ملیک اصلانیان، امانوئل

[LaDy Ds DeMoNa]

ملیک اصلانیان، امانوئل(1382-1294)


( ملیت: ایرانی قرن: 14 )

امانوئل ملیك اصلانیان، از استادان بزرگ موسیقى نوین ایران، به‏سال 1292 شمسى در شهرستان تبریز متولد شد، وى با تشویق پدر و مادر خود از سن ده سالگى به فراگیرى موسیقى پرداخت و پس از گذشت سال‏ها از تحصیل وى، او توانست یكى از زبده‏ترین و بهترین نوازندگان پیانو شود و افتخارات فراوانى براى میهن خود كسب كند. ملیك اصلانیان، تحصیلات موسیقى را ابتدا در ایران نزد هنرمندى بنام آماتونى آغاز كرد و حدود چهار سال پیانو را نزد وى فراگرفت و از سن چهارده سالگى به آلمان رفت و تحصیلات خود را در یكى از دبیرستانهاى شهر هامبورك به نام گوته به پایان برد و از سال 1935 تا 1937 در كنسرواتوار هامبورك مشغول تحصیل در رشته پیانو و آهنگ‏سازى شد. پس از اتمام دوره كنسرواتوار، از سال 1938 تا 1943 به مدت پنج سال در آكادمى دولتى آلمان مشغول تحصیل شد كه رشته‏هاى فوق و رهبرى اركستر را به اتمام رسانید و در همین ایام، در رشته موسیقى فلسفى و روانشناسى نیز مطالعات عمیق و قابل توجهى نمود. از استادان ملیك اصلانیان كه وى پیانو را زیر نظر آنان فراگرفت، مى‏توان از:پروفسور «فیشر»، (FISHER) و پروفسور «آزوگه»،(AUZORGEH) نام برد كه از بزرگترین موزیسین‏هاى آلمان به‏شمار مى‏رفتند. ملیك اصلانیان، پس از اتمام تحصیلات خود، در كنسرواتوار دولتى «كلرشل» مشغول تدریس گردید و در همان سال به ریاست مدرسه پیانوى هامبروگ منتخب شد. وى، از همین سال، كنسرت‏هاى متعددى را به صورت دوره‏اى در بیشتر شهرهاى ممالك اروپایى مثل: برلین، هامبورگ، لایپزیك، فرانكفورت، اشتوت كارت، پراگ، پاریس و چند شهر دیگر اجرا نمود كه در تمام این شهرها به نام یك پیانیست بزرگ و خلاق ایرانى با استقبال عمومى مواجه گشت و به قدرى قطعات سنگین «باخ» و «بتهوون» را خوب اجرا كرد كه روزنامه‏هاى وقت آن زمان نوشتند: «منظور بتهوون از این قطعه، همین بوده كه ملیك اصلانیان هنرمند ایرانى اجرا كرد». امانوئل ملیك اصلانیان، پس از قریب بیست و چهار سال اقامت در آلمان به كشور خود ایران مراجعت نمود و دیدارى از پدر و مادر خود از نزدیك نمود ولى همین دیدار و عشق به ایران منجر به ترك اروپا از طرف وى گردید و در ایران ماندگار شد. اصلانیان به موسیقى ایرانى بسیار علاقمند و آوازهاى ایرانى را بسیار ماهرانه با پیانو مى‏نواخت و مى‏گفت: «ما غیر از موسیقى محلى، داراى موسیقى پربار دیگرى نیز هستیم كه كشورهاى دیگر فاقد آن مى‏باشند و این همان دستگاهها و ردیف‏ها و گوشه‏هایى است كه مى‏توان از هر یك آنها استفاده‏ها و برداشت‏هاى فراوانى كرد». اصلانیان، آثار فراوان و متعددى ساخت كه هر كدام معرف ذوق ظریف و حساس او بوده، از جمله: آهنگهایى در چهارگاه، اصفهان و قطعاتى فانتزى و قطعه‏اى براى اركستر، براى ارائه و اجرا در جشن هزاره بوعلى سینا، فیلسوف و موسیقیدان بزرگ ایرانى و