سوخی 34 Fullback

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

در خلال آخرين سالهاي جنگ سرد، نيروي هوائي شوروي تركيبي از جنگنده هاي بازدارنده و ضربتي را به خدمت گرفت كه ميتوان به Sukhoi Su-24 Fencer نمونه ساخت شوروي و كوچكترF-111 و تكميل شده Su-17 Fitter كه خود برگرفته از Su-7بود،‌ MiG-23BM و MiG-27 كه هردو نمونه برگرفته از MiG-23 بودند اشاره كرد. دكترين شوروي در خلال اين سالها به شدت توسط جنگنده هاي پرشمار جديد و نوپاي آمريكا و ناتو خصوصا توسط اسكادرانهاي F-15 و F-16 به چالش كشيده شده بود . فقط در صورتيكه جنگنده هاي خط مقدم شوروي از قبيل MiG-29 و Su-27 پيروز نبردهاي هوائي ميشدند اين امكان به جنگنده هاي ضربتي با مانور كمتر مانند Su-24, Su-17, MiG-23BM و MiG-27 داده ميشد تا سالم از مهلكه عبور كرده و به اهداف خود حمله كنند. اين خود دليل آشكاري بود براي طراحان شوروي تا به فكر جايگزيني جنگنده هاي ضربتي خود با نسل جديدي كه قابليت بقاء و توان عبور در هنگام روياروئي نزديك با F-16 و به ويژه با F-15 را داشته باشند بيفتند. طراحان شوروي از ايده به كارگرفته شده در طراحي كاكپيت Su-24 به صورت صندليهاي Side by Side بسيار راضي بودند. آنها معتقد بودند كه اينگونه طراحي، فشار كاري زيادي را كه در ماموريتهاي طولاني مدت ضربتي به خلبانان وارد ميشود را كاهش داده و باعث افزايش پايداري و كارائي در نقشهاي ضربتي ميگردد.



ايده طراحي Su-27IB به عنوان جايگزيني براي Su-24 در سال 1983 پديدار گشت و تغييرات در نظرگرفته شده شامل: كاكپيت side-by-side با محيط (به طور محسوس) بزرگتر و بيشتر شبيه به يك بمب افكن بزرگتر، تغيير شكل و طراحي مجدد در قسمت جلوئي بدنه هواپيما و بزرگ تر شدن اين قسمت بود. هدف اساسي از طراحي جديد، فراهم آوردن ارگونوميك بهتر براي پروازهاي طولاني، پايداري و دوام بالا، فراهم آوري امكانات رفاهي بيشتر براي خدمه پرواز ازقبيل: دستشوئي / آشپزخانه كوچك جهت فراهم ساختن غذاي گرم/ مكاني جهت استراحت خلبانان و صرفه جوئي در به كارگيري از سيستمهاي نمايشگر پروازي در دو كابين مجزا (به صورت پشت سر هم) و در نتيجه پائين آوردن هزينه توليد. خدمه پرواز به راحتي ميتوانند براي رفع خستگي در كاكپيت بايستند، خستگي عضلات خود را رفع كنند، در فضاي وسيع كاكپيت دراز كشيده و استراحت كنند و در صورت نياز از آشپزخانه جهت گرم كردن غذا استفاده كنند. همچنين براي رفاه بيشتر خلبانان در پروازهاي طولاني دستشوئي در كاكپيت نصب گرديده است. از نكات جالب توجه در طراحي جديد، به كارگيري كابين (به طور كامل) تحت فشار بود كه اين امر باعث عدم به كارگيري ماسك در حين پرواز توسط خدمه ميشد ( مگر در شرايط اضطراري و مانورها). درست مشابه با Su-25 Frogfoot ، كاكپيت Su-34 مجهز به پوشش حفاظتي با ضخامت 17 ميليمتر است تا خدمه پروازي و سيستمهاي آويونيك را در برابر تركش موشكها و گلوله ها محافظت نمايد.




