کشور ما به لحاظ وقوع انواع حوادث طبیعی در رده‌های نخست دنیا قرار دارد. از همین‌رو لازم است برای مبارزه و خنثی‌سازی اثرات حوادث طبیعی پیش‌بینی‌های لازم از قبل صورت بگیرد. یکی از این پیش‌بینی‌ها ساخت خانه‌هایی است که بتوان در مواقع بروز بحران ناشی از حوادث طبیعی، افراد را در آن‌ها اسکان داد. مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن وابسته به وزارت مسکن و شهرسازی با این رویکرد اقدام به طراحی سیستم اسکان موقت سریع‌الاحداث کرده است.
مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن نمونه آزمایشی مسکن موقت سریع‌الاحداث را طراحی و ساخته است. این نوع مسکن با توجه به ضرورت وجود سیستم ساختمانی سبک، سریع‌الاحداث و موقت با قابلیت ساخت و برچیدن، به گونه‌ای که امکان استفاده از آن به دفعات و در مکان‌های متفاوت میسر باشد، به ویژه پس از وقوع سوانح و بلایای طبیعی، طراحی و ساخته شده است. مجری سیستم اسکان موقت سریع‌الاحداث مهندس مژگان نیک‌روان مفرد بوده است. برای اسکان یافتن، طی زمان بازسازی‌، باید واحدهای ساختمانی موقت در اختیار افراد قرار بگیرد. این ساختمان‌ها باید طوری باشند که حداقل آسایش و ایمنی را برای ساکنان آن ایجاد کنند. از این رو طرح خانه‌های سریع‌الاحداث موقت با هدف استفاده از مصالح و امکانات موجود در کشور، بدون وابستگی به کارخانه‌های خارج، با قابلیت تولید انبوه و صنعتی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت، این سیستم دارای اسکلت لوله‌ای است و کلیه قطعات آن به صورت پیش‌ساخته قابل تولید در کارخانه و قابل انبار شدن هستند. در اینجا، نمونه آزمایشی ارائه شده به عنوان گزینه نهایی انتخاب و پس از انجام دادن محاسبات و رفع اشکالات ممکن، تکمیل شده و برای تولید، به مرحله اجرا درآمد. روشن است که این سیستم ساختمانی با برنامه‌ریزی می‌تواند برای انواع ساختارهای موقت، نظیر درمانگاه، مدارس عشایر، اردوگاه، کارگاه‌های موقت، کمپینگ و بسیاری موارد دیگر استفاده شود. این سیستم، با هدف ارائه نمونه‌ای از یک سیستم ساختمانی سبک با قابلیت احداث و برچیده شدن اجرا شده است.
ویژگی‌ها و مزایای سیستم
سیستم ساختمانی ارائه شده سیستمی مدولار است یعنی از قابلیت مونتاژ در جهات مختلف و تنوع‌پذیری برخوردار است. اجزای ساختمانی این سیستم، در ایران وجود دارد و تمامی این اجزا، از تولیدات آشنا، متعارف و متداول در کشور محسوب می‌شوند، همچنین امکان ساخت اجزای طراحی شده این سیستم در ایران مهیا بوده و می‌توان آنها را به شکل انبوه و صنعتی تولید کرد. اجزای تشکیل‌دهنده سیستم از محصولات داخلی تامین می‌شود، نیازی به وارد کردن سیستم از خارج ندارند. ساختار اسکلت، سیستم لوله‌ای است و قسمت اتصال‌دهنده اجزا جزو متعلقات قطعه لوله‌ای است. تعداد قطعات تشکیل‌دهنده ساختار اسکلت سیستم از نظر ابعاد آن بسیار محدود است. در این سیستم تمامی لوله‌های اسکلت دارای قطر و ضخامت یکسان است. در این سیستم محدود بودن تعداد قطعات، برای