جینسینگ و خواص آن

[آبجی]

Ginseng


یکی از گیاهان نیروزا و مقوی که شهرت زیادی در جهان دارد "جینسینگ" می باشد که بهتر است آن را "گیاه جوانی" یا "نوش دارو" بنامیم.
در کتاب های سنتی و به عربی ریشه گیاه را "جنسه" و "جنسا" می نامند. به فرانسوی و انگلیسی Ginseng و Asiatic ginsengو chinese ginseng گفته می شود.
گیاهی است از خانواد? عَشقه Araliaceae که نام علمی آن Panax ginseng می باشد.
ترکیبات شیمیایی

این گیاه دارای گلوکوزیدهای استروئیدی به نام پاناکیلون، یک ساپونین به نام پاناکسوزید یا پاناکسین، مواد صابونی، یک اسانس روغنی فرار به نام پاناسین و یک هورمون و ویتامین B و ویتامین D، ترکیبات استیلنی، استرول ها و سرانجام یک گلوکوزید به نام جینسینگ می باشد. علاوه بر این جینسنگ سرشار از ویتامین‌های A ، B6 و فلز روی است.
خواص و کاربرد

جین سینگ گیاهی نیرو بخش بوده و در حفظ سلامتی بدن و هماهنگی فعالیت های حیاتی آن نقش به سزایی دارد. لازم به ذکر است که خواص این گیاه در ریشه آن وجود دارد.
سایر خواص جینسینگ عبارتند از:
* افزایش توان ذهنی
* افزایش قدرت جسمانی

* بهبود فعالیت حافظه
* افزایش شادابی و نشاط
* افزایش قدرت تحمل و پایداری
* از بین بردن استرس
* مقابله با پیری و عوارض آن
* تقویت سیستم ایمنی بدن
* تنظیم سوخت و ساز (متابولیسم) بدن
* جلوگیری از سردرد
* بهبود بی خوابی و بد خوابی
* كاهش عوارض یائسگی
* برطرف ساختن یا بهبود مشكلات جنسی
* رفع خستگی، ضعف و بی حالی
* افزایش قدرت سیستم قلبی و عروقی
* تنظیم فشار خون (كاهش دهنده فشار خون در صورت بالا بودن آن و افزایش دهنده فشار خون در صورت پایین بودن آن)
* تنظیم سطح قند خون بدن
* مقابله با افسردگی
* تقویت ‌کننده قوای عمومی بدن و به ‌ویژه تقویت ‌کننده توانایی جنسی مردان
* کاهش میزان و شدت سرماخوردگی در فصل زمستان
خواص فوق به دلیل وجود تركیباتی خاص به نام جینسینوساید( ginsenoside ) در ریشه این گیاه است. هر چه ریشه این گیاه پیرتر شود، تجمع جینسینوسایدها نیز افزایش می یابد. لذا می توان گفت با افزایش تدریجی سن گیاه خواص درمانی و دارویی ریشه آن نیز افزایش می یابد.
ریشه جینسینگ می تواند بیشتر از صدها سال زندگی كند. ولی به تدریج تغییراتی در ساختار آن حاصل می گردد.
شواهد به دست آمده حاكی از آن است كه این گیاه برای از بین بردن آثار ناشی از خستگی و ضعفِ قوای ذهنی و جسمی موثر است و برای درمان بیمارانی كه از دردهای سینه (بیماری های ریوی) شكایت دارند نیز پیشنهاد می شود. همچنین این گیاه قادر به از بین بردن تومورها و افزایش طول مدت زندگی افراد است.
مطلب مهم این است كه علی رغم داشتن خواص درمانی، این گیاه عمدتاً نقش حفاظتی و پیشگیری كننده دارد و كمتر به عنوان درمان قطعی و سریع بیماری ها موثر است.
تهیه چای جینسینگ

برای تهیه چای جینسینگ، مقداری آب را بجوشانید و ترجیحا این کار را در ظروف غیر فلزی مانند قوری لعابی یا چینی یا پیرکس انجام دهید. مقداری از ریشه خشک شده ی جینسینگ (حدود 1 تا 3 گرم ) را به آب جوش اضافه کنید. سپس شعله را کم کنید و اجازه دهید تا مدت 20 تا 30 دقیقه بجوشد. در صورت تمایل می توانید بیشتر از این مدت نیز آن را بجوشانید، تا جایی که آب به نصف مقدار اولیه اش برسد.

حال صبر کنید تا چای کمی سرد شود و دمای آن به دمای اتاق برسد(این توصیه ای است که در طب سنتی چین به آن اشاره شده و پیشنهاد شده است که چای به صورت ولرم نوشیده شود).
بهتر است که روزانه، 1 یا 2 فنجان از این چای بنوشید.
ریشه گیاه جینسینگ را می توان به صورت قطعه قطعه استفاده کرد. توجه کنید که ریشه ها در هنگام تهیه چای آن و نیز تا پایان مرحله خنک شدن، باید در داخل قوری بمانند.
دم کردن ریشه کمک می کند تا نرم و قابل استفاده شود. علاوه بر این می توان با قرار دادن تعدادی از ریشه ها در ماکروویو، آنها را نرم و قابل برش کرد.
دقت کنید که ریشه ها هنگام گرم کردن، نسوزند. می توانید آن ها را به تنهایی یا همراه عسل میل کنید.
مصرف 1 تا 2 گرم پودر جینسینگ خالص و مرغوب در روز توصیه شده است. یا این که می توانید قطعه ای از ریشه آن را به اندازه یک سکه، روزانه مورد استفاده قرار دهید.
عوارض جانبی

اگرچه جینسینگ عموما بی خطر است، اما عوارض جانبی هم دارد. سردرد، بی قراری، مشکلات خواب، بی نظمی در ضربان قلب، تحریک پذیری، تنگی نفس، اسهال، استفراغ و خون دماغ از عوارض جانبی آن است.
مراقب باشید

همان طور که در بالا ذکر شد، این گیاه نقش درمانی ندارد، پس وقتی افراد به برخی بیماری ها مبتلا هستند، مخصوصا اگر دارو می خورند، باید از مصرف مقدار زیاد یا طولانی مدت جینسینگ پرهیز کنند، مانند:
* مبتلایان به فشار خون بالا
* بیماران قلبی
* مبتلایان به اندومتریوز
* افراد مبتلا به شیزوفرنی
* افراد مبتلا به دیابت (باید مراقب افت قند خون باشند)
* افراد مبتلا به بی خوابی
* زنان باردار و شیرده (جینسینگ شبیه هورمون استروژن عمل می کند)
* کسانی که آسپیرین، وارفارین و داروهای کاهش دهنده فشار خون مصرف می کنند، نباید جینسینگ مصرف کنند.
* همچنین باید از مصرف سایر مواد محرک مانند چای، قهوه و نوشابه های کولادار همراه با جینسینگ خودداری نمود.

مریم مرادیان نیری- کارشناس تغذیه