سر تقریبا" برابر با پهنای سینه است . شاخک ده بندی که دو بند آخر برآمده تر و ضخیمتر است . حشرات ریزتر از ۵میلیمتر هستند.(Dascilloidae)
۶-مشخصات فوق را ندارند. حشرات طویل با پاهای دراز و بدن نرم . پنجه ها ۵،۵،۵ بندی . شاخک نخی یا شانه ای . گاهی بدون بال .موهای خار مانند برجسته روی قفسه سینه و لبه بالپوشها دارد . بالپوشها غالبا" نوار یا لکهای مشخصی دارند و یا به رنگهای فلزی . همیشه کاملا" بالدار .(Cleroidea)
۷-پنجه ها خیلی طویل۵/۱ و باریک . بدن کم و بیش استوانه ای . شاخکها کوتاه و دندانه دار .در نرها آرواره زیر مشخص است. (Lymexyloidea)
_ پنجه ها کوتاه و پهن تر . بدن پهن یا کاملا" استوانه ای نیست . گاهی یک مفصل به آخر مانده پنجه تقریبا" در زیر برجسته می شود .حشرات باریک که نوک بالپوشها کم و بیش پهن یا چهار گوش شده است (Cantharoidea)
_حشرات کروی یا پهن تر است و نوک بالپوشها کمی تیز است .(Dascilloidea)
۸-نوک بالپوشها پهن وبالپوشها کوتاه که لااقل سه مفصل انتهای شکم را نمی پوشاند . شاخکها معمولا" چماقی نیست .پنجه ها بدون برجستگیهای جانبی.
(Staphylinoidea)
۹-بالپوشها معمولا" روی مفاصل شکم را می پوشانندو فقط گاهی روی یک یا دو مفصل آخر باز می ماند . اگر روی بیش از سه بند شکم باز بماند شاخکها چماقی . حشرات سیاه و سخت و براقی هستند که انتهای پهن بالپوش آنها روی یک تا دو مفصل شکم را نمی پوشاند. شاخکها معمولا" زانویی و نوک آن چماقی . پنجه ها بدون برجستگی جانبی مشخص . (Histeroidea)
۱۰-مشخصات فوق را ندارند . اگر بالپوش روی یک یا دو مفصل آخر شکم را بپوشاند معمولا" یک مفصل به آخر مانده پنجه برجستگی جانبی دارد. کوکسای پای عقب حفره مشخص دارد .
۱۱-شاخکها معمولا" چماقی نیستند. کوکسای پای جلویی با برآمدگی . زاویه قسمت عقبی مفصل اول سینه حاده نیست. مفصل اول سینه مانند دودکش یا کوهان روی سر قرار دارد. شکل سه بند نوک شاخکها با بقیه آنها متفاوت است .
(Bostrychoidea)
۱۲-کوکسای پای جلویی عرضی یا مدور ولی بدون برآمدگی . زاویه قسمت عقبی مفصل اول سینه معمولا" حاده ، حشرات کوتا ه و پهن . شاخکها پهن
(Dryopoiidea)
۱۳-مشخصات فوق را ندارند حشرات کوتاه و تخم مرغی ، نیمه کروی و روی بدن آنها مودار است . (Byrrhoidea)
_مشخصات فوق را ندارند و اگر شکل آنها مشابه فوق باشد روی بدن موی زیاد ندارد. سر کاملا" به قفسه سینه چسبیده . شاخکها معمولا" کوتاه و دندانه ای . عموما" از بالا کم و بیش بدون مو بنظر میرسند(Buprestoidea)
_سر کمتر به قفسه سینه ارتباط دارد. شاخکها طویلتر .سطح پشتی بدن غالبا" مودار ولی همیشه مشخص نیست. (Elateroidea)
۱۴-شاخکها چماقی و کوکسای پای عقب حفره دارکوکسا یا قاعده پاهای وسطی از یکدیگر فاصله زیادی دارندبالپوشها خطوط مشخصی دارند.(Byrrhoidea)
_کوکسا یا قاعده پاهای وسطی از یکدیگر فاصله زیادی ندارند. بالپوشها معمولا" مخطط نیستند. (Dermestoidea)
۱۵-کوکسای پای عقب دارای حفره نیست. درغیر این صورت طول حشره کمتر از ۵/۱میلیمتر ، مفصل اول سینه معمولا" مانند دودکش روی قسمتی ازسررا
می پوشاندتعداد بندهای پنجه پاها ۵،۵،۵ است. (Bostrychoidea)
_شکل مفصل اول سینه متفاوت است. در غیر این صورت تعداد بندهای پنجه پاها ۴،۴،۴ شاخکها نخی . تعداد بند پنجه پاها ۵،۵،۵ که بند پنجم و ناخنها بزرگ هستند.
(Dryopoidea)
۱۶-شاخکها معمولا" نخی نیستند.درغیراین صورت بندهای پنجه ها مشخصات فوق را ندارند. کوکسای پاهای جلویی با برآمدگی . موهای برجسته و خارشکل روی برخی از قسمتهای بدن دارند. بالپوشها کاملا" روی شکم را می پوشانند .(Cleroidea)
۱۷-کوکسای پاهای جلویی بدون برآمدگی . در غیر این صورت بالپوشها کوتاهتر از شکم و یا بدون موهای برجسته و خارشکل.
_کوکسای پای جلویی کاملا" برجسته . شاخک با چماقی که غالبا" شامل بندهای ۴و ۵هم میشود . (Staphylinoidea)
_کوکسای پای جلویی بدون برآمدگی غالبا" عرضی یا مدور . هرگاه برآمده باشد پنجه پاهای عقبی چهار بندی است. چماق روی شاخک ، اگر موجود باشد ندرتا" با بیش از سه بند (Cucujoidea)

راسته بال تاب خورده ها

STREPSIPTERA

حشرات بسیار ریزی هستند که در حالت نوزادی غالبا" انگل سایر حشرات میباشند. نرهای بالغ زندگی آزاد دارند. بال جلویی آنها به عضو هالتر مانند شبیه به بالهای عقبی دو بالان تبدیل شده است . بالهای عقبی پهن و غشایی و با رگبال کمی است. ماده های بالغ کرم مانند هستند و معمولا" داخل بدن میزبان باقی میمانند .
چهارصد گونه از این حشرات شناخته شده که تمامی آنها زندگی انگلی دارند.
طول نرها کمتر از چهار میلیمتر است و غالبا" قهوه ای رنگ میباشند. در دو طرف سر نر چشم های مرکب برجسته ای قرار دارد. شاخکها ۴ تا ۷ بندی و ضخیم هستند که قسمتی از این بندها به صورت مهمیزی درآمده و ظاهرا" شاخک را دو تا سه شاخه ای جلوه می دهند . دو مفصل اول سینه و قطعات دهانی این حشرات خیلی کوچک شده اند. مفصل سوم سینه به علت رشد زیاد بال بزرگ می باشد و طول آن تقریبا" برابر با نصف طول بدن است.
حشرات ماده بالغ شبیه لاروهای بدون چشم و پا و شاخک هستند که داخل پوست لارو سایر حشرات زندگی می نمایند. معمولا" سر و سینه ماده ها از ناحیه غشایی بین مفاصل شکم بیرون قرار میگیرد. به نظر میرسد به علت انگلی شدن لاروهای حشرات توسط بال تاب خورده ها پروانه ها و مخصوصا" زنبورهای جنس Halictus وAndrenaعقیم شوند . بعضی از انواع این حشرات در مبارزه بیولوژیک و کم کردن جمعیت آفات اهمیت دارد.
شکم حشرات که توسط بال تاب خورده ها انگلی میشوند متورم
می گردد.
ب:کلید شناسایی خانواده های مهم زیر راسته آپوکریتا