تولید صنعتی و انبوه آن، یک مزیت محسوب می‌شود و با وجود محدود بودن تعداد قطعات موردنیاز برای ساخت اسکلت در این سیستم، از ترکیب‌های گوناگون آنها می‌‌توان مساحت‌ها و پلان‌های متنوعی را طراحی کرد. سیستم احداث موقت سریع‌‌الاحداث براساس آیین‌نامه 519 و با مقاومت در برابر باد و برف طراحی شده است. نتایج تحقیقات انجام شده بر روی طراحی این سیستم نشان می‌دهد: انواع متفاوتی از پی‌های سبک و حتی آماده را می‌توان برای این مسکن موقت و انواع گوناگونی از مصالح را می‌توان برای ساخت کف مورد استفاده قرار داد.شکل ساختار اسکلت و بام آن بسته به نوع انتخاب متناسب با شرایط می‌تواند به حالت‌های صاف، شیب‌دار و گهواره‌ای باشد و این سیستم با وجود آن که برای مقاومت و پایداری سازه‌ای محاسبه شده است، لیکن سبک بوده و برای مساحتی برابر 36مترمربع حدودا 674کیلوگرم محاسبه شده که وزن اسکلت آن برای هر مترمربع برابر 18کیلو گرم است. این وزن برای ساختاری با سقف از دو طرف شیبدار که ارتفاع کف تا سقف آن تا پایین‌ترین قسمت زیر سقف برابر 80/2متر در نظر گرفته شده است و ارتفاع بلندترین قسمت سقف 20/4متر است، محاسبه شده است.
به دلیل سبکی قطعات ساخته شده به شکل قاب و حتی یونیت، ساخت و جابه‌جایی آنها توسط افراد به هر مکان امکان‌پذیر است.ارتفاع کف تا سقف برای حداکثر میزان رضایتمندی روی ارتفاع 70/2 تا80/2 متر است.

امکان نصب سیستم‌های گرمایش و سرمایش درون ساختمان میسر بوده و نصب در و پنجره برای ساختمان امکان‌پذیر است و تعداد آن را می‌توان به دلخواه تعیین کرد.در طراحی فضاهای داخل، قطعات، حمل و نصب قطعات، به ابعاد انسان ایرانی توجه شده است.پس از برپایی اسکلت سیستم، می‌توان تا زمان نصب اجزای پوشش بدنه، آن را با پوشش‌هایی نظیر چادر احاطه کرد و ساختار این سیستم ساختمانی برای احداث سریع و برچیده شدن طراحی شده است.این سیستم برای استفاده‌های مکرر برنامه‌ریزی شده است. هزینه تمام شده آن هر چقدر تمام شود، برای تعداد دفعاتی که مورد استفاده قرار می‌گیرد، از نظر اقتصادی مقرون به صرفه خواهد بود. تمامی قطعات پیش‌ساخته و قابل جایگزین‌اند و سیستم را می‌توان در بسته‌بندی‌ها نگهداری کرد.
تمامی قطعات ساختار سیستم قابل علامت‌گذاری‌اند و استفاده از مصالح گوناگون برای صرفه‌‌های اقتصادی نیز قابل تنظیم است. حداقل امنیت فیزیکی جهت ایجاد امنیت فکری و روانی برای ساکنان با پوشش‌هایی نظیر چادر و مانند آن تامین شده است و برای ساکنان، با نصب در با قابلیت قفل شدن که احساس امنیت و ایمن بودن را برای افراد و متعلقات آنها تامین کند، امکان‌پذیر است.
بسته‌بندی قطعات و انبار کردن آنها امکان‌پذیر است. امکان استفاده از مصالح مختلف برای قطعات پوشش بدنه و سقف برای سازگاری با اقلیم در شهرهای مختلف کشور میسر است. ساخت ساختمان مورد نظر از طریق کاتالوگ و آموزش نحوه ساخت آن در محل نیز امکان‌پذیر است.
منبع: مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن - bhrc.gov.ir