موقعیت جغرافیایی استانها

[Mr.Engineer]

استان آذربايجان غربي
آذربايجان در دورة هخامنشي جزو كشور ماد محسوب مي شد. پس از حملة اسكندر، بنام آتوپارت، والي ايراني آن،آتورپاتكان خوانده شد. همين نام است بصورتهاي آذربايگان و آذربايجان در آمده است.
با ورود عشاير ترك به اذربايجان بخصوص از دورة سلجوقيان زبان تركي آذري و كردي بعنوان زيان محاوره در اين ناحيه رواج پيدا كرد.
اين استان با مساحتي بالغ بر 37،588 كيلومتر مربع و با جمعيتي برابر با 2،325،019 نفر(1370) يكي از استانهاي مهم كشور از لحاظ كشاورزي و موقعيت جغرافيايي بشمار مي رود. آذربايجان غربي نزديك به 135 كيلومتر مرز بين المللي مشترك در امتداد رود ارس با جمهوري خودمختار نخجوان در آذربايجان شوروي دارد. طوي مرزهاي مشترك آن با تركيه و عراق نيز به ترتيب حدود 488 و 200 كيلومتر مي باشد.
بزرگترين درياچه داخلي ايران بنام اروميه (رضائيه) موجبات تقسيم طبيعي آذربايجان را به دو بخش شرقي- غربي فراهم ساخته است. مساحت اين درياچه معادل 4،868 كيلومتر مريع و ارتفاع سطح آب آن نسبت به سطح آب خليج فارس 1،274 متر است. درياچه اوميه كه زيستگاه مهمي براي پرندگان مهاجر محسوب مي شود، در سطح قارة اسيا از زيبايي و تنوع كم نظيري برخوردار است و در حال حاضر بعنوان پارك ملي درياچة اروميه تحت كنترل سازمان حفاظت محيط زيست قرار دارد. آب اين درياچه به علت داشتن نمك و املاح طبيعي و لجن مورد استفاده بيماران پوستي و رماتيسمي قرار مي گيرد.
در استان آذربايجان غربي همانند ساير استانهاي ايران آثار تاريخي و باستاني فراواني از دوران قبل و بعد از اسلام وجود دارد، كه جزء جاذيه هاي توريستي و سياحتي استان بشمار مي رود. از جمله آنها مي توان آثار تاريخي زير را بر شمرد:
كليساي طاووس(قره كليسا) مربوط به قرون 7 و 13 ميلادي؛ تپه باستاني بسطام
(دژ بسطام)، در شهرستان خوي و در 5 كيلومتري قره ضياءالدين؛ دروازه سنگي باقيمانده از حصار قديمي شهر خوي در طرف باختر خيابان امام؛ تخت سليمان، در 45 كيلومتري شمال خاوري شهر تكاب و از بقاياي قلعه، قصر و آتشكده بزرگ و با شكوه آذرگشسب(يكي از سه آتشكده مهم ساساني)؛ كاخ باغچه جوق(كاخ سردا ماكو) در 6 كيلومتري شهر ماكو كه در دوران اقبال السلطنه بنا شده و در حال حاضر به موزه تبديل شده؛ و دخمه فقرگاه در نزديكي تاش تپه در محلي موسوم به فقرگاه واقع شده و ظاهراً آرامگاه يكي از شاهزادگان دولت ماد مي باشد.
علاوه بر اينها كشفيات باستانشناسي كه از تپه حسنلو واقع در 9 كيلومتري شمال خاوري شهر نقده به دست آمده، مبين آن است كه اين نواحي از شش هزار سال پيش از ميلاد مسيح مسكوني بوده، و تمدني پيشرفته نيز داشته است. در سال 1337 از اين تپه جام بزرگ طلايي گرانبها و نفيس با نقوشي بسيار زيبا بدست آمد كه هم اكنون در موزه ايران باستان تهران نگهداري مي شود.

