ـ منیم مرندیم ـ مرند Marand

[تاری]

ـ منیم مرندیم ـ مرند Marand

یارب

آیا تا به حال به اصالت خود فکر کرده اید؟!
آیا براتون مهم بوده از گذشته ی خود بدانید؟!
و از گذشته ی سرزمین تان بدانید؟!
و از گذشته ی نه چندان دورتان بدانید؟!
آیا براتون مهم بوده از شخصیتهایی که در سرزمین تان متولد شده اند و حکومت کردند و ساختند و رفتند و خانه به دیگران سپردند، بدانید؟!

. . .
وقتی تاریخ را ورق می زنم با خود می گویم: خُب از گذشته ی ایران عزیز ماجراها می خوانم و می دانم از وطن مادری خود چه می دانم (؟!) که بیشتر هویت مرا به خودم بشناساند.

به گفته ی استاد گرامی ، آقای محیط طباطبایی ( پژوهشگر و محقق میراث فرهنگی ) کسی که اصالت خودش را مخفی می کند در واقع از گذشته ی خود فرار می کند. گذشته ی ما میراث معنوی محسوب می شود و باید در حفظ آن همت گماشت و در شناساندن به نسل بعدی تلاش کرد.
در بررسی تاریخ دو نوع میراث داریم یکی میراث کهن ملموس چون : بناها و آثار تاریخی است و دیگری میراث معنوی چون فرهنگ و مردم شناسی و ... که هر دو نشانگر هویت اصلی گذشته ی ماست.

در این تاپیک قصد گردآوری مطالبی از سرزمین مادری ( مرند ) که خواندم و شنیدم و هم اکنون لمس می کنم . . . را دارم.
می خواهم بدانم جا در ردّپای چه کسانی گذاشتم و در حال حرکت هستم.
می خواهم بدانم در محیطی که نفس می کشم چه کسانی نفس کشیده اند.


( پژوهشگر : مریم ماهی « رشته ی حفاظت و مرمت آثار تاریخی » )
************************************************** *******

[تاری]

جغرافیای شهرستان مرند

« شهرستان مرند در شمال غربی آذربایجان شرقی در شمالی ترین نقطه ی ایران واقع شده است. این شهرستان از شمال به رودخانه ی ارس، ازمشرق به اهر، از جنوب به تبریز و از مغرب به شهرستانهای خوی و ماکو محدود است. مرند در45 درجه و 15 دقیقه تا 45 درجه و 50 دقیقه ی طول شرقی و 37 درجه و 7 دقیقه تا 38 درجه و 56 دقیقه ی عرض شمالی قرار گرفته است. وسعت آن 4640 کیلو متر مربع است که 96/6 درصد کل مساحت استان را شامل می شود.
مرند نیمه کوهستانی است. دو سوم اراضی آن ناهموار و یک سوم بقیه جلگه ای است. مرتفع ترین قسمت آن در دهستان رودقات، 1500 متر و پست ترین نقطه اش ( جلفا) 700 متر است. قسمت شمال شرقی و شرق این شهرستان تا 3000 متر از دریا ارتفاع دارد.
مرکز شهرستان مرند شهر آباد و تاریخی مرند است که از سطح دریا 1420 متر ارتفاع دارد.»
« جمعیت شهرستان مرند بالغ بر 242000 نفر است که از این تعداد 111000 نفر در شهر و تعداد 131000 نفر در روستاها سکونت دارند.
منطقه ی مرند بطور کلی از دو شهر تشکیل شده است: - شهر مرند. - شهر جلفا.

شهرستان مرند: شهرستان مرند از شهرهای کشکسرای - یامچی - زنوز و مرند تشکیل شده است و دارای دو بخش می باشد که بخش مرکزی از دهستانهای: بناب - دولت آباد - میشاب شمالی - کشکسرای - زنوزق - هرزندات غربی - هرزندات شرقی تشکیل می شود. بخش دوم که یامچی بود از دهستانهای ذو البین و یکانات تشکیل شده است.»


