آتش فشان دماوند

[ابراهیم ناظمی]

دماوند دومین کوه بلند فلات ایران وخاورمیانه است. دماوند در پاره مرکزی رشته‌کوه البرز در جنوب دریای خزر جای دارد. از دیدگاه تقسیمات کشوری، در بخش لاریجانشهرستان آملدر استان مازندران قرار دارد.
به هنگام صاف و آفتابی‌بودن هوا، از شهرهای تهران، ورامین ، قم و همچنین کرانه‌های دریای خزر قابل رؤیت است.^[۵] کوه دماوند در سی‌ام تیرماه سال ۱۳۸۷ به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست آثار ملّی ایران ثبت شد

دماوند مرتفع‌ترین قله ایران است، به‌دلیل نزدیکی شهر تهران به قله دماوند همواره یکی از دغدغه‌های شهروندان تهرانی این بوده است که چه زمانی این مرتفع‌ترین قله ایران فوران خواهد کرد و آیا اکنون دماوند آتشفشان فعال یا نیمه‌فعالی محسوب می‌شود؛ آیا خطری شهر تهران را نیز تهدید خواهد کرد. این دغدغه‌ها سبب شد تا با دکتر محمد رضا قیطانچی رئیس بخشزلزله‌شناسی و عضو هیأت علمی مؤسسه ژئو فیزیک دانشگاه تهران و عباس محمدی عضو انجمن دیده‌بان کوهستان و فعال محیط‌زیست درباره خطرات تهدید‌کننده حوزه دماوند گفت‌وگویی انجام دهیم که در پی می‌خوانید.

[ابراهیم ناظمی]

احتمال فوران آتشفشان کوه دماوند

اگر زمین لرزه ای در تهران به وقوع بپیوندد، احتمال فوران آتشفشان کوه دماوند بسیار بالا می رود
قله دماوند از نظر محاسبات سن و سالی زمین شناسی، کوه جوانی است و آمادگی این را دارد که دیر یا زود فعال شود. به عقیده کارشناسان، کوه دماوند غول خفته ای در درون خود دارد که احتمال بیدار شدن آن به این زودی نیست. آخرین فعالیت های آتشفشانی قله دماوند به 38500 سال پیش برمی گردد و این روزها مشاهده گازهای گوگردی کمی نگران کننده به نظر می رسد. نگرانی زمانی بیشتر می شود که بدانیم نه مسئولین، نه امدادگران و نه مردم هیچ کدام آمادگی برای وقوع چنین حادثه ای را ندارند و با گذشت این همه سال هنوز روستائیان اطراف این کوه، از دل دماوند صدای غرش هایی را می شنوند.

[ابراهیم ناظمی]

در مقایسه با آتشفشان‌های فعالی که در ژاپن یا هاوایی و سایر نقاط جهان وجود دارد، آتشفشان دماوند از خود واکنش نشان نمی‌دهد؛ در نتیجه آتشفشان فعالی محسوب نمی‌شود و بنابراین نمی‌توان گفت که در چند سال یا چند ده سال آینده این آتشفشان فوران خواهد کرد.
فعالیت زلزله‌هایی با قدرت متوسط به پائین‌ نشانگر آن است که آتشفشان دماوند نیمه فعال است و از آتشفشان‌های فعال محسوب نمی‌شود. اگر قرار باشد فعالیتی در آتشفشان دماوند رخ دهد زلزله‌هایی با قدرت3.5ریشتر یا بالاتر در این منطقه به وفور اتفاق خواهد افتاد. در واقع از نشانه‌های وقوع یک آتشفشان وقوع زلزله‌های شدید در محدوده آتشفشان است و زلزله‌های با قدرت متوسط به پائین نشانگر آن است که آتشفشان در حال حاضر فعال نیست و خطرناک محسوب نمی‌شود. او در توضیح دلیل متصاعد شدن گازهای گوگردی از دهانه کوه‌های آتشفشانی گفت: اغلب در مواد مذاب داخلی کوه آتشفشانی گازهایی وجود دارد که قبل از فوران مواد مذاب این گازها در فضا متصاعد می‌شوند.

[ابراهیم ناظمی]

آیا آتشفشان دماوند در طول تاریخ ایران فوران کرده است یا خیر؟

این کوه از نوع کو‌ه‌های آتشفشانی است و در گذشته‌های بسیار دور که اطلاعات تاریخی چندانی از آن وجود ندارد قطعا فعالیت‌هایی از این آتشفشان بروز کرده است، اما در گذشته‌ تاریخی که اطلاعات و داده‌هایی قابل اعتماد از آن به دست آمده است، وقوع آتشفشان در کوه دماوند و هیچ‌یک از کوه‌های آتشفشانی ایران ثبت نشده است. براساس مطالعات انجام شده مشخص شده است که قبل از سکونت بشر در فلات ایران در منطقه کوهستانی مکران و در شرق ایران حالت فرو رانش وجود داشته است که بر مبنای آن می‌توان فرض کرد که در زمانی که این فلات مسکون نبوده فعالیت‌های آتشفشانی در آن مناطق وجود داشته است.