معرفی محوطه های باستان شناختی استان قزوین

[آبجی]

دردشت قزوین تاكنون بیش از دو هزار محوطه باستان شناختی شناسایی شده است كه قدمت برخی از آنها به بیش از هشت هزار سال می رسد.
تپه های پیش از تاریخ دشت قزوین

دشت قزوین از دیر باز محل تردد و مهاجرت گروه های انسانی بوده است .
تپه های پیش از تاریخ ( تپه زاغه ، تپه قبرستان و قره تپه ) واقع در جنوب این دشت ، مُعّرف قدیم ترین دوران استقرار در این منطقه است .
تپه زاغه : این تپه با وسعت حدود بیست هزار متر مربع در هشت كیلومتری شمال شرق دهستان " سگزآباد " از توابع شهرستان بویین زهرا قرار دارد . این تپه تقریباً گرد ، و رأس آن كمتر از یك متر از سطح زمین های اطراف بالاتر است.
در بررسی های اولیه این تپه ، بقایای یكی از اولین اجتماعات كشاورزی به دست آمده كه معرف یكی از مكان های اولیه اسقرار در ایران است . تاریخ تقریبی استقرار در زاغه به اواخر هزاره ششم ق . م برمی گردد و بعد ازآن ، این محل به كلی متروك شد و اهالی آن به مكانی دیگر مهاجرت كردند. به نظر می رسد تپه زاغه ، قدیمی ترین بقایای باستانی را در بر دارد و پس از متروكه شدن آن ، استقرار در تپه " قبرستان " آغاز شده است . معماری بناهای زاغه اكثراً با چینه و خشت بوده و برای پوشش سقف آنها از تیرهای چوبی استفاده شده است . برای پخت و پز نیز از انواع اجاق در اتاق ها بهره می جستند . سفال های تپه زاغه به رنگ قرمز یا نخودی با سطحی صیقل یافته است و اكثراً توسط سفالگران محلی در خارج از روستا پخته می شد. برخی از سفال های این تپه ی منقوش ، عمدتاً هندسی شكل است. سایر اشیای به دست آمده از این تپه عبارت اند از : ریتون(1) های كره ای ، مخروطی و استوانه ای ، مُهر ، پیكرك ( مجسمه ی كوچك ) حیوان و انسان، تیغه و آثار سنگی و استخوانی .از سال 1349 حفاری های باستان شناسی توسط دانشگاه تهران در این مكان انجام شده است .
تپه قبرستان : این تپه با ارتفاع بسیار كم ، در فاصله سیصد متری غرب تپه سگزآباد ( قره تپه ) قرار دارد و بیشتر بقایای باستانی آن در زیر لایه های شن و ماسه ی سیلاب مدفون شده است . سفال های به دست آمده از این تپه به صورت ظریف و منقوش است و نقوش هندسی ، حیوانی وانسانی بر سفال منقوش دیده می شود.
آثار معماری به دست آمده نیز شامل بخش هایی از دیوار خانه ها ، كوچه و نمونه كوزه فلزكاری است . براساس شواهد باستان شناسی چنین به نظر می رسد كه این تپه به تناوب یا مورد سكونت قرار گرفته و یا به عنوان قبرستان در طول هزاره پنجم تا اول ق . م مورد استفاده بوده است .
قره تپه : این تپه در پنجاه و پنج كیلومتری دهستان سگزآباد ، از توابع شهرستان بویین زهرا ، قرار دارد . طول تقریبی این تپه از شمال به جنوب 345 متر و از شرق به غرب 300 متر است . اطراف این تپه زمین های كشاورزی قرار دارد. تپه زاغه در شمال شرق این تپه و تپه قبرستان در جنوب غرب آن قرار گرفته است .
آثار و اشیای به دست آمده از حفاری های متعدد در قره تپه عبارت اند از: آثار معماری خشتی و چینه ای به صورت دیوار با پایه سنگی ، اجاق های سنگی به شكل مدور ، اشیای سفالین چون : ظروف پایه دار ساده یا پایه دكمه یا سه پایه ، ظروف ساده و منقوش به رنگ نخودی، خاكستری و قرمز ، پیكره و مجسمه انسانی و حیوانی ، مهره های سفالین و سنگی ، تیغه های سنگی و ....
1 ) ریتون : جام هایی كه سر آن به شكل سر حیوانات درست شده است

[آبجی]