*****
منبع : ( سایت علمی نخبگان جوان = www.njavan.com )
.................................................. ......

[تاری]

سابقه ی تاریخی مرند و وجه تسمیه نام آن:
« تاریخ شهر مرند به چند قرن قبل از میلاد مسیح می رسد. در دایره المعارف اسلامی آمده است که: مرند مرکز سکونت اقوامی مهم، در دوره ی کلده وآشور بوده است. بطلمیوس جغرافیدان یونانی، که در دو قرن قبل از میلاد می زیسته، از این شهر به نام "مانداگارنا" نام میبرد و مطابق نوشته های تورات، مادر حضرت نوح (ع) در این مکان مدفون است. به روایت تاریخ نویسان، کلمه ی مرند در زبان ارمنی به معنای دفن یا دفینه است و گویند شاید شهر مرند محل دفن حضرت نوح پیغمبر بوده است. ویلیامز جکسون در سفرنامه اش می نویسد: مرند پایتخت شهر "واسپورگان" در دوره ی ساسانیان و بقایای آتشکده ای در تپه ی خاکستری مرند، دلیل آن است.

درباره ی وجه تسمیه مرند می گویند: بنای این شهر به امر دختر ترسایی به نام ماریا گذاشته شده است. وی کلیسای بزرگی در ان محل بنا کرد که اکنون تبدیل به مسجد جامع شده است. به همین دلیل نام این شهر "ماریانا" خوانده شده است که بعدها به مریند، مروند، مارایانه و سپس مرند تبدیل شد. آثار کلیسای قدیمی این شهر هنوز بر جاست و صلیبهایی بزرگ و کوچک دورادور قسمت فوقانی آن را با طرز زیبایی پوشانده اند.

شاردن جهانگرد فرانسوی می نویسد : اسم این شهر از یک فعل ارمنی به معنای دفن یا دفینه گرفته شده است. در تواریخ قدیمی، محلی که از لحاظ جغرافیایی منطبق با سرزمین مرند بوده، به اسامی موروندا و ماندگارنا معروف بوده و نشانه هایی از تمدن ساسانی در این منطقه به چشم می خورد. علاوه بر اسناد تاریخی یک مسئله آشکار جغرافیایی وجود هوای سالم و چشمه سارها و منابع آب فراوان در یک منطقه ی خشک و بی آب است. از تاریخ مرند و سرنوشت آن در دوره های قبل از اسلام خبر صحیحی در دست نیست، لیکن مسلم است که این ناحیه نیز پس از فتح آذربایجان به دست اعراب، در جنگ سالهای 18 تا 22 ه.ق. رسما" تحت حکومت خلافت عربی قرار گرفت. سال 160ه.ق. نخستین سالی است که مورخین اسلامی از مرند نام می برند.

بلازری مورخ عرب در کتاب فتوح البلدان می نویسد: "در سال 160 ه.ق. حلبس بر مرتد فرود آمد و آنجا را برای نشیمن خود انتخاب کرد. حلبس از تیره ی روادیان می بود این تیره از یمنی های منتفذ در دربار خلیفه در بصره می بوده اند. در زمان خلافت ابو جعفر منصور عباسی، یزید بن حاتم مسلمی والی آذربایجان، رواد، بزرگ این تیره را با دیگر یمنیهای مقیم بصره به آذربایجان برد و نواحی آنجا را بدو سپرد."

بنا به نوشته ی بلاذری، مرند در آن هنگام دیه کوچکی بوده که بعیث پسرحلبس آن را آباد کرد . پس از مرگ بعیث، پسراو محمد در سال 200 هجری حاکم مرند شد این مرد که شجاعت و فرهنگ را یکجا دارا بود، در آبادانی مرند بسیار کوشید، مرند در زمان حکومت محمد بن بعیث شهر بزرگ و زیبایی شده. بنا به نوشته ی طبری، گرداگرد این شهر دو فرسنگ بود و باغهای فراوانی دور شهر را فرا گرفته بود. شواهد تاریخی نشان می دهد که مرند در روزگار قیام بابک خرمدین جزو قلمرو وی بوده است و محمد روادی حکمران مرند اطاعت او را می کرده است...»