APOCRITA

کلید زیر برای شناسایی زنبورهای بالغ و بالدار تهیه شده است .تعداد زیادی از زنبورهای این زیر راسته بدون بال هستند که فقط مورچه های بی بال به فراوانی بنظر اشخاص عادی می آیند .مورچه های بی بال را می توان از روی شاخک زانویی و ناحیه باریک شکم بدون استفاده از این کلید شناخت.
1- قسمت باریک شکم به بالای قفسه سینه متصل است
Evanioidea)
2- قسمت باریک شکم نزدیک پایین قفسه سینه به آن اتصال داردوشاخک طویل و بیش از 16بند دارد. روی لبه بال جلویی لکه دارند. سلول کوستال عریض است.(Trigonaloidea)و اگر سلول کوستال حذف شود
(Ichneumonoidea)
3- شاخک کوتاهتر و کمتر از 16بند دارد .روی لبه بال جلویی غالبا" لکه ندارد.غالبا" رگ یا ناحیه آنال در بال عقب ندارد ،حشرات بسیار کوچک .در قاعده شکم یکی دو مفصل خیلی باریک و پولک ماننددارد.(Formicoidea)
4- غالبا" رگ یا ناحیه آنال در بال عقب دارند، ولی گاهی نامشخص ، حشرات متوسط تا بزرگ شامل زنبور عسل و زنبور خرمایی.بال عقب سلول بسته ندارد.Bethyloidea)
5- قسمت باریک قاعده شکم مشخصات فوق را نداردو قسمت باریک قاعده شکم از دو پهلو به هم فشرده شده و بنداول شاخک کوتاه ،شاخکها زانویی نیستندCynipoidea)
6قسمت باریک قاعده شکم از دوپهلو به هم فشرده نشده ،اولین بند شاخک طویل ، شاخکها زانویی .قطعه کتینی روی بند اول سینه (Pronotum)تا ناحیه برآمدگی قاعده بال (Tegula)ادامه دارد .(Proctototrupoidea)

_قطعه کیتینی روی بند اول سینه تا ناحیه برآمدگی قاعده بال ادامه ندارد بالها باریک ،موهای لبه بال طویل خانواده( Mymaridae)

موهای لبه بال با طول کم پنجه پا سه بندی خانواده( Trichogrammatide)

_لبه بال بدون مو شکم غالبا" مثلثی شکل خانواده( Pteromalidae)

7-بال عقب یک تا چند سلول بسته دارد . قطعه کیتینی روی بند اول سینه تا ناحیه برآمدگی قاعده بال ادامه دارد .بالهای جلویی هنگام استراحت بطور طولی تاخوردگی دارند ،چشمهای مرکب دندانه های مشخصی دارند.

8_ قطعه کتینی روی بند اول سینه به ناحیه برآمده قاعده بالها نمی رسد ولی بصورت قطعه هایی روی اولین سوراخهای تنفسی قرار می گیرند.پنجه پای عقب پهن و غالبا" مودار است.(Apoidea)
_پنجه پای عقب پهن نیست.(Sphecoidea)

9_بالهای جلویی هنگام استراحت تاخوردگی ندارند. چشمها معمولا" بدون دندانه ،پاها مخصوصا" ران عقبی طویل،(Pompilodea) پاها معمولا"کوتاه و ضخیم است .
(Scolioidea)

کلید شناسایی خانواده های بال موداران

TRICHOPTERA

۱-حشرات بسیار کوچک و مودار.(Hydroptilidae)
- حشرات بطول متوسط و موی بدن و لبه بال کوتاهتر. پالپ آرواره های زیری پنج بندی. بند آخر پالپ آرواره ها طویلتر از مجموع طول سایر بندها . چشم ساده دارند.
(Philopotamidae)

۲-پالپ آرواره های زیری کمتر از پنج بند دارد(نرها) پالپ آرواره زیرین چهار بندی .(Phryganeidae)
- پالپ آرواره زیرین با کمتر از چهار بند . پالپ آرواره زیرین با سه بند بی مو یا کم مو. ساق پای جلویی بدون مهمیر (Limnephilidae)
_ پالپ آرواره زیرین با دو یا سه بند مودار . ساق پای جلویی دو مهمیز دارد .
(Sericostomatidae)
۳-بند آخر پالپ آرواره برابر یا کوتاهتر از مجموع طول سایر بندها . چشم ساده دارند. دو مفصل قاعده پالپ آرواره های زیری کوتاه و ضخیم و بند سوم طویل و باریک و بدون سلول دیسکوئیدال. (Rhyacophilidae)
- سلول دیسکو ئیدال دارند(Glossosmatidae)
۴- چشم ساده ندارندساق پای جلویی سه مهمیز دارد(Polycentropid)
- ساق پای جلویی کمتر از سه مهمیز دارد . اولین شاخه چنگال روی بال موجود است.(Hydropsychidae)
- اولین شاخه چنگال وجود ندارد . (Psychomyidae)

۵-مفصل دوم قاعده پالپ آرواره زیری بلندتر از مفصل اول.ساق پای جلویی با دو مهمیز .(Phryganeidae)
- ساق پای جلویی با یک مهمیز (Limnephilidae)
۶- شاخک تسبیحی و دندانه بین بندها نمایان (Odontoceridae)
-شاخک بدون دندانه و نخی . طول شاخک بیشتر از طول بالها . ساق پای عقب دو مهمیز دارد . (Leptoceridae)
-طول شاخک برابر یاکوتاهتر از طول بالها وشاق پای عقب سه تا چهار مهمیز دارد
.(Seriocostomatidae)
۷- طول حشره با بالهای باز بیش از ۱۲میلیمتر .مهمیز روی پاها ۲-۴-۴ .
(Molannidae)
- طول حشره با بالهای باز کمتر از۱۲ میلیمتر مهمیز روی پاها ۲-۲-۴
(Beraeidae)

راسته دو بالان


DIPTERA



مگسهاو پشه ها

انواع حشرات این راسته فقط دو بال غشایی روی بند دوم سینه دارند که این بند از سایر بندها رشد بیشتری کرده است . بالهای روی بند سوم سینه تبدیل به ضمائمی شبیه به نوار کوتاهی شده که اصطلاحا" آنها را هالترها
خوانده اند. تعداد کمی از دوبالان که گاهی انگل خارجی بدن هستند ، بالدار نمی باشند .
قطعات دهانی دو بالان برای مکیدن خون و یا لیس زدن مناسب است . برخی از مگس ها ظاهرا" شبیه زنبورها هستند. تشابه ظاهری بین مگس و زنبور غالبا" از نظر رنگ بدن است . و هرگاه بالها را از نزدیک معاینه کنید تفاوت آنها با زنبورها که چهار بال دارند معلوم میشود .
پشه ها در مقایسه با مگس ها جثه کوچکتری داشته و بدن انها باریکتر است . پشه ها غالبا" خونخوار میباشند و معمولا" شبها تغذیه میکنند. مگسها جثه بزرگتری دارند ، بدن آنها نیز پهن و چاقتر از پشه هاست و معمولا"روزها از خون یا کثافات تغذیه مینمایند. بعضی از پشه ها غده هایی به نام گال روی گیاهان به وجود می آورند و لارو برخی از مگس ها به ریشه پیاز و گندم و سبزیجات صدمه میزنند. روی بال برخی از دو بالان مگس مانند نوارها و لکه های رنگی و مشخصی وجود دارد که به آنها مگس میوه میگویند که لارو آنها میوه ها را کرمو میکنند.سر مگسها کروی ،بزرگ و متحرک است که در دو طرف آنها چشمهای مرکب درشتی قرار دارد. چشمهای مگسهای نر معمولا" بزرگتر از ماده ها است. پشت سر مگس معمولا" سه عدسی چشم ساده دیده میشود . ولی برخی از خانواده ها چشم ساده ندارند . مگسها معمولا" در روی پیشانی شاخکهای کوچک مودار و سه بندی دارندکه زیر آن صورت مگس قرار دارد. شیار خمیده ای بالای شاخک قرار دارد که وجود یا عدم وجود این شیار و شکل شاخک در شناسایی دو بالان اهمیت دارد.
دهان دو بالان تفاوت زیادی با ملخها و لارو پروانگان دارد . روی کانالهای مکیدن مایعات یا خرطوم دهان دوبالان را لب رویی (Labrum) می پوشاند . کف کانال غذایی قطعه زبان شکل (Hypopharynx)است که سوراخ غده بزاقی در این قسمت باز می شود . آرواره های بالا و پایین فقط در بعضی از دو بالان خونخوار مانند پشه و خرمگس وجود دارد که به صورت تیغه های تیزی در آمده . پالپ آرواره زیرین در تمام دو بالان دیده میشود . لب زیرین (Labium)به اشکال مختلف درآمده است و در پشه مانند ها به صورت غلاف یا ناودانی که تیغه های آرواره در آن قرار دارد میباشد . در مگس مانندها لب زیرین خرطوم لوله ای شکل است که از وسط تا می خورد. معمولا" لبه انتهای آزاد لوله خرطوم باد کرده و ضخیم است . این لبه ها در مگس خونخوار کوچکتر از مگسهای لیسنده است. در پشه ها لب زیرین به صورت ناودانی آرواره های تیز و میله مانند را در خود نگه میدارد. آرواره های خرمگسها خنجرمانند است و نوک لب زیرین قطعه اسفنج مانندی دارد که خون را از زخم های خنجر ارواره ها به حلق می کند.
طرز قرار گرفتن مو های سر و سینه مگس ها برای شناسایی آنها از یکدیگر اهمیت فوق العاده ای دارد. موهایی که در تشخیص مگسها اهمیت دارند در روی سر در سه ردیف اصلی قرار دارندو یک ردیف در پیشانی و کنار چشم مرکب ، تعدادی روی فرق سر و تعدادی هم کنار چشمهای ساده هستند. ضمنا" چند موی کوچک و تعدادی موی بزرگ که به طرف یکدیگر تمایل پیدا میکنند روی دهان قرار دارد .
طرز قرار گرفتن رگبالها نیز به شناسایی خانواده دو بالان کمک میکند . قاعده پایینی بالهای برخی از مگسها سه ناحیه مشخص دارد . در خانواده های Tipulidae-Tabanidae-Rhagionidaeرگبالها نسبتا" کامل هستند .بسیاری از رگبالهای پشه های مولد گال گیاهان حذف یا کمرنگ شده اند .

