انواع نفتگیرها

[فاطمه قطب تحریری]

1) نفتگیرهای ساختمانی
٢) نفتگیرهای چینه ای
٣) نفتگیرهای هیدرودینامیک
۴) نفتگیرهای مرکب

نفتگیرهای ساختمانی (Structural Traps) :
شکل مهندسی موجود در این گونه نفتگیرها به تغییرات بعد از رسوبگذاری در مخزن مانند چین خوردگی و گسل خوردگی بستگی دارد. این نوع نفتگیرها خود به دو دسته چین خورده و گسلی تقسیم می شوند.

نفتگیرهای چینه ای (Stratigraphic Traps) :
شکل گیری این نوع از نفتگیرها ، مدیون تغییرات لیتولوژیکی است. تغییر در لیتولوژی یا در طی رسوبگذاری صورت می گیرد ، مانند تغییر رخساره در رسوبات کانال های رودخانه ای و یا ریف ها و یا ناشی از تغییرات بعد از رسوبگذاری است ، نظیر فرسایش رسوبات و یا تغییرات دیاژنزی آنها.
تعیین موقعیت نفتگیرهای چینه ای به مراتب مشکل تر از نفتگیرهای ساختمانی است چرا که این نوع نفتگیرها به راحتی بوسیله مطالعات لرزه ای آشکار نمی شوند و همچنین فرآینهایی که در تشکیل آن ها دخالت دارند عموماً خیلی پیچیده هستند.
این دسته از نفتگیرها خود به دو دسته نیز تقسیم می شوند:
١- نفتگیرهایی که ارتباطی به سطوح ناپیوستگی ندارند
٢- نفتگیرهایی که همراه ناپیوستگی ها می باشند

نفتگیرهای هیدرودینامیکی (Hydrodynamic Traps) :
در این نوع نفتگیرها حرکت رو به پایین آب مانع رو به بالای نفت و گاز می شود. نفتگیرهایی که صرفاً هیدرودینامیکی باشند بسیار کمیاب اند ولی تعدادی از نفتگیرها هستند که در واقع نتیجه ترکیب نیروهای هیدرودینامیکی و عوامل ساختمانی و چینه ای هستند.
تله های صرفاً هیدرودینامیکی بسیار نادرند اگر چه میدان های وجود دارند که در آن ها سطح تماس آب و نفت به صورت کج شده است و به تله افتادن نفت تحت تاثیر ترکیبی از عوامل ساختمانی و نیرو های هیدرودینامیکی است. جریان هیدرودینامیکی عموماً با فشار مخزن در طول یک میدان تعیین می شود تشخیص وضعیت سطح تماس آب و نفت در یک میدان بسیار با ارزش است.

نفتگیرهای مرکب (Combination Traps) :
نفتگیرهای مرکب نفتگیرهایی هستند که از ترکیب دو یا چند نوع نفتگیر بوجود آمده اند. راه های متفاوتی برای تشکیل این نوع نفتگیرها وجود دارد. نفتگیرهای مرکب می توانند ناشی از ترکیب عوامل ساختمانی و چینه ای ، ساختمانی و هیدرودینامیکی ، چینه ای و هیدرودینامیکی و غیره باشد.
به طور مثال زمانی که باریک شدگی لایه نفوذ پذیر به طرف بالا در یک مخزن ایجاد شود و این ساختمان با یک گسل ، قطع شود یک نفتگیر مرکب ایجاد می شود.

مقایسه اهمیت نفتگیرها:
مقدار نفت در انواع مختلف نفتگیرها بسیار متفاوت است. میدان های عظیم نفتی (giont oil field)آن هایی هستند که دارای بیش از ۵٠٠ میلیون بشکه ذخایر قابل بازیافت می باشند.
نفتگیرهای تاقدیسی حاوی ٧۵% از نفت میدان های عظیم شناخته شده جهان هستند.
نفتگیر های مرتبط با گسل فقط ١% و نفتگیرهای مرتبط با گنبدهای نمکی ٢% نفتگیرها را شامل می شوند و تنها ١٣%نفت های شناخته شدهی دنیا از نفتگیرهای چینه ای و ٩% نیز در نفتگیر های مرکب قرار دارند.
این درصدها تنها متعلق به ذخایر شناخته شده است و شامل تمام ذخایر واقعی موجود در زیرزمن نیست.

[فاطمه قطب تحریری]

Anticlinal trap یا تله تاقدیسی

Fault trap یا تله گسلی

Stratigraphic trap یا تله چینهای