« بنا به پژوهش ایرج افشار سیستانی مرند در اصل "مارند" بوده به معنی محل ماد و در بیشتر نوشته های آذری قوم ماد را به نام "مار" نوشته اند. بر پایه یاین نظریه، واژه ی ماد در زبان آذری به "مر" ، "مار" و "مای" تبدیل شده استو در زبان آذری بدین گونه نامها مانند مراغه (مراغا)، ماران، مارنوخن، مراکند، مرانه و مایان بر می خوریم.

درزمان شاه عباس، حکومت مرند بهامیری از خاندان دنبلی سپرده شد و مرکزیت پیدا کرد. در 1016ه.ق. شاه عباس برای نبرد با عثمانیان در مرند مستقر شد. در دوران قاجاریه به دلیل رونق بازرگانی در ماوراء ارس و داد و ستد بین تبریز و خوی با شهرهای باکو و تفلیس ، بر شهرت و آبادانی آن افزوده شد . در دوره ی مشروطیت، راه مرند، راه بازرگانی ایران به اروپا و روسیه بود و اهمیت زیادی داشت.»
******
منبع : ( سایت علمی نخبگان جوان = www.njavan.com )

........................................

[تاری]

آثار تاریخی مرند

مسجد جامع مرند:« قدیمی ترین اثر تاریخی مرند، محراب مسجد جامع آن است که در سال 731ه.ق. به امر سلطان ابو سعید بهادر خان ایلخان مغول، به وسیله ی یک استاد گچبری و صنعتگر تبریزی ساخته شده است. مسجد جامع مرند از بناهای اوایل قرن هشتم هجری است . این که نوشته شده مسجد جامع مرند قبلا" کلیسا بوده است، چندان بعید به نظر نمی رسد چه ترسایان و نسطوریان که در قرن پنجم میلادی از ترس امپراطوران روم شرقی و کشیشان متعصب مسیحی به مغرب آذربایجان گریخته بودند، در این منطقه جمع شده برای خود کلیسایی ساختند.»
« امروزه کف مسجد به اندازه ی سه پله از سطح کوچه مجاور پایین تر است و دالانی به طول 12 متر با سه طاق گنبدی، ورودی را به شبستان ها مربوط می سازد. در سمت چپ این دالان، شبستان جنوبی با گنبدی کم خیز واقع شده که بر فراز آن کتیبه ای از سنگ به چشم می خورد. چنین به نظر می رسد که در سال 740 ه.ق. در حالی که بیش از 9 سال از عمر این مسجد نمی گذشت توسط "تاج خواجه" مرمت شد و توسعه یافت. محوطه ی اصلی مسجد با سقفی مشتمل بر شش گنبد، فضای اصلی مجموعه را تشکیل می دهد.
محراب به عرض 75 / 2 متر و ارتفاع 6 متر در جنوب مسجد واقع شده و مزین به آیات قرانی به خط کوفی و گچبری های زیبا و بدیع است. کتیبه ی تاریخی محراب در قوس بزرگ بالای آن دیده می شود. در فاصله ی دو ستون تزئینی و گچبری کنار محراب، نام سازنده ی محراب به خط رقاع نوشته شده است: "عمل عبد الفقیر نظام بند گیر تبریزی" در داخل هلال و در پایین دو کتیبه مزبور، کتیبه ی گچبری دیگری به خط رقاع وجود دارد .
عبدالرحیم کیا می نویسد: (در سرلوحه ای که در مسجد جامع مرند موجود بوده است چنین نوشته شده بود: "قد باش بعد تعمیر هذا المسجد الواقع فیه مقبرة ام نوح علیه السلام، 1268 هجری قمری."»

مسجد بازار مرند:« این مسجد در مرکز بازار مرند واقع شده است. بنای آن متعلق به دوره ی صفوی است ولی بر اساس سنگ نبشته ی مرمری موجود در مسجد بنای فعلی به مباشرت شیخ علی مرندی شاگرد مشایخ بزرگ شیخ محمد حسن صاحب جواهر الکلام و شیخ ممد حسین صاحب الفصول و شیخ مرتضی در تاریخ 1268ه.ق. تعمیر گردیده است.