کلید شناسایی خانواده مهم پشه های زیر راسته نماتوسرا

NEMATOCERA

۱-پشه های بسیار ریز ، بدن از مو پوشیده شده .
- پشه ها درشت تر و بدن آنها موی کمی دارد . دو رگ آنان به لبه بال میرسند.
روی سینه شیار هفت مانند دارند. چشم ساده دارند. (Trichoceridae)
- چشم ساده ندارند (Tipulidae)
۲-حد اکثر فقط یک رگ آنان به لبه بال می رسد . روی سینه شیار مانند ندارند ، چشم ساده دارند ، نوک ساق پا مهمیز دارد. روی بال سلول دارند. شاخک ها کوتاه و زیر چشم ها قرار دارند .
۳-ساق پا مهمیز ندارد ، شاخک ها کوتاه ، بالها عریان و رگهای جلویی آنها ضخیم تر .(Scatopsidae)
- شاخکها بلندتر و بندها متمایز . لبه بالها مودار ، رگبالها کم شده ، رگبالهای جلویی ضخیم نیستند . (Cecidomyiidae)
۴- حدود ده رگبال یا بیشتر به لبه بال میرسند . ساق پا مهمیزدار روی سینه شیار uمانند دارد . (Ptychopteridae)
۵- حدود هشت رگبال یا کمتر به لبه بال میرسند. بالها پهن ، شاخکها عریان . حد اقل شش رگبال به لبه بال میرسد.

مشخصات زیر راسته های براکی سرا و سیکلورهافا


BRACHYCERA- CYCLORRHAPHA

شاخکهای این دو زیر راسته از دو بالان کوتاه و بین سه تا هفت بند دارندو طول آنها از طول سینه کمتر است. بند سوم شاخک معمولا" بزرگتر از دو بند قاعده است . در انتهای بند سوم شاخک عموما" زائده ای دارند که خود از دو تا چهار بند کوچک تشکیل شده است . زیر راسته براکی سرا حدود چهارده خانواده دارد که غالبا" شکاری یا خونخوار میباشند. برخی از انواع این دو بالان انگل تخم و یا لارو حشرات دیگر می باشند . خرمگسها از خانواده (Tabanidae)بیش از دو هزار گونه دارند که از خون دام ها تغذیه می کنند. برخی از آنها خیلی بزرگ هستند و حشرات دیگر را شکار می نمایند. بدن مگس های خانواده (Bombyliidae)از مو پوشیده شده و ظاهرا" شبیه زنبورهاست و خرطوم نسبتا" طویلی دارندو لارو آنها انگل زنبورها و یا کپسول تخم ملخ هاست.
در زیر راسته سیکلورهافا شاخک ها فقط سه مفصل دارند که روی مفصل سوم یک مو قرار دارد. مفصل اول شکم این مگسها کوچک است و در مگس خانگی فقط مفاصل دوم تا پنجم شکم قابل رؤیت هستند. مفاصل ششم تا دهم شکم دستگاه تناسلی ماده را تشکیل می دهند که به صورت لوله ای در داخل شکم قرار میگیرند. که با فشار دادن انگشت بر روی شکم این لوله از داخل بدن بیرون می آید.

کلید شناسایی خانواده های مهم ککها


SIPHONAPTERA

۱- قسمت داخلی تهیگاه (coxa) دارای یک ردیف خارهای کوتاه است.
(Pulicidae).
۲- قسمت داخلی تهیگاه خار ندارد .لبه پشت مفصل دوم سینه (Metanotum)بدون خار.(Hystrichopsyllidae)
۳- لبه پشت مفصل دوم سینه با خارهای بسیار کوچک . شیار قرار گرفتن شاخک قوی دارند.
۴- رنگ عمومی ککها قهوه ای است و معمولا"انگل خارجی است .
۵- سر کک کاملا" چسبیده به سینه است و بجای چشم مرکب دو چشم ساده بزرگ در دو طرف سر دارند.انواع ککها را می توان از طرز قرار گرفتن موهای شانه مانند پشت بدن تشخیص داد.

راسته بال غشائیان


HYMENOPTERA



(زنبورها و مورچه ها)

تعداد خانواده و گونه های حشرات این راسته فوق العاده زیاد است .تاکنون بیش از صد هزار گونه از این راسته تشخیص داده شده است . حشرات این راسته را به دو زیر راسته تقسیم میکنند:

الف_کلید شناسایی خانواده های مهم زیر راسته سیم فیتا SYMPHYTA

۱-پایه شاخکها زیر چشمهای مرکب قرار دارد.بال عقبی سلول بسته ندارد.
-پایه شاخکها بین چشمهای مرکب قرار دارد . بال عقبی حداقل یک سلول بسته دارد.شاخک فقط سه بندی است که بند سوم خیلی طویل میباشد.(Arcgidae)
- شاخک بیش از سه بند دارد. شاخکها سه بند معمولی در پایه دارند و نوک بند سوم طویل با زائده نخ مانندی ادامه پیدا می کند . طول بدن کمتر از ۵ میلیمتر
(Xyelidae)
۲-شاخکها مانند بالا نیستند، طول بدن بیش از ۵میلیمتر است،برآمدگیهای کوچکی در پشت سینه بعد از سپرچه دارند. شاخک سنجاقی یا چماقی است .
(Cimbicidae)
۳- انتهای آزاد شاخک برجستگی مشخصی ندارد.شاخکها با دندانه یا برجستگی زیر هر بند که بنظر میرسد بندها روی هم قرار گرفته باشند.
۴-شاخکها بدون دندانه و یا برجستگی در زیر بندها و ابن وضع فقط در بندهای قاعده است .شاخکها یازده بند یا بیشتر دارند. طول بدن بیش از ۱۰ میلیمتر و شکم خیلی فشرده و پهن است .(Pamphilidae)
- شاخکها معمولا" کمتر از ده بند دارند .اگر تعدا بندها بیشتر باشد ،طول بدن کمتر از ۱۰میلیمتر است.(Tenthredinidae)

ب_ زیر راسته جوربالان:

کلید شناسایی خانواده های زیر راسته جوربالان


HOMOPTERA



(شته . شپشکها . زنجره ها )

۱- شاخک خیلی کوتاه با موی انتهایی .پنجه سه بندی .خرطوم در دنباله سر (حشرات Auchenorrhincha) کیل پشتی به صورت صفجه ای عمود بر بدن قرار میگیرد
۲- شاخک طویل .خرطوم بین پاهای جلوئی .پنجه یک تا دو بندی
حشرات( Sternorrhyncha) پنجه دو بند تقریبا مساوی دارد همیشه بال دارند و پاها رشد زیادی کرده . شاخک هفت تا ده بندی . بالهای جلوئی غشایی و سخت بارگبالهای مشخص .
- بالهای جلویی غالبا نرم یا با گرد سفیدی پوشیده شده و رگبالها نامشخص است .
۳– کیل پشتی معمولی است .تهیگاه پای وسطی کوتاه و چسبیده به هم . طول بدن حدود ۲۰ میلی متر با سه چشم ساده (Cicadidae)
- طول بدن کمتر . بادو چشم ساده و یا بدون چشم ساده . ساق پای عقبی فقط تعداد کمی خار دارد (Cercopidae )
- ساق پای عقبی ۱ تا چند ردیف خارچه دارد (Cicadellidae )

