هنر مجسمه سازی

[sarina_]

مقدمه


زمان زیادی از درگیری‌های لفظی و بحث‌های مفصّل در خصوص حلال یا حرام بودن مجسمه سازی می‌گذرد. با همه آنچه اتفاق افتاده رونق این رشته از نو پایه ریزی شده و با استفاده از مجسمه و تغییر در جهت استفاده از این هنر، در راه رشد و تعالی افکار انسان ساز آن مجسمه سازی را پس از افت شدید به صحنه آورده است.
مجسمه‌ها در آئین بزرگداشت مشاهیر علوم و ادب، یادآوری خاطرات جنگ تحمیلی و بسیاری از امور علمی و فرهنگی برای خود حرف دارند.
دانش‌آموزی می‌تواند در این راه موفق شود که علاوه بر علاقه درونی قدرت تجسّم مطلوب ، از سلامتی جسمی خوب در دست‌ها برخوردار باشد.
درک عمومی هنری 2 و خلاقیت تصویری و تجسمی 4 ضرایب دروس این رشته هستند. ریاضی، ترسیم فنی، خواص مواد، خلاقیت نمایشی، خلاقیت موسیقی ضریب 1 را درارست.
حبيب الله صادقي رييس موزه هنرهاي معاصر در مراسم افتتاح پنجمين نمايشگاه دوسالانه مجسمه سازي، که سي ام آبان برگزار شد، با درود بر روح پرفتوح هنرمندان تجسمي به خصوص در عرصه مجسمه سازي و کساني همچون ابوالحسن خان صديقي، مرحوم علي اکبر صنعتي، محمد مددي، قائم مقامي، چنگيز شهوق، ايرج کريمخان زند و عباسي سخنان خود را آغاز کرد.

صادقي افزود: «نقطه، خط، سطح، حجم، فضا پنج عنصري است که به همراه معرفت هنرمند، تاکنون توانسته است در گستره بزرگ تاريخ هنر صدها هزار جان شريف و باطن انسان هنرمند را به خود مشغول داشته و انسان هنرمند از ميان اين عناصر بصري راه هايي را براي کشف معرفت و فطرت تاريخي خود بيابد.»

وي ادامه داد: «از حجم هاي انسان بدوي تا دقت ميکل آنژ در پردازش چهره و حضور فيزيکي انسان و وفاداري به عينيت تا هنر ميني مال، هنر چند بياني اکسترسيونيسم، سوپرماتيسم، فويسم، فوتوريسم تا هنر معاصر قرن بيست و يکم رابطه معماري فرم و فضا، رابطه انسان و شي، تجريد و جستجوي انسان در حال تکاپو و يافتن معناي بزرگ انسان است.»

صادقي، با اعلام بين‌المللي شدن بينال مجسمه سازي در دوره‌هاي بعدي، گفت: «امروزه جامعه جهاني با احترام و توجه خاصي به جامعه‌ تجسمي ما نگاه مي‌كنند و كيفيت كارها را مورد بررسي مستمر خود دارد. به همين جهت به‌زودي زمينه‌هاي برپايي دوسالانه را به‌صورت بين‌المللي فراهم خواهيم كرد.»
محسن زارع - رييس مجموعه‌ي فرهنگي صبا - نيز با اشاره به ميزباني موسسه صبا در برگزاري دوسالانه‌هاي تجسمي گفت:« ما از حداقل بضاعت‌هاي موسسه استفاده كرديم تا حمايت هرچه بيشتري از هنرمندان داشته باشيم كه نتيجه آن در دوسالانه‌ مجسمه، برگزاري دو ميزگرد و 13 سخنراني تخصصي به همراه چاپ مقالات و كتاب دو سالانه است. همچنين پخش فيلم‌هاي تخصصي مجسمه‌سازي را نيز در بخش ديگري از برنامه داريم و در جهت بين‌المللي شدن دوسالانه‌ مجسمه‌سازي همكاري لازم را با موزه و مركز هنرهاي تجسمي انجام خواهيم داد. »

زارع با اشاره به اين كه فرهنگستان هنر امسال نيز در دوسالانه مجسمه، داوري مجزايي دارد، ‌گفت:« نمونه‌يي از كارهاي برگزيده را خريداري مي كند.»

يكي از داوران اين دوره رابرت سي‌مورگان، هنرمند و منتقد هنر آمريكايي است، بهروز دارش، رئيس اين دوره، درباره حضور او در ايران گفت:«قصدمان اين بود از كسي استفاده كنيم كه علاوه بر ديدگاه هنرمندانه، در محافل هنري غرب نفوذ داشته باشد تا آثار برتر مجسمه‌سازي ايران در محافل مهم هنري معرفي كند‌. به مورگان پيشنهاد داديم نمونه‌هايي از آثار برگزيده اين دوسالانه را به نيويورك ببرد و در نمايشگاه‌هاي مختلف به‌نمايش بگذارد‌. زيرا معتقديم تا هنر مجسمه‌سازي ما در برابر هنر روز دنيا محك نخورد، رشد نمي‌كند.»