غیره مى‏باشد. وى علاقه فراوانى به حافظ و سعدى داشت و طى سالیان دراز كه از وطن خود ایران دور بود، هیچگاه كتاب‏هاى این شاعران بزرگ ایران را از خود دور نمى‏داشت و در كشورهاى اروپایى با توجه به محیط و جو نامساعد و دور از بسیارى اخلاقیات، هیچگاه، لب به مشروبات الكى نزد و هر وقت كه پشت پیانو قرار مى‏گرفت، همه چیز این جهان خاكى را فراموش مى كرد، حتى خودش را نیز از یاد مى‏برد و در عالمى از زیبایى‏ها، در جهانى بى‏انتها از ذوق و هنر مغروق مى‏گشت، وقتى از او در این‏باره پرسیده شد؟ وى جمله معروف بتهوون را كه گفته بود: «من با موسیقى به خدا نزدیك مى‏شوم و براى مردم از خالق یكتا الهام مى‏گیرم»، تكرار مى‏كرد و مى‏گفت: «موسیقى، یك هنر ظریف و احساسى و آسمانى است كه هركس با احساس و ذوق مخصوص خود، میتواند به خداوند نزدیك شود». اصلانیان، در كنسرت‏هاى متعددى كه براى مؤسسات خیریه اعانه جمع‏آورى مى‏شد شركت مى‏كرد و در آن‏ها سلو مى‏نواخت، دو بار براى دانش‏آموزان بى‏بضاعت، یك بار در تالار فرهنگ نیز در سال‏هاى آخر فعالیت‏هاى خویش براى كمك شركت كرد و پس از مدتى از وى جهت تدریس در هنرستان عالى موسیقى دعوت به‏عمل آمد كه وى شاگردان بزرگى را تربیت و به جامعه موسیقى كشور تحویل داد. ملیك اصلانیان كه حدود بیست و چهار سال در آلمان اقامت داشت از آن زمان تعریف مى‏كند «در سال 1940 بود كه جنگ بین‏الملل دوم جریان داشت، شبى من در یكى از سالن‏هاى فرهنگى شهر برلین مشغول اجراى كنسرت بودم و این مصادف بااولین شب حملات هوایى متفقین به برلین بود كه یك‏باره صداى مهیبى برخاست و انفجار بمب‏ها، تمام شیشه‏هاى سالن را شكست و دیوارها را به لرزه درآورد، ولى من كه هنگام نواختن عادت دارم غرق در موسیقى شوم اهمیت ندادم و به نواختن ادامه دادم و غیر از تنى چند كه آن‏ها هم خیلى زود به سالن باز گشتند، اكثریت كامل مردم سالن را به هنگام بمباران ترك نگفتند و این نشانه علاقه مردم آلمان را به موسیقى مى‏رساند، دیگر این‏كه در یكى از كنسرت‏هایم برق سالن را به خاطر ناشى از جنگ و بمباران یكباره میان انجام كنسرت خاموش كردند ولى من بدون قطع كنسرت به آن ادامه دادم و در تاریكى كنسرت را قطع نكردم كه همین امر موجب تشویق و استقبال مردم و مطبوعات آلمان قرار گرفت. و حادثه‏اى هم كه نزدیك بود منجر به مرگم شود و آن این‏كه، پس از سقوط برلن، در یكى از دهات كه مورد محاصره قواى متفقین قرار گرفته بود، هواپیمائى یكباره از بالاى سرم گذشت و تیراندازى از طرف آن به سوى مردم شروع شد و گلوله‏اى هم از بغل گوش من عبور كرد و عینك مرا به زمین پرت كرد و نزدیك بود كه به مغز من اصابت نماید كه به خیر گذست». وى با یك دختر ایرانى مقیم آلمان كه جهت تحصیل به آن دیار سفر كرده بود ازدواج كرد. امانوئل ملیك اصلانیان، یكى دیگر از خادمین موسیقى نوین ایران است كه خیلى بى‏سر و صدا به فرهنگ صوتى كشور خدمات ارزنده‏اى نمود، یادش گرامى باد.