۴ – تهیگاه پای وسطی بزرگتر و به هم متصل میشود ساق پا در پشت و نزدیک پنجه مه میز متحرکی دارد (Delphacidae )
- ساق پا بدون مه میز ولی غالبا خارچه های ثابت کوچکتری به جای مه میز دارندبالهای جلویی غشایی با رگبا لهای کاملا مشخص است (Cixiidae )
- بالهای جاویی شاخی و رگبالهی نا مشخص تر دارد . در سطح بالهای جلویی حفره های کوچکی دیده میشود
- در سطح بال جلویی حفره های کوچک نیست لبه خارجی بالهای جلو در قاعده پهن تر و رگبالها شبکه های زیادی داند (Issidae )

۵ – پنجه دوبند تقریبا مساوی دارد همیشه بال دارند و پاها رشد زیادی کرده شاخک ۷ تا ۱۰ بندی بالهای جلوییی غشایی و سخت بارگبالهی مشخص (Psyllidae )
- بالهای جلویی غالبا نرم یا با گرد سفیدی پوشیده شده رگبالها نا مشخص (Aleyrodidae)

۶ – پنجه پا ۱ تا ۲ بند که معمولا بند اول کوچکتر است غالبا حشرات بالغ بدون بال هستند و پاها گاهی خیلی کوچک شده . شاخک ۱ تا ۱۳ بندی پنجه پاها در صورت موجود بودن ۱بندی و فقط یک ناخن دارد ماده ها همیشه بی بال ولی نرها بال دار یا بدون بال . تعداد بال نرها فقط یک جفت است
- پاها همیشه پنجه دارند که معمولا ۲ بندی و با یک جفت ناخن است ماده ها بال دار یا بدون بال و غالبا پشت مفصل ششم شکم دو زائده به نام کور نیکول دارند .

کلیدشنا سایی زیر راسته و خانواده های پا حباب داران


THYSANOPTERA



(تریپسها )

۱ – انتهای بدن نر و ماده لوله مانند . تخم ریز مشخص ندارند . بالهای جلویی بدون رگبال مشخص ( زیر راسته Tubulfera )
- انتهای بدن حشره ماده مخروطی است که در زیر شکم تخم ریز خنجر مانندی دارند . انتهای بدن نرم پهن و مدور بالهای جلویی رگبال دارند و حداقل یکی از رگبالها تا لبه خارجی بال می سد ( زیر راسته Terebrantia)
- بدن پهن . بالها باریک و نوک تیز(Thripidae)
- بدن پهن نیست . بالها عریضتر و در انتها پهن و مدور. (Aeolothripidae)

ج_حشرات بالدار با دگردیسی کامل:

کلید شناسایی خانواده های بالتوریها


NEUROPTERA

۱-بالهای عقبی طویل و نوار مانند .(Nemopteridae)
۲-بالهای عقبی معمولی پاهای جلویی مانندشیخکهاشکاری (Mantispidae)
۳-پاهای جلویی شکاری نیست . حشرات کوچک با گرد سفیدی پوشیده شده اند.(Coniopterygidae)
۴-مشخصات فوق را ندارد.بند اول سیه طویل و شبیه به گردن((Raphidiida
۵-بند اول سینه معمولی. نوک شاخک ضخیم و چماقی شکل . طول شاخک بیش از نصف طول بال جلو (Ascagaphidae) طول شاخک کمتر از نصف طول بال جلو (Myrmeleontidae).
۶-نوک شاخک ضخیم وچماقی نیست . شاخکهای نر پر مانند .ماده ها تخم ریز مشخص دارند . (Dilaridae)
۷-شاخکهای نر پر مانند نیست . ماده ها تخم ریز مشخصی ندارند. رگبالها در لبه بال دو شاخه می شوند. حشرات بزرگ . روی بالها لکه های تیره دارند.(Osmylidae)
- رگبالها بطور مشخص در لبه بال دو شاخه نمیشوند .(Sialidae)
-حشرات کوچکتر. روی بالها لکه های تیره مشخص ندارند.(Sisyridae)
۸- حشرات معمولا" سبز رنگ با طول متوسط و شاخک نخی . تعدادرگبال طولی نسبتا" کم. (Chrysopidae)
-حشرات خاکستری تا قهوه ای و کوچک با شاخکهای تسبیحی و چندین رگبال طولی(Hemerobiidae)

راسته منقار سران


MECOPTERA

حشرات کوچک با طول متوسطی هستند که سر آنها مانند منقار پرندگان بطرف پایین کشیده شده است . دوجفت بال دارند و انتهای بدن نر غالبا" مانند عقرب بطرف بالا خمیده است و از این رو گاهی آنها را (عقرب نما ) هم می خوانند . تعداد گونه های شناخته شده این حشرات کم و از ۳۰۰عدد تجاوز نمی کندچون تعداد این حشرات کم است هنوز از بروز آنها در ایران خبری نیست بسیاری از گونه های این راسته از خانواده Panorpidaeهستند که انتهای شکم را مانند عقرب نگه می دارند. در بقیه خانواده ها Boreidae وBittacidae و غیره انتهای شکم به بالا خم نمی شود . این حشرات روی گیاهان در سایه زندگی می کنند و از بقایای گیاهی و حیوانی و گاهی حشرات زنده تغذیه می کنند. بالهای منقارسران نسبتا" بلند است و غالبا" لکه های تیره ای روی آنها مشاهده میشود . حشره بالغ تخم خود را در خاک قرار می دهد . لاروها سه جفت پا در روی سینه و هشت جفت پای دروغی که حلقه مانند است در زیر شکم دارند. شفیره ها نمایان است و برای تبدیل شدن به حشره بالغ به سطح خاک می خزند . لارو برخی از انواع حشرات این راسته پاهای دروغی زیر شکم ندارندو داخل خزه ها زندگی میکنند.

کلید شناسایی بالا خانواده های


بال پولک داران


LEPIDOPTERA

۱-شاخک سنجاقی و نوک پهن است . بال عقبی بدون فرنولوم(پروانه ها )و اگر شاخک به اشکال مختلف ولی سنجاقی نیست و اگر سنجاقی باشد فرنولوم دارد( شب پره ). بال پولک داران بسیار کوچک . دهان حشره بالغ آرواره دارد (میکروها).در بال پولک داران بزرگتر دهان حشره بدون آرواره (ماکروها).واگر بالها با زائده جوگوم بهم متصل می شوند.و یا رگبالها بسیار کم هستند(جوگاتا) .شکل بالهای عقبی و جلویی شبیه یکدیگرند . جوگوم رشد زیادی کرده و فرنولوم ندارند. طول حشره با بالهای باز کمتر از ۲۵میلیمتر.جوگوم و خارهایی در لبه خارجی بال دارند.(Eriocranioidea) و اگر طول حشره با بالهای باز برابر با ۲۵میلیمتر یا بیشتر از آن .جوگوم طویل است.(Hepialoidea)
۲- شکل رگبالها ی جلویی و عقبی بهم شبیه نیستند و جوگوم موجود است ولی در نرها خیلی کوچک است که در عوض فرنولوم مشخصی دارند. بندرت طول آنها با بالهای باز بیش از ۶میلیمتر است . مفصل اول شاخک طویل شده و بصورت نقابی در روی چشم در آمده .(Nepticuloidea)
_ حداقل طول آنها با بالهای باز ۸ میلیمتر است.بدون نقاب روی چشمی. شاخک گاهی خیلی طویل.(Incurvarioidea)
۳- بالها زائد جوگوم ندارد. رگبالها زیاد و رشد کرده.بالها بریدگی ندارد و معمولی هستند.غالبا" از میکروها ولی شامل برخی از ماکروها هم میشود.
روی بال جلو پایه رگ M کم و بیش رشد کرده و سلول درشتی روی بال تشکیل
نمی دهد.طول با بالهای باز بیش از ۳۵میلیمتراست. (Cossoidae)
_طول بالهای باز کمتر از ۳۵میلیمتر است .شاخک کاملا" پر مانند از بالا خانواده Tineoideaو خانواده Psychidea.
_شاخک کاملا" پر مانند نیست . اگر کمی پر مانند باشد رنگ بالها فلزی است.(Zygaenoidea)
۴-روی بال جلو پایه رگ M رشد نکرده و دیده نمی شود و سلول روی آن درشتر (Pyraloidea)
_ لبه خارجی بال جلویی چهار گوش. بالهای غالبا" پهن با موهای نسبتا" کوتاهی روی لبه آنها .(Tortricoidea)
_لبه خارجی بال عموما" باریک . لبه بالها موهای نسبتا" بلندی دارد(Tineoidea).
۵- عضو شنوایی دارد که در بند سوم سینه است(Noctuoidea)
_عضو شنوایی روی بند اول شکم است .(Geometroidea)

۶- عضو شنوایی ندارد . فرنولوم دارند ولی همیشه رشد زیادی ندارند. خرطوم رشد زیادی کرده . بالهای جلویی باریک و با زاویه های مشخصی در لبه خارجی Sphingonoidea)
_ فرنولوم و خرطوم ندارند. بالهای جلویی عموما" پهن . شاخکها مخصوصا" در نرها پر مانند .(Bombycoidea)
راسته

HEMIPTERA

سن _ شته_ شپشک_ زنجره

حشرات این راسته را به دو زیر راسته مشخص :
(الف) سنها (Heteroptera)
(ب) شته و شپشک و زنجره و پسیلید (Homoptra)تقسیم میکنند .

