موشک کروز

[Isengard]

برگرفته از اداره کل روابط عمومی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح


موشک کروز

موشک کروز نوعی هواپیمای بی‌سرنشین هدایت شونده است که مسیر آن تا رسیدن به هدف قابل تغییر و هدایت است.
در اغلب موشکهای کروز در واقع ازنوعی موتور جت استفاده می‌شود و بنابر تعریف نمی‌توان به آنها موشک گفت.


موشک کروز جنگ افزاری است که پیدایش و توسعه را باید از تعریف وتوصیف آن جستجو کرد.
تاریخچه موشککه پیدایش آن به جنگ بزرگ اولبر می‌گردد اشاره می‌نماییم. باید گفت یکی از پیشرفتهای عمده تسلیحاتی جنگ بزرگ دومرا می‌توان پیدایش موشکهای آزاد پرواز هدایت نشده) که در زمره سلاحهای کمکی توپخانهبه شمار می‌آمدند دانست و اولین کشوری که در این مورد پیشگام بوده کشور اتحادجماهیر شوروی سابق است که در سال 1309 با نظارت مهندس پتروپاولوسکی در آزمایشگاه دینامیک گاز شهر لنینگراد آغاز گردید.
ضمنا در همان سال 1309 طرح پژوهش موشک درکشور آلمان بطور محرمانه و با نظارت سازمان پخش سلاح ارتش نازی آلمان در 35کیلومتری شهر برلین آغاز گردید.

در سالهای بعد کشورهایی مانند انگلستان ،آمریکا ، فرانسه و ... نسبت به تهیه و تحقیق و تولید و توسعه موشک اقدام نمودند و اما ادامه بحث را تنها در مورد موشک کروز که به معنای جستجوگر ، گشتدریائی و ماجراجو و دیگر مفاهیم و اصطلاحات نظامی است پیگیری می‌کنیم و با توجه بهعوامل مهمی چون صرفه اقتصادی ، دقت ، قابلیت انعطاف پذیری در سکوی پرتاب و مأموریتکه دلیل گسترش فراوان این موشک در دنیا گردیده است.

کاربردهابرابر گزارشهای اخیر وزارت جنگ آمریکا در مجله جینس/دیفنس (اولمی 1996) ، هم اکنون یکصد و سی نوع موشک کروز در سرتاسر جهان در اخیتار 75 کشورقرار دارد که در 19 کشور مختلف ساخته می‌شوند. انگیزه اصلی سیاسی و نظامی برایگسترش فزآینده موشک های کروز ، توجیه پذیری بیشتر آنهاست و در حال حاضر بیش از نیمی از سیستمهای موشکی کروز در سرتاسر دنیا در حال تکمیل و توسعه برای حملات زمینی ،پیش بینی و پیکربندی می‌شوند.

تا همین اواخر ، موشکهای کروز به عنوان جنگ افزارهای هسته‌ای با حداکثر برد متجاوز 500 تا 600 کیلومتر تعریف می‌شدند و اما کاربرد عمومی آنها این تعریف را از دیدگاه کارشناسان نظامی و صنایع دفاعی گسترده‌تر ساخته و به گونه‌ای که طیف وسیعی ازموشکها را در بر می‌گیرد، از جمله موشک استیکس P - 15) ss - N - 2) روسیه و کرمابریشم چینی (CssC - 2) و اگزوست فرانسوی (MM - 38/40) و هاریون آمریکایی (RGM/UGM - 84) هر موشک کروز را می‌توان با چهار ویژگی اصلی تعریف کرد و این موشک را ازنیروی باددنشی (آیرودینامیکی) در طبقات پایین جو (زیر 30 کیلومتر تا 100000 پا) استفاده می‌نمایند.
قابلیتها و عملیات انجام گرفته موشک کروز در حین پرواز قادر به تغییرارتفاع و مسیر بوده و این عمل را می‌تواند چند دفعه تکرار کند. موشک حاصل سر جنگی در یک پرواز یک سو با بردی متجاوز از 50 کیلومتر بسوی هدفش می‌رود. موشکهای کروز رامی‌توان از طیف گسترده‌ای از سکویی با بردهای متجاوز از 50 تا 300 کیلومتر پرتابکرد. این موشکها کوچکتر ازهواپیمابوده ولی از فن شناخت هواپیما استفاده شده است.

[Isengard]

موشکهای کروز کوچکتر و ارزانتر ازموشکهای پرتابی (بالستیک) بوده و بطور معمول قیمتی بین 10 تا 25 درصد هزینه یک موشک پرتابی با برد و محموله‌ای مشابه دارند و با پیدایش دستگاه تعیین موقعیت جهانی برای هواپیماها وسازگاری آنها برای کاربردی موشکها از قرار معلوم موشکهای کروز در بردهایی مشابه ،دقت بهتری از موشکهای پرتابی دارند. علت و انگیزه گسترش رشد و فزآینده موشکهای کروزدر سه و چهار ساله اخیر پرواز موشکهای کروز آمریکایی تاماهاوک (بی جی ام - 109) درطی جنگ خلیج فارس بسوی هدفهایشان در بغداد بود.