[Mr.Engineer]

استان تهران



استان تهران با 28225 كيلومتر مربع وسعت، يكي از كوچكترين استانهاي كشور مي‌باشد. اين استان با داشتن 9 شهرستان بيشترين تعداد جمعيت را نسبت به ديگر استانها در خود جاي داده است. استان تهران در جنوب بخش مركزي رشته كوههاي البرز قرار گرفته و از ناحية فيروزكوه در شرق تا هشتگرد در غرب وسعت دارد. همچنين در قسمت جنوبي، شهرستان قم را نيز در بر ميگيرد.
در مجموع سه عامل جغرافيايي در ساخت كلي اقليم استان تهران مؤثر است. اين سه عامل عبارتند از:
1-وجود دست كوير در جنوب شرقي استان،
2-رشته گوههاي البرز در شمال،
3-بادهاي مرطوب و بارانزاي غربي.
بطور كلي آب و هواي اين استان در مناطق كوهستاني از نوع آب و هواي كوهستاني معتدل و در دشتهاي آن از نوع نيمه صحرايي با ويژگيهاي خاص خود مي باشد. آبهاي سطح الارضي استان شامل رودخانه هاي كرج، جاجرود، حبله رود، رودشور، رود لار، طالقان رود، قره چاي، هزار و سولقان مي باشد. و آبهاي تحت الارضي كه در واقع چشمه هاي آب معدني هستند، عبارتند از:چشمه آبعلي (بين دو روستاي آبعلي و مبارك آباد)، چشمه آب البرز (جنوب شرقي آبعلي)، چشمه علي (شهر ري) و چشمه اعلاء (شمال شهر دماوند).
استان تهران بزرگترين قطب اقتصادي كشور و داراي ويژگيهاي اقتصادي بسيار پيچيده و گوناگون است. در طي دو دهة اخير جنبه هاي صنعتي و تجاري اقتصاد اين منطقه آنچنان توسعه پيدا كرد كه در واقع اين دوره را مي توان دورة تغييرات بنيادي از يك اقتصاد كشاورزي نسبتاً خود كفا به اقتصاد صنعتي و تجاري وابسته ناميد.
استان تهران با داشتن بيشترين تعداد كارگاه بزرگ و كوچك صنعتي بخصوص در حاشيه شهري تهران، بالاترين ميزان سرمايه گذاري را بخود اختصاص داده است. اين صنايع بيشتر در امتداد راههاي ورودي تهران، و خصوصاً مسير تهران- كرج، تهران-دماوند، تهران- ساوه و تهران قم تمركز يافته است.
طبق آمار راههاي كشور در سال 1369، بيش از نيمي از آزاد راههاي كشور (260 كيلومتر) در اين استان قرار دارد. همچنين 767 كيلومتر خط آهن كه 435 كيلومتر آن اصلي است، ارتباط آن را با ديگر استانهاي كشور از طريق قطار ممكن مي سازد.

[Mr.Engineer]

استان اصفهان
استان اصفهان با مساحتي در حدود 104650 كيلومتر مربع در مركز فلات ايران واقع شده است. در 17 شهرستان اين استان مجموعاً 3751245 نفر (آمار سال 1370) زندگي مي كنند.
استان اصفهان به علت گستردگي شامل بخشهاي متعدد كوهستاني و جلگه اي مي‌باشد، چنان كه دامنه هاي شرقي كوهستان زاگرس، قسمتي از ارتفاعات مركزي و در قسمتهاي شرقي و جنوب شرقي نواحي پست كويري را در بر مي گيرد.
آب و هواي استان بطور كلي معتدل خشك است و مي توان آب و هواي آن را به بخش تقسيم كرد. آب و هواي صحرايي، آب و هواي نيمه صحرايي و آب و هواي نيمه مرطوب سرد. در اين استان فصول چهارگانه كاملاً مشخص است. تابستانها ملايم و زمستانها سرد و پر برف است. بيشترين ميزان بارندگي در فصل زمستان و كمترين آن در فصل پاييز است. هرچه ار اصفهان به مشرق و جنوب شرقي يعني حوضه گاوخوني نزديك شويم از مقدار رطوبت هوا كاسته مي شود.
نام استان هميشه با زاينده رود همراه بوده است. اين رود بزرگترين رودخانه فلات مركزي ايران است كه از ارتفاعات زردكوه بختياري سرچشمه مي گيرد و پس از طي مسافتي از مغرب به مشرق جلگه اصفهان را آبياري مي كند و سپس از وسط شهر در 140 كيلومتري جنوب شرقي اصفهان گذشته و به باتلاق گاوخوني مي ريزد.
بجز زاينده رود سه رودخانة مرغاب، گندمان و اناربار (گلپايگان) از منايع تأمين آب گشاورزي استان هستند. استان اصفهان از نظر جلب توريست رتبة بالايي دارد چرا كه از دوره هاي سلاجقه و صفويه آثار تاريخي با شكوهي بر جاي مانده است.
امروزه استان اصفهان به دليل دارا بودن درصد اشتغال در بخش صنعت و خدمات، بعنوان بك مركز صنعتي در كشور ايرا شناخته شده است. پيشرفت سريع و همه جامبه صنعت به ويه صنايع مادر در اين استان باعث گرديده تا بزرگترين مركز سنعتي كشور محسوب شود. كارخانه هاي بزرگي مانند: فولاد مباركه، ذوب آهن، پالايشگاه، صنايع دفاعي، داروسازي، پلي اكريل، صنايع نساجي و بافندگي و كارگاههاي صنايع دستي و دهها كارخانه ديگر باعث ايجاد چنين قطب اقتصادي مهمي گشته اند.