قلعه سن سارود: این قلعه در 26 کیلومتری شمال مرند واقع در روستای هرزند بر روی تپه ای سنگی و مرتفع قرار دارد. در بخش شرقی قلعه تخته سنگهای بزرگی وجود دارند که قدمت آنها معلوم نیست ولی آثار باقیمانده از جمله قسمتهایی از حصارهای دفاعی قلعه و برجهای نیم استوانه ای پیش آمده ی آن ، بنای قلعه را در قرن هفتم و هشتم نشان می دهد. این قلعه می توتند یکی از قلعه های دفاعی منطقه باشد زیرا دقیقا" در مزر شرقی ایران و ارمنستان واقع شده است. در جنوب قلعه نیز گورستانی از ادوار اسلامی وجود دارد.

قلعه تپه خاکستری مرند: از این قلعه که جز خرابه ای بر جای نمانده آثاری از هزاره ی چهارم قبل از میلاد تا روزگار اسلامی بدست آمده است. ولادیمیر مینورسکی بر اساس نظریات باستانشناسان این قلعه را از نوع قلعه های خشتی اورارتویی می داند که در حمله ی سارگون دوم پادشاه آشور تخریب شده است. ویلیامز جکسون آمریکایی درسفرنامه ی خود قلعه ی مرند را ازبقایای یکی از آتشکده های ساسانی می شمارد ومی نویسد که مرند روزگاری در عهد ساسانیان پایتخت واسپرگان بوده است.

کاروانسرای هلاکوی مرند: مورخان و جهانگردان اروپایی در سفرنامه های خود از کاروانسراهای متعددی سخن گفته و به توصیف عظمت آن پرداخته اند از جمله "ویلبر" از کاروانسرای هلاکو در نزدیکی "آیران دیبی" در سیزده کیلو متری شمال مرند به عنوان یکی از عالیترین ابنیه قرون ششم و هفتم نام برده است. دکتر "جرج مایلز" باستانشناس آمریکایی هم از مطالعه ی فنی کتیبه های این کاروانسرا که به زبان فارسی بوده خبر داده است.
تاریخ بنای این کاروانسرا را به سال 731 ه.ق. در زمان ابو سعید یهادر خان می شناسد .
( نگارنده « مریم ماهی » در 15 سال گذشته به خوبی دروازه ی زنده ی این بنا را به خاطر دارم که کاشی های زیبایی هم بر تن داشت که هم اکنون جز زمین خشک، اثری از وجود کاروانسرا دیده نمی شود. )

کاروانسرای پیام مرند: کاروانسرای پیام از جمله کاروانسراهای معروف آذربایجان است که غالبا" در دوره های صفویه و مغول از رونق بسیار برخوردار بود. این کاروانسرا از موقعیت مکانی سوق الجیشی بسیار مهمی برخوردار است به طوری که در حال حاضر نیز می تواند مورد استفاده ی کلیه ی مسافران ایرانی و گردشگران خارجی که از مرز بازرگان به اروپا و برعکس عزیمت می کنند واقع گردد. این بنای عظیم دارای بدنه ی آجری و ایوان ها و طاق های رفیع به همراه برج های مدور در چهار گوشه ی آن است و در سال 1378 ه.ش بنای کاروانسرای پیام به صورت کالبد اولیه ولی با تامین کلیه امکانات رفاهی جدید با طرح معماری سنتی به همت سازمان میراث فرهنگی کشور شروع به بازسازی گردید و هم اکنون در شرف اتمام است.»
*****
منبع : ( سایت علمی نخبگان جوان = www.njavan.com )

.................................................. .........................................

[تاری]

قسمتی از سفرنامه شاردن در رابطه با مرند


ایرانیان بر این اعتقادند که آذربایجان از این جهت بدین نام خوانده شده که جایگاه بزرگ ترین و معروف ترین آتشکده از آتشی نگهبانی می شده که از نظر زردشتیان نشان از فروغ یزدان داشته و موبد موبدان یا رهبر همه زردشتیان در آن می زیسته است . گبرها که بازماندگان زردشتیان می باشند و به آتش حرمت بسیار می نهند براین باورند که آتشگاه در محلی بوده که تا شماخی دو روز راه فاصله داشته است . و می گویند هنوز این آتش مقدس که از زیر زمین بیرون می آیأ به شکل شعله ای فروزان است . امتیاز دیگری نیز برای آتش مقدس خود قائلند که بیشتر به شوخی و طنز پردازی شبیه است . آنان می گویند اگر در زمین آتشکده سوراخی ایجاد کنند ، دیگی پرآب رویش بگذارند و چیزی در دیگ بریزند بر اثر حرارت آتش مقدس آب دیگ به جوش می آید و آنچه در آنست پخته می شود .