در جنگهای اخیر چندین طرح ونمونه موشکهای کروز علیه یکدیگر بکار رفته است و از جمله موشک استیکس روسی ( SS - N -2) توسط مصر علیه اسرائیل غاصب در سال 1346 و در سال 1350 هند علیه پاکستان بکاررفته و همچنین کپی موشکهای طرح استیکس.
موشکهای پدافند ساحلی (CCssC-2) با نام کرمابریشم و (CssC-3) با نام سیرساکر و مدلهای کشتی پرتاب (Css-N-1) اسکراب براشمی‌باشد و موشک (Css-N-2) سف فلار در جنگ تحمیلی هشت ساله حکومت بعثی عراق علیه ایران اسلامی بکار رفت.

ضمنا کشور عراق با همین موشکها در سال 1370 کشتیهای متحدین غربی را هدف گرفته است. آمریکا از همین نوع موشک در سال 1365 بر ضد کشورلیبی استفاده کرد و مردم بسیاری را کشت. رویدادهای چند ساله اخیر به روشنی نشانگررشد و توسعه موشکهای کروز در کشورهایی بود که تا سال 1370 علاقه بیشتری نسبت بهتوسعه موشکهای پرتابی ابراز می‌داشتند.

یادآور می‌شود موشک کروز سطح به سطح بوده است، "ضمنا تعداد 44 فروند از این نوع موشکها در روزهای 13 و 14 شهریور ماه 75از سوی نیروهای آمریکایی در خلیج فارس به اطراف شهر بغداد (مرکز نظامی عراق) شلیکگردید." تعدادی از آنها در سکوی پرتاب آتش نشده ، تعدادی نیز عمل نکرده است و شماری نیز دقت کافی نداشته است و به هر حال جان عده‌ای از مردم بی‌گناه با این موشکها گرفته شده است.

[Isengard]

هدایت موشکهای کروز امروزی توسط کامپیوتری که در آن‌ها قراردارد انجام می‌شود. در این کامپیوترها مدلی از زمین و پستی و بلندی‌های آن تاهدف وجود دارد و موشک کروز با استفاده از سیستم موقعیت‌یاب ماهواره‌ای (مانندجی‌پی‌اس) و با حرکت در نزدیکی زمین و تغییر مکرر ارتفاع و مسیر خود به هدف می‌رسد. ردیابی و انهدام موشکهای کروز با کلاهک اتمی به دلیل پرواز نزدیک به زمین برایسیستمهای ردیاب و رادار مشکل است وبه این دلیل جزو سلاحهای هسته‌ای استراتژیک محسوب می‌شوند.

موشک کروز برای مخفی ماندن از دید سیستمهای راداری دارای دو خصوصیت است:

1- سطح مقطع راداری کمی دارد که ردیابی آنرا برایسیستمهای ضد موشکیراداری مشکل می‌کند.
2- بخاطر استفاده ازموتور توربوفن، حرارت کمی تابش می‌کند و درنتیجه امکان قفل حرارتی روی آن نیز کم است.

معایب این موشک در عین داشتن تکنولوژی بالا در مقابل انواع ضعیف تری از مبارزات الکترونیکی شکننده می‌باشد. به معنای دیگر در جنگ الکترونیکی می‌توان با ارسال پالسهای مخرب حاوی اطلاعات غلط (غیر حقیقی یا مجازی ) آن را مورد هدف قرار داد،بدین صورت که بلندیها را پست و پستیها را ارتفاع نشان داد. در این حال مسیر حرکت موشک تغییر می‌کند، اما باز می‌توان فرکانس ارسالی ماهواره را برای موشک شناسایی نمود و به آن دستورات اشتباه داد.

همچنین می‌توان آن را در بدو شلیک به کنترل خود درآورد، این امر بسیار ساده است.
موشک کروز دارای دو بالچه قلاب‌دار استکه به آن امکان سر خوردن و دوام بیشتر پروازی را می‌دهد، اما در صورت عبور از هدف به علت سرعت بالا و داشتن پایانه سوختی دائم سوز نمی‌تواند مسیر رفته را باز گردد،که این هم از ضعفهای آن می‌باشد.

این سامانه از سایت پرتاب در ناوها به علتسرعت در شلیک و تعدد پایانه‌های پرتابی به خوبی استفاده می‌گردد، چون ناو یک هدف متحرک است یافتن آن و هدف قرار دادنش سخت و گاهی غیر ممکن می‌باشد.
از مزایای این پرتابه می‌توان به شیرجه رفتن آن بر روی هدف اشاره کرد که این امر نشان دهنده کاربرد آن در زدن اهداف ثابت همچون ساختمانها و سدها و سنگرها نام برد.

[Isengard]

موشکهای کروز در کشورهای مختلف

کره شمالی: این کشور نوعی موشک استیکس(کرم ابریشم) را در تیرماه 1363 با برد 160 کیلومتر آزمایش کرد.
موشک نخستین ، ازاین خانواده است و در اوایل دهه پ350 از چین وارد کره شمالی گردید و کره شمالی دراواخر دهه 1360 فن شناخت ساخت آن را بدست آورد.