دسترسي خدمه به كابين به راحتي از طريق يك نبردبان مستقر در چرخ جلوئي امكان پذير و صندلي خدمه از نوع K-36DM با امكان عمل در شرايط صفر-صفر بود. همچنين سطوح آئروديناميكي تثبيت كننده پرواز نيز از زير بدنه حذف گرديدند. اولين پيش نمونه آزمايشي با نام T-10V-1 و با ماموريت ضربه زدن به عمق اهداف دشمن اولين پرواز خود را در 13 April 1990 به انجام رساند. در اين پرواز خلبانان آزمايشگر عبارت بودند از: ايگور وتينتسيف و يوگني رونوف. T-10V-1 از كاناردهاي Su-30/Su-33 \'Flanker-D\'/Su-35 \'Flanker-F\' به جهت افزايش مانور، كاهش نيروي پسا و بهبود شرايط پرواز در ارتفاع پائين بهره ميبرد. جنگنده جديد بسياري از ديگر قسمتهاي بدنه اش با خانواده بزرگ زير مجموعه Su-27 يكسان بود. از جمله بال،‌ دم و موتورها. حجم داخلي 30 درصد نسبت به Su-27 افزايش پيدا كرده بود. آيا اين همه نوآوري لازم بود؟ سيمونوف پاسخ ميدهد كه بلي. پيش نمونه آزمايشي Su-27UB به فرماندهي نيكولاي سادونيكوف پرواز آزمايشي را از مسكو تا اخوتسك به صورت رفت و برگشت انجام داد. هواپيماي او 16 ساعت در پرواز بود و در اين مدت 4 بار سوخگيري هوائي با تانكرهاي نيروي هوائي داشت، تمام سيستمها بدون كوچكترين مشكلي كار ميكردند اما چهره به رنگ خاكستري درآمده خلبان آن هنگام پائين آمدن از كاكپيت تنگ مركب خود گواه اين بود كه او بسيار خسته است. آنها به نظر نميرسيدند كه توانائي درگيري با دشمن را بعد از اين پرواز طولاني داشته باشند.



بخش مركزي داخلي جهت همسازي با حداكثر وزن 45 تن تقويت گرديد. چيزي در حدود 28 تن بيشتر نسبت به Su-27. ميخائيل سيمونف سرپرست پروژه Su-34: حداكثر وزن بارگيري شده Su-34 به رقم قابل توجه 45.1 تن بالغ ميشود كه قابل مقايسه با تانكهاي T-90S و T-80U است! قابلت مانور و قدرت خوفناك Su-34 نام ديگري به غير از تانك پرنده را به ذهن خطور نميدهد. Su-34 داراي حداكثر سرعت 1.8 ماخ ميباشد كه در حقيقت از Su-30 كمتر است. اين موضوع (شايد) حيرت انگيزي نيست زيرا Su-34 براي حمله به جنگنده هاي دشمن و ماموريتهاي بازدارندگي هوائي طراحي نشده است. در صنايع هوائي سرعت زياد و قيمت زياد همواره دست به دست ميشود. يك جنگنده با امكان سرعت زياد نياز به سوخت و تجهيزات اضافه دارد، از جمله تجهيزات سوختگيري هوائي. در نتيجه قيمت بيشتري را كارخانه سازنده و مشتري متحمل خواهند شد. Su-34 براي حمل مهمات زياد براي اهداف از قبل تعيين شده، نابودي دقيق اهداف و عمليات گريز موفقيت آميز و درامان ماندن از شكاريهاي رهگير دشمن طراحي گرديده. 2 دستگاه موتور پرتوان AL-31FM1 ساخته شده توسط شركت معروف ساليوت با توان توليد كششي بالغ بر 13.5 تن قدرت بسيار مناسبي را به اين جنگنده نوظهور ميبخشند.همچنين از بنا به گفته يوري يليسيف، CEO شركت ساليوت، طول عمر و زمان سرويس دوره اي موتورها به ميزان قابل توجهي افزايش پيدا كرده است. در نتيجه Su-34 به اندازه كافي سريع است كه ماموريت خود را به انجام برساند. اين يك موفقيت قابل توجه براي هواپيماهائي در اين كلاس به حساب ميايد.


Su-34 مجهز به سيستم سوختگيري هوائي و سيستم كارامد و به كارگرفته شده در Su-24 به نام Sakhalin UPAZ-1A است كه امكان ايفاي نقش تانكر سوخت رسان را به جنگنده هاي ديگر فراهم ميسازد. بنا به اظهارات سيمونوف، يك هواپيماي جنگي در شرق دور روسيه گاها 7 روز طول ميكشد تا به تاجيكستان برسد! به خاطر اينكه فرودگاههاي بين راه بيشتر اوقات به خاطر شرايط بد جوي تعطيل ميشوند، سوخت به موقع تحويل نميشود و خلبانان زمان كافي براي استراحت ندارند، اما خدمه Su-34 هيچكدام از مشكلات نامبرده شده را ندارند.


