همه چيز در مورد گچ

[آبجی]

گچ بری
شواهد باستانشناسی نشان می دهند که تاریخ ساخت گچ به پیش از ساختن خشت و پخت آن به صورت آجر می رسد. در قدیمی ترین بنای دنیا، یعنی اهرام ثلاثه مصر که قدمتی چهار هزار و پانصد ساله دارد، از گچ به عنوان ماده چسبنده مقاوم بعد از ازاره در بین سنگ ها و جهت کلاف سازی آنها استفاده شده است. یکی از کاربردهای ویژه گچ، اندود کردن دیوارها و سطوح داخلی ساختمان ها است و هنر گچبری، این آراستگی را به حد کمال و دلنوازی می رساند.
به کار بردن تزئینات گچی در تزیین دیوارها، روش معمول در شهر های ایران و عراق بوده است. اولین مردمی که در ایران به این کار دست زدند هخامنشیان و سپس ساسانیان بودند و اعراب در جریان فتوحات خویش، این هنر را از آنها فرا گرفتند. هنرمندان دوره اموی به طور وسیعی کاخ ها را با گچبری منقوش برجسته تزئین می نمودند. نمونه بسیاری از این گچبری ها در کاخ های «خربة المفجر»، «الحیر الغربی» و «المنیه» به کار برده شده است که گچبری های کاخ المنیه به واسطه در بر داشتن عناصر آدمی و حیوانی در کنار تزئینات هندسی و گیاهی، اهمیت بیشتری دارد.
روش تزیینات گچی روی دیوارها، پس از به کار گیری خشت در بناها گسترش پیدا کرد و این روش در کاخ های شهر سامرا رواج یافت. پایین دیوارها با ازاره گچی به ارتفاع حدود ۱۰۰ سانتی متر پوشانده می شد. این گونه تزیینات در دو قصر جوسق و بلکوارا به کار رفته است.
مجموعه تزیینات کاخ های سامرا در مرحله اول طبیعی هستند اما در دوره بعد عناصر تزیینی از طبیعت فاصله می گیرند. در سومین مرحله، زمینه تزیینات عمق چشمگیری می یابد که بهترین نمونه های آن در کاخ بلکوارا به چشم می خورد.
در این دوره، ابتکار پوشش سطح آن چنان کامل گردید که تقریبا تمام زمینه را می پوشاند و این امر که برای نخستین بار در هنر اسلامی رواج یافت، اوج ترقی روش های تزیینی به شمار می رود و پس از آن در دنیای اسلام منتشر شد و از مهم ترین ارکان هنر اسلامی گردید.
روش تزیینات گچی روی دیوارها از طریق حکومت طولونی از عراق به مصر انتقال یافت و نمونه هایی از آن در جامع طولون روی سطح داخلی و اطراف طاق ها و دور پنجره ها به کار برده شد.
هنرمندان دوره فاطمی، همچنان تحت تأثیر تزیینات هنر ساسانی (هنر رایج در دوره عباسی) بودند. تزیینات نقاشی گچی موجود در رواق قبله جامع الازهر از عناصر گیاهی که از روش تزیینات طولونی و عباسی اقتباس گردیده، تشکیل یافته است ولی اختلاف در طریقه استفاده از آنهاست. همچنین نمونه های زیبایی از خط کوفی مشجر در کتیبه موجود زیر سقف یافت می شود.
در دوره فاطمی اهمیت تزیینات خطی افزایش یافت و به کار گیری خط کوفی مشجر روی زمینه های برگدار اشکال گیاهی انتشار یافت.
در دوره ایلخانی، هنر گچبری به سرحد کمال مطلوب رسید. به وجود آمدن محراب های گسترده با انواع خطوط به ویژه گونه های مختلف کوفی، به کار گیری انواع گره هندسی با نقوش اسلیمی طوماری و اسلیمی ماری در لا به لای کتیبه و اسپرهای خط با گل و برگ های پهن و نیز گودی و برجستگی نقوش، موجب تحولی عظیم و خلق شاهکارهای عظیم گچ بری در این دوران شد.
تزیینات گچی معمول در دوره سلجوقی، در عصر ایلخانی به تدریج رو به دگرگونی رفت و پر بودن و شلوغی تزیینات تبدیل به ویژگی گچبری این دوران شد.
از زیباترین نمونه این گونه تزیینات شلوغ، نقوش به کار رفته در مسجد حیدریه قزوین، جامع ورامین و محراب مسجد ارومیه را می توان نام برد. روش های متنوع کنده کاری روی گچ و شلوغی عناصر تزیینی مختلف، در قرن هشتم جایگاهی خاص یافت. بهترین نمونه بیانگر این تحول، محراب اولجایتو در مسجد جامع اصفهان است که تاریخ ساخت آن ۷۱۰ ه.ق است.
در دوره ممالیک بحری، روش تزیین دیوار ها با نوار های گچی منقوش به عناصر نوشتنی، روی زمینه تزیینات گیاهی رایج گردید که نمونه آن در بالای پنجره مسجد «الظاهر بیبرس» مشاهده می شود. زیباترین نمونه های گچی مملوکی، در پنجره های گچی مشبک موجود در جامع دیده می شود که با اشکال هندسی همراه با شیشه های رنگین تزیین شده است. این پنجره ها را حاشیه هایی مزین به عناصر برگ و شاخه و نوشته های کوفی در بر گرفته است.
دوره تیموری، عصر به وجود آمدن رسمی بندی و کار بندی هایی از قالب های گچی مقرنس و قطار بندی های گچی ارزشمند است.
به طور کلی، در هنر گچ بری این دوران انواع خطوط کوفی مشجر، مزهر، معقد و مشبک و نیز خط های محقق، نسخ، ثلث، رقاع، تعلیق و نستعلیق و به خصوص از خط معقلی، استفاده فراوان شده است. از آثار فراوان این دوره می توان به مقرنس بندی های گچی ارزشمند سر در مسجد میدان کاشان، قطار بندی های گچی مدرسه خرگرد در خواف و خطوط گچ بری شده در بقعه شیخ احمد جامی در تربت جام را نام برد.
در دوره صفوی، هنر گچ بری وارد روش های خاصی می شود. به طوری که زیباترین مقرنس بندی های گچی با عناصر گوناگون به خصوص مقرنس های طاس و نیم طاس همراه با نقوش گل و گیاه با انواع تیغه های گچی دالبری، زینت بخش کاخ های شاهی شده است.
در این میان می توان به پدیده های ارزشمند مقرنس قطار و کار بندی ها و یزدی بندی های گچی بسیار شگرف کاخ هشت بهشت، سر در بازار قیصریه اصفهان و به خصوص دالبر های تیغه منقوش از ظروف گوناگون همچون تنگ و سبو و مقرنس بندی های طاسه دار گچی در تالارهای شاه نشین و موسیقی کاخ عالی قاپو و نیز خط گچبری ثلث بسیار ارزشمند در صفه درویش مسجد جامع همین شهر را یاد داشت.

