کلیسا خرابه ، آخرين عضو عجايب هفتگانه

[m.g.s.t.r]

جام جم آنلاين: كليساي «سنت استپانوس» موسوم به «كليسا خرابه» واقع در نزديكي شهر جلفا در استان آذربايجان شرقی كه از عبادتگاههاي مسيحيان در قرن يازدهم ميلادي است ،‌ چندي پيش از سوي سازمان علمي فرهنگي آموزشي سازمان ملل متحد (يونسكو) در فهرست عجايب جهان قرار گرفت. خبرگزاري افه اسپانيا به همين مناسبت تصاويري از اين كليسا را منتشر كرده است كه آن را تقديم مي كنيم.

كليساي سنت استپانوس موسوم به «كليسا خرابه» كه مورد توجه و زيارتگاه ارامنه است ، در 16 كيلومتري غرب جلفا به فاصله 3 كيلومتري كرانه رود ارس در روستاي متروكه‌اي به نام دره شام قرار دارد. نام كليسا ملهم از نام استپانوس شهيد اول راه مسيحيت است و به علت استقرار اين كليسا در روستاي دره شام به اين نام نيز خوانده مي‌شود.

نظريات گوناگوني درباره تاريخ بناي كليسا ابراز شده است. عده‌اي آن را از بناهاي اوايل مسيحيت مي‌دانند و برخي چون «تاورينه» بناي آن را به دوره صفويه نسبت مي‌دهند ؛ در حالي كه شيوه معماري بنا مصالح ساختماني و تزئينات مفصل و زيباي آن مويد اين مطلب است كه كليسا همانند و همزمان با كليساهايي چون طادئوس در بين قرون چهارم تا ششم قمري (دهم تا دوازدهم ميلادي) ساخته شده و سبك معماري آن تلفيقي از شيوه‌هاي مختلف معماري اوراتو ، اشكاني و رومي است. بعد از ساخت بناهاي شگفت‌انگيز اچمادزين ، طادئوس ، آختامار و استپانوس ، اين اجتماع سبك‌ها به نام سبك ارمني مشهور است.

اين كليسا در محوطه‌اي پوشيده از درخت و در دره‌اي سرسبز واقع شده و حصاري سنگي دور تا دور بنا را احاطه كرده است. اين حصار بارويي بلند با 7 برج نگهباني و 5 پشت‌بند استوانه‌اي سنگي شبيه دژهاي محكم دوره ساساني و قرون اوليه اسلام است. دروازه اين بارو در وسط ديوار غربي تعبيه شده و داراي دري چوبي و آهن كوبي شده است.

در پايه‌هاي طرفين و طاق جناغي آن، سنگ‌تراش با حجاري‌هاي طرفين و طاق جناغي آن سنگ تراش با حجاري‌هاي ظريف به كار رفته و نقش برجسته‌اي از حضرت مريم (س) و كودكي حضرت عيسي (ع) در پيشاني طاق‌نماي آن به چشم مي‌خورد. در كليسا به راهرو باريك و تاريكي باز مي‌شود كه از جنوب به ديدها و از شمال به كليسا و از شرق به اصطبل و انبار علوفه راه دارد.

بناي كليسا از 3 قسمت مشخص تشكيل شده: برج ناقوس ، نمازخانه و اجاق دانيال. برج ناقوس روي ايوان 2 طبقه‌اي متصل به ديوار جنوبي كليسا قرار گرفته و داراي گنبدي هرمي شكل و 8 ضلعي است كه روي 8 ستون استوانه‌اي از سنگ سرخ با سرستون‌هاي زيبا استوار شده است. فضلي داخل كليسا به صورت صليب و از 3 قسمت شامل ايوان، نمازخانه و محراب تشكيل شده است.

ايوان روي 2 ستون قرار دارد، در پشت ايوان و زير گنبد اصلي، نمازخانه كليسا واقع شده است. گوشه‌هاي مقرنس با طاق گنبد، داراي تصاوير رنگي است كه شيوه نقاشي‌هاي مذهبي قرن 16 و 17 ميلادي را به ياد مي‌آورد. محراب در جانب شرقي نمازخانه قرار گرفته و 96 سانتيمتر از كف نمازگاه بلندتر است. در سال‌هاي اخير فعاليت‌هايي براي مرمت اين بنا انجام شده است. استحكام بخشي بنا و آماده‌سازي براي بازديد جهانگردان توسط سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري آذربايجان شرقي و تعويض و آسفالت جاده سابق آن به نحو مطلوب از اين جمله است با اين حال به دليل دسترسي دشوار به آن ، بازديد گردشگران از كليساي سنت استپانوس چندان زياد نيست.






[

]