برگرفته از کتاب: مردان موسیقی سنتی و نوین ایران (جلد سوم)

منبع

[LaDy Ds DeMoNa]

۱۳۸۲ بود که اکبر دوستی منتقد زنگ زد و من دوباره اشک ریختم. آری "ملیک اصلانیان "ساعت ۳۰/۱ بامداد دوشنبه ۲۳ تیر ماه ۱۳۸۲ شمسی چشم از جهان فرو بست.
و اینکه چرا امروز به یاد او افتادم سر زدن به تقویم روزنگار آرشیوم بود.اکبر چند بار تماس گرفته بود اما من ایتالی را ۷ روزی بود که به مقصد پاریس با مهتاب و چند دوست برای یک اجرای تجربی اپرا ترک کرده بودم. و وقتی برگشتم اولین زنگ تلفن خبری می داد ازرفتن.
پریشان بودم که چرا من اینقدر دبر فهمیدم.روز هفتم وقتی به رسم ایرانی برای رفته ختم می گیرند و من چقدر بیزارم از این خاتمه.
ملیک اصلانیان ختم ندارد.خاتمه ندارد.او همیشه هست و مگر نه اینکه همه ی ما معتقدیم هنرمند به واسطه ی هنرش همیشه می ماند.
مگر فردوسی از یادها رفته و یا شاملو.هر دو در اذهان مانده اند.حالا یکی فردوسی می شود و ما او را به واسطه ی شاهنامه هویت و شناسنامه ی نظم و بودن می شناسیم و یکی شاملو می شود و ..
همه ی هنرمندان چه خوب چه بد اگر آثارشان به درست و یا به غلط زمزمه ی روزمره شود می مانند.
حتی آنها که زمزمه ی سال و ماه هم نیستند هر از گاهی یادی می شود از آنها.
اما ملیک اصلانیان از جنسی نبود که به این راحتی ها کسانی که می شناختندش او را فراموش کنند.
ملیک اصلانیان همیشه عاشق بود.همیشه راهنما و همیشه مشوق جوانانی چو من که می خواستند روزی ملیک شوند.اما مگر می شود ؟مگر مادر هستی بزاید دوباره ملیک اصلانیانی را.
موسیقی موسیقی و من و مهتاب چندین بار.ما نزد کسی نشسته بودیم که آهنگساز پیانیست و رهبر بزرگ موسیقی ایران بود ایشان در تمام عمر یا به تدریس اشتغال داشتند و یا به تصنیف. شاگردان زیادی از دور و نزدیک از وجودش بهرمند شدند. خیلی از پیانیست های خوب ایران و آهنگسازان بزرگ ایران که حالا خود رهبر ارکستر هستند و نامی جهانی دارند از حضور ایشان بهره بردند.
"امانوئل ملیک اصلانیان" به صدها دلیل موسیقی دانی عادی یا معمولی و یا فقط موسیقی دانی اجرا کننده نبود.متفکری بوداز گروه متفکرانی چو ن فارابیها بوعلی ها و رازی ها
این کلامی است که شاگرد بزرگ او "فریدون ناصری"رهبر ارکستر سمفونیک ایران در سالهائی در جواب به ما گفت.
کمی دورتر از این محدوده "سایات نووا"شاعر بزرگ ارمنی و "کمیتاس وارتابد" موسیقی دان بزرگ ارمنی را تجربه کرده بود.
این یگانه ی موسیقی سرزمین ما در۱۲۹۲ شمسی در شهر تبریز متولد شد و از ده سالگی تحصیل موسیقی را شروع کرد.چهار سال بعد در ۱۴ سالگی برای ادامه ی تحصیلات موسیقی روانه ی آلمان شد. پس از گذراندن دوره ی دبیرستان موسیقی در هامبورگ در سال ۱۳۱۴ وارد کنسرواتور هامبورگ شد و در رشته های آهنگسازی و پیانو به تحصیل پرداخت. چند سال بعد در آکادمی دولتی "کلرشل" مشغول به تدریس شد. در همان زمان به ریاست مدرسه ی پیانو هامبورگ برگزیده شد.در همان سالها کنسرتهای زیادی برگزار نمود و شهرتی جهانی به دست آورد. رمز موفقیت هر روزه ی او فقط تمرین در مهارت اندوزی پیانو نبود بلکه او با متفکران بزرگی در مورد موسیقی سخن می گفت و تحقیق می کرد.او موسیقی را از دریچه های مختلفی به تصویر می کشید و موسیقی را از هر جهت به هستی نزدیک می کرد. نتیجه ی همه ی سالها تحقیق و پژوهش و آموزش و اجرا دعوتنامه های متعدد از بزرگترین مدارس و دانشگاههای علمی تخصصی موسیقی دنیا بود. دیگر "امانوئیل ملیک اصلانیان"نامی ناشناخته نبود و همه ی دنیا این رهبر بزرگ موسیقی و نوازنده ی چیره دست پیانو و آهنگساز بزرگ را می شناختند.
ایشان در سال ۱۳۳۱ پس از ۲۴ سال دوری از وطن و اقامت در اروپا به ایران بازگشت.
اصلانیان آنچه را که در پیشرفت خود به غیر از همه ی مرارتها و تمرینات می دانست شاگردی معلمی را می کرد که شاگرد مستقیم "فرانتس لیست" پیانیست بزرگ مجار بود.و انهائی که اهل موسیقی و خصوصا پیانو هستند می دانند این حقیقتا چه افتخار بزرگی است و چه توشه ای از این استاد می شود برداشت. "لیست مجاری" تکنیک نواختن را به گونه ای در آورد که هنوز هم بسیاری از بزرگان موسیقی و پیانیستهای بزرگ دنیا آن را باور نکردنی می دانند و همه بر این اذعان دارند که تکنیک نواختن امانوئل بسیار شبیه و نزدیک به نواختن "لیست" می باشد. به طوری که در چند نمونه بزرگان عرصه پیانو در جهان کار او را با لیست در یک خط قرار می دهند. و این جدا بسیار مهم است.
ملیک اصلانیان ضمن اجرای کنسرتهای بسیار و پر شمار در اروپا و ایران و در همین سالهای اخیر در پاریس رم اکسفورد اپرا سالن مجار و در تهران هم بر روی تم های اصیل ایرانی بسیار کار کرد و موسیقی نواحی را در گونه ای خاص پایه ریزی کرد.
از آثار نمونه می توان "آهنگهایی روی تم دشتی " و "پروانه" و "فانتزی " را نام برد. و یا قطعه ی بزرگ و خارق العاده ی "آفرینش "که موسیقیدانان می دانند این قطعه از چه جهت اینقدر بزرگ و معروف است.
در آخر می توان گفت "امانوئل ملیک اصلانیان " از یادها نمی رود چو در یاد شاگردی حقیر چو من امروز مانده .شاگردی که فقط چند باری با ساکسیفون یک همنوازی کوچک برای به دست آوردن تجربه ای که استاد از آن حرف می زد توسط حقیر تنور و مهتاب سوپرانو و استاد پیانو و این تجربه برای هر سه نفر ما که ساز بادی را آموخته ایم تجربه ای باورنکردنی و پر بار بود.


منبع