ذوالقرنین و یاجوج و ماجوج

[Admin]

قرآن کريم هنگامي که داستان ذوالقرنين بيان مي­کند در ادامه آن مي­گويد ذوالقرنين در سفر سوم خود، به تنگه‏اى ميان دو کوه رسيد و با قومى روبه رو شد که زبان نمى‏دانستند. آن قوم از فتنه و فساد قوم يأجوج و مأجوج به ذو القرنين شکايت کردند و از وى خواستند که ميان آن­ها و آن قوم سدّى ايجاد کند تا آن­ها از تهاجم آن قوم در امان باشند. آن­ها گفتند که حاضرند هزينه اين کار را هم پرداخت کنند.

ذو القرنين پيشنهاد ساختن يک سدّ را پذيرفت؛ ولى کمک مالى آنان را نپذيرفت و گفت: آن­چه خدا به من داده است براى من بهتر است و از آنان خواست که با نيروى انسانى به او کمک کنند و گفت قطعه‏هاى آهن بياورند و با آن، ميان دو کوه را پر کرد و دستور داد که با کوره‏ها بر آن بدمند و آنان دميدند و آهن کاملاً سرخ شد، سپس به شکاف‏هاى آن مس گداخته ريختند و چنان سدّ محکمى ايجاد شد که يأجوج و مأجوج نتوانستند از آن عبور کنند و ذوالقرنين شادمان از اين موفقيت گفت: اين رحمت پروردگار من است. وقتى وعده او فرا رسد، آن سدّ درهم ريخته مى‏شود و وعده پروردگار من حق است.[1]

به طورى که مورّخان و مفسران گفته‏اند، منظور از آن تنگه، تنگه‏اى است که در کوه‏هاى قفقاز وجود داشت، همان­جايى که رشته کوه‏هايى ميان درياى خزر و درياى‏ سياه مانند يک ديوار طبيعى کشيده شده و جنوب و شمال را قطع مى‏کند و فقط يک تنگه در ميان آن وجود دارد که امروز به تنگه داريال معروف است و در نزديکى تفليس و ماوراى قفقاز قرار دارد. هم اکنون نيز بقاياى ديوار آهنى در اين نواحى هست و مسلماً بايد همان سدّ کورش باشد. در سدّ ذوالقرنين گفته مى‏شود که آهن زياد به کار رفته و ميان دو کوه ساخته شده است، معبر داريال هم ميان دو کوه بلند واقع شده و اين سدّ نيز که آهن زيادى در آن ديده مى‏شود، در همين درّه وجود دارد.[2]

شايد بتوان گفت که مورّخان‏ تقريباً اتفاق نظر دارند که سدّ يأجوج و مأجوج در شمال ايران و در منطقه قفقاز است و ذوالقرنين آن را براى مهار کردن اقوام وحشى شمال که يأجوج و مأجوج ناميده مى‏شدند بنا کرد.

درباره يأجوج و مأجوج هم سخنان بسيارى گفته شده است. ظاهر اين است که آن­ها اقوامى وحشى بودند که در شمال درياى خزر زندگى مى‏کردند و از منطقه قفقاز به سوى آذربايجان و ايران سرازير مى‏شدند و تاخت و تاز و غارتگرى و کشتار مى‏کردند. اين اقوام را يونانيان «سيت» يا «سکا» مى‏ناميدند و آن­ها همان قوم «منگوک» يا «منچوک» يا «منغول» بودند که اصل آن­ها از مغولستان در شمال شرقى دنياى آن روز بود. ظاهراً اين اقوام از سواحل شمالى درياى خزر عبور مى‏کردند و از ناحيه قفقاز به سوى ايران سرازير مى‏شدند.[3]

هرودوت مى‏گويد: قبايل سيت از بند قفقاز آمده و آبادى‏هاى دامنه را به غارت مى‏گرفتند.[4]

با توجه به اين که در عهد عتيق و جديد نام گوگ و مگوگ در نسخه عبرى و جوج و مأجوج در ترجمه فارسى آمده است و آن­ها قومى شرور معرّفى شده‏اند، نبايد ترديد کرد که دو کلمه يأجوج و مأجوج که در قرآن آمده ريشه عبرى دارند و درست کردن اشتقاق عربى براى آن­ها صحيح نيست و اين که بعضى‏ها اين کلمه را از «اجّ النار» به معناى شعله‏ور شدن آتش مشتق دانسته‏اند، نظرى دور از صواب است.

شباهت روشنى که ميان واژه مگوگ يا مأجوج با واژه مغول وجود دارد و نيز تصريح به اين که اين قوم از شمال سرازير مى‏شدند و جمعيتى بسيار داشتند، تقريباً سخن کسانى را که اين قوم را همان قوم مغول مى‏دانند تقويت مى‏کند. در تاريخ هم بارها قوم مغول به سرزمين‏هاى همسايه و حتى سرزمين‏هاى دور هجوم برده‏اند و تهاجم و تاخت و تاز در خوى آن­هاست.

چنين مى‏نمايد که قوم مغول از سرزمين اصلى خود که در شمال شرقى درياى خزر است گاهى به چين و شبه قاره هند هجوم مى‏بردند و گاهى هم از دو طرف درياى خزر به ما وراء النهر و آذربايجان و ارمنستان حمله مى‏کردند و ديوار چين در شرق و سدّ ذوالقرنين در غرب براى مهار کردن آن­ها ساخته شده است.