[آبجی]

عنوان
اثر دما, رطوبت و زمان بر تغييرات ابعادي گچ نوع IV



چکيده
بيان مسأله: كشور ايران از نظر اقليمي داراي شرايط آب و هواي مختلف است و با توجه به اختلاف زياد دما و رطوبت در شهرهاي مختلف و استفاده وسيع و همگاني لابراتوارهاي پروتز از استون نوع IV براي ساخت داي، انجام اين بررسي ضروري به نظر رسيد.
هدف: مطالعه حاضر با هدف بررسي اثر دما, رطوبت و زمان بر تغييرات ابعادي استون نوع IV (Velmix) انجام شد.
روش بررسي: در اين مطالعه تجربي, به منظور قالبگيري نياز به يك مدل با ابعاد ثابت بود كه نمونه مكعبي شكل فلزي با ابعاد 10 ميلي‌متر ساخته شد سپس با استفاده از ماده قالبگيري از نوع سيليكون تراكمي به كمك تري مخصوص با 10 خانه به ابعاد 25*20*15 قالبگيري در 10 مرحله انجام گرفت. قالبها به طور همزمان با استون نوع IV ريخته و 80 نمونه در دستگاه مخصوص نگهداري شد. پس از زمانهاي انتخابي 2 تا 24 ساعت و يك هفته نمونه‌ها كه در 3 گروه 10 تايي با مشخصات رطوبت ثابت و دماي متغير و 5 گروه
10تايي با مشخصات دما ثابت و رطوبت متغير نگهداري شده بودند, با ميكرومتر با دقت 01/0 ميليمتر اندازه‌گيري گرديدند؛ سپس با استفاده از آناليز واريانس تك عاملي- دو عاملي و دانكن نمونه‌ها تحليل شد.
يافته‌ها: نتايج اين مطالعه نشان داد كه زمان در ايجاد تغييرات ابعادي نقش ندارد؛ تغييرات دما و رطوبت باعث ايجاد تغييرات ابعادي در گچ مي‌شود؛ همچنين افزايش دما باعث انقباض و افزايش رطوبت باعث انبساط مي‌گردد.
نتيجه‌گيري: بر اساس نتايج اين مطالعه بهترين دما براي ايجاد كمترين تغيير ابعادي 20 درجه و بهترين رطوبت براي ايجاد كمترين تغييرات ابعادي 30% مي‌باشد.


مقدمه
محصولات Gypsum نسبتاً خالص, بر اساس دستورالعمل ADA به شكل زير تقسيم بندي مي‌شوند:
1- گچ قالبگيري نوع I
2- گچ مدل نوع II
3- Dental Stone نوع III
4- Dental Stone High Strength نوع IV
از گچ Dental Stone High Strength در ساخت داي در پروتز ثابت استفاده مي‌شود. براي ساخت داي مناسب, گچ مورد مصرف بايد داراي شرايط خاصي از قبيل دقت ابعادي, مقاومت در برابر سايش, سختي سطحي, كاربرد راحت و آسان, سازگاري با مواد قالبگيري, عدم سميت,‌ استحكام, سختي كافي و حداقل انبساط سخت‌شدن باشد (2,1).
طبق گزارش ADA, Stone نوع IV داراي انبساط سخت‌شدن حدود 1/0% مي‌باشد. به منظور افزايش دقت ابعادي داي, انبساط هنگام سخت‌شدن آن بايد كمتر از 1/0% باشد. اين كار با افزايش تسريع‌كننده مانند سولفات پتاسيم و يا مخلوط با Retarder مثل Borax به آب صورت مي‌پذيرد.
ميزان انبساط سخت‌شدن محصولات Gypsum بين
5/0% تا 6/0% متغير مي‌باشد. طبق تحقيقات انجام‌شده, Stone نوع IV كمترين ميزان انبساط سخت‌شدن را بين محصولات Gypsum دارد.
نتيجه مطالعه ‍Duke و همكاران در مورد خصوصيات فيزيكي نوع IV محصولات Gypsum با برخي مطالعات ديگر هماهنگي داشت و اين نتيجه حاصل شد كه ميزان انبساط سخت شدن استون نوع چهارم زير 01/0% مي‌باشد
(2).
چنانچه شرايط سخت‌شدن در محيط مرطوب فراهم شود, علاوه بر انبساط سخت‌شدن, انبساط هيگروسكوپيك نيز وجود خواهد داشت؛ در صورت بالابودن رطوبت, انبساط سخت‌شدن تقريباً دو برابر انبساط سخت‌شدن در هواي خشك مي‌باشد؛ علت اين افزايش, انبساط رشد كريستال‌ها مي‌باشد؛ بدون اين كه تغييري در واكنش شيميايي رخ دهد. در زمان سخت شدن, درجه حرارت محيط تغيير اندكي ايجاد مي‌كند و در صورتي كه درجه حرارت مخلوط آب و گچ از
50 درجه سانتيگراد بگذرد, عمل به كندي پيش مي‌رود؛ با رسيدن درجه حرارت به 100 درجه سانتيگراد, هيچ‌گونه واكنشي رخ نمي‌دهد.
در مطالعه Sykora و Sutow در مورد مقايسه انبساط حرارتي گچي با نام High Expansion Stone Cast و Stone نوع III, انبساط سخت‌شدن 12/0% بود و اين انبساط در اثر حرارت, بعد از دو ساعت به 55/0% و بعد از 24 ساعت به59/0% رسيد (3). در اين مطالعه ضريب انبساط حرارتي Stone نوعIII, 6-10×10 بود. وقتي درجه حرارت از 100 به 20 درجه تقليل يابد, فقط 04/0 ميليمتر انقباض در
High Expansion Stone Castها مشاهده مي‌شود. نتيجه ديگر اين مطالعه نشان داد كه با غوطه‌ور شدن اين نوع Stone در آب به مدت يك هفته تغيير بخصوصي در انبساط مشاهده نمي‌شود (3).
در مطالعه Derrien و Sturtz نيز تغييرات ابعادي
Die Stone، Resin Die Epoxy و Die Polyurethane Resin مقايسه و گزارش شد در صورتي كه درجه حرارت محيط در 220 درجه سانتيگراد و رطوبت هوا در 550 درصد ثابت بماند, بعد از 15 دقيقه و يك هفته در اندازه‌گيري داي‌ها, كمترين تغيير ابعادي بين اين سه ماده مربوط به Stone خواهد بود (4).