ديگر امكانات Su-34 شامل رادار آفندي آرايه فازي multimode ، سيستم هدفيابي داخلي IRST/TV/laser نگاه به جلو، سيستم كنترل آتش و رادار هشدار دهنده انتهاي هواپيما و سيستم دفاعي داخلي jammer. طراحي رادار به عهده Leninetz و توسعه سيستمهاي الكترواپتيكي به عهده Ural و Geofyzika گذاشته شد. Su-27IB مجهز به سيستمهاي تسليحاتي ديجيتالي بسيار پيشرفته بود از جمله بكارگيري نمايشگرهاي شيشه اي در سطحي وسيع. اين گونه تقليد ، دو دهه قبل در F-111D هاي آمريكائي مشاهده شده بود. گستره وسيعي ازتسليحات شمال بمبهاي هدايت شونده و سقوط آزاد، راكتها و موشكهاي هوا به زمين و موشكهاي هدايت شونده هوا به هوا براي Su-34 پيش بيني شده از جمله: Kh-29 و S-25LD مشابه ماوريك، بمب هوشمند الكترواپتيكال KAB-500Kr ،‌ بمب هدايت ليزري KAB-500L ، بمب الكترواپتيكال/ ديتالينك KAB-1500TK مشابه GBU-15 ، موشكهاي دورايستاي Kh-59 مشابه AGM-142، موشكهاي ضد كشتي Kh-31 و Kh-35 و همچنين موشكهاي ضد رادار Kh-31R . غلافهاي راكت B-8M1 براي راكتهاي S-8 و غلافهاي راكت B-13L براي راكتهاي S-13 جهت ماموريتهاي پشتيباني نزديك استفاده ميشود. تسليحات دفاعي شامل توپ 30 ميليمتري GSh-301 ، موشكهاي هوا به هواي R-73 Archer WVR و موشكهاي هوا به هواي R-27 BVR ميباشد. Su-34 حداكثر توان حمل 8 تن مهمات را داراست و داراي 12 مقر حمل سلاح و تجهيزات ميباشد.

كاكپيت مجهز به نمايشگرهاي رنگي،‌خلبان فقط در مواقع اضطراري و درگيري هوائي ميتواند از ماسك استفاده كند و نه در طول پرواز.

همانگونه كه ذكر گرديد اولين پيش نمونه آزمايش با نام T-10V-1 در آوريل 1990 به پرواز درآمد و در طي ماههاي بعد به انجام تمرين سوختگيري هوائي دست زد . اين نمونه در سال 1992 براي اولين بار به معرض نمايش عمومي درآمد. دومين پيش نمونه آزمايشي با نام T-10V-2 در سال 1993 با به كارگيري بالهاي Su-35 همراه مقرهاي اضافه، مخازن سوخت داخلي وسيعتر و برامدگي انتهاي بدنه طويلتر و ارابه هاي دوگانه پشت سرهم ساخته شد. نمونه T-10V5 در اوايل سال 1994 پرواز كرد و به Su-34 تغيير نام داده شد. بازي با كلمات در جهت نشان دادن جانشيني براي Su-24. اين پيش نمونه آزمايش با رنگ استتار غير معمول سبز/ آبي و با نام \'Su-32FN\' در نمايشگاه هوائي 1995 پاريس با ماموريت جنگنده ضربتي و گشت دريائي به نمايش درآمد (F= Fighter , N= Navy). دو فروند Su-34 ديگر در سالهاي 1996 و 97 توليد شدند و در نمايشگاه هوائي 1997 پاريس با مجددا نام \'Su-32FN\' به نمايش درآمدند. در نمايشگاه هوائي ماكس 1999 نام اين جنگنده ها به Su-34MF تغيير پيدا كرد (MF for MnogoFunksionalniy, multi-function).

به دليل شباهت زياد قسمت دماغه Su-34 با پلاتي پوس، كه به نوعي يادآور SR-71 ميباشد نام Platypus بر روي آن گذاشته شد در حاليكه ناتو نام Fullback را برگزيده بود. درحاليكه Su-32FN و Su-32MF/34 اساسا از لحاظ بدنه برگرفته از T-10V-5 ميباشند اما بنا به گزارش برخي منابع تفاوتهاي زيادي در نوع ماموريتها و آوينيك دارند و بايد به طور جداگانه مورد بررسي قرار گيرند.