الف _ زیر راسته


HETEROPTERA



(نیم سخت بالان)

سنها به رنگهای سبز . قهوه ای و آبی روی گیاهان یافت میشوند که برخی از آنها در اثر تماس شیئ با بدنشان بوی بخصوصی از خود خارج میکنند . سر سنها در امتداد بدن قرار دارد که در دنباله آن خرطوم دیده می شود . سنها چشمهای مرکب بزرگ دارند ولی غالبا" فقط دو عدد چشم ساده در سنهای خاکزی دیده میشود . سنهای آبزی چشم ساده ندارند . شاخکها 5 بند یا کمتر دارند و در سنهای آبزی زیر سر مخفی است . خرطوم سن از لب زیرین ناودانی شکل و سه تا چهار مفصلی تشکیل شده که آرواره ها بصورت
میله های تیزی در داخل آن قرار دادند . در مقطع آرواره ها دو سوراخ یکی برای تزریق ماده بزاقی و دیگری برای مکیدن شیره گیاهی یا خون قرار دارد .
سنها با خم کردن خرطوم در حول مفصلها می توانند تیغه های آرواره خود را داخل بدن میزبان نموده مایع درون آن را پس از تزریق بزاق بمکند .
بند اول سینه سنها معمولا" بزرگ است و کیل پشتی قسمتهای مختلف سه مفصل سینه را در بر میگیرد . بالهای رویی سنها نواحی مشخصی دارند که تفاوت شکل آنها در بین خانواده ها برای شناسایی بکار میرود .
بال جلویی تعداد کمی رگبال در ناحیه غشایی دارد . بسیاری از سنها بدون بال هستند و یا بالهایشان بصورت جوانه های کوچکی است و برای شناسایی آنها لازم است از روی شکل پا وسایر قسمتهای بدن استفاده نمود .روی تخم سنها معمولا" شیارهایی است ونوزاد ها با پاره کردن منظم پوسته رویی تخم همانند در قوطی از آن خارج میشوند . سنهای خاکزی تخمهای خود را معمولا" روی گیاهان بطور ردیفی کنار هم قرار میدهند .
نوزاد سنها پنج دوره پورگی دارند که بتدریج شباهت بیشتری به سن بالغ پیدا می کنند.

کلید شناسایی خانواده های مهم سنها

۱- شاخکها کوچک و از بالای سر دیده میشوند .سنهای خاکزی یا روی آب. طول سر حداقل پنج برابر عرض آن است .(Hydrometridae)
۲ -شاخکها کوچک و از بالای سر دیده نمی شودمحل زندگی زیر سطح آب است .سپرچه دیده نمی شود مگر آنکه طول بدن کمتر از ۵/۲ میلیمتر باشد . خرطوم کوتاه و پهن
۳- طول سر کمتر از برابر عرض آن است . شاخک پنج بندی. طول بدن دو میلیمتر یا کمتر . سپرچه به وسط شکم نمیرسد . محل زندگی روی سطح آب است.
۴- شاخک چهار بندی . زیر شکم انبوهی از موهای نرم نقره ای رنگ دارند.و سنها سبز رنگ که ناخن آنها در امتداد پنجه است .
۵- طول بدن بیش از سه میلیمتر سپرچه حداقل به وسط شکم میرسد و خاکزی است و دارای پنجه دو بندی است.(Acanthosomidae)
۶-پنجه سه بندی . ساق پا خارهای زیادی دارد. به رنگ سیاه تا قهوه ای تیره با جلای فلزی دیده میشوند. (Cydnidae)
۷-ساق پا خار زیادی ندارد در این صورت بدن موی زیادی دارد.سپرچه به انتهای شکم میرسد و کنار کیل پشتی برجستگی ندارد.
۸- زیر شکم موی نرم نقره ای ندارد. خرطوم خمیده و هنگام استراحت به بدن نمی چسبد . طول بدن بیش از ۵/۴ میلیمتر است و خرطوم چهار مفصلی است . (Nabiidae) و خرطوم سه مفصلی (Reduviidae)
۹-سنهایی هستند که هرگز سبز رنگ نیستند . ناخن پهلوی پنجه است. ران پای عقب از نوک شکم میگذرد پاهای وسطی به پاهای عقبی نزدیکتر است.(Gerridae)
-ران پای عقبی به نوک شکم نمی رسد . پای وسطی بین پای جلو و عقب است.(Veliidae)
۱۰-خرطوم مستقیم و هنگام استراحت به بدن می چسبد و طول کمتر از ۵/۴ میلیمتر است . و کیل پشتی و لبه خارجی بال جلو ضمیمه تور مانند دارد. کیل پشتی بطرف عقب برگشته و روی سپرچه قرار می گیرد و یا سر و کیل پشتی سیاه و غشاء بال نامشخص است . (Tingidae)واگر کیل پشتی روی سپرچه را نپوشاند . غشاء بال مشخص و رگ عرضی دارد.(Piemidae)
۱۱- وبدون پوشش تور مانند .پنجه دو بندی.طول بدن کمتر از ۵/۲ میلیمتر(Microphysidae)
۱۲-پنجه سه بندی . بند اول و دوم شاخک کوتاه و ضخیم و طول آنها کمتر از نصف مجموع طول بندهای سوم و چهارم است که خیلی باریک هستند. طول بدن کمتر از سه میلیمتر است (Dipsocoridae)
۱۳-بدن پهن و طول آن بیش از ۵/۳ میلیمتر و شاخک ضخیم . بال جلویی تقریبا" کاملا" غشایی.(aneuridae)
-غشاء بال تا بیش از نوک سپرچه کشیده نشده یا بالها کوچک شده(Aradidae)
۱۴- شاخکها مشخصات فوق را ندارند. چشم ساده ندارندبدن پهن قهوه ای و بی بال (Cimicidae)
۱۵- چشم ساده دارند خرطوم سه مفصلی و هنگام استراحت به سر نمی چسبد . اگر بالها کوچک باشند طول بدن سنها کمتر از ۵/۲میلیمتر است(Cimicidae)
-خرطوم ۳یا ۴مفصلی و هنگام استراحت به سر می چسبد . اگر بالها کوچک باشد طول بدن سنها بیشتر از ۵/۲میلیمتر است . و خرطوم سه مفصلی دارند . (Saldidae)
۱۶- خرطوم چهار مفصلی قسمت غشایی بال رویی تعداد ۵عدد رگبال موازی یا کمتر دارد. اگر بال کوتاه باشد شکم قهوه ای تیره تا سیاه طول سپرچه کوتاهتر از طول خط میانی محل تلاقی دو بال . اگر این طول تقریبا" برابر باشد سطح پشتی بدن براق و نقطه دار . پاها باریک (Berytinidae )
-طول سپرچه برابر یا بیشتر از طول خط میانی محل تلاقی دو بال . اگر این طول تقریبا" برابر باشد سطح بدن براق و نقطه دار نیست(Lygaeidae)
۱۷- قسمتغشایی بال رویی تعداد شش عدد رگبال یا بیشتر دارد . اگر بال کوتاه باشد شکم زرد تا سبز و یا منقوش به لکه های سیاه یا سرخ است. شاخکها ساق پاها و ران پاهای وسطی و عقبی نوار های مشخصی دارند.(Stenocephalidae)
۱۸- شاخکها ساق پاها و ران پاهای وسطی و عقبی نوار مشخصی ندارند . بند چهارم شاخک خمیده . پهنای سر تقریبا" برابر با قاعده کیل پشتی . ران پای عقب با خارهای قوی در زیر و نزدیک نوک است . (Alydidae)
-بند چهارم شاخک مستقیم . سر خیلی باریکتر از پهنای قاعده کیل پشتی و اگر پهنای آنها برابر باشد ران پای عقبی بدون خار. در بال جلو ناحیه چرمی رشد زیادی کرده به رنگ قهوه ای مایل به خاکستری (Coreidae)
-بال جلویی عمدتا" غشایی به رنگ سرخ تا سیاه (Rhopalidae)
۱۹- سپرچه دیده نمیشود مگر آنکه طول بدن کمتر از ۵/۲میلیمتر باشد . خرطوم کوتاه و پهن . (Corixidae)
-سپرچه دیده میشود . خرطوم استوانه ای نوک تیز و مشخص . انتهای شکم دم سختی دارد. (Nepidae)
۲۰- انتهای شکم بدون دم سخت .سنهای پهن و تخم مرغی شکل .ران پاهای جلویی خیلی ضخیم . بالهای جلویی خوب رشد کرده .(Naucorida)
-ران پای جلویی ضخیم نیست . بالهای جلویی رشد کمی دارد.
۲۱- سنهای طویل و قایق مانند که به پشت شنا می کند .طول بدن سنها کمتر از ۳ میلیمتر (Pleidae)