گفتني است؛ 371 نفر براي اين دو سالانه اثر فرستاده اند و بعد از نشست هاي متعدد توسط هيات داوران، 166 اثر به مرحله داوري رسيده و 112 اثر از 103 هنرمند انتخاب شدند تا در نمايشگاه قرار بگيرند. جوان ترين شرکت کننده 15 سال و مسن ترين شرکت کننده 85 سال دارند که هر دو خانم هستند












اینم چند تا مجسمه یخی



چند تا دیگه



نگاهي كوتاه به تاريخ هنر مجسمه‌سازي



تاريخچه مجسمه‌سازي به اولين ساخته‌هاي دست بشر برمي‌گردد؛ يعني انسان‌هاي نخستين كه شروع كردند به ساختن ظروف مستعمل و دريافتند اين ظروف لازم است زيبا هم باشد.

آنها به ظروف علاوه بر آنكه جنبه كاربري داشت، اشكال تصويري دادند كه فرم‌هاي اوليه مجسمه را هم داشت.

به تدريج هنرمندان بزرگ در ساخت تنديس‌ها و نقاشي‌هايشان از هنر سفال ايراني الهام گرفتند و اين در طول تاريخ بارور شد؛ تا پيداش حكومت‌هاي بزرگي چون يونان و روم كه با توجه به فلسفه اعتقادي كه داشتند. به عنوان مثال در يونان پرستش خدايان المپ، به ساخت تنديس و مجسمه‌ روي آوردند و اين هنر رايج شد و مجسمه به شكل بت ستايش شد.

در اسلام، جهاد ابراهيمي بود كه بت‌ها شكسته شد و در طول تاريخ اينگونه تلقي شد كه مبادا مجسمه‌ها به عنوان بت ستايش شود.

اين امر باعث شد كه ساخت مجسمه‌هاي واقع‌گرايانه در ايران متروك شود؛ هر چند در عصر فعلي اين منع تاريخي تا حدود زيادي برداشته شده است. چون تفكر امروزي ديگر مجسمه را به عنوان بت تلقي نمي‌كند و مردم به وحدانيت رسيده‌اند.


مهران صدرالسادات - مسؤول اداره هنرهاي تجسمي فرهنگ و ارشاد اسلامي خراسان رضوي ـ در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، با انتقاد از تفكر موجود نسبت به هنر مجسمه‌سازي گفت: مجسمه‌سازي ساخت مشاهيرسازي كه در واقع نوعي هنر دروغين است، نمي‌تواند باشد و ما از گذشته‌هاي دور تا سال‌هاي اخير در مورد اين هنر راه خطا رفته‌ايم.

وي افزود: تعريف مشاهير در يك شكل مادي و ظاهري كه كاملا تصنعي مي‌باشد، درست نيست.

او معتقد است: ‌مي‌توان عمق افكار انديشمندان و بزرگان را در قالب اشكال سه بعدي نشان داد و با استفاده از طرح‌هاي نمادين كه بيانگر مفاهيم و سمبولي از آن شخصيت مي‌باشد، عرضه كرد.

اين هنرمند و نقاش مشهدي تصريح كرد: چون مجسمه‌اي كه بخواهد شكل رئاليستي و واقع‌گرايي داشته باشد، به لحاظ شرعي منع شده است، ‌استفاده از اشكال نمادين و سمبوليك (كه هيچ منع شرعي نمي‌تواند داشته باشد) كه از نظر فرهنگي پذيرفته است،‌ مي‌تواند با تحولات هنر معاصر در جهان خارج همگام باشد.

وي گفت: ساخت تنديس‌ها و مجسمه‌هاي رئاليستي مربوط به قرون گذشته است و حتا در جهان خارج هم كنار گذاشته شده است. از طرفي ما نمي‌توانيم در اين زمينه قدرت هنرمنداني چون ميكلانژ و... را داشته باشيم؛ چون آنها در يك پروسه تاريخي اين كار را انجام داده‌اند.

او اضافه كرد ‌:‌اين امر در اوج دوره رنسانس قرن 15 كه در حال حاضر 500 سال از آن زمان مي‌گذرد اتفاق افتاد و ما حداقل از نظر تاريخ هنر مجسمه سازي دوهزار سال عقبيم؛ يعني ما در طول تاريخ تمدن كشورمان، 8 مجسمه معروف با جنبه واقع ‌گرايي نداريم.