[Mr.Engineer]

استان فارس
اين استان در جنوب ايران واقع شده و يكي از استانهاي مشهور ايران باستان و ايران امروز بشمار مي رود.
اين ناحيه پهناور از قديمي ترين مراكز تمدن بشري محسوب مي شود و قرنها مركز حكومت شاهنشاهي ايران بوده. قبل از اسلام دو سردار بزرگ ايراني از اين منطقه برخاسته اند و هر كدام تشكيل دهندة سلسله بزرگي بنام هخامنشي (كوروش بزرگ) و ساساني (اردشير بابكان) بودند.
كوروش مؤسس سلسله هخامنشي بوده و پادشاهان اين سلسله نزديك 219 سال در ايران پادشاهي كرده اند. اين سلسله بدست اسكندر مقدوني منقرض گرديد و سلوكوس اول، از سرداران اسكندر، سلسلة سلوكيه را در سال 311 قبل از ميلاد در ايران تأسيس كرد. سلوكوس و پسرش كوشيدند كه تمدن يوناني را وارد ايران كنند و شهرهائي در ناحية پارس(فارس) بنا نهادند.
در عين حال در قسمت مركزي پارس در ناحيه استخر قدرتهاي محلي با نامهاي ايراني روي كار آمدند كه از سال 250 قبل از ميلاد به بعد بر روي سكه هاي آنها نوشته هايي به خط پهلوي و چهره هاي ايراني و آتشدان و غيره ديده مي شود. معذالك ناحيه پارس(فارس) تا زمان آنتيوخوس چهارم جزء امراطوري سلوكي بود. بعد از مرگ وي (164 قبل از ميلاد) رو به تجزيه گذاشت و پارتيان ايالات مركزي دولت سلوكي را فتح كردند و پارس استقلال يافت.
آثار تاريخي بسيار مهم و با ارزشي از سلسله هاي مختلفي در اين استان باقي مانده كه مي توان تخت جمشيد- پاسارگاد- نقش رستم- كعبه زردشت- كاخ سروستان- غار شاپور- شهر شاپور(بيشاپور)- بند امير- بازار و مسجد و ارگ وكيل را نام برد.
در حال استان فارس داراي مساحتي بالغ بر 489،126 كيلومتر مربع مي باشد و از نظر صنعت و كشاورزي و صنايع دستي (بخصوص خاتم كاري) از استانهاي مهم و بنام ايران بشمار مي رود، بطوري كه در سال 1370 بيش از 233 كارخانة بزرگ صنعتي در آن فعاليت داشته اند.
آب و هواي اين استان را مي توان به طور كلي به سه بخش تقسيم كرد: 1-در شمال و شال غرب به علت كوهستاني بودن، زمستانهاي سرد با برف و باران فراوان و تابستانهاي معتدل اكم است. 2-جنوب و جنوب شرقي استان زمستانهاي معتدل و تابستانهاي بسيار گرم دارد. 3-در نواحي مركزي استان، زمستانها معتدل و باراني و تابستانهاي آن گرم و خشك است.
جمعيت استان در سال 1370 بالغ بر 3،618،653 نفر بوده كه از اين لحاظ رتبه پنجم را در بين استانهاي ايران به خود اختصاص داده است.