در يك مقايسه بين بدنه Su-32/34 با رقباي غربي،‌ Su-32/34 با 12 تن سوخت داخلي بين Boeing F-15E و F-111 از لحاظ شعاع رزمي و ميزان مهمات بارگيري شده قرار ميگيرد، همچنين ميزان چالاكي آن از F-15E كمتر اما از F-111 بيشتر و حداكثر سرعت آن از هر دو نمونه آمريكائي كمتر است اما مشابه هر دو نمونه آمريكائي داراي قابليتهاي فراوان جهت نفوذ در ارتفاع پست به مناطق حساس دشمن ( توسط رادار تعقيب عوارض زميني TFR) ميباشد. بر خلاف F-15E با غلاف LANTIRN TFR و F-111 با سيستم APQ-171 TFR، جنگنده Su-32/34 از يك رادار آرايه فازي با قابليت TFR استفاده ميبرد كه اين ايده اولين بار فقط در رادار فازي APQ-164 در B-1B بكار گرفته شده بود. ماموريتهاي اصلي جنگنده چند منظوره Su-32MF/Su-34 نفوذ به عمق مراكز حساس دشمن (در فواصل دور) و بمباران دقيق اهداف ، ايفاي نقش بازدارندگي در ميدان نبرد، پشتيباني نزديك هوائي است كه در حال حاضر اين ماموريتها را براي روسيه Su-24 و F-15E براي آمريكا و F-111براي استراليا انجام ميدهند. سيمونف در اين باره ميگويد: Su-34 قادر است با موشكهاي هدف ياب زير صوت و مافوق صوت و بمبهاي هدايت شونده، اهداف مستحكم و به خوبي استتار شده را تا فواصل 250 كيلومتر نابود سازد. كارخانه سازنده Su-34 مدعي شده است كه Su-34 براي پيروزي در درگيريهاي هوائي با F-15, F/A-18 ، Eurofighter Typhoon طراحي شده است، به نظر ميرسد روسها در حال برطرف كردن ضعف بزرگ جنگنده هاي ضربتي خود كه همانا نداشتن توان كافي و درماندن در نبردهاي هوائي است ميباشند ( Su-7/17/24، Mig-27). روسها ادعا ميكنند كه رادار آرايه فازي Leninets V-004 آنها بسيار مشابه با رادار APQ-164 است و توان توليد 15 را داراست. همچنين Su-34 در برامدگي طويل انتهائي بدنه خود مجهز به رادار ديد- عقب V005 ميباشد كه فضاي پشت سر هواپيما را بو خوبي پوشش ميدهد.

بنا به گفته روسها. برد رادار Su-34 براي اهداف بزرگ سطحي بين 200 تا 250 كيلومتر، امكانات نقشه برداري زميني 150 كيلومتر،‌براي اهداف هوائي 90 كيلومتر است. سيستم ناوبري داخلي بوسيله يك دريافت كننده GNSS (گلوناس) همراهي ميشود. Su-32/34 مجهز به يك پنل عايق بزرگ مدور در بالاي بدنه خود ميباشد كه فقط از نظر مكان و ابعاد ميتواند يك آنتن ارتباطات ماهواره اي باشد است. Su-34 مجهز به سيستم ايمني فعال با عناصر هوشمند مصنوعي است. اين سيستم هواپيما را قادر ميسازد تا هر مانوري را در نبردهاي هوائي مديريت كند و بر بالاي \'نوك درختان\' و يا در ارتفاع پست با حداكثر سرعت 1400 كيلومتر بر ساعت پرواز نمايد. Su-34 همچنين قادر به پرواز در حالت TERCOM ( عبور از موانع غير مترقبه و از ميان مناطق پدافند ضدهوائي دشمن ميباشد). واحد آويونيك مشتمل بر كامپيوترهاي پيشرفته، بردهاي حافظه، نمايش دهنده هاي چند منظوره رنگياست. datalink ديجيتالي به كار گرفته شده قادر به به هنگام سازي مختصات اهداف در هنگام پرواز و يا توسط هواپيما- به هواپيما ميباشد. ميتوان مختصات و كليه برنامه هاي لازم براي يك عمليات را از لحظه پرواز تا فرود به 2 دستگاه كامپيوتر مركزي بارگيري نمود. هواپيما به طور اتوماتيك در هر مختصات بارگيري شده يا زمان وارد اوردن ضربه به طور اتوماتيك سوئيچ ميشودو عمل مينمايد در نتيجه خلبان نيتواند دستانش آزاد باشد و يا خود را درگير ديگر مراحل عمليات نمايد. خلبان در سمت چپ و ناوبر/ اپراتور تسليحات در سمت راست مينشينند.