معرفی ییلاق های استان قزوین

منطقه ییلاقی پیچ بن

این منطقه نسبتاً مرتفع با ارتفاع حدود دو هزار و پانصد متر ، در شمال شرقی الموت و در جاده معروف " سه هزار" قرار دارد و یكی از زیباترین مسیرهای راهپیمایی قزوین به شمال ایران است . چمنزارهای زیبای این منطقه ییلاقی خوش آب و هوا ، به گردنه مشهور " سلج انبار" با ارتفاع تقریبی سه هزار متر می رسد كه بخشی از رشته كوه البرز غربی است و مرز طبیعی استان های قزوین و مازندران محسوب می شود.
دامنه های جنوبی سیالان

دامنه های جنوبی سیالان در شمال شرقی الموت واقع ، و از ییلاق های زیبا و سرسبز استان قزوین است . از " هنیز " -مرتفع ترین و شمالی ترین آبادی این منطقه - هر چه به سمت شمال پیش برویم، هوا خنك تر شده و پوشش گیاهی منطقه تغییر می كند . علاوه بر گیاهان علفی ، این منطقه دارای پوشش درختان سرو كوهی نیز هست كه نشانه نزدیكی این منطقه به استان مازنداران و پوشش گیاهی جنگلی آن است.
این ییلاق در شمال به گردنه سیالان با ارتفاع تقریبی چهار هزار متر منتهی می شود كه مرز طبیعی استان های قزوین و مازندران به حساب می آید .
تارم

تارم بین قزوین و دیلمان قرار دارد و به دو بخش علیا و سفلی تقسیم می شود. تارم سفلی از شمال ، شمال شرق و شمال غرب به دیلمان ، ازغرب به زنجان ، از جنوب شرق و شرق به قزوین و از جنوب و جنوب غرب به تاكستان محدود می شود. این بخش به دلیل هم مرز بودن با استان سرسبز گیلان دارای آب و هوای بسیار فرح بخش است . مهم ترین ییلاقات این منطقه عبارت اند از:ییلاق فردوس و ییلاق شامه دشت سیردان .
برخی از مناطق دیدنی تارم سفلی عبارت اند از:

- قلعه سمیران ، فردوس ، و كلیسای آلتین كش
- دره های عمیق و زیبای كلج سنگان سنگاور، قوچی و ... و نیز ارتفاعات شاما دشت دارای چشمه های متعدد و آب بسیار گوارا.
- رودخانه های قزل اوزن و شاهرود در مرز شمال منطقه . همچنین سد سفید رود كه برای برگزاری ورزش های قایقرانی ، تند آبی و ماهیگیری بسیار مناسب است .
- امامزاده یحیی واقع در كمررود.
- آب انبارها از دیگر بناهای جالب در این منطقه است كه در گذشته توسط ساكنان منطقه جهت تأمین آب شرب انسان و دام به خصوص برای فصول خشكسالی ساخته شده اند .
- صخره های عظیم در بند كلج از جمله مكان های حیرت انگیز و جالب این منطقه است كه با بررسی و شناسایی جامع تر می تواند یكی از مكان های مناسب ورزش صخره نوردی استان باشد.

روستای آتان

این روستا با حدود دویست خانوار جمعیت ، در دامنه كوه " هودگان " قرار دارد . بنای خانه های این روستا به گونه ای است كه پشت بام هر خانه ، ایوان خانه بالایی است و از این نظر شباهت زیادی به شهر ماسوله استان گیلان دارد . شغل اصلی روستاییان آن، زراعت و گله داری و زبان و گویش رایج آنها فارسی و تاتی است .
دره اندج رود

یكی از زیبا ترین و سرسبزترین دره های استان قزوین دره اندج رود است . این دره در منطقه " الموت " قرار دارد و از ارتفاعات كوه " خرم ور" شروع و به روستا ی " شهرك " ختم می شود .
این منطقه به لحاظ قابلیت های زیست محیطی ، وجود غارهای طبیعی و نوع بافت كوه های آن ، همیشه برای سكونت انسان مناسب بوده است . نام این دره و رود آن برگرفته ازعنوان روستایی بزرگ به همین نام در انتهای این دره است وجود رودخانه و چشمه های فراوان در این منطقه سبب آبادی روستا ، ایجاد مزارع برنج و باغات میوه شده است . در مسیر رودخانه ، روستاهای صایین كلایه ، ملا كلایه ، كندانسر و اندج قرار دارند. در حاشیه رودخانه ، ما بین روستاهای ملا كلایه و كندانسر ، بقایایی از روستاهای پیش از اسلام وجود دارد كه با استفاده از سنگ های كوچك و بزرگ رودخانه ای ساخته شده بودند. در طول دره اندج و مسیر رودخانه ، چند غار طبیعی دیده می شود كه از نظرموقعیت جغرافیایی و شرایط زیست محیطی به نظر می رسد در گذشته محل سكونت انسان بوده است. وجود حیوانات وحشی قابل شكار از جمله كل ، بز و خوك های وحشی احتمال زیست انسان را در این منطقه بیشتر می كند.
دره نینه رود

