هنر بدن

[زهره 0319]

. در واقع هنر بدنی نوعی از هنر است که پیوندی نیرومند با هنر اجرا (پرفورمنس آرت) و هنر مفهومی دارد و در طی آن از بدن هنرمند به عنوان واسط (یا ابزار) بهره گرفته می‌شود. گاه آثار هنر بدنی به صورت خصوصی اجرا می‌شوند و سپس در قالب عکس و ویدئو ارائه می‌شوند و گاه اجرای این ” نمایش ” به شکل عمومی است. این اجراها گستره‌ای از رقص های از پیش طراحی شده مانند آثار گیلبرت -که معمولا از مشارکت مخاطب در آن پرهیز می‌کند- تا آثاری کاملا تعاملی را در بر می‌گیرد. یکی از آثار برجسته و معروف هنر بدنی ” اثر هنری مالشی ” است که در سال ۱۹۷۰ در نیویورک اجرا شد و طی آن هنرمند امریکایی ایتالیایی الاصل ویتو آکونچی (متولد ۱۹۴۰) آنقدر آرنج خود را سایید تا زخمی شد.

سه مرحله از اجرای ” اثر هنری مالشی ” توسط ویتو آکونچی

اگر چه این هنر با تاخیری طولانی به ایران رسید، اما در چند سال اخیر هر دو نمونه‌ی هنر اجرا و هنر بدنی (یا هنر تنانه به نقل از امید هاشمی) را می‌توان در برخی اجراهای امیر معبد، امید هاشمی و هومن داوودی مشاهده کرد. برای نمونه امیر معبد در اجرایی در گالری طراحان آزاد با نام “بیا نوازشم کن” بدن خود را به مثابه‌ی هدف قرار داده و از بازدیدکنندگان می‌خواست که به او شلیک کنند. همین هنرمند در اجرایی دیگر با خون خود نوشته‌ای را روی دیوار به همگان نشان داد.

امیر معبد در حال اجرا با خون خودش

در کل، هنر اجرا یا پرفورمنس آرت به واسطه‌ی درگیر کردن بیش‌تر مخاطب، از قدرت اثرگذاری بیش‌تری هم برخوردار است و هنگامی که مدیوم این هنر بدن هنرمند می‌شود، بر چالش های آن افزوده و اثرگذاری آن را بیش از پیش می‌کند. این در حالی است که این هنر به دلیل تازه وارد بودن در ایران، هنوز به درستی درک و شناخته نشده و گاه برداشت‌های نادرستی از آن می‌شود. به ویژه که محدودیت‌های هنرمند و مخاطب ایرانی هم به این امر دامن زده و راه را برای پیشرفت این رشته سخت می‌کند. به همین روی، می‌بایست در سلسله درس‌گفتارهایی از جانب هنرشناسانِ به روز با پشتیبانی متولیان هنر، به آگاه کردن جامعه‌ی ایرانی با این هنر عمیق و مفهومی شتافت.

امید هاشمی

هومن داوودی