[Mr.Engineer]

استان خراسان

خراسان در گذشته به سرزمين پهناوري گفته مي شد كه در قسمت شمال شرقي ايران واقع شده بود و شامل سرزمينهاي آمودريا، هندوكش، ماوراء النهر، سجستان و قهستان (قوهستان) بود. در دورة ساسانيان، خراسان بزرگ بوسيلة چهار تن از مرزبانان تحت فرمان شاه اداره مي شد كه هري كدام يكي از چهار قسمت آن را اداره مي كردند، اين نواحي عبارت بودند از:
1-مروشاهجان، 2-بلخ و طخارستان (تخارستان) 3-هرات، سوشنج (فوشنج)، باغديس و سنجستان 4-ماوراء النهر
خراسان بزرگ در دورة قاجاريه فقط كمتر از نيمي از ولايت خراسان قديم را در بر داشته است، و باقي اين سرزمين در افغانستان و تركمنستان، ازبكستان و... واقع است.
خراسان در احياي زبان و ادب فارسي نقش بسيار همي داشته و علاوه بر شعرا و ادباي بزرگي مانند رودكي، فردوسي، عنصري، سنائي، مولوي و خيام، دانشمندان معروفي چون ابوعلي سينا، ابوريحان بيروني، خوارزمي و بلخي از اين سرزمين برخاسته اند.
در حال حاضر خراسان بزرگترين استان ايران است و مساحت آن برابر 213،335 كيلومتر مربع مي باشد كه كمي از خاك ايران را تشكيل مي دهد. به همين علت اين استان داراي آب و هواي گوناگوني است. جمعيت آن در سال 1370 بالغ بر 6،294،142 نفر بوده است

[Mr.Engineer]

استان آذربايجان شرقي

اين ايالت به نام فرماندار آن آتوپارت (كسي كه آتش نگهبان اوست)، آتورپاتكان خوانده ميشد و همين اسم است كه بعدها بصورتهاي آذربايگان و آذربايجان در آمده است. وي در زمان حمله اسكندر به ايران، استقلال خويش را اعلام كرد (328 قبل از ميلاد) و بدين سان سرزمين خود يعني ماد كوچك را محفوظ داشت. آذربايجان در طي قرون مراحل مختلفي را از سر گذرانده و هرگاه كه در ايران دولتي قوي اداره امور را به عهده داشته، آذربايجان يكي از ايالات مهم مملكتي در نظر گرفته مي شد.
پايتخت آن در زمان پارتها شهر گنجك (شيز) بوده و مورخين محل آن را در تخت سليمان كنوني در شمال خاوري شهر تكاب مي دانند.
استان آذربايجان شرقي با مساحتي بالغ بر 49،287 كيلومتر مربع و با جمعيتي برابر با
3،309،134 نفر(1370) از استانهاي مهم كشور به لحاظ اقتصادي و صنعتي و كشاورزي بشمار مي رود.
پس از استقلال كشورهاي جديد آذربايجان و ارمنستان كه از طريق رود ارس با اين استان مرز بين المللي مشتركي دارند، مراودات فرهنگي، سياسي و اقتصادي از طريق مرزهاي زميني ـ جلفا و خدا آفرين) رو به گسترش نهاده و همه روزه عده زيادي از گمركات مرزي يجاد شده، رفت و آمد مي كنند. اين مراودات باعث گرديده كه در سطح استان براي جذب توريسم و بسط و توسعه روابط فرهنگي با اين كشورها توجه بيشتري صورت گيرد.

[Mr.Engineer]