این دره در نزدیكی روستاهای " هیر " و " ویار" واقع ، و با رود پر آبی كه در آن جاری است ، یكی از مناطق ییلاقی و زیبای " رودبار شهرستان " محسوب می شود.
دره نینه رود پر از فندق زارهای سرسبز است و قسمت های شمالی و مرتفع آن دارای مراتع خوش آب وهوا است . این دره در میان كوه های " خرمدشت " و" گونه گول " قرار دارد و در تابستان پر از ریواس های درشت و آبدار است. یكی از قدیمی ترین مسیرهای آمد و شد بین گیلان و قزوین از این دره می گذرد كه بخش هایی از راه ِ سنگفرش آن هنوز سالم مانده است

[آبجی]

معرفی جاذبه های طبیعی استان قزوین

استان قزوین متشكل از سه منطقه متمایز و مشخص كوهستانی ، كوهپایه ای و دشتی است و مناطق كوهستانی به صورت كمربند ناپیوسته ای ، نواحی شمالی، جنوبی و غربی آن را تحت پوشش خود قرار داده است . مناطق كوهستانی این استان آب مورد نیاز اراضی دشتی را تأمین می كند . این استان دارای آب و هوای متنوعی در طیف بیابانی ، نیمه بیابانی ، سرد و معتدل كوهستانی و گرم و نیمه مرطوب است . در مجموع استان قزوین ، منطقه ای با تنوع آب و هوایی بسیاراست و همین مهم از جمله عوامل جذب گردشگران در این ناحیه محسوب می شود. برخی از جاذبه های طبیعی این استان عبارت اند از :

الموت

منطقه كوهستانی الموت – ادامه ی كوه های البرز - در شمال قزوین قرار دارد و از شمال به دهستان های دو هزار و سه هزار تنكابن ، از شرق به طالقان ، از غرب به رودبار و از جنوب به طالقان و پـِشكل دره محدود می شود.
رشته كوه های البرز در منطقه الموت دارای قلل معروف و مرتفعی است و سه محور عمده كوهنوردی در این مسیر به ترتیب عبارت اند از:
1- محور گرمارود - پیچ بن - سیالان با ارتفاع 4250 متر، دهستان سه هزار تنكابن .
2- محور اوان . خشچال با ارتفاع 4150 متر، دهستان دو هزار تنكابن .
3- محور هیر- ویار- گون كول ،اشكوركلاچای.
نطقه الموت از چشمه های آب های معدنی و گرم مانند " گرمارود "، " آتان رود" و " نینه رود " برخوردار است .آب های الموت از چشمه سار و برف آب تأمین می شود و مهم ترین رودخانه های آن " اندج رود" ،" الموت" و" طالقان رود" است . طالقان رود در یازده كیلومتری غرب روستای " شهرك " به رودخانه های اندج و الموت ملحق شده و رودخانه " شاهرود " را تشكیل می دهند. در دامنه های شمالی و جنوبی رشته كوه های البرز از دیرباز، دژهای زیادی بنا شده كه برخی از آنها مربوط به پیش از اسلام است. این دژها در طول تاریخ مقر و پناهگاه بسیاری از سلاطین و حاكمان محلی از جمله حسن صباح بود.
از جمله مهم ترین قلاع ناحیه رودبار و الموت می توان به قلعه شیركوه ، قلعه شهرك ، قلعه حسن صباح ، قلعه نویزرشاه ، قلعه لمبسر، قسطین لار، میمون دژ، قلعه ایلان و بیدلان ( شیركوه ) اشاره كرد.
قله خشچال

این قله را می توان از مسیر راه قزوین- الموت- زواردشت نظاره كرد. " زوار دشت " در قسمت شمالی دریاچه اوان قرار دارد . برای رسیدن به قله مرتفع خشچال ، از كنار دریاچه ، دو مسیر صعود وجود دارد: مسیر اول از طریق راهی است كه از بالای دریاچه به طور مستقیم تا قله پیش می رود و مسیر دوم از درون دره زواردشت تا زیر قله ادامه می یابد. این مسیر به محلی به نام " چشمه گلپری" می رسد كه علاوه برچشمه ، دارای پوشش انبوهی از بوته زارهای گلپر نیز هست.
ایوان سنگی نیاق