و طول بدن سنها بیش از ۱۰میلیمتر

کلید شناسایی بعضی از خانواده های راست بالان


OPTHOPTERA

۱- پاهاي جلويي ضخيم وبيل مانند شده و براي كندن خاك بكار مي رود.

( آب دزدكها) . (Gryllotalpidae)

_ پاهاي جلويي براي كندن بكار نمي رود.پاهاي عقبي بزرگتر از ساير پاها ومعمولا" براي جهيدن بكار مي رود.طول شاخك بيشتر از طول بدن است.

پالپ دهان طويل و حشره بدون بال. ( Rhaphidphoridae)

۲- پالپ دهان كوتاهتر . حشره بالدار.پنجه ۴ بندي . سرسي كوتاه


(Tettigoniidae )

۳- پنجه ۳ بندي سرسي بلند . ( Gryllidae )
۴ -طول شاخک کمتر از طول بدن است.زين پشتيPronotum)(تاپشت شكم كشيده شده و غالب مفاصل آن را مي پوشاند. (Tetrigidae)

۵- زين پشتي بصورت فوق كشيده و بلند نيست.

پنجه پاهاي جلويي ۳ بندي. (Acrididae )
پنجه پاهاي جلويي ۲ بندي ( Tridactylidae)

کلید شناسایی راسته چوب مانندها


PHASMIDA

حشرات طويل و چوب مانند و بدون بال پهن وشبيه برگ هستند. معمولا"به رنگ سبز برگ يا چوب درختان بوده و بسختي آنها را مي توان در محيط زندگيشان تشخيص داد. تمام حشرات اين راسته گياه خوار هستند و بر عكس ملخها ران پاهاي عقبي انها بزرگ نشده و براي جهيدن بكار مي رود. در بسياري از گونه های چوب مانندها نر مشاهده نشده و بنظر مي رسد. به روش بكر زائي توليد مثل كنند. برعكس شته ها توليد مثل بكرزائي چوب مانند ها با تخمگذاري است.
تخمهای لقاح نشده كه روي شاخه هاي درختان قرار مي دهند به نوزاد تبديل مي شوند.
در هر پوست اندازي اندازه پوره ها كمي بيشتر مي شود ولي شكل نوزاد تفاوت چنداني پيدا نمي كند.

كليد شناسايي خانواده هاي گوش خيزكها


DERMAPTERA

۱- بند دوم پنجه ها از دو طرف طويلتر شده و بند سوم را در بر مي گيرد. شاخک۱۲تا ۱۶بندي.
- بند دوم پنجه معمولي . شاخك ۱۰ تا ۲۴بندي.
۲- موهاي بند دوم پنجه طويل. شاخك ۱۲ بندي(( Chelisochidae
- موهاي بند دوم پنجه كوتاه و پرز مانند. شاخك ۱۲تا ۱۶ بندي .(Forficulidae)
۳- شاخك ۱۴ تا ۲۴ بندي . مجموع طول بند هاي ۴ تا ۶ شاخك ندرتا درازتر ازبند اول هستند.(Labiduridae)
- شاخك ۱۰ تا ۱۶بندي مجموع بندهاي ۴ تا۶ شاخك طويلتر از بند اول هستند
Labiida e ) )

کلید شناسایی راسته تار پاها


EMBIOPTERA

حشرات كوچك و قهوه اي رنگي هستند كه بند اول پنجه پاي انها باد كرده است و براي تنيدن تار بكار مي رود تار درغده هاي مخصوص ساخته مي شودو احتمالا"آنها را از حمله دشمنان طبيعي محفوظ نگه مي دارد. اين حشرات در گروهای
۱۰تا ۲۰عددي زير سنگها و داخل تار هايشان زندگي مي نمايند.سرحشرات بالغ عريض و كوچك است و قطعات دهاني ساينده دارندكه آرواره هاي آنها در نرها تيزتر از ماده هاست.
نرها غالبا گوشتخوار و ماده ها گياه خوار هستند . ماده ها غالبا بي بال هستند ولي برخي از گونه هاي نرها بالدار مي باشندو بالها از موهاي پرز مانند پوشيده شده اند. بعضي از نرها بطرف نور چراغ جلب مي شوند ولي عموما"نمي توانند خوب پرواز كنند. انتهاي شكم نرها يك جفت سرسي كه متقارن نيستند. قرار دارد. مادهها پس از جفت گيري در زير تخته سنگها تونلهايي ساخته وتخم بيضوي خود را در ان قرار مي دهند. ماده ها مانند گوش
خيز كها از تخم و نوزاد در تونل زير سنگها مواضبت مي كنند. پوره هاي ماده بدون دگرديسي بوده و نوزادان شباهت زيادي به ماده كامل دارند با اين تفاوت كه چندين بار پوست اندازي نموده و تدريجا طولشان زياد مي شود. نرها در مقايسه با ماده ها دگرديسي بيشتري دارند.

كليد شناسايي زير راسته ها و خانواد هاي(سوسریهاوشیخکها )-۱- بدن تخم مرغي شكل .تمام پاها رونده.
سر زير كيل پشتي مخفي است. ) زير راسته Blataria )بدن و يا لا اقل لبه پرونوم ولبه جلويي بال روئي مو دار. نرها بالدار وماده ها بدون بال .
۲- بدن طويل. پاهاي جلويي شكاري. سر قلبي شكل ونمايان.
- كيل پشتي بزرگ و مشخصي كه پاهاي شكاري زير ان قرار دارند.
۳- بدن در نواحي ذكر شده در بالا بدون مو. نر وماده هر دو بالدار ولي عموما بالهاي
ماده ها كوتاهتر وتمام پشت شكم را نمي پوشاند

زير راسته شيخكها

شيخكها معمولا درعلفزارها/ باغها/ جنگلها/ مراتع زندگي مي نمايند.اين حشرات شكار چي هستند و پاهاي جلويي خود را روي زمين قرار نمي دهند. بند اول سينه اين حشره كه زير ان پاها قرار دارد بسيارمتحرك است شيخكها براي شكار حشرات و ساير بند پايان روي دو جفت پاي عقب خود بلند شده طعمه را بين خارهای محکم روي پاهاي جلويي خود خرد
مي كنند. بعلت حركت سر وپاهاي جلويي و بند اول سينه بسوي آسمان اين جانوران را كه
غالبا سبز رنگ هم هستند.
كشيش مقدس , آخوندك یا شیخک نامیده اند.
طرز جفت گيري اين حشرات شبيه به عنكبوتهاست.نر شيخكها كوچكترازماده ها مي باشند. نرها معمولا با احتياط به ماده نزديك مي شوند. بعد از جفت گيري شيخك ماده آنها را
مي خورند. ماده ها تخم خود را داخل كيسه تخم كه غالبا کف آلود است قرار مي دهند . تخمهاو ترشحات خاكستري كف دار از انتهاي بدن حشره ماده خارج شده روي شاخه يا تنه درختان و ساير گياهان خشك مي شوند وبه شكل توده اسفنج مانندي می آیند.
هر شيخك ماده در طول عمرش تا بيش از دوازده كيسه تخم توليد مي كند.

راسته موريانه ها


ISOPTERA

موريانه ها حشرات بالدار يا بي بال و نسبتا كوچكي هستند. پهلوي سينه موريانه هاي بالدار كه قهوه اي رنگ است دو جفت بال طويل و باريك قرار دارد.