در تحقيق Sarma و Neiman در مورد اثر مواد ضدعفوني‌كننده شيميايي بر تغييرات ابعادي, در گروه شاهد از آب استفاده شده بود. تغييرات ابعادي بسيار ناچيزي (كه آن هم در اثر Erosion بود), به هنگام غوطه‌وري در مواد ضدعفوني‌كننده مشاهده شد؛ اما در مورد گروه شاهد (آب), هيچ‌گونه تغيير ابعادي مشاهده نشد كه به دليل غوطه‌ورشدن داي‌هاي استوني بعد از Setting كامل در آب بود (5).
مطالعه حاضر با هدف بررسي اثر دما, رطوبت و زمان بر تغييرات ابعادي Stone نوع IV (نام تجارتي ولميكس) انجام شد.

روش بررسي
در اين مطالعه تجربي, به منظور انجام تحقيق, يك مدل فلزي مكعبي به ابعاد 10 ميليمتر از جنس نيكل تراشيده شد. سطح مدل كاملاً صيقلي بود و دسته‌اي جهت سهولت در استفاده از آن تعبيه شد. براي اين كه قالبگيري دقيقي انجام شود و ضخامت ماده قالبگيري اطراف مدل, در يك حد كنترل‌شده و ثابت در تمامي نمونه‌ها باشد, نياز به تري اختصاصي بود. تري مورد نظر داراي 60 خانه مكعب مستطيل به ابعاد 25*20*15 بود كه فقط به 10 خانه آن نياز بود.
براي اين كه ضخامت ماده قالبگيري در زير مدل در همه‌ نمونه‌ها يكي باشد, در زير سطح فوقاني مدل, طرحي پله‌مانند, تراش داده شد كه مدل را از لحاظ ارتفاع و بعد طرفي, در تمامي خانه‌ها در يك مكان ثابت نگه مي‌داشت و مانع هر گونه حركت و لغزندگي نمونه مي‌شد؛ پس از اتمام قالبگيري و خارج‌كردن مدل از تري 10 حفره مكعب شكل حاصل گرديد به طوري كه در هر 10 مورد ضخامت ماده قالب‌گيري در قاعده مكعب,‌ در بعد A مكعب در همة 10 نمونه و در بعد B مكعب در همة 10 نمونه به يك اندازه بود.
تمام نمونه‌ها با استفاده از ماده سيليكون تراكمي (Rapid, Coltene Co., Swiss) قالبگيري شدند.
پس از اتمام قالبگيري, قالبها توسط Stone نوع IV
(Velmix, Gildand, Germany) ريخته شد. زمان سخت‌شدن اين گچ, طبق گزارش كارخانه حدود 14-8 دقيقه است.
در Stone نوع IV حداكثر انبساط سخت‌شدن آن
08/0% است و مقاومت فشاري آن cm2/Kg 350 بعد از يك ساعت مي‌باشد. زمان اختلاط آن توسط مخلوط‌كن دستي يك دقيقه و توسط همزن برقي تحت واكيوم, 30 ثانيه و زمان ريختن 3 دقيقه مي‌باشد.
نمونه‌ها در دو گروه دسته‌بندي شدند. يك گروه كه در آن دما ثابت بود و رطوبت تغيير مي‌كرد (كه خود به پنج زير گروه ده تايي تقسيم شد) و گروه ديگر كه در آن رطوبت ثابت بود و دما تغيير مي‌كرد (اين گروه نيز به سه زير گروه ده تايي تقسيم‌بندي شد).
به منظور قراردادن نمونه‌ها در شرايط مطالعه دستگاهي براي حفظ رطوبت و دما طراحي گرديد. اين دستگاه از يك اتاقك و دو طبقه فلزي تشكيل شده است كه ابعاد طبقه زيرين آن 30*30 و طبقه فوقاني آن 40*30 سانتيمتر مي‌باشد. در طبقة زيرين, دستگاه مولد بخار قرار دارد. بخار توسط لوله لاستيكي كوتاهي به محفظة بالا راه مي‌يابد. محفظه بالا شامل دستگاه تنظيم رطوبت,‌ دستگاه تنظيم دما, دستگاه مولد حرارت, دماسنج و رطوبت‌سنج مي‌باشد. كل دستگاه به طور كامل با پشم شيشه پوشانده شده و هيچ‌گونه تماسي بين محيط خارج و محيط داخل دستگاه وجود ندارد. دستگاه بر اساس جدول و طبق رطوبت و دماي مورد نظر تنظيم مي‌شود.
اندازه‌گيري تغييرات ابعادي نمونه‌ها 2 ساعت, 24 ساعت, و يك هفته بعد از ريختن قالب انجام گرديد.