اما وحه تسمیه آذربایجان به شرحی که پیش از این گفته شد درست است زیرا آز مضاف الیه ار یا اور می باشد که در غالب زبانهای باستانی خاور زمین به معنی آتش ، و پایکان به معنی جایگاه و سرزمین می باشد ، و من از اظهار نظر کسانی که این سرزمین را آسور پایکان نامیده می شود . به عقیده من این تعبیر و تفسیر دارای همان معنی است زیرا آسور نیز از آز و اور که به معنی آتش است مشق شده است .

حضرت موسی آن جا که از نمرود پادشاه بت پرستی که آتش پرستی که آتش پرستی را رواج داد و سرزمینی را که سام از پدرش به میراث یافته بود تصرف کرد سخن به میان می آورد ، می گوید : پسران سام که یکی از آنان آسور بود پس از این که نمرود میراث پدرشان را از ایشان گرفت از آن جا بیرون شدند . بنا براین می توان گفت که آسور را به علت کناره گیریش از روش و آیین آتش پرستان یا به سبب بیرون شدن از سرزمین کلده که در آن زمان آتش پرستی در آن جا رواج داشت به این اسم نامیده است . چنان که فصل یازدهم سفر تکوین نیز بیانگر این واقعیت می باشد . مصنفان قدیم بر این قولند که کلده کشور اوریا سرزمین آتش نامیده می شده ، و بطلمیوس از شهری از آن نام می برد که اوراکو یعنی جایگاه آتش خوانده می شده است . چه "گا" با الف ممدود ، _ گا _ کلمه ای فارسی و به معنی جایگاه و مکان است .

این نکته یاد کردنی است که اسامی قدیمی در طی قرون ، بر اثر آسانگیری و غفلت و نادانی یا بی خبری نسخه برادران یا اختلاف لهجه ها و تلفظات مؤلفان و مصنفان و مترجمان چنان تحریف شده و تغییر یافته که هنگام تطبیق اسامی قدیم با نامهای جدید مشابه یکدیگر نیستند و نباید آنها را یکسان و هم معنی به شمار آورد . از آنچه گفته شد می توان نتیجه گرفت که آنان که بر این اعتقادند آذربایجان قسمتی از شمال سوریه است و نام آن از اسم آردوابیگارا پایتخت سوریه گرفته شده سخت در اشتباه می باشند .

ایرانیان این ایالت پهناور را به سه قسمت تقسیم می کنند به این شرح : شیروان و شماخی و آذربایجان . استرابن در کتاب یازدهم خود این سرزمین را فقط به دو قسمت کوچک و بزرگ تقسیم کرده است . بطلمیوس و دیگر جغرافی دانان بزرگ و مشهر به طور کلی درباره این سرزمین تقسیماتی قائل نشده اند .

روز چهاردهم در مسیری که تپه و پشته بسیار داشت پنج فرسنگ پیش رفتیم . راهی که در این روز پیمودیم دنباله راه روزهای پیش در جهت شمال غرب بود . در طرف چپ از دشت وسیعی گذشتیم که میدان جنگ ایرانیان و عثمانیان بوده است . مردم محل به ما توده های عظیمی سنگ نشان دادند و گفتند در همین محل سلطلن سلیم پادشاه عثمانی پسر شاه سلیمان کبیر با شاه اسماعیل پادشاه صفوی جنگیده است .

راه پیمائی آن روز ما در آلاکو پایان یافت . ایرانیان می گویند این شهر را که بر اثر جنگهای ایران و عثمانی ویران شده هلاکو پادشاه تاتارها که قسمت بزرگی از قاره آسیا را زیر فرمان خود درآورد بنا کرد .