استان اردبيل

محدودة جغرافيائي استان اردبيل تا قبل از تصويب نهائي جزو استان آذربايجان شرقي بود. روز 22 فروردين سال 1372 بصورت رسمي استان جديد اردبيل تأسيس گرديد و بدين ترتيب كشور ايران داراي 25 استان شد.
استان جديد اردبيل در شمال باختري ايران واقع شده و 17،814 كيلومتر مربع وسعت داراي 1.153.549 نفر(1370) جمعيت مي باشد. در شمال با كشور تازه استقلال يافته آذربايجان همسايه است و شامل 6 شهرستان، 10 شهر ، 16 بخش، 61 دهستان و 1902 پارچه آبادي مي باشد.
آب و هوا: استان اردبيل گرچه يكي از استانهاي سردسير كشور محسوب مي شود، ولي بطور كلي مي توان آب و خواي آن را به سه قسمت تقسيم نمود: اول:نواحي سرد شامل ارتفاعات سبلان. دوم:نواحي معتدل شامل اردبيل و سوم:نواحي گرم شامل اراضي كم ارتفاع دشت مغان
موقعيت طبيعي استان: وجود كوه معروف سبلان به ارتفاع 4،811 متر سبب گرديده كه چشمه سارهاي فراواني همراه با چشمه هاي آب گرم معدني ظاهر شوند و مشهورترين آنها آب گرم سرعين است. همه ساله عده كثيري براي استفاده از چشمه‌هاي آب معدني و گردش در منطقه زيبا و خوش آب و هواي آن به شهر سرعين صفر مي نمايند.
مهمترين درياچه و يا بركه آبي استان اردبيل درياچه نئور است كه در جنوب خاوري شهر اردبيل و كناره شرقي راه خلخال- اردبيل و به فاصله حدود 35 كيلومتري شهر اردبيل در ناحيه كوهستاني باعرو به ارتفاع 2600 متر واقع شده است. اين درياچه از طرف سازمان حفاظت محيط زيست تحت پوشش قرار گرفته و نوعي ماهي قزل آلا (رنگين كمان) در آن پرورش داده مي شود.
استان اردبيل از مراكز مهم اقتصادي و كشاورزي كشور بشمار مي رود و عمده محصولات كشاورزي چه بصورت آبي و چه بصورت ديم از اهميت ويژه اي برخوردار است. بطوري كه از از سطح كلي زير كشت سيب زميني در ايران در اين استان قرار دارد. همچنين به علت داشتن مراتع غني در سطح استان، بيش از 16% گوشت قرمز كشور در اين استان بدست مي آيد.

[Mr.Engineer]

استان همدان

مساحت اين استان كه در قسمت باختري ايران واقع شده، 19.445 كيلومتر مربع مي‌باشد و بر اساس آخرين تقسيمات اداري (1373) داراي 8 فرمانداري(شهرستان) و 12 شهر و مركز آن شهر همدان است.
استان همدان منطقه اي است كوهستاني كه بيشتر كوههاي آن جزء كوههاي باختري مركزي ايران بشمار مي رود. اين ارتفاعات بيشتر ايام سال مستور از برف و يخ بوده و سرچشمه بسياري از رودخانه ها و چشمه سارهاي استان است. معروفترين و بلندترين كوه استان، كوه الوند، با 3.580 متر ارتفاع در جنوب شهرستان همدان قرار دارد.
غار علي صدر كه يكي از پديده هاي طبيعي بسيار مهم و زيباي ايران و جهان بشمار مي رود، در استان همدان قرار دارد. اين غار در 75 كيلومتري شمال باختري همدان در مسير جاده كرمانشاه- بيجار، در كوهستان سوباشي واقع شده است. غار علي صدر داراي تالاب هاي بزرگ و كوچك و پيچ در پيچ بسياري است كه به يكديگر مرتبط مي باشد. آب داخل غار كه بصورت درياچه در آمده بسيار زلال است و مي توان تا عمق 5 متري كف آن را بخوبي ديد. هر سال در فصل تابستان عدة زيادي از اين غار ديدن مي كنند. از آثار و اشياء بدست آمده در غار علي صدر مي توان تاريخ كشف آن را حدود قرن چهارم و پنج هـ.ق تخمين زد.
آب و هواي استان همدان در نتيجه وجود كوههاي بلند و مرتفع در نواحي مختلف متفاوت است، بدين ترتيب كه هواي دره هاي شمالي كوه الوند سرد و هواي دره هاي بخش مركزي ملايم مي باشد. زمستانهاي اين استان سرد و پر برف و باران و تابستانهاي آن معتدل است.
به سبب نزولات آسماني كه به حد كافي در استان همدان مي بارد، وضعيت كشاورزي و دامپروري آن از موقعيت بسيار خوبي برخوردار است.
جمعيت استان همدان در سال 1370 بالغ بر 1.756.362 نفر بوده و پر جمعيت ترين شهر استان، شهر همدان است كه داراي 374.541 نفر جمعيت مي باشد.

