امضاي هنرمندان بر روي بدنه آجرهاي لعاب‌دار قلايچي

[moji5]

در هفتمين نشست تخصصي موزه ملي ايران بررسي باستان‌شناختي آجرهاي لعاب‌دار محوطه قلايچي ارائه شد.

به گزارش ميراث آريا(chtn) يک کارشناس باستان‌شناسي با اشاره به اين پروژه گفت:در اواخر دهه 1350 و اوايل دهه 1360 آجرهاي لعاب‌دار منقوشي در بازارهاي کردستان دست به دست مي‌گشت.

يوسف حسن‌زاده در ادامه خاطرنشان کرد: اين آجرها از محوطه‌اي به نام قلايچي کنار روستايي به همين نام در هفت کيلومتري شمال شرقي شهرستان بوکان به دست آمده‌اند.

وي اضافه کرد:بعدها اين آجرها در موزه‌هايي چون موزه شرق کهن توکيو، موزه ملي ژاپن، موزه ماتسودو، مرکز مطالعات خاورميانه و بسياري از مجموعه‌هاي خصوصي جهان از جمله لندن و پاريس يافت شدند.

وي با بيان اين‌که يک گروه نجات بخشي به سرپرستي اسماعيل يغمايي در سال 1364 به اين محوطه اعزام شد افزود: اين گروه موفق شد بقاياي معبدي از دوره مانا متعلق به سده هشتم و هفتم پيش از ميلاد، کتيبه‌اي به خط ارامي کهن (تنها کتيبه مکشوفه از فهرنگ مانايي ) و بيش از 250 قطعه آجر لعاب‌دار را کشف کند.

حسن‌زاده گفت: کتيبه و آجرها در همان سال به موزه ايران باستان منتقل و کاوش‌ها در اين محوطه از سال 1387 تا سال 1385 به سرپرستي بهمن کارگر ادامه يافت.

به گفته اين کارشناس باستان‌شناسي؛ مجموعه‌اي بالغ بر 150 قطعه آجر لعاب‌دار منسوب به محوطه قلايچي و يک قطعه کتيبه سنگي که مکمل کتيبه بدست آمده از کاوش‌هاي علمي قلايچي بود در سال 1367 از مجموعه‌اي به نام مجموعه "حاج فرمان" ضبط و به موزه ملي ايران منتقل شد.

وي با اشاره به اين‌که آشورشناسان بنا به نزديکي نقش مايه‌هاي آجرهاي قلايچي به هنر آشور و وارداتي بودن آنها از سرزمين آشور اشاره کرده‌اند افزود: اين درحالي است که اوارتوشناسان بنا به ذکر نام "خلدي" خداوندگار جنگ در آئين اورارتورد کتيبه قلايچي تلاش داشتند تا ماناها را داراي باور داشت‌هاي مشترک با اورارتوئيان بشناسانند.

وي اين آجر را در برگيرنده چهار دسته کامل ،نيمه ،چارک و غيرمتعارف دانست تصريح کرد: ضخامت آجر کامل بين هشت تا 12 سانتي متر و طول و عرض نيز از 33 تا35 متغير است.

به گفته حسن‌زاده؛ آجر غيرمتعارف از هيچ فرم خاصي پيروي نکرده و در حاشيه و زمينه اين آجر کاربرد داشته به همين دليل آجر لعاب دار کاربرد زيادي نداشته است ازلحاظ نوع نقوش در کنار اضلاع منقوش امضاي هنرمندان بر روي بدنه آجرها نيز به چشم مي‌خورد.

اين آجرها داراي يک ضلع پهنا و دو ضلع کناري هستند که ضلع پهناي آجر کامل منقوش بودهه و بقيه سه نوع آجر ضلع کناري منقوش بوده يا نقشي نداشته و براي حاشيه ها استفاده مي شده است.

بيشترين فراواني نقشه ها را نقشه هاي هندسي و سپس گياهي ،حيواني، ترکيبي، نامعلوم، لعابدارساده، بدون لعاب شکيل مي دهد.
نقوش ترکيبي(هندسي-گياهي) درمرکز دايرةالمرکز و درکنار آن نقوش گل ديده مي شود/119