چندي پيش، دبير پنجمين همايش سالانه انجمن سرطان ايران نسبت به شيوع سرطان‌هاي دستگاه گوارش هشدار داد و گفت که ‌بقاياي سموم و كودهاي شيميايي در محصولات كشاورزي، سلامت ايرانيان را به خطر انداخته و بايد از به كارگيري كودهاي ازت ممانعت به عمل آيد. تحقيقات ‌نشان داده‌اند که نيترات موجود در اين کودها موجب انواع سرطان‌هاي گوارشي مي‌شود. از طرفي سرطان معده هم‌اكنون شايع‌ترين نوع سرطان در ايران است که متاسفانه همچنان در حال افزايش است و يكي از دلايل اين امر مي‌تواند استفاده از كودهاي نيترات‌دار به خصوص در نواحي شمالي كشورمان باشد. به اين بهانه به سراغ مهندس وحيد متقي، کارشناس ارشد کشاورزي، رفته‌ايم و گفتگويي با ايشان ترتيب داده‌ايم تا از جزئيات موضوع بيشتر آگاه شويم...
سلامت : استفاده از کودهاي شيميايي چه عوارضي را به ميوه‌ها و سبزي‌هايي که مصرف مي‌کنيم، تحميل مي‌کند؟
سال‌ها ست كه كشورهاي توسعه يافته و پيشرفته استفاده از كودهاي شيميايي را به دليل سرطان‌زا بودن‌شان ممنوع اعلام كرده‌اند اما متاسفانه در کشور ما براي واردات اين کودها يارانه پرداخت مي‌شود و بايد بدانيد که اين کودها سرطان‌ زا هستند.

سلامت : با توجه به سرطان‌زا بودن اين کودها چرا همچنان از اين کودها استفاده مي‌شود؟
استفاده از اين كودها موجب بزرگ و سنگين شدن سبزي‌هاي غده‌اي مانند سيب زميني‌ مي‌شود و سود بيشتري را براي باغدار به دنبال دارد و بيشتر اين باغداران نيز نمي‌دانند که اين کودها به عنوان يك عامل سرطان‌زا شناخته شده است و مسوولان بايد در اين زمينه هر چه زودتر تدابير لازم را بينديشند زيرا در حالي مردم را به خوردن سبزي و صيفي‌جات به منظور مقابله با سرطان ترغيب مي‌كنيم كه به دليل استفاده از كود ازت اين سبزي‌ها منشأ سرطان‌ها هستند. از طرفي، گياهان غده‌اي مانند سيب‌زميني بيشتر كودهاي اوره - فسفر جذب مي‌كنند و دليل تيره و سياه شدن سيب‌زميني پس از برش دادن و در معرض هوا قرار گرفتن به وجود نيترات برمي گردد كه ماده‌اي سرطان‌زا است. حتي گفته مي‌شود که مصرف بيش از حد سموم دفع آفات در شمال كشور موجب افزايش روزافزون سرطان‌هاي دستگاه گوارش در اين مناطق شده است. بر اساس آمار، سرطان معده نيز در بيشتر كشورهاي دنيا از جمله در كشورهاي آمريكايي، اروپايي، آفريقايي و حتي آسيايي در رده سوم و يا چهارم قرار دارد اما در ايران در رده اول سرطان‌ها جاي گرفته و همچنان رو به افزايش است و استفاده از كودهاي حاوي نيترات يكي از دلايل عمده رشد اين نوع سرطان‌ در ايران به حساب مي‌آيد.

سلامت : آيا همه كودهاي شيميايي خاصيت سرطان‌زايي دارند؟
كودهاي شيميايي هر تركيبي كه داشته باشند و با هر اصطلاحي شامل كودهاي ازت، كودهاي اوره و فسفره به كار گرفته شوند، اساس همه شان و آنچه به عنوان ماده سرطان‌زا ته‌نشين مي‌شود، نيترات است كه در تمام اين كودها وجود دارد و در حقيقت به گفته متخصصان، همين نيترات است که موجب بروز سرطان‌هاي دستگاه گوارش مي‌شود.