دماي مورد نظر در اين بررسي 20, 30 و 40 درجه سانتيگراد بود. با توجه به رطوبتهاي مختلف در زمانها و مكانهاي مختلف, رطوبت با درصدهاي 30, 40, 50, 60 و 70 انتخاب شد؛ ابتدا دما روي 25 درجه سانتيگراد ثابت نگه داشته شد و رطوبت طبق برنامه در محيط تنظيم گرديد و در زمانهاي مختلف اندازه‌گيري شد؛ سپس رطوبت در حد 35% ثابت نگه داشته شد و زمان و دما تغيير يافت؛ به اين ترتيب نمونه‌ها به دو گروه 3 و 5 تايي تقسيم شدند.
در گروه 1, رطوبت ثابت 35% دما و زمان متغير بود؛ به همين دليل اين گروه به زير گروههاي A و B و C تقسيم شد (جدول 1). گروه 2 با دماي ثابت (25 درجه) و رطوبت و زمان متغير بود و به زير گروههاي D و E وF و G و H تقسيم گرديد (جدول 2).
براي اندازه‌گيري ابعاد گچ از يك ميكرومتر با دقت اندازه‌گيري 01/0 ميليمتر استفاده شد؛ پس از اولين تماس, دو لبه ميكرومتر گيج اندازه‌گيري آزاد شد و ديگر چرخشي انجام نشد و اندازه‌گيري ثبت گرديد. تحليل داده‌ها با استفاده از آناليز واريانس دوعاملي، تك‌عاملي و آزمون Post Hoc از نوع دانكن انجام شد.
يافته‌ها
ميانگين نتايج بدست آمده از ده نمونه طي اندازه‌گيري خطي بلوكهاي گچي در جداول 1 و 2 آمده است جدول 1 نشان‌دهنده ميانگين به دست آمده در رطوبت ثابت 35% و دماي متغير 20, 30 و 40 درجه سانتيگراد در 10 نمونه اندازه‌گيري شده است.
جدول 2 نشان‌دهنده ميانگين به دست آمده در دماي ثابت 25 درجه سانتيگراد و رطوبت متغير 70, 60, 50, 40 و 30% مي‌باشد كه در 10 نمونه اندازه‌گيري شد.
پس از انجام مراحل مقدماتي اثر متقابل زمان و دما به كمك تحليل واريانس دو عاملي محاسبه گرديد (جدول 3).
تأثير دما در ايجاد تغييرات ابعادي از نظر آماري معني‌دار بود (05/0P<) ولي زمان در ايجاد تغييرات ابعادي نقشي نداشت (05/0P>). مجدداً با استفاده از روش تحليل واريانس دو عاملي, اثر متقابل رطوبت و زمان محاسبه گرديد(جدول4).
تأثير رطوبت در ايجاد تغييرات ابعادي از نظر آماري معني‌دار بود (05/0P<) ولي زمان در ايجاد تغييرات نقشي نداشت (05/0P>). در اين بررسي زمان هيچ‌گونه تأثيري در ايجاد تغييرات ابعادي نداشت.
آزمون دانكن نشان داد كه فقط بين گروههاي B و A اختلاف معني‌دار وجود دارد ولي بين گروههاي A و C و نيز C و B اختلاف معني‌دار وجود نداشت. پس از به دست آوردن جفت ميانگين‌ها و مقايسه آنها, بهترين درجه حرارت براي اين كه كمترين تغييرات ابعادي ايجاد شود, 20 درجه سانتيگراد به دست آمد.
در مرحله بعد تغييرات ابعادي ايجادشده در درصد رطوبتهاي مختلف (30, 40, 50, 60 و 70%) و معني‌دار بودن اثر رطوبت بر تغييرات ابعادي و تعيين كمترين ميزان تغيير در درصدهاي فوق مورد بررسي قرار گرفت و از آزمون تحليل واريانس تك عاملي استفاده گرديد كه نشان داد تغييرات رطوبت در ايجاد تغييرات ابعادي مؤثر است (0056/0P=).






جدول 1- تغييرات ابعادي گچ در رطوبت ثابت 35% در دما و زمانهاي مختلف

جدول 2- تغييرات ابعادي گچ در دماي ثابت 25 درجه سانتيگراد در رطوبت و زمانهاي مختلف

جدول 3- تحليل واريانس دو عاملي (زمان- دما)

جدول 4- تحليل واريانس دو عاملي (زمان- رطوبت)تغييرات ابعادي ايجادشده بين گروههاي D و F و گروههاي E و F و H و گروههاي E و G و H اختلاف معني‌داري نداشتند؛ اما بين گروههاي D و E و نيز D و G و همچنين D و H-F و H اختلاف معني‌داري وجود داشت
(05/0P<).
پس از بررسي نتايج و تحليل آنها بهترين درصد
رطوبت براي ايجاد كمترين تغييرات ابعادي, 30% حاصل گرديد.
بحث و نتيجه‌گيري
كشور ايران از لحاظ اقليمي از شرايط مختلف آب و هوايي برخوردار است. در بررسي حاضر با توجه به استفاده وسيع از Stone نوع IV به عنوان داي در دندانپزشكي, شرايط مختلف آب و هوايي كشور از لحاظ رطوبت, زمان و درجه حرارت در محل لابراتوار ايجاد گرديد و اثر آنها بر تغييرات ابعادي داي‌هاي ساخته‌شده از Stone نوع IV بررسي گرديد.
بررسي دفاتر آمار مركز هواشناسي نشان داد كه در هر شهر و در ساعات و مكانهاي مختلف, درجه دما و درصد رطوبت هوا متغير مي‌باشد. از آنجا كه تحقيق حاضر با هدف استفاده كاربردي آن انجام شد و با در نظر داشتن تغييرات زياد دما و رطوبت, ابتدا مطالعه‌اي مقدماتي در ساعات مختلف روز انجام گرفت؛ نتايج نشان داد كه در ساعات مختلف دما و درصد رطوبت هوا متغير مي‌باشد. از مجموعه بررسيها درجاتي از دما و رطوبت در نظر گرفته شد كه امكان ايجاد آن در لابراتوارها با توجه به سيستم تهويه وجود داشت؛ بر همين مبنا درجات 20, 30 و 40 درجه سانتيگراد براي دما و ميزان رطوبت 30, 40, 50, 60 و 70 درصد براي بررسي انتخاب شدند. براي اثبات تأثير عوامل فوق بر تغيير ابعادي گچ ابتدا تمامي ارقام حاصل از تغييرات در رابطه با دما,‌ رطوبت و زمان مورد تحليل آماري قرار داده شد و از تأثير مثبت آنها اطمينان حاصل گرديد.
سپس به طور جداگانه اثر متقابل دما- زمان و رطوبت- زمان بررسي گرديد كه نتيجة آن حذف زمان در ايجاد تغييرات ابعادي بود؛ در حالي كه دما و رطوبت از نظر آماري تأثير داشت و كمترين تغيير ابعادي در دماي 20 درجه سانتيگراد و رطوبت 30% حاصل گرديد.
تحقيقات انجام شده نشان مي‌دهد كه هيچ تغيير شاخصي در ابعاد Plaster‌ يا Stone سخت‌شده در دماي اتاق ايجاد نمي‌شود؛ در صورتي كه اگر دماي محيط به 100-90 درجه سانتيگراد برسد, انقباض رخ خواهد داد و نگهداري گچ در دماي بالاتر از 55 درجه سانتيگراد توصيه نمي‌شود (6,1). نتايج بررسي حاضر نشان داد كه با افزايش دماي محيط, تغييرات ابعادي نيز افزايش مي‌يابد و بهترين دماي به‌دست آمده 20 درجه سانتيگراد (همان دماي اتاق) مي‌باشد.
در اين مطالعه با توجه به اين كه ضخامت ماده قالبگيري در زير نمونه‌ها بيشتر از 4 ميليمتر و در حد استاندارد بود و اين ضخامت در تمام نمونه‌ها دقيقاً يكسان بود؛ بنابراين نمي‌تواند عامل مخدوش‌كننده‌اي باشد. گزارش شده است كه بيشترين Stability در مورد ماده قالبگيري Rapid هنگامي است كه ضخامت آن بين 4-2 ميليمتر مي‌باشد (7).
با توجه به اثرات رطوبت محيط و تغييرات نسبي كه در فرآورده‌هاي Gypsum وجود دارد (از قبيل سختي سطح, زمان سخت‌‌شدن, ‌شروع واكنش شيميايي در رطوبتهاي بالاي 70%) توصيه مي‌شود از فرآورده‌هاي Gypsum در محيطهاي خشك نگهداري شود. طبق بررسيهاي انجام شده تا 60 دقيقه بعد از قالبگيري مي‌توان قالب را نگه داشت (9،8)؛ تحقيق ديگري اين زمان را 75 دقيقه اعلام كرد (10). طبق تحقيقات انجام‌شده تغيير ابعادي اين ماده بعد از يك ساعت از 3%- تا 5%‌+ مي‌باشد (11).




