- دیاگرام پایپینگ و ابزاردقیق (p&id)

**kab** · 21st December 2009 01:52 PM

در صورتیکه در پروژه های متوسط و یا بزرگ صنعتی کار کرده باشید، مطمئنا تا کنون حداقل یک بار با این عبارت برخورد کرده اید. نمودار P&ID یکی از مدارک بسیار مهم در هر پروژه ای که با فرآیند ها سر و کار دارد، می باشد.

کلمه P&ID سرنام عبارت Piping and Instrumentation Diagram می باشد. این نمودار نموداری است که ارتباط بین تجهیزات فرآیندی و ابزاردقیق های مورد استفاده برای کنترل فرآیند را نشان می دهد. این نمودار بر اساس نمودار جریان فرآیند (PFD) تهیه شده و نشانه های گرافیکی تجهیزات و پایپینگ را به همراه نشانه های گرافیکی مربوط به اندازه گیری فرآیند و عملکردهای کنترلی نشان می دهد.
در این نمودار برای نشان دادن تجهیزات و وسایل کنترلی از سمبل ها و اشکال خاصی استفاده می شود که اغلب بر اساس استاندارد ISA طراحی می شوند. در واقع می توان گفت که P&ID شکل کامل شده PFD می باشد. این نمودار پس از تهیه و تایید PFD تهیه می گردد. در یک P&ID باید حداقل اطلاعات زیر نشان داده شود:

نمایش کلیه وسایل کنترلی و مشخصات آن
تجهیزات مکانیکی به همراه نام و شماره آن
شیرها و مشخصات آنها
کلیه اطلاعات مربوط به پایپینگ شامل شماره خطوط، اندازه، تغییر مشخصه ها، طبقه بندی خطوط و جهت جریان .
کلیه کورکن ها (Blind) ، فلنج ها، شیرها، تجهیزات ایمنی، دریچه ها (Vent)، محل های تخلیه (Drain)، فیتینگ ها، تبدیل ها
خطوط شروع و تخلیه موقتی
ورودی ها و خروجی های کنترلی و اینترلاک ها
ورودی های سیستم کنترل کامپیوتری
کلیه وسایل کنترلی شامل لوپ ها، ارتباطات نرم افزاری و هشدارها و سیستم منطقی

در شکل های زیر برخی از سمبل های مورد استفاده در رسم یک نمودار P&ID نشان داده شده است:
سمبل های مربوط به خطوط و فیتینگ ها و شیرها:

سمبل های مربوط به مخازن و جداکننده ها:

سمبل های مربوط به برج ها و مبدل های حرارتی:

سمبل های مربوط به پمپ ها و کمپرسورها و درایو ها:

موارد زیر نباید در P&ID نشان داده شوند:

شیرهای سر ابزارها
رله های کنترلی
کلیدهای دستی
ظرفیت یا نرخ عملکرد تجهیزات
لوله گذاری و شیرهای اولیه تجهیزات
داده های مربوط به جریان و دمای فشار
زانویی ها، سه راهی ها و فیتینگ های استاندارد مشابه
یادداشت های تفصیلی

نمودار P&ID پس از تهیه و تایید PFD تهیه می گردد. پس از تهیه و تایید P&ID نیز ، کارشناسان پایپینگ نسبت به تهیه مدارک تفصیلی پایپینگ نظیر نقشه ایزومتریک و غیره اقدام می کنند. از سوی دیگر کارشناسان ابزاردقیق نیز با استفاده از این نمودار نسبت به طراحی مدارک تفصیلی ابزاردقیق نظیر منطق کنترلی، صفحات واسط و غیره اقدام می نمایند.
در واقع می توان گفت که P&ID یک مدرک کلیدی در تهیه بسیاری دیگر از مدارک مورد نیاز در طراحی فرآیند می باشد و می توان گفت که یک مایلستون مهم در طراحی بسیاری از پروژه ها می باشد.
همچنین پس از تهیه P&ID می توان تقریب نسبتا خوبی از مشخصات و میزان تجهیزات مورد نیاز برای خرید نیز فراهم کرد.
برای آشنایی بیشتر با نحوه رسم یک نمودار P&ID می توانید از این فایل استفاده کنید.
برای مشاهده و دانلود فایل اتوکد مربوط به سمبل های مورد استفاده در رسم P&ID می توانید به اینجا مراجعه کنید.
در پایان نیز از کلیه دوستانی که میتوانند در معرفی سایر ابزارهای تخصصی سایر رشته های مهندسی به اینجانب کمک کنند خواهشمندم مطالب خود را برای بنده بفرستند تا در اختیار سایر دوستان قرار بگیرد.