روستای نیاق در هفده كیلومتری شمال قزوین قرار دارد و یكی از مراكز مهم كشت انگور در استان است . ایوان ، صخره ای است نسبتاً مرتفع كه دو فرورفتگی به مانند ایوان در دو طرف آن ایجاد شده است . در هر یك از این فرورفتگی ها ، حوضی مستطیل شكل با ابعادی حدود 2×4 متر حفر شده، عمق آنها به دلیل ریخته شدن سنگ و شن و... در آن نامشخص است . این حوض ها با آب باران پر می شوند . در بالای ایوان آثار قابل توجهی از زندگی پیشینیان به دست آمده است.
دریاچه اوان

بزرگترین و زیباترین دریاچه در منطقه قزوین ، دریاچه " اوان " نام دارد كه به فاصله هفتاد و پنج كیلومتری شهر قزوین در جاده قزوین - معلم كلایه قرار گرفته است . این دریاچه با مساحتی كمتر از شش هكتار دارای آب شیرین است . طول آن در طویل ترین قسمت 325 متر و عرض آن 275 متر و عمق آن از یك تا بیست متر در نوسان است .
آب دریاچه از طریق چشمه های كف دریاچه و نزولات آسمانی تأمین می شود و غلیان دایمی آن باعث صافی و زلالی آب دریاچه شده است . از سرریز آب دریاچه نیز رود كوچكی تشكیل می شود كه آب آن مورد استفاده كشاورزان روستاهای " كوشك " و" آیین " است . در تابستان این دریاچه محل ماهی گیری ، آب تنی و قایق سواری و در پاییز ، مأمن پرندگان مهاجر مانند قو، غاز، مرغابی ، و در زمستان با توجه به برودت هوا و یخ زدن سطح آن قابل اسكی سواری است

[آبجی]

سابقه تاريخي - اجتماعي ايل شاهسون بغدادي در ايران و ممالك همجوار
در گروه تاريخ تمدن مركز بين‌المللي گفت‌وگوي تمدن‌ها، سابقه تاريخي - اجتماعي ايل شاهسون بغدادي در ايران و ممالك همجوار بررسي شد . 19 اسفند 1382

گروه تاريخ تمدن مركز بين‌المللي گفت‌وگوي تمدن‌ها روز چهارشنبه ششم اسفند ماه سال جاري، نشستي با عنوان "سابقه تاريخي - اجتماعي ايل شاهسون بغدادي در ايران و ممالك همجوار" با سخنراني دكتر عطاءالله حسني ـ استاد و مدير گروه تاريخ دانشگاه شهيد بهشتي ـ برگزار كرد.

به گزارش گروه دريافت خبر ايسنا، در اين جلسه كه با حضور جمعي از استادان و علاقه‌مندان به تاريخ برگزار شد، دكتر حسني توضيح داد كه ايل شاهسون بغدادي از دو شعبه به نام‌هاي "لك" و "آرخلو" و همچنين 29 طايفه، 220 تيره و چندصد گروه اجتماعي تشكيل شده است.

وي افزود: هسته اوليه اين ايل را نادرشاه در سالهاي 46-1145 هجري قمري از نواحي مجاور كركوك به خراسان كوچاند و علت معروفيت ايل به "بغدادي" هم از اين روست.

به گفته دكتر حسني، بدنه اصلي ايل پس از انتقال به شمال شرق ايران با مرگ نادرشاه در سال 1160 هجري قمري به نواحي فارس مهاجرت كرد و در اوايل قاجاريه در مناطق ساوه، قزوين، همدان و نواحي مجاور تهران مستقر شد و رشته كوه خرقان رسما به عنوان محل اسكان طوايف آن تعيين شد.

مدير گروه تاريخ دانشگاه شهيد بهشتي افزود: ساوه، تفرش، قم، همدان، ملاير، زنجان، قزوين، كرج، شهريار، ورامين، تهران و مناطقي از كردستان و كرمانشاهان، محل اسكان كنوني افراد ايل است.

وي با اشاره به نزديكي‌هاي فرهنگي - اقتصادي كليه عشايري كه تحت نام "شاهسون بغدادي" در نقاط مختلف كشور پراكنده‌اند، مشابهت‌هاي اجتماعي زندگي ايلاتي آنان را چشمگير خواند و نقش آنان را در حوادث مختلف دو سده اخير كشور قابل اعتنا دانست.