طبق نظر Davis (12) و Mahler و Ady (13) با اضافه‌شدن آب اضافي به Stone در حين سخت شدن, انبساط بيشتر مي‌شود.
Jorgensen در بررسي خود نشان داد كه افزايش آب از خشك شدن فضاي بين كريستالي جلوگيري مي‌كند و در نتيجه انبساط رخ مي‌دهد (14).
تحقيقات انجام شده توسط Davis (12)‌ Jorgensen
(14) و Fusayama (15) نشان داد كه آب اضافي در حين سخت‌شدن Stone باعث افزايش انبساط مي‌شود كه مؤيد اين نظريه است كه وجود رطوبت اضافي در محيط در حين سخت‌شدن گچ مي‌تواند تغييرات ابعادي را ايجاد كند.
نتايج مطالعه حاضر نشان داد:
- زمان در ايجاد تغييرات ابعادي نقشي ندارد.
- تغييرات دما و رطوبت باعث ايجاد تغييرات ابعادي در گچ مي‌شود. افزايش دما باعث انقباض و افزايش رطوبت باعث انبساط مي‌گردد.
- بهترين درجه دما براي به دست آوردن نمونه‌اي با كمترين تغيير 20 درجه سانتيگراد است.
- بهترين درصد رطوبت براي به دست آوردن نمونه‌اي با كمترين تغيير 30% مي‌باشد.
- در صورتي كه درجه حرارت از 30 به 40 درجه افزايش يابد, اختلاف معني‌دار و تغييرات ابعادي مشاهده مي‌شود.
- در صورتي كه اختلاف رطوبت از 20% بيشتر باشد, بين گروهها اختلاف معني‌داري مشاهده مي‌شود.

تشكر و قدرداني
بدين وسيله از جناب آقاي دكتر خصالي استاديار محترم گروه فيزيك دانشگاه مشهد, تشكر و قدرداني مي‌گردد.




منابع:
1- Phillips RW. Science of Dental Materials. 9th ed. Philadelphia: WB Saunders; 1991.
2- Duke P, Moore BK, Haug SP, Andres CJ. Study of the physical properties of type IV gypsum, resin-containing, and epoxy die materials. J Prosthet Dent. 2000 Apr;83(4):466-73.
3- Sykora O, Sutow EJ. Improved fit of maxillary complete dentures processed on high expansion stone
casts. J Prosthet Dent 1997 Feb;77(2):205-8.
4- Derrien G, Sturtz G. Comparison of transverse strength and dimensional variations between die stone, die epoxy resin, and die polyurethane resin. J Prosthet Dent 1995 Dec;74(6):569-74.
5- Sarma AC, Neiman R. A study on the effect of disinfectant chemicals on physical properties of die stone. Quintessence Int 1990 Jan; 21(1): 53-9.
6- Craig. G. Restorative Dental Material. 9th ed. St. Louis: Mosby; 1993.
7- Johnson GH, Craig RG. Accuracy of four types of rubber impression materials compared with time of pour and a repeat pour of models. J Prosthet Dent 1985 Apr; 53(4): 484-90.
8- O’brien’s WS. Dental Materials and Their Selection. 2nd ed. Chicago: Quintessence; 1997.
9- Shillingburg HT. Fundamentals of Fixed Prosthodontics. 3rd ed. Chicago: Quintessence; 1981.
10- Luebke RJ, Scandrett FR, Kerber PE. The effect of delayed and second pours on elastomeric impression material accuracy. J Prosthet Dent. 1979 May;41(5):517-21.
11- Eames WB, Sieweke JC, Wallace SW, Rogers LB. Elastomeric impression materials: effect of bulk on accuracy. J Prosthet Dent 1979 Mar;41(3): 304-7.
12- Davis DR. Effect of wet and dry cellulose ring liners on setting expansion and compressive strength of a gypsum-bonded investment. J Prosthet Dent 1996 Nov;76(5): 519-23.
13- Mahler DB, ADY AB. An explanation for the hygroscopic setting expansion of dental gypsum products. J Dent Res. 1960 May-Jun;39:578-89.
14- Jorgensen KD. Studies on the setting of plaster of paris. Odontol Tidskr. 1953 Dec 30;61(5):304-46.
15- Fusayama, takao: proposition of a theory on the mechanism of the hygroscopic expansion of gypsum product Bull. Tokyo Med. Dent. Univ 1957; 4:225.