سلامت : بيشترين جذب اين سموم در چه سبزي‌هايي ديده مي‌شود؟
نيترات مي‌تواند در همه انواع سبزي و ميوه رسوخ كند اما محصولاتي كه در دل زمين جاي مي‌گيرند مثل پياز، سيب زميني و هويج قابليت جذب بيشتري دارند و نيتراتي را که به درون زمين رسوخ مي‌كند، جذب مي‌كنند. البته به طور كلي نيترات در سطح و عمق زمين بيشتر باقي مي‌ماند و به همين دليل انواع ميوه و سبزي نيز كه به‌صورت بوته‌اي در سطح زمين رشد مي‌كنند و ارتفاع كمتري دارند، بيشتر در معرض جذب اين ماده سرطان‌زا قرار دارند اما ميوه‌هاي درختي و به‌طور كلي گياهاني كه ارتفاع بيشتري دارند، كمتر در معرض رسوخ نيترات هستند. وجود ميوه‌ها و سبزيجات به ظاهر درشتي كه فاقد طعم و خاصيت‌هاي چند دهه پيش هستند نيز ناشي از استفاده بي‌رويه همين كودهاي شيميايي و سموم دفع آفات و باقي ماندن تركيبات شان در اين محصولات است.

سلامت : آيا اين خاصيت سرطان‌زايي، با شستن و ضدعفوني کردن و پختن از بين مي‌رود؟
متاسفانه ذرات اين کودهاي شيميايي ممنوعه به داخل ميوه و سبزي راه پيدا مي‌کند و با هيچ روشي از بين نمي‌رود و به همين دليل است که گفته مي‌شود مصرف چنين محصولاتي ابتلا به سرطان‌هاي گوارشي را به همراه دارد. باز هم تاکيد مي‌کنم که تغذيه گياهان با كود شيميايي و رعايت‌نكردن اصول علمي در توليد ميوه و سبزي در ايران به مرز هشداردهنده‌اي رسيده است به گونه‌اي كه كارشناسان درباره آثار و پيامدهاي منفي آن بر سلامت شهروندان اظهار نگراني مي‌كنند اما مسوولان، اين امر را جدي نمي‌گيرند.

سلامت : شما در اين زمينه چه توصيه‌اي به هموطنان‌مان که اين ميوه‌ها و سبزي‌ها را مصرف مي‌کنند، داريد؟
توصيه مي‌کنم که هموطنان حتي‌الامکان از ميوه‌ها و سبزي‌ها ارگانيک استفاده کنند. از طرفي به دليل آنکه بيشتر سموم محلول در چربي هستند روي پوست ميوه قرار گرفته و هنگام شستشو با آب از بين نمي‌روند. بنابراين توصيه مي‌شود براي پاک کردن سموم از روي ميوه‌ها و سبزي‌ها آنها را با كمي مواد ضدعفوني‌کننده يا نمک شسته و سبزي‌ها را کاملاً آب‌کشي کنند تا سم شان از بين برود. به طور كلي، هر يک کيلوگرم ميوه تازه بايد ?? ميلي‌گرم نيترات داشته باشد و اگر از اين مقدار بيشتر شود، مضر خواهد بود. درشتي ميوه‌ها نيز در بيشتر مواقع به دليل نيترات بالاي آنها است. بنابراين توصيه مي‌شود در انتخاب ميوه‌ها دقت كرده و از ميوه‌هاي درشت صرفه نظر كنيد. ميوه‌هاي متوسط يا کوچک با رنگ روشن جز مناسب‌ترين‌ها هستند زيرا تيره بودن ميوه نيز نشان دهنده نيترات بالاي آن است. با اين حال بدن مکانيزم دفاعي قوي دارد که در برابر سموم وارد عمل شده و موجب دفع سموم مي‌شود ولي در صورتي که مواد مضر براي طولاني‌مدت وارد بدن شوند، مي‌توانند اثرگذار باشند.


منبع: تبيان زنجان