موريانه هاي بي بال ظاهرا" شبيه به مورچه هستند ولي رنگ آنها سفيد وكمر آنها مانند مورچه باريك نيست. موريانه ها در مناطق گرم فراوان هستند و خسارت زیادی به لوازم چوبي لباسها و كاغذ و غيره وارد مي كنند . بيش از دو هزار گونه موريانه در جهان شناخته شده است كه تعدادي از آنها در ايران زندگي مي كنند. قطعات دهاني موريانه ها از نوع ساينده و شبيه به ملخهاست بعضي از موريانه ها داخل ريشه درختان و علوفه مي شوند ولي غالبا به چوب و الوار صدمه مي زنند. زندگي موريانه ها بصورت اجتماعي است كه اشكال مختلف كارگر / سرباز/ نر وماده در داخل هر لانه وظايف مخصوصي را بعهده دارند. كارگر هايا موريانه هاي بي بال معمولي كه خسارت انها بخوبي مشهود ميگردد.وظيفه جمع آوري غذا نگه داري لانه و تغذيه ساير فرمهاي موريانه ها را بعهده دارند.


کارگرها بعد از تغذیه از چوب و كاغذ آن را نيمه هضم نموده به سربازها وفرمهاي جنسي مي خو رانند.


تغذيه آنها بو سيله قي كردن از دهان يا اخراج غذا بصورت قرصهايي از راه مخرج است.


فقط ناحيه سر موريانه ها محكم است و بقيه قسمتهاي بدن آنها معمولا نرم مي باشد. سربازها داراي سر مستطيل يا مثلثي شكل و ارواره هاي قوي هستند. بالدارها و فرم جنسي موريانه ها چشمهاي مركب دارند ولي سایر فرمها بعلت زندگي در خاك وتونلهاي زير زميني فاقد چشم هستند.


در صورتي كه موريانه هاي بالدار در بين دو چشم مركب فرو رفتگي كوچك

و کمرنگی به نام فو نتانل داشته باشند از خانواده(Termitidae( هستند. موريانگان بالداري كه عضو فونتانل نداشته باشند. از خانواده Hrodtermitidae)) مي باشند.
در خوزستان و مناطق گرمسير موريانه هاي بالدار معمولا در ماهاي اسفند وفروردين از لانه خارج مي شوند. خروج موريانه ها در هواي آرام و بعد از بارندگي معمولا در اوايل غروب صورت مي گيرد.
بالها معمولا پس از انجام پرواز كوتاه موريانه از نزديكي سينه قطع مي شوند. انتهاي شكم موريانه ها يك جفت سرسي كوتاه قراردارد.

كلني موريانه ها بر عكس مورچه و زنبور تعداد مساوي نر و ماده بالدار توليد مي نمايد. در داخل كلني ( ملكه) و ( شاه) هر دو با هم زندگي مي كنند. در فواصل معين داخل كلني موريانه ها فرم جنسي بالدار توليد مي كنند .


كه پس از پرواز كوتاه و جفتگيري باعث انتشارآلودگي موريانه زدگي مي شوند.


كلني جديد موريانه در اثر جفت گيري ماده ونر داخل گودالي روي زمين تاسيس مي شود. شاه وملكه موريانه ها زندگي طولاني دارند و در برخي از گونه ها ملکه تا پنجاه سال زير زمين به توليد مثل خود ادامه مي دهد.


جفت گيري شاه و ملكه در تمام دوره زندگي ادامه پيدا مي كند و بر طول و حجم ماده مرتبا افزوده مي گردد. جمعيت يك كلني بر حسب گونه ان بين صد تا يك ميليون است .


جمعيت هر كلني عمدتا ازكارگر ها تشكيل شده كارگر ها از شاه و ملكه پذیرایی مي كنند. وقتي جمعيت لانه زياد مي شود كارگرها بر تاسيسات ان مي افزايند ونظافت ان را بر عهده مي گيرند. در بعضي از گونه ها نوزادان وظيفه انجام كاركارگر ها را بعهده دارندو پس ازمدتي تدريجا كار كردن را رها مي كنند. بسياري ازكارگر هاي پير بدون توليد مثل میميرندولي برخي از آنها وظيفه دفاع از لانه يعني كار هاي سرباز را انجام مي دهند. سرباز ها تقريبا در تمام كلني گونه هاي مختلف موريانه ها يافت مي شوند.


بعضي از انواع سربازها آرواره هاي قوي و برخي ديگر سر نوك تيز دارندكه روي آن


مايع بد بويي براي دفع دشمن ترشح مي شود. وقتي به عللي شاه و ملكه موريانه ناگهان از بين بروند كارگرها نوعي از موريانه ها را كه بالهاي كوتاهي دارند. براي جانشيني آنها غذا داده و پرورش مي دهند.


دگرديسي در بين كارگر و سرباز موريانه ها کمتر از شاه و ملکه است.


كارگر ها تا حدود 4 سال عمردارند. غالب انواع موريانه هاي ايران دالانهايي داخل چوب توليد كرده باعث پوسيدگي آن مي شوند و يا زندگي زير زميني دارند. درآفريقا و استراليا بعضي از انواع موريانه ها لانه هايي بشكل ستونهاي عظيم در سطح خاك مي سازند وخود در داخل ان زندگي مي كنند.

کلید شناسایی خانواده های راسته شپش کتاب

PSOCOPTERA

۱- حشرات در تمام عمر بدون بال هستندبسیار کوچک شکم پهن ران عقبی ضخیم (Trocidae) و نسبتا" بزرگ .شکم کروی . ران عقب باریک (Epipsocidae).
۲- هرگاه حشرات بالدار یا لا اقل همراه با جوانه هایی از بال باشد .بالهای جوانه مانند و از روی سینه پایینتر نمی رود . بدن و جوانه بال پولک دارند.
۳- بدن و جوانه بال اگر بدون پولک باشد حشرات بالدار نسبتا" درشت وشکم کوهان دار و نوار مشخص سیاهی دارد .(Mesopsocidae)
۴- مشخصات فوق را ندارد .جوانه بال نوار شکل . پالپ آرواره زیری پهن .
- جوانه بال نوار شکل . پالپ آرواره زیری نوک تیز و مایل . پنجه پای عقب نسبتا" طویل (Psyllopsocidae)
۵- بال غیر عادی . فقط دو رگبال طولی روی بال جلو دارند.(Troctidae)
- بال معمولی . تعداد رگبالهای طولی و عرضی بال بیشتر است . فاقد لکه در لبه بال جلویی در جای لکه و قسمت مقابل آن (در لبه عقبی بال جلو ) رگبال دو شاخه ای قرار دارد. بال بدون پیگمان . پنجه پاهای عقب نسبتا" طویل (معمولا" بالهای کوتاهی دارند.)
- لبه بال جلویی همراه با لکه تیره (Pterostigma)
۶- سلول قاعده بال (Aerola Postica) ندارد . حداقل روی برخی از رگبالهای بال جلویی و در قسمت قاعده مژکهایی دارند. محل لکه بال جلویی مستطیلی نیست .

- بدون مژک نمایان روی بال جلویی . محل لکه بال جلویی مستطیلی شکل نیست . بالها غالبا" تیره است.

۷- پنجه سه بندی . بال جلو بدون مژک . حشرات نسبتا" درشت با چشمهای کروی . بال جلو مژکدار . حشرات کوچکتر . مژک کوتاه . چشم مرکب نیمه کروی . (Elipsocidae)
۸- پنجه دو بندی . بالها بدون مژک و حشرات بسیار ریز . لکه بال جلویی با لبه تیز و ناگهان قطع می شود .(Lachesillidae)
- بالها مژکدار و حشرات بزرگتر. حشرات سفید با نوارهای قهوه ای در پهلوی سینه . سلول قاعده بال نیم دایره است.
۹- به رنگ قهوه ای تیره . سلول قاعده بال طویل .
- به رنگهای مختلف . سلول قاعده بال گنبد مانند .

راسته شپش پرندگان


MALLOPHAGA

این شپشها ظاهرا" کمی شبیه شپش کتاب هستند که شاخکشان خیلی کوچک شده باشد . در حقیقت شاخک شپش پرندگان فقط ۳تا ۵ بند دارد و چشم مرکب آنها بسیار کوچک است. بند اول سینه بزرگ است و دو ناخن روی هر بند پنجه دارند.
برخی از گونه های شپش پرندگان روی پستانداران هم زندگی می کنند. قطعات دهانی آنها ساینده یا زننده است و سطح پوست بدن یا پر پرندگان را خراش میدهند . طول بدن این شپشها کمتر از ۶میلیمتر است و شاخکشان در زیر سر مخفی است . بند اول سینه بزرگ و مشخص میباشد . انتهای پنجه ها دو ناخن دارند . شپش بین ۵۰ تا ۱۰۰تخم را به پر یا مو می چسباند پوره ها پس از دو پوست اندازی در عرض سه تا چهار هفته به حشره بالغ تبدیل می شوند.
شپشهای خانواده (Trichodectidae)کوچکتر هستند ولی گونه های جنس (Damalinia)خسارت زیادیازنظر وزن گوسفند و بز و گاو میزنند.