وي يادآور شد: با اين وجود الگو بودن شيوه واقع‌گرايي و ساخت تصنعي از شخصيت‌هاي تاريخي علاوه بر اينكه شيوه مردودي است، از نظر منتقدان و مورخان هنري هم به لحاظ تكنيكي چون فاقد سابقه و پيشينه هنري در اين زمينه هستيم، غير قابل قبول است.

او با تاكيد بر اينكه ما مي‌توانيم هنر ناب مجسمه‌سازي را در كشورمان احيا كنيم، ‌گفت: ايرانيان قبل از اسلام به وحدانيت قائل بودند و هيچ گاه در فرهنگ ما ستايش خدايان رايج نبوده، ولي در فرهنگ غرب آنان خدايان را در صور انساني تجسم مي‌كردند؛ لذا مجسمه‌هايشان را مي‌ساختند.

صدرالسادات با اذعان بر اين كه مي‌توان با به‌كارگيري نيروهاي تربيت شده خلاق و جوان كه به المان‌هاي شهري آشنا هستند، فضاي شهر را زيبا ساخت، گفت: نبايد هر تنديس و يادمان در سطح شهر نصب شود و با مخدوش كردن ذهن مردم نوعي بدسليقگي را بر ذهن عوام اشاعه داد.

وي افزود: بر اساس قانون اگر قرار باشد در هر شهري يك تنديس در يك ميدان يا فضاي شهر نصب شود. ‌مي‌بايد قبل از اجرا، طرح و ماكت آن به شوراي متشكل از كارشناسان فني در تهران ارسال شود؛ تا بعد از رويت طرح، اعلام نظر صورت گيرد كه متاسفانه اين كار صورت نمي‌گيرد.

وي گفت: ‌گويي در هر منطقه‌اي ماملوك الطوايفي داريم كه هر كس بخواهد مي‌تواند اين كار را خودش انجام دهد.

اين هنرمند با بيان اينكه چرا نمي‌خواهيم از نظرهاي تخصصي و كارشناسانه استفاده كنيم،‌ گفت: مساله زيباسازي شهر تنها مساله استتيك نيست، بلكه يك مساله فرهنگي است.

وي يادآور شد: دستورالعمل نحوه نظارت بر انتخاب، ‌ساخت و نصب مجسمه يا يادمان در ميادين و اماكن عمومي، ‌مصوب شوراي عالي انقلاب فرهنگي است و تمام مسوولين شهري بايد طبق اين آئين نامه،‌ ضوابط اجرايي را رعايت كنند.

مهران صدرالسادات، مجسمه، تنديس و يادمان را مكمل زيبايي شهري دانست و گفت: ‌امروزه در شهرسازي، فضاهاي شهري بايد به‌وسيله اين طرح‌هاي حجمي زيباسازي شود و ما نمي‌توانيم اين‌ها را از معماري شهري جدا كنيم.

وي زيباسازي شهري را يك اولويت دانست و گفت: بايد منظر و سيماي شهر به گونه‌اي باشد كه مردم از تماشاي طرح‌هاي حجمي لذت ببرند و از نظر بصري برايشان نيرو بخش باشد.

مسؤول هنرهاي تجسمي اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي خراسان رضوي با بيان اينكه يك طرح حجمي مي‌تواند شناسنامه آن شهر باشد، گفت:‌ طرح حجمي ميدان آزادي تهران به صورت نماد شهر تهران در آمده است كه مي‌توان اين نماد را در شهر مشهد با احداث يك طرح حجمي يا يادماني كه بيانگر بعد ديني - ملي و مذهبي شهرستان مشهد است، نيز تحقق بخشيد.

مجسمه سازی ایران

اما پیشینه‌ی مجسمه‌سازی در ایران به پنج هزار سال پیش برمی‌گردد. آثار مفرغی بدست آمده از لرستان آثاری سمبولیک، ملهم از طبیعت و کاربردی اند. حجاری‌های ایران باستان دارای جنبه های مذهبی و وقایع نگار است و در آن‌ها توجه خاصی به نقوش حیوانی شده. پیکرتراشی متأثر از هنر آشوری در دوران هخامنشی به نوعی دیگر و به گونه‌ای ظریف با نگاهی ناتورالیستی با جنبه‌ی مذهبی و وقایع نگار در ارتباط است. در دوران اشکانی هنر ایران با امتزاج دو هنر هلنی و هخامنشی و نیز واقع نمایی در چهره پردازی ادامه یافت. مجسمه سازی در دوران ساسانی خصوصیات هنر هخامنشی را حفظ می کند اما به طبیعت نزدیک‌تر می‌شود.

