تراکیت چیست؟

[ابراهیم ناظمی]

تراکیت عبارت از سنگی است که بافت آن بین تمام بلورین و خیلی ریز دانه تغییر می‌کند. خیلی بندرت دارای بافت شیشه‌ای است ولی دارای خمیره آفانیتی می‌باشد. این سنگ به صورت خروجی و همچنین دایکها و سیلها و توده‌های نفوذی کوچک دیده می‌شود.


کانیهای اصلی آن فلدسپاتهای پتاسیک 45 تا 80 درصد ، پلاژیوکلاز سدیک 5 تا 25 درصد و کانیهای فرومنیزین (بیوتیت، آمفیبول و پیروکسن) 10 تا 30 درصد می‌باشد. در صورتی که پلاژیوکلازها زیادتر شود. تراکلیت سمبالاتیتو در صورتی که مقدارکوارتزآن مهم قابل توجه باشد سوی کوارتزیت مدل می‌کند و بالاخره اگر فلدسپاتوئید در آن یافت شودفنولیتنامیده می‌شود.

[ابراهیم ناظمی]

کانیهای اصلی

فلدسپات پتاسیم معمولا

سانیدین

و گاهی آنورتوز یا اورتوز سدیم‌دار است. بافت پروتئینی و پلاژیوکلازهای زونه در خیلی از این سنگها دیده می‌شود. و ماکل کارلسباد نیز گاهی در آنها ظاهر می‌شود.

پلاژیوکلاز

این سنگها معمولا الیگوکلاز است در صورتی که در نوع تراکیته‌های قلیایی بیشتر آلبینت است. هر دو نوع این پلاژیو کلازها از نوعی است که در حرارت زیاد تشکیل شده است. در بعضی از انواع کمیاب تراکیت‌ها آندزین و لابرادوریت دیده شده است. بلورهای درشت سایندین ممکن است دارای انکلوزیون‌هائی که از کانیهای فرومنیزین تشکیل شده است باشد که یا در مرکز بلور جمع شده است و یا گاهی در اطراف آن قرار دارد.

[ابراهیم ناظمی]

کانیهای فرومنیزین

بیوتیت که فراوانترین کانی فرومنیزین این سنگها است رنگش از قهوه‌ای در تراکیتهای معمولی تا تقریبا کدر در تراکیتهای قلیایی تغییر می‌نماید. بیوتیت تقریبا همیشه در این سنگ به صورت بلورهای درشت دیده می‌شود که معمولا قسمتی از آن به

منیتیت

و

پیروکسن

و کانی‌های دیگر تبدیل شده است.

پیروکسن که در تراکیتهای معمولی دیده می‌شود دیو سپید است و در تراکیتهای قلیایی دیو سپید ، اوژیت و اژرین دیده می‌شود. پیروکسن که در خمیره تراکیتهای قلیای یافت می‌شود اژرین است. در تراکیتهای معمولی

هیپرستن

نیز گاهی دیده می‌شود.

کانیهای فرعی

کانیهای فرعی که در تراکیتها دیده می‌شود عبارتست از منیتیت ، ایلمنیت ، اسفن ،

آپاتیت

و زیر کف. بعضی از انواع تراکیتها دارای مقدار کمی

کوارتز

می‌باشد و برخی نیز دارای تریدیمیت است. کانیهای ثانویه‌ای که در این سنگها وجود دارد عبارتست از

کلریت

،

کلسیت

، منیتیت ،

اپیدوت

و

اپال

ساخت و بافت تراکیتها

اکثر تراکیتها دارای بافت پورفیری و خمیره تمام بلورین هستند که بلورهای درشت اولیه آن اکثرا فلدسپاتهای پتاسیم ، بیوتیت و یا

آمفیبول

و بندرت پیروکسن می‌باشد و کانیهایی که خمیره سنگ را تشکیل می‌دهد معمولا از فلدسپاتهای پتاسیم ، پلاژیوکلاز ، آمفیبول ، پیروکسن‌های قلیایی تشکیل شده است. یکی از خمیره‌های خیلی معمولی خمیره‌ای است که از سانیدین تشکیل شده و دارای بافت جریانی می‌باشد.

محل تشکیل تراکیتها

تراکیتها به صورت سنگهای آتشفشانی ، توده‌های کوچک نفوذی و همچنین توده‌های فرعی در حاشیه بازالتهای اقیانوسی یافت می‌شود که در این حالت تدریجا به فنولیت تبدیل می‌شود و همچنین همراه با توده‌های بازالتی الیوین‌دار در خشکیها همراه با فنولیتها و ریولیت‌ها دیده می‌شود