[Mr.Engineer]

استان كرمانشاه
اين استان يكي از استانهاي همجوار با كشور عراق است كه حدود 200 كيلومتر مرز مشترك با آن دارد. قبل از شروع جنگ تحميلي عراق بر عليه ايران تعداد زيادي مسافر و زوار در ايام سال به مناسبتهاي مختلف مذهبي و زيارتي مي توانستند از نقاط مختلف كشور و از مسير اصلي راه كرمانشاه- خسروي و خانقين- بغداد جهت زيارت به شهر كربلا رفت و آمد نمايند. اين ارتباط تجاري و اقتصادي خوبي را در سطح استان كرمانشاهان موجب شده بود.
در سال 1370 جمعيت استان كرمانشاهان بالغ بر 1.639.300 نفر بوده كه بيشتر مردمان آن از نژاد كرد و لر مي باشند كه با لهجه كرمانشاهي كه شاخه اي از زبان كردي مي‌باشد، تكلم مي نمايند.
مساحت استان كرمانشاهان كه يكي از استانهاي باختري كشور بشمار مي رود 23.667 كيلومتر مربع است و داراي 16 شهر و 9 فرمانداري مي باشد.
آب و هواي استان كرامانشاهان معتدل كوهستاني است. ارتفاعات زاگرس در اين استان در مقابل جبهه هاي هواي مرطوب باختري و مديترانه اي قرار گرفته و باعث شده تا زمستان سرد و پر برف و تابستان معتدل داشته باشد. متوسط ميزان بارندگي در مناطق مختلف استان بين 300 تا 800 ميليمتر در نوسان است.
ارتفاعات اين استان كه بخشي از كوههاي زاگرس را در بر مي گيرد شامل چندين قله بلند استكه ارتفاع آنها بيش از 2500 متر مي باشد. بلندترين نقطه استان كرمانشاهان قله و كوهستان پرو به ارتفاع 3.357 متر مي باشد. ژرفترين غار خاورميانه به عمق 751 متر و به طول 1.364 ، متر بنام غار پرو در دامنه جنوبي اين قله واقع شده است. قابل ذكر است كه در اين استان چندين غار مهم وجود دارد. مانند غار قوري قلعه به طول 3.140 متر در منطقه اورامانات كه مملو از آب است و مربوط به دوران دوم زمين شناسي (كرتاسه) مي باشد. اين غار بزرگترين غار آبي قارة آسيا بشمار مي رود.

[Mr.Engineer]

استان يزد

در پهنه مركزي ايران و در حاشيخ هاي كويري آن استان يزد واقع گرديده كه از چند سو با كويرهاي مركزي همسايه مي باشد.
استانهاي كرمان و فارس از سوي جنوب و جنوب باختري، اصفهان از سوي شمال و باختر و خراسان از شمال خاوري آن را در برگرفته اند. بلندترين كوه در اين استان شيركوه با 4.055 متر ارتفاع مي باشد.
ماركوپولو اولين جهانگردي بود كه در سال 671 هـ.ق. از يزد ديدار كرد. وي آن را شهري آباد و مردمانش را هوشيار، سرسخت و با استعداد خوانده است.
استان يزد با مساحتي بالغ بر 72.342 كيلومتر مربع و جمعيتي برابر 717.147 نفر در سال 1370، يكي از استانهاي مهم كشور از لحاظ صنايع نساجي (بطوري كه در روزگاران گذشته فقط سي هزار كارگاه بافندگي پارچه در اين استان وجود داشته) بشمار مي رود.
استان يزد در شمار مناطق كم اب و تقريباً خشك ايران محسوب مي شود و رودخانة نسبتاً مهمي ندارد. كمبود آب ياعث گرديده قنواتي طولاني در اين استان حفر گردد كه از مهمترين شگفتيهاي زندگي در كوير است. عليرغم كمبود شديد آب در سرزمين كويري استان يزد، با پديد آوردن محصولاتي چون انار و پسته و غيره، مردم آن نام استان را در عرصه كشاورزي اعتلا بخشيده اند. علاوه بر اين در صنعت نيز اين استان توانسته رتبه اي درخود، كسب نمايد و بعنوان قطب صنعتي ره آوردهاي جالبي از جمله: پارچه هاي ترمه اي- پارچه هاي ابريشمي- پتو- گليم- نمد- زيلو و قالي به ساير نقاط كشور صادر نمايد.