[آبجی]

تاریخچه کوتاه از گچ وسنگ گچ
قدیمی ترین آثار بجای مانده از گچ مربوط به 9000 سال قبل می باشد که در آناتولی و سوریه کشف شده اند. 5000 سال قبل مصری ها سنگ گچ را در هوای آزاد در درون آتش می سوزاندندو سپس آنرا می کوبیدند و تبدیل به پودر می کردند و در نهایت این پودر را با آب ترکیب می کردند و دیواره های کاخ ها و معابد خود را با گچ می پوشاندند . برخی از نمونه های اولیه گچ در اهرام مصر کشف شده اند. علاوه براین یونانی ها از گچ بصورت خاص (گچ سلنیوم که شفاف می باشد ) بعنوان پنجره معابدشان استفاده می کردند . رومی ها با استفاده از گچ از هزاران مجسمه یونانی کپی برداری کرده اند.
بشر در طی قرن ها در نقاط مختلف جهان درخصوص پخت گچ مهارت هایی را کسب کرده بود . در سالهای 1700 میلادی پاریس مرکز گچ بود ( گچ پاریس ) چرا که تمامی دیوارهای خانه های چوبی برای جلوگیری از آتش سوزی با گچ پوشیده می شد. پادشاه فرانسه این قانون را بعد از اینکه لندن بزرگ در سال 1666 در اثر آتش سوزی از بین رفت اجباری نمود .
دانش ما در زمینه استفاده از گچ در قبل از قرن نوزدهم محدود می باشد. با این وجود تحقیقات نشان می دهد که در قرن شانزدهم گچ همراه آهک در کف ها دیوارها و سقف ها مورد استفاده قرار می گر فته است اما ثابت گردیده است که گچ بری تزئینی که قبلا یکی از موارد استفاده از گچ در نظر گرفته می شده است در این دوران دارای سوابق بسیار مختصری می باشد.




تاریخچه گچ در ایران
در ايران نيز گچ رابطه نزديكي با صنعت ساختمان سازي داشته و از قديم يكي از مصالح ساختماني سنتي ايران بوده است . گچ در بيشتـر ساختمانهاي باستاني كه تاكنون باقي مانده اند بصورت آثار گچ بريهاي زيبا ديده مي شود . از زمان اشكانيان ابنيه هايي با تزئينات گچي بجا مانده است كه نمايانگر خلاقيت و هنر استادكاران ايراني مي باشد . از دوران اسلام نيز گچ بريهاي فراواني بجا مانده كه نمودار پيشرفت اين هنر در سرزمين ايران مي باشد. عالي قاپو ، كاخ هشت بهشت و گچ بريهاي زيباي مسجد جامع اروميه از جمله بارزترين جلوه هاي اين هنر مي باشد . كف سراسر تالار و پـلكان و ستـونهــاي كاخ لاله زار تهران در خيابان سعدي با سنگ گچ مرمري ساخته شده بود. کاربرد گچ در پوشش قوسی کانال ها در قسمتی از بناهای تخت جمشید از دوره هخامنشی به یادگار مانده است. ملات گچ در دوره ساسانیان در اسکلت سازی بناها وهمچنین جهت نماسازی کاربرد فراوان داشته است. یکی از پدیده های هنری در معماری بی همتای ایران هنر گچبری است که در کاوش های باستان شناسی نمونه ها و نشانه هایی از رواج این هنر در روزگار ساسانی به دست آمده است . یکی از کاربردهای ویژه گچ ، اندود کردن دیوارها و آراستن سطوح داخلی ساختمانها است و هنر گچبری این آراستگی را به حد کمال و دلنوازی می رساند . آثار گچبری را در دوره های مختلف تاریخ ایران می توان مشاهده کرد برای نمونه در دوره سلجوقی به مسجد علویان در همدان – در دوره ایلخانی به بقعه بایزید بسطامی در بسطام – در دوره تیموری به بقعه شیخ احمد جامی در تربت جام – در دوره صفویه به کاخ عالی قاپو در اصفهان – در دوره زندیه به عمارت کلاه فرنگی در شیراز و در دوره قاجار به کاخ گلستان در تهران می توان اشاره نمود .

[آبجی]

گچ بتا (استاكو) : از پخت گچ در دماي پائين با از دست دادن قسمتي از آب تبلور بوجود مي آيد.

گچ تميز كاري : از پخت سنگ گچ در دماهاي مختلف توليد می شود.

گچ پرداخت : گچـي است كه براي روكش نمودن نمايي سطوح و ساير كارهاي بنـــــائي استفاده مي شود.
گچ زير كاري : براي گچ كاري يا گچ و خاك سطوح و ساير كارهاي بنائي استفاده مي شود.
گچ مرمر: گچ بدون آب مولكولي است كه با محلول زاج مخلوط شده و مجدداً پخته مي شود.
گچ استريش : گچ بدون آبي است كه در دماي بالا حاصل شده كه فعال كننده آن آهك ميباشد.
گچ انيدريت : به گچ بدون آب مولكولي اطلاق مي شود.
گچ صنعتي : بطور كلي گچي است با ساختمان مولكولي نيم هيدرات با خواص فيزيكي مشخص كه در پزشكي و قالب سازي و صنايع ديگر مورد استفاده قرار ميگيرد و برحسب پخت معمولا مقداري گچ خام بصورت(Caso4.2H2O) نيز همراه دارد.

[آبجی]

مهمترين موارد استفاده گچ بشرح ذيل خلاصه شده است:

• در ساختمان سازي : اندود ، سفيد كاري ، تميز كاري ، پرداخت ، گچ بري ، ملاتهاي گچي ، آجر ، گچ و ماسه ، عايق حرارتي و صوتي ، ورقه هاي پيش ساخته سقف و كف ديوار،مجسمه سازي
• صنعت سيمان : افزايش زمان گيرايي (دير گير)
• صنايع چيني سازي و سراميك : قالب چيني و سراميك
• صنعت شيشه سازي : تنظيم ويسكوزيته مذاب ( از نظر ميزان اكسيژن حل شده يا نشده)
• در صنعت ريخته گري : گچ نسوز
• كشاورزي : تهيه كود شيميايي ، تهويه كننده خاك ، تهيه سمهاي شيميايي
• پزشكي : باند پزشكي ، قالب دندان ، تهيه قرص ، در حشره كشها و رشد مخمرها
• صنعت كاغذ سازي : شفافيت كاغذ
• صنعت پتروشيمي : خشك كن
• صنعت چرم سازي : جداكننده مواد شاخي از پوست
• تهيه سولفات دو سود
• تهيه اسيد سولفوريك
• ساير كاربردها