روز پانزدهم گرچه راه هموارتر و صاف تر از راه روز پیش بود ، بیشتر پیش نرفتیم ، و در مرند فرود آمدیم . مرند شهری زیبا و خوش منظر و خوبست و قریب دو هزار و پانصد خانه دارد ، و در داخل و بیرون آن باغهای بزرگ و دلگشا بسیار است . این شهر در آخر جلگه ای که به کوهی کوچک منتهی می شود واقع است . شهری است حاصلخیز و زیبا و رودخانه ای به نام زلولو از میان آن می گذرد ، و مردم آب این رودخانه را به جویهای کوچکی تقسیم کرده اند ، و از آنها برای آبیاری باغها و بوستانها و کشتزارهای خود استفاده می کنند . مرند از نخجوان آبادتر ، خوش منظرتر و پرجمعیت تر است و میوه هایش از نظر فراوانی و لطافت و مزه از میوه همه شهرهای سرزمین ماد بهتر است .

قرمزدانه یکی از فراورده های مرند است که به مقدار کم از صحرای اطراف شهر به دست می آید . قرمزدانه را فقط در هشت روز برج اسد جمع آوری می کنند . پیش از این مدت محصول به سبب عدم بلوغ کرم مولد آن نارس می باشد . کرمها در موعد معین برگهایی را که روی آن رشد و نمو کرده اند می شکافند و از میان می روند . ایرانیان به قرمزدانه کرمیس می گویند . این کلمه از کرم گرفته شده و چون این ماده از کرم در وجود می آید آن را بدین نام می خوانند .

بنا بر اندازه گیری و محاسبه ایرانیان مرند در سی و هفت درجه و پنجاه دقیقه عرض شمالی و هشتاد و یک درجه و پانزده دقیقه طول شرقی واقع است ، و برخی بر این عقیده اند که مرند همان شهری است که بطلمیوس آن را مانداگارانا نامیده است . چون مرند و نخجوان آن عظمت و شکوه نداشتند که از آنان نقشه برداری کنند دستور این کار را ندادم . این نکته نیز گفتنی است بنا به روایاتی که از ارامنه روزگاران قدیم نقل شده نوح پیغمبر در مرند به خاک سپرده شده و اصولا" نام این شهر از کلمه ای که در زبان ارمنی به معنی مدفن است اشتقاق یافته است . همچنین می گویند زمانی که هوا کاملا" صاف و زدوده از ابر و گرد و غبار باشد کوهی که کشتی نوح بر سر آن آرام گرفت دیده می شود ، و نیز می گویند به هنگامی که فضا کاملا" صاف و آسمان بی ابر باشد کوه آرارات از تبریز به چشم می نماید .
.................................................. ...............
*****
منبع : ( سایت علمی نخبگان جوان = www.njavan.com )

[تاری]

یارب

از وطن که جدا می شیم چی توی ذهنمون باقی می مونه جز صفا و طبیعت و خاطراتش .
سعی کردم برای ثبت خاطرات و روز گاری که نیستیم و این بماند از ما یادگار ، تصاویری اینجا گردآوری کنم .
اول از برفش که توی این تابستون داغ می چسبه .

[تاری]

.
.
.





و اما رد پای ما در این گردون هستی ؟؟؟؟؟؟











یاعلی

[تاری]

[m.g.s.t.r]

این عکسها که مال جاده تبریز اهر هست نه مرند!!!

[تاری]

این عکسها که مال جاده تبریز اهر هست نه مرند!!!

یارب

با سلام
با عرض پوزش اینکه اینو مطرح می کنم : شما به مستند بودن این عکس صد در صد اطمینان دارید ؟!!!!!!!!!!!! در صورتی حرفتون یقین داره که موقع ثبت زمان اونجا بوده باشید .
در قدم به قدم نفسهای ما ، تشابهات زیادی دیده می شه که نمی شه گفت اونچه که ما فکر می کنیم باشه .
یادمه توی جاده ی نرسیده به کلات نادری با منظره ی صد در صد مشابه این جاده مواجه شدم که انتظار داشتم نیم ساعت به مرند برسم که در رسیدن به کلات در گوشه ی شرق خراسان رسیدیم که هنوز هم تشابهش برام غیر باور کردنی بود .
موفق باشید ..


یاعلی