Datalink توسط فرمان هواپيما، ايستگاه زميني، كشتي هدايت ميشود و در صورتيكه ديد كم باشد با ارتباط ماهواره اي منطقه پوشش افزايش پيدا ميكند.

سيستم هاي محافظتي شامل يك دريافت كننده هشدار راداري، بسيار شبيه به دريافت كننده ديجيتال SPO-32 / L150 Pastel كه در Su-27/30 بكار رفته،‌ سيستم هدشدار دهنده نزديك شدن موشك، غلاف KNIRTI SPS-171 / L005S Sorbtsiya-S جمر دفاعي باند H/I (بر طبق گزارشات) مستقر در نوك بالها است. اين سيستم نمونه تكامل يافته اي از jammer توسعه داده شده براي Backfire C است. برخلاف بيشتر غلافهاي jamming غربي، اين مدل به صورت دوگانه و نگاه به جلو و عقب براي حداكثر تاثيرگذاري jamming طراحي گرديده است. Su-32MF/34به خاط ميزان سوخت بيشتر، آويونيك بسيار پيشرفته، قابليتهاي تحسين برانگيز رادار تعقيب عوارض زميني، راحتي بيشتر خدمه پرواز و ميزان مهمات بيشتر قابليت نفوذ و ضربه زدن به اهداف دشمن را ميتواند بهتر از Su-30MKI و Su-30MKK/MK2 به انجام برساند. Su-34 با مخازن سوخت استاندارد ميتواند تا 3000 كيلومتر و با مخازن سوخت كمكي تا 4000 كيلومتر را طي كند. متخصصين روسي آناليز تمام نبردهاي كوچك، درگيريهاي هوائي Supersonic، سيستمهاي ECM، جستجوهاي راداري و حرارتي و تركيب شده با موشكها را انجام داده اند. درسهاي گرفته شده از علل سقوط هاي هوائي نشاندهنده اين است سيستمهاي حفاظتي خدمه Su-34 ، چهارصد درصد موثرتر از ديگر هواپيماهاي جنگي مشابه هستند! اين جنگنده براي خدمت در 30 تا 40 سال آينده به تازگي وارد نيروي هوائي روسيه شده و بنا به گفته منابع روسي Su-34 در آينده به هيچ كشوري صادر نميشود.

مشخصات :

تعداد خدمه: 2


طول: 23.34 متر

فاصله دو نوك بال: 14.7 متر

ارتفاع: 6.09 متر


حداكثر مهمات قابل حمل: 8000 كيلوگرم


حداكثر سرعت در سطح دريا: 1,400 كيلومتر بر ساعت (بدون مهمات)


حداكثر سرعت در ارتفاع بالا: 1,900 كيلومتر بر ساعت (بدون مهمات)


سقف پرواز: 15000 متر (بدون مهمات و بار اضافه)


شعاع عملياتي: 100 كيلومتر


حداكثر برد (بدون سوخت گيري هوائي): 4000 كيلومتر

حداكثر زمان پرواز (بسته به خلبان): 10 ساعت


حد شتاب G (عملياتي): 9


نسبت كشش به وزن: 0.68

منبع

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

سوخو-34 (با نام فول بک در ناتو) جت جنگنده بمب افکن دوسرنشینه و دوموتوره ساخت روسیه است . سوخو-۳۴ برای تکمیل و جایگزینی جنگنده ضربتی سوخو-۲۴ در نیروی هوایی روسیه ساخته شده‌است. تولید این هواپیما از سال ۲۰۰۶ آغاز شده و در سال ۲۰۱۴ به طور رسمی وارد ارتش روسیه شد. هزینهٔ تولید هر فروند از این جنگنده-بمب‌افکن حدود ۳۶ میلیون دلار اعلام شده و تاکنون به هیچ کشوری صادر نشده‌است.