مطلبى که در اين­جا باقى مى‏ماند و تأمل بيش­ترى را مى‏طلبد، اين است که در آيه آخر از آيات مربوطه به ذوالقرنين از زبان او سخنى نقل شده که از آن چنين بر مى‏آيد که اين سدّ تا قيامت که روز وعده الهى است پابرجا خواهد بود و در آن هنگام درهم کوبيده خواهد شد و يأجوج و مأجوج تا قيامت با اين سدّ مهار شده‏اند.

همچنين در آيه ديگرى از قرآن کريم چنين مى‏خوانيم: «حَتَّى إِذا فُتِحَتْ يَأْجُوجُ وَ مَأْجُوجُ وَ هُمْ مِنْ کُلِّ حَدَبٍ يَنْسِلُونَ وَ اقْتَرَبَ الْوَعْدُ الْحَقُّ فَإِذا هِيَ شاخِصَةٌ أَبْصارُ الَّذِينَ کَفَرُوا؛[5] تا وقتى که يأجوج و مأجوج گشوده شوند و آنان از هر بلندى به شتاب بيرون آيند و آن وعده راست (رستاخير) نزديک شود. پس ناگهان ديدگان کافران خيره شود.»

از اين آيه فهميده‏اند که يأجوج و مأجوج تا نزديکى روز قيامت بسته شده‏اند و در آن هنگام باز خواهند شد و از هر سوى سرازير خواهند شد.

حال اين سؤال پيش مى‏آيد که اکنون همه جاى کره زمين شناخته شده است و به وسيله زمين و هوا همه جا با هم ارتباط دارند و ما جايى را سراغ نداريم که جمعيت انبوهى در پشت يک سدّ آهنى محصور شده باشند و نتوانند از آن­جا بيرون آيند.

ديگر اين که اگر يأجوج و مأجوج همان قوم مغول است، همان­گونه که بسيارى از محققان گفته‏اند، اين قوم پس از برپايى سدّ ذوالقرنين، در طول تاريخ بارها به کشورهاى همسايه هجوم بردند که يک نمونه آن تهاجم آنان به ايران در قرن هفتم هجرى بود و به گفته يک مورّخ «کشورگشايى‏هاى مغول در قرن سيزدهم ميلادى (يا قرن هفتم هجرى) جهان را زير و زبر کرد. مغول‏ها کره زمين را از آلمان تا کره زير پا گذاشتند و بخش بيش­ترى از دنياى قديم را به لرزه در آوردند و دگرگون ساختند.»[6] و اکنون قوم مغول در سرزمين اصلى خود مغولستان به آزادى زندگى مى‏کنند.

در پاسخ اين سؤال مى‏گوييم: به نظر مى‏رسد که اين برداشت از آيات قرآنى که‏ گويا يأجوج و مأجوج تا قيامت در پشت آن سدّ محصور شده‏اند، برداشت درستى نيست و قرآن بر آن دلالت ندارد. اين­که از قول ذوالقرنين نقل شده که اين سدّ تا روز آمدن وعده الهى يعنى تا قيامت پا برجاست و در آن هنگام درهم خواهد ريخت، منظور اين نيست که قوم يأجوج و مأجوج هم تا آن زمان پشت اين سدّ خواهند ماند، بلکه منظور محکم بودن آن سدّ است که تا قيامت پابرجا خواهد بود و در قيامت که کوه‏ها از هم متلاشى مى‏شوند آن سدّ هم متلاشى خواهد شد و قوم يأجوج و مأجوج در آن عصر نمى‏توانستند از آن سدّ عبور کنند و اين مانع از آن نيست که در عصرهاى بعدى از آن­جا يا جاى ديگر هجوم کنند و همان­گونه که گفتيم قوم مغول پس از عصر ذوالقرنين بارها به سرزمين‏هاى ديگر هجوم کرده‏اند.

بنابراين، منظور ذوالقرنين فقط پابرجايى آن سدّ تا قيامت است و اکنون هم آن سدّ پابرجاست و اگر ما ن‏توانيم آن را پيدا کنيم شايد بدان جهت است که در طول زمان زير خاک‏ها مدفون شده است.[7]

و اما درباره آيه سوره انبياء بايد بگوييم که منظور از گشوده شدن يأجوج و مأجوج شکسته شدن آن سدّ نيست و ضمير «فتحت» به خود يأجوج و مأجوج بر مى‏گردد و صحبتى از سدّ در ميان نيست و اين پيشگويى قرآن به اين معناست که نزديکى‏هاى قيامت قوم يأجوج و مأجوج قدرت مى‏يابند و داراى جمعيتى انبوه مى‏شوند و به همه جا حمله مى‏کنند.[8] بنابر اين قوم يأجوج و مأجوج – که همان مغول هستند – تا قيامت وجود خواهند داشت و در نزديکي­هاي قيامت باز قدرت پيدا مي­کنند و همه جا حمله مي­کنند.

منابع: http://alihashemiii.parsiblog.com
http://www.smahdi.blogfa.com