كاربرد گچ در صنايع ساختماني
از نظرمقدار مصرف حدود 75% از گچ در صنايع ساختماني براي روكش ديوارها – گچبري ـ تهيه ملاتهاي مختلف و مواردي ديگر استفاده مي شود . در حالت عادي رنگ گچ ساختماني سفيد بوده و سطح سفيد شده با گچ را مي توان با رنگ هايي پلاستيكي يا روغني رنگ كرد. گچ صدا را پخش نمي كند و ضريب انتقال حرارتي آن نيزكم مي باشد و در قبال آتش نسوخته و از گسترش آتش جلو گيري ميكند ، زيرا ضمن آتش سوزي آب موجود در گچ از آن جدا شده و در نتيجه در زير اندود گچي مقداري بخار آب جمع ميگردد و وجود اين بخار آب باعث مي شود كه درجه حرارت از 100درجه تجاوز نكند.گيرش ملات گچ ساختماني نبايد زودتر از 5 الي 8 دقيقه آغاز شود و ديرتر از 20 الي 60 دقيقه پايان يابد و زمان گرفتن گچ سفيد كاري نيز نبايد زودتر از چهار دقيقه آغاز گردد و دير تر از 10 دقيقه تمام شود

[آبجی]

فرآیند تولید گچ شرق
1- دپو و آماده سازی سنگ گچ
سنگ گچ مصرفی کارخانه از بهترین وخالص ترین معادن گچ منطقه رباط سفيد به نامهاي كلاته سازنده ها و تكروك استخراج و به دپوی کارخانه حمل می گردد.سپس کراشر یا آسیاب چکشی مواد خام ، سنگ گچ را تا دانه بندی مناسـب آسیـاب می نـماید. خاک یا دانه های سنگ ریزتر وارد آسیاب نشده و مستقیما ًبه نوار زیر آسیاب منتقل می گردد و از آنجا به همراه خروجی آسیاب به سیلوی مواد خام منتقل می شود . مواد خام خروجی از آسیاب به قسمت پخت هدایت می گردد


2- قسمت پخت
مواد خام ورودی به كوره ها منتقل ميگردد تا عمليات پخت با 150 درجه حرارت تكميل و در انتهاي كوره مواد پخته شده وارد آسياب ميگردند تا به دانه بندي مورد نظر برسند .


3- آسیاب و دانه بندی
پس از آسیاب مواد پخته شده جهت همسان سازي دانه بندي از سرند انتهايي عبور مي نمايد مانده روی سرند به دو آسیاب که بصورت موازی با یکدیگر کار می کنند منتقل می گردند . خروجی آسیاب ها مجدداً به سرند مواد پخته هدایت می شود وسیکل بالا دوباره تکرار می گردد.محصول خروجی از سالن پخت به دو سیلوی ذخیره 350 تني منتقل و از آنجا به قسمت بسته بندی حمل می گردد .


4- بسته بندی و بارگیری
محصول 2 سيلوي مورد نظر به دو دستگاه بسته بندی منتقل می شود كه در مجموع بسته بندی با 8 شیر انجام می گیرد . محصول پس از بارگیری در کامیون ، روانه بازار مصرف می شود .

[آبجی]

گَچ:

سولفات دوکلسیم آبدار طبیعی است که در تشکیلات خاکی پوسته جامد کره زمین بصورت قشرهای نسبتاً ضخیم فراوان است که آن را استخراج می‌کنند و مورد استفاده قرار می‌دهند . معمولاً گچ همیشه در طبیعت باسایر ترکیبات خالی وناخالصیها همراه است.
گچ را پس از استخراج از معدن مانند آهک بکوره می‌برند و تا دمای حدود 180 درجه سانتیگراد حرارت می‌دهند تا مقداری از مولکولهای آب تبلورش را از دست بدهد وبصورت گچ قابل استفاده در بنایی وقالب گیری در آید.
‎
2CaSO4 · 4H2O → 2CaSO4 · H2O + 3H2O (به صورت بخار متصاعد می‌شود).

[آبجی]

گچ از جمله مصالحی است كه در صنایع ساختمان سازی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد و به علت ویژگی هایی كه دارد از زمانهای قدیم در امر ساختمان سازی مورد مصرف داشته است. در بسیاری از ساختمانهای قدیمی مخصوصاً در دوران صفویه كه اغلب آنها در اصفهان موجود می باشد گچ نقش مؤثری داشته و گچ بری های بسیار زیبایی از آن دوران باقی مانده است.
گچ به علت خواص خود از اولین قدم درایجاد یك بنا كه پیاده كردن حدود زمین می باشد و با اصطلاح برای ریختن رنگ اطراف زمین مورد نیاز می باشد و همچنین تا آخرین مراحل بنا كه سفید كاری و نصب سنگ است باز هم گچ مورد نیاز است و حتی در نقاشی ساختمان هم از گچ استفاده می نمایند.

منابع تهیه گچ :
گچ از پختن و آسیاب كردن سنگ بدست می آید. سنگ گچ از گروه مصالح ساختمانی كلسیم دار است كه بطور وفور در طبیعت یافت می شودو تقریباً در تمام نقاط روی زمین وجود دارد و از لحاظ فراوانی در طبیعت در ردیف پنجم می باشد. درایران هم تقریباً درتمام نفاط كشور مخصوصاً در كرویر مركزی و اطراف تهران جاجرود، آذربایجان یافت می شود. سنگ گچ با فرمول caso4,2H2o از سنگهای ته نشستی است و به علت میل تركیبی شدیدی كه دارد بطور خالص یافت نمی شود. بیشتر به دو صورت تركیب با كربن و با اكسیدهای آهن و خاك رس می باشد. سنگ گچ یا بصورت سولفات كلسیم بدون آب بدست می آید كه به آن انیدریت می گویند. سنگ گچ خالص بی رنگ است و سنگ گچ تركیب شده با كربن خاكستری و سنگ گچ تركیب شده با اكسیدهای آهن بی رنگ، زرد روشن و یا كبود و یا سرخ می باشد كه برحسب نوع اكسیدهای آهن این رنگها متفاوت است.

كوره های گچ پزی :
1 ـ كوره های گچ پزی چاهی :
قدیمی ترین نوع كوره های گچ پزی در ایران نوع چاهی است كه هم اكنون نیز در بسیاری از شهرها متداول می باشد. در این نوع كوره ها كه مانند تنوره است سنگ گچ را می پختند و آن را حرارت می دهند تا سنگ گچ پخته شود. محصول این كوره ها مرغوب نمی باشد.
2 ـ كوره های تاوه ای :
ابن نوع كوره ها كه دارای محصول یكنواخت می باشد تشكیل شده است از یك سینی بزرگ كه سنگ آسیاب شده در آن می ریزند.