راسته شپش پستانداران


ANOPLRA

این شپشها انگل خارجی پستانداران و انسان هستند . در مقایسه با شپش پرندگان سر این شپشها عرض کمتری داشته و شاخک آنها بلندتر بوده بین ۶تا۱۰ بند دارد . دهان آنها خرطومی تشکیل شده که خون را می مکد و قسمتهای مختلف آن بداخل سر کشیده
می شود . سه مفصل سینه به هم متصل است و پنجه پاها هر کدام به یک ناخن ختم میشوند.
شپش انسان را بر حسب محل زندگیشان به سه گروه شپشهای سر و لباس و موی اطراف دستگاه های تناسلی و مخرج تقسیم میکنند . این شپشها تخم خود را به مو چسبانده یا داخل لباسها قرار میدهند.شپشها گاهی تخم خود را روی بدن رها میکنند که تخمها روی فرش یا گلیم قرار گرفته و در آنجا به نوزاد مبدل میشوند .
طرز زندگی شپش انسان شبیه به شپش پرندگان است . شپش سر و لباس انسان ناقل بیماری تیفوس است .

[*FATIMA*]

لارو کامپودئی فرم : در این لاروها پاهای قفسه سینه قطعات دهان خوب رشد کرده و در انتهای بدن دو استطاله وجود دارد که از مهمترین مشخصات این لاروها است . سطح بدن معمولاً پوشیده از مو و اغلب این حشرات رژیم گوشتخواری داشته و از حشرات دیگر تغذیه میکنند . این شکل لاروی در بالتوریها ، بال موداران و بعضی از سخت بال پوشان مشاهده میشود .
لارو Carabiform : بدن این لاروها معمولاً باد کرده و در انتها بدون استطاله و پاها رشد کمتری دارند ، بهمین دلیل از تحرک کمتری برخوردارند . اغلب این لاروها گیاه خوار هستند با اینحال بعضی از گونه های حشره خوار نیز مانند لارو کفش دوزک ها شکل کارابی فرم دارند .
لارو Vermiform : این لاروها بدون پا و کرمی شکل هستند . این گونه لاروها به اشکال مختلف دیده میشوند . مثلاً لارو مگس خانگی دارای سر نامشخص و آستیگو نامیده میشود . لاروهایVermiform سوسک های خانواده Cerambycidae , Buprestidae دارای سر نیمه مشخص میباشند ، با این تفاوت که لاروهای خانواده Buprestidae به نام لاروهای چکشی که پیش گرده رشد قابل توجهی داشته و بقیه حلقه های قفسه سینه و شکم باریک شده اند ولی لاروهای خانواده Cerambycidae حلقه های قفسه سینه و شکم تقریباً یکنواخت و در اطراف حلقه های شکم زائده هایی وجود دارد که لارو از این زائده ها در داخل چوب جهت حرکت استفاده میکنند . لارو پشه های خانواده Culicidea دارای سر کاملاً مشخص و بدون پا میباشند .
لارو اروسیفرم : این شکل لاروی در بال پولک داران و زنبورهای زیر راسته Symphyta دیده میشود . این لاروها علاوه بر داشتن سه جفت پای قفس سینه ای چند پای شکمی دارند که از این پاهای شکمی در این لاروها متفاوت است . در پروانه ها 5-3 جفت ولی در زنبورهای Symphyta 6-8 جفت پا وجود دارد . پاهای شکمی در لارو اغلب بال پولک داران پنج جفت که به ترتیب در حلقه های سوم ، چهارم ، پنجم و ششم و دهم شکم قرار دارند ولی در لارو خانواده Geometridae تعداد پاها سه جفت که دوجفت آنها در ناحیه شکم بندهای سوم و چهارم و یک جفت در حلقه آخر قرار گرفته است و پای مخرجی نامیده میشود . پاهای شکمی در انتها به یک لبه تور رونده به نام پاشنه یا پلانتا ختم میشود و دارای قلاب هایی است که به صورت دایره قرار گرفته اند . پاهای شکمی لارو زنبورهای Symphyta بدون قلاب میباشد . در لارو زنبورهای Symphyta پاهای شکم از بند دوم شروع شده است .
لارو اسکاربی فرم : لاروهایی هستند خمیده بشکل U به رنگ شیری ومعمولاً فربه و زیر خاک زندگی میکنند و ار آفات گیاهان مختلف محسوب میشوند . قطعات دهان و پاها در این لاروها خیلی خوب رشد کرده ، به طوریکه لارو با قطعات ساینده خود ریشه گیاهان جوان را قطع میکند . لاروهایی نیز وجود دارند که قوسی شکل هستند و بدون پا که به این گروه ، لاروهای Curculioniform گویند . تمامی گونه های سخت بالپوشان خانواده سرخورطومی ها از این دسته میباشند . لارو Scarabeiform در سوسکهای خانواده Scarabaeidae دیده میشود .
لارو Elateriform : این لاروها به شکل مفتول و استوانه ای میباشند . جلد بدن سخت و سطح بدن صاف ، پاهای قفسه سینه کوتاه میباشد . قطعات دهان کمی رشد کرده است . این لاروها به کرم های سیمی معروف میباشند و معمولاً از طوقه و ریشه گیاهان تغذیه میکنند . بعضی از گونه ها رژیم گوشتخواری دارند . گونه های بعضی از سخت بالپوشان مانند خانواده Elateridae , Aleculidae , Tenebrionidae دارای این شکل لاروی میباشند .
شکل لاروی پلاتی فرم : لاروها ، پهن ، کوتاه ، و دارای پاهای کوتاه هستند . بعضی از گونه ها بدون پا میباشند . در اطراف بدن زوائد مویی قابل ملاحظه ای وجود دارد . این شکل لاروی در بعضی از مگس های خانواده Syrphidae و سخت بالپوشان خانواده Cassidae دیده میشود .

[tak par]

سلام مثل همیشه مفید و مختصر بود .فقط کاش در پیوست توضیحات شکل هم داشتید درآن صورت خیلی بهتر می شد.

[*FATIMA*]

شفیره آزاد (Pupa libera ) : در این نوع شفیره ها طرح پاها ، بالها و شاخک ها ، کاملاً نمایان و در فاصله کمی از بدن قرار دارند . رنگ این شفیره ها معمولاً سفید و جلد بدن نازک و شکننده میباشد . این شفیره ها قادر به حرکت نیستند ولی حرکات مختصری در جای خود ممکن است داشته باشند . این نوع شفیره در اغلب سخت بال پوشان ، بال غشائیان و بالتوریها دیده میشود
شفیره غیرآزاد (Puba obtecta ) : در این شفیر ها ، فقط اثر بال ها ، پاها و شاخک ها در سطح بدن مشخص و به وسیله اندودی که لارو در آخرین تغییر جلد لاروی بدست می آورد پوشیده میشود . شکل این شفیره ها مخروطی و کله قندی است ، رنگ آنها معمولاً قهوه ای و جلد آنها نسبتاً سخت میباشد . این نوع شفیره ها در راسته بال پولک دارای و بعضی از سخت بال پوشان خانواده کفشدوزک ها (Coccinellidae ) و اغلب پشه ها دیده میشود .
شفیره مخفی (Pupa coarctata ) : در این نوع شفیره ها اندام های خارجی بدن حشره به هیچ وجه دیده نمیشود و شفیره یک محفظه به نام پوپاریوم که در آخرین پوسته لاروی به وجود می آید پوشیده میشود . خروج حشره کامل از شفیره در گونه های مختلف حشرات متفاوت است . بعضی از آنها مواد مخصوص حل کننده ابریشم ترشح کرده و خروج عده ای از طریق جویدن پوشش مومی توسط آرواره ها و یا شکاف دادن آنها به کمک خارهای کیتینی صورت میگیرد . در مگس ها باز شدن پوپاریوم مانند باز شدن درپوش بشکه به وسیله فشار سر حشره میباشد . بدین معنی که سر حشره مجهز به یک آمپول قابل انبساط در نتیجه فشار خون میباشد که موجب باز شدن بشکه و خروج حشره کامل میگردد .