در سده اخیر ارتباطات مهم‌ترین نقش را در احیای هنر مجسمه‌سازی ایران ایفا کرده است. در دوران معاصر آشنایی مجدد هنرمند ایرانی با هنر جهان و به خصوص هنر آکادمیک اروپا به مجسمه‌سازی ایرانیان جان دوباره بخشید.
بعد از کمال‌الملک هنرمندی چون ابوالحسن صدیقی که دانش‌آموخته‌ی اروپا بود آغازگر مجسمه‌سازی حرفه‌ای ایران شد و استادانی چون علی اکبر صنعتی و علی قهاری راه وی را پیش گرفتند. نوع بیان این دسته از هنرمندان به شیوه های نئوکلاسی‌سیسم، رئالیسم و نئورئالیسم محدود می‌شد.از سالهای 1320 نهضت نوینی در نقاشی و مجسمه سازی ایران به وجود آمد که هنرمندانی چون پرویز تناولی و ژازه طباطبایی با بهره گیری از راه‌کارهای هنر مدرن و استفاده از عناصر سنتی جامعه ایرانی سعی در احیای هویت ملی و ارتباط جهانی در مجسمه سازی ایران داشتند. مجسمه سازانی چون قدرت الله معماریان و بهمن محصص از مجسمه سازان پرکار دوران معاصر ایران به شمار می روند.

مجسمه سازان مدرن ایران با بهره گیری از جنبش های هنر مدرن جهان و استفاده از عناصردرونی شده‌ی بومی (در آثار پرویز تناولی و ژازه طباطبایی) و عناصر سمبولیک اسلامی (در آثار قدرت الله معماریان) و بیان حالات درونی (در آثار بهمن محصص) تجربه های گوناگونی را پیش گرفتند.
اکنون به نظر می رسد پس از پشت سر گذاشتن این دوران و به پشت‌گرمی استادان ارزشمندی که برخی از آنان هم اکنون نیز در حال فعالیت هستند و به علاوه با توجه به گسترش ارتباطات و نیز ایجاد و افزایش ظرفیت آموزش دانشگاهی ِ هنرهای تجسمی در داخل کشور زمینه برای رشد و تجربه‌های جدیدتر فراهم شده است .و ما شاهد حضور مجسمه سازان نسل جدیدتر در نمایشگاه‌های جهانی بوده ایم، اما کماکان این سوال مطرح است که آیا در کنار این پیشرفت ها، زمینه های لازم برای نقادی این هنر و در نتیجه تداوم این پویش از طرف خود جامعه هنری و فرهنگی کشور پدید آمده است؟ و کدام جنبه از ارزش های آفرینش ، هنرمندان تجسمی و مجسمه ساز کشور را جذب خود می کند؟ فرآیند آغاز و دگرگونی هنرهای تجسمی به مانند تمامی جنبه‌های زندگانی آدمی به عنوان موجودی اجتماعی، به اشکال و گونه‌های مختلفی تغییر و تحول یافته است. دوره‌هایی هست که در آن جریانی هنری به طور کامل قطع گردیده و در دوره ای به ناگاه آغاز یافته است.

در این میان مجسمه‌سازی که هنری سه بعدی و مرتبط با فضا است در تمدن های باستان به شکل گسترده در زندگی اجتماعی آدمیان نقش داشته و علاوه بر زیبایی، کاربردهای گوناگونی را تجربه کرده است. گستردگی در به کارگیری مجسمه در میان اقوام و تمدن‌های دوران باستان تا به‌ حدی بوده که در میان یافته‌های باستانی تعداد نامحدودی از آثار مجسمه‌سازان این دوران به چشم می‌خورد.
این هنر در تمدن‌های باستان علاوه بر کاربردهای زیبایی و بیان‌گرانه ، کارکردی مذهبی و آئینی نیز یافته است.

مجسمه سازان از گذشته تا کنون از مواد مختلفی برای ساختن مجسمه استفاده می‌کردند، از جمله سنگ، فلز، گل، چوب , پلاستیک و...
در میان اقوام بدوی، مجسمه‌سازی جنبه‌ی جادویی و بدین سبب نمادگرا یافته است. در دوران تمدن به جنبه‌ها و شرایط متفاوتی از آفرینش هنری در مجسمه‌سازی برمی‌خوریم، بت‌ها و شمایل های سومری با کارکرد آیینی، هنر وقایع نگار آشوری( که هدف آن نمایش عظمت پادشاهان بود)، توجه به جهان پس از مرگ در هنر مصر ، طلسم و بت در هنر اژه‌ای ، افسانه پردازی و سمبولیسم بودایی در هند، نمادگرایی و عناصر جادویی در ماسک‌ها و کنده کاری‌های آفریقایی،انسان گرایی و ایده آلیسم یونانی و واقع گرایی دوران هلنی و به دنبال آن توصیف گرایی در هنر رومی از شاخصه‌های اصلی ادواری است که بر هنر و مجسمه سازی اقوام مختلف بشری گذشته است.