خواص گچ :
1 ـ زود گیر بودن 2 ـ خاصیت ازدیاد حجم
3 ـ مقاومت در برابر آتش سوزی 4 ـ آكوسیتیك بودن
5 ـ ارزان بودن 6 ـ خاصیت پلاستیكی گچ
7 ـ رنگ گچ 8 ـ رنگ پذیری گچ

ساختمان ملات گچ :
هر نوع ملاتی كه بخواهیم بسازیم باید بعد از تعیین اجزاء تشكیل دهنده آن و مخلوط كردن آنها به آن اضافه كرده و دوباره ملات را مخلوط كنیم تا ملات یكنواخت گردد ولی برای ساختن ملات گچ و یا ملات گچ و خاك باید دانه های گچ یا گچ و خاك را داخل آب بریزیم، بدین طریق كه ابتدا مقدار كمی آب در استامبولی می ریزیم آنگاه دانه های گچ و یا گچ و خاك راكه قبلاً به نسبت ضعیف مخلوط شده با دست درون آن می پاشیم تا كلیه دانه ها در مجاورت آب قرار گیرد. مقدار آبی كه یك كیلوگرم پودر گچ احتیاج دارد تا ملات شود از لحاظ تئوری 2/0 لیتر است یعنی تقریباً 20% وزن گچ.

مصارف گچ :
گچ در ساختمان مصارف متعدد دارد از جمله ریختن رنگ ساختمان برای مشخص كردن اطراف زمین و پیاده كردن نقشه، ملات سازی، گچ وخاك، سفیدكاری وسنگ كاری كه درمورد اخیر برای نگهداشتن سنگ بطور موقت در جای خود تا ریختن ملات پشت آن مورد مصرف دارد و در صنایع قالبسازی و ریخته گری برای قالب سازی مصرف می شود و در كارهای طبی برای شكسته بندی مورد نیاز است.

خواص گچ :
گچ علاوه بر دو خاصیت عمده كه یكی زودگیری و دیگری ازدیاد حجم به هنگام سخت شدن است دارای خواص دیگری نیز می باشد از جمله آنكه اكوستیك است و در آتش سوزی مقاوم می باشد و ارزان و به فور یافت می گردد ودارای رنگی سفید و خوش آینه است.

انباركردن گچ :
اگر گچ بصورت فله ای در كارگاه موجود باشد باید بلافاصله مصرف گردد زیرا همانطور كه قبلاً شرح داده شد گچ میل تركیبی بالایی با آب دارد و حتی رطوبت هوا را جذب می نماید و پس از مدتی فاسد می گردد یعنی در موقع مخلوط كردن آن با آب ازدیاد حجم پیدا نكرده و سخت نمی شود. ولی گچ پاكتی را اگر به طریقه صحیح انبار كنند به طوری كه دور از رطوبت باشد می توان حتی گچ را برای مدت یكسال هم انبار نمود. برای انبار كردن گچ باید آنرا روی تخته هایی كه حداقل از زمین 10 سانی متر فاصله دارد بگذارند و فاصله پاكتهای گچ از دیوارهای انبار باید حداقل حدود 20 سانتیمتر باشد و بیش از 10 پاكت گچ را روی هم نچینند.

[آبجی]

بل از اینکه در مورذ گچ مطلبی بیان شودبعنوان آشنایی به اختصار در مورد مواد معدنیغیرفلزی مطالبی عنوان می شودمواد معدنی فلزی خود به چندین گروه مانند سرامیک , شیشه , مواخام موادچسبنده , مصالح ساختمانی تقسیم میشوند
گروه مصالح ساختمانی خود به دو گروه مصالح ساختمانی مصنوعی و طبیعی تقسیم میشود . که هر کدام از آنها به چند گروه تقسیم میشود . آنچه که در اینجا مورد بررسی قرار می گیرد یکی از این گروهها به نام مواد چسبنده است. مقصود از مواد چسبنده در اینجا مواد چسبنده کلاسیک نیست بلکه موادی مورد نظر است که با مواد پر کننده یا تقلیل دهندهُ و هم جنس با آب به نسبتهای مختلف مخلوط شده و توده ای (ملات) به دست میدهد که شکل پذیری خوبی دارد بعداَ سخت میگردد.
ماده خام گچ یا سنگ گچ بنام سولفات کلسیم دی هیدرات (CaSO4.2H2O) نامیده می شود که اصطلاح انگلیسی آن GYPSUM است. ماده خام سلفات کلسیم که هم به طور مصنوعی تهیه میشود وهم در طبیعت به صورت سنگ گچ وجود دارد به ایندریت خام معروف است,
نوع طبیعی و مصنوعی سولفات کلسیم تفاوتی نداشته و فقط ایندریت بدست آمده از فرآیند گچ پزی از مواد خام گچ متفاوت میشود.
در اثر پخش(کلسینه کردن – دهیدراته کردن) جزئی و کامل و سولفات کلسیم دی هیدرات موادی حاصل می شود که بنام گچ ((PLASTER موسومند.

تهیه گچ:
تهیه گچ در محدوده فوق العاده زیادی قرار گرفته که بوجود آورنده آن تنوع در نوع گچ می باشد که این تنوع از خود به علت فازهای مختلف در سیستم CUSO4-H2O بوجود آمده است
برای تهیه گچ در فرآیندهای صنعتی دانستن فازها و تغییرات و تبدیلات آنها در سیتم CaSO4-H2O اهمیت دارد و مطالب زیر نشان دهنده دانش امروزی درباره این سیستم می باشد, در سیستم CaSO4-H2O طبق ترکیبات استو کیومتری سشه فاز زیر بدست می آید:
دی هیدرات = CASO4 - 2H2O
نیمه هیدرات = CASO4 – 1/2 H2O
ایندریت = CASO4
عملاَ کاربرد گچدر صنعت فقط به خواص قطعات گچی نظیر استحکام , قابلیت چسبیدن , وزن مخصوص طناهری وغیره بستگی نداشته بلکه خواص دیگری نظیر چگونگی سخت شدن (گیرش), از دیگر فاکتورهای مهم که در کاربرد گچ بی تاُثیر نیست نسبت آب و گچ (مقدار گچی که در 100 میلی لیتر آب محلول می باشد)
قابلیت کارکردن با آن و غیره است.
گچ به طور کلی توسط کاهش یا ناقص آب تبلور سنگ گچ بدست می آید , یعنی هدف آن است که با کمترین مخارخ و با صرفه ترین متد توسط حرارت دادن سنگ گچ مواد نهایی مورد دلخواه و تک فازی ویایک مخلوط چند فازی که مقدار فازهای آن کاملاُ مشخص باشد بدست آید.