چین:این کشور موشک (اچ- وای-ا) (سی-801- ساردین) و یا (سیss-ان-4) شبیه موشک اگزوست را در دهه 1350 توسعه داد و آنرا در سال 1363 عملیاتی کرد و سپس نمونه بعدی آن موسوم به (اچ-وای-2) کمه آن (سی-802) است، با موتور توربوجت با برد 120 کیلومتر تولید نمود.
این موشکهای ضدکشتی را می‌توان از زمین ، کشتی ،زیردریایی یا هواپیما پرتاب کرد. چین تعدادی از زیردریاییهای رده رومشووهان حود رابرای حمل و پرتاپ موشکهای (سی-801) از محفظه‌های خارجی سازگار کرده و همچنین عمل رابرای (ی-802) توسعه داد.
ضمنا برابر گزارش مجلات دفاعی دنیا از چین حاکی است که درسال 1373 توسعه نمونه بزرگتر از موشک (اچ- وای-2) با برد 180 کیلومتر در جریان استو مجددا این کشور آزمایش پروفاز یک نوع موشک کروز را با برد 600 کیلومتر به اتمام رسانده است.

تایوان: این کشور همانند دیگر کشورها، موشکهای هیوفنک که عمدتا تقلیدی از موشکهای دیگر آغاز شده و هیوفنک-2 شباهت کمیبه موشکهای پیش داشته و در واقع بیشتر شبیه موشکهای هاریون (آرجی ام-84) آمریکاییاست و اما این موشک هسیوفنک-2 دارای جوینده‌های دو منظوره فعال و فرو سرخ برای حمله نهایی و با بردی حدود 80 کیلومتر می‌باشد و ضمنا کشور تایوان نوع هیوفنک-3 را درمرحله توسعه دارد و احتمالا با برد بیش از 300 کیلومتر خواهد بود.

هند: توسعه موشکهای کروز در هند چندین سال است که در حال بررسی بوده و برنامه‌های توسعه شامل نصب یک سر جنگی روی نمونه پرنده بدون خلبان لاکشیا است که توانایی یک موشک کروز را با بردی حدود 600 کیلومترارائه می‌دهد و شکور هند برنامه دیگری موسوم به کورال شامل نوع هندی موشک (اساس-ان-2) (سان برن) برای نصب روی ناوشکن در پیش دارد و طرح دیگر هند موسوم بهساگریکا که یک موشک کروز زیردریایی یا کشتی پرتاب با برد حدود 300 کیلومتردارد.

پاکستان: این کشور بیشتر دارایموشکهای هاریوهن و اگزوست بوده و اخرا کشور پاکستان موشکهای کروز چینی (کرم ابریشم) و موشکهای (اچ-2) و (اچ-3) آفریقای جنوبی را به خدمت گرفتهاست.

روسیه: کشور روسیه برنامه‌های طراحی و توسعه چندین موشک جدید کروز را در دست اجرا دارد که برنامه‌هاعبارتند از:
1- موشک کروز فراصوت آلفابا برد 600 کیلومتر. 2- طرح دیگری موسوم به (3-51ام) با یک موشک دو مرحله‌ای ضد کشتی که یک مجموعه سرجنگی فراصوت جدا شونده دارد و طرحهای یاخوبت و بشسن با موتورهای رم جت با بردی تا 300 کیلومتر. 3- موشک (خ-101) برای جایگزینی موشک (ا-اس-15) کنت، با برد 300 کیلومتر در دستدارد.

و ضمنا جمهوری های اتحاد شوروی سابق بزرگترین زرادخانه موشکهای کروز رادر اختیار دارند و اکثر این موشک‌ها زیر نظر روسیه می‌باشد و اما اوکراین و روسیه سفید و قزاقستان دارای موشکهای کروز هوا پرتاب در تسلیحات نیروی هوایی خودهستند.

[Isengard]

• فرانسه: یکی از چشم گیرترین برنامه‌های جدید با سرمایه گذاری رسمی دولتی طرح آپاچی است که رسما در آذر ماه سال 1373 اعلام شد که سه نوع از موشک کروز است و قرار شده تولید گردد و طرح آپاچی درواقع یک محفظه مربع شکل با توانایی حمل مهمات خوشه‌ای با یک سر جنگی منفرد با مجموعه هدایتی در نوک دماغه و یک موتور جت در عقب موشک است و مدل اصلی آپاچی با برد 140 کیلومتر و حمل یک محموله 520 کیلوگرمی است. مرحله دوم و نمونه ضد تاسیاتزیر بنایی آپاچی (آ-آی) بسته به میزان حمل محموله بابردی بیش از 15- تا 400 کیلومترخواهد داشت و مرحله دوم موسوم به اسکالپ دارای بردی بیش از 400 تا 600 کیلومترخواهد بود، موشکهای اولیه که تولید می‌شوند توسط هواپیما حمل خواهند شد و احتمال دارد بعدها برای پرتاب از کشتی یا زمین سازگار شود.