سوخو-۳۴ برای رخنهٔ مافوق صوت و ارتفاع بالا به فضای هوایی دشمن طراحی شده و قادر به حمل هشت تن انواع موشک و بمب و شلیک از فاصله ۲۵۰ کیلومتری است. این جنگنده به یک کابین زرهپوش و پادکارهای پیشرفته مجهز شده و قادر است ضربات ترکش‌های موشک و برخورد مستقیم سلاح‌های کالیبر پائین را تحمل کند. شعاع عملیاتی سوخو-۳۴ با استفاده از تانکرهای سوخت اضافی ۱۵۰۰ کیلومتر است که با سوخت‌گیری هوایی می‌توان آن را ارتقا داد. وزن برخاست این هواپیما ۴۵.۱ تن است و از یک سیستم هدف‌گیری دیجیتال بهره می‌برد که دقت شلیک آن را در هرنوع شرایط جوی به چند متر محدود کرده‌است. حداکثر سرعت سوخو-۳۴ حدود ۱.۸ ماخ است و نیروی محرکه خود را از دو موتور توربوفن سالیوت AL-31FM1 می‌گیرد. این موتورها برای هزار ساعت پرواز قبل از انجام تعمیر طراحی شده‌اند. مشخصات نقش : جنگنده بمب افکنسازنده : سوخواولین پرواز : 13 آوریل 1990معرفی : 21 دسامبر 2009شمارگان تولید شده : 20فروندهزینه هر فروند : 36 میلیون دلار آمریکاطراحی و توسعه : از سوخو SU - 27ویژگی های عمومی خدمه : 2طول : 23.34 مترطول بال : 14.7 مترارتفاع : 6.09 متروزن با بار : 39000 کیلوگرمتوانایی حمل تسلیحات : 8،000 کیلوگرمحداکثر وزن برخاست : 45100 کیلوگرمموتورها : 2 موتور Lyulka AL-31FM1 توربوفن، هر یک به قدرت 13500 kfg،به همراه پس سوز حداکثر سرعت ارتفاع بالا : 1.8 ماخپائین‌ترین ارتفاع : ماخ 1.2برد عملیاتی : 1100 کیلومتربرد گشت زنی : 4،000 کیلومترسقف پرواز : 15،000 مترجنگ افزار اسلحه : 1 ×توپ 30 میلیمتری GSH - 30 - 1جایگاهای حمل سلاح : 12 × بال و بدنه با ظرفیت 8000 کیلوگرممقررات حمل ترکیبی :از موشک R - 27 موشک های هوا به هوا R - 73 موشک های هوا به هوا R - 77 های هوا به هوا موشک موشک Kh - 29L / T موشک Kh-25MT/ML/MP موشک Kh - 59 موشک Kh - 58 موشک Kh - 31P موشک Kh - 35 موشک Kh - 65S یا موشک Kh - SD موشک های ضدکشتی Moskit یا P - 800 Oniks بمب KAB - 500L و یا KAB - 500KR بمب هدایت شونده KAB-1500L/KR بمب های هدایت شونده FAB - 250 ، FAB - 500 ، FAB - 1500 پد راکت های S - 8 ، S - 13 ، S - 25 سایر مخازن سوخت ، غلاف شناسایی و EW ، بمب های هسته ای را هدف قرار دهند. در حملات روز اول و دوم اکتبر استفاده از سوخو-۳۴ گزارش شد. سوخو-۳۴ها در این حملات در ارتفاع بالای ۵ هزار متر حملات خود را انجام می‌دند تا از موشک‌های دوش‌پرتاب دشمن در امان باشند. **تانک پرنده میخائیل سیمونوف طراح اصلی سوخو-۳۴ معتقد است که این جنگنده تنومند، مانورپذیر و زرهپوش به یک تانک پرنده شباهت دارد. کابین جادار و زرهپوش خلبان با یک قفس فولادی به ضخامت ۱۷ میلی‌متر در مقابل ترکش‌ها و گلوله‌ها محافظت می‌شود.

این هواپیما اولین پرواز خود را در سال ۱۹۹۰ با نام سوخو-۲۷ آی‌بی انجام داد. این پرواز آزمایشی از مسکو تا دریای اختسک ادامه یافت. هواپیما ۱۶ ساعت را در آسمان گذراند و چهار بار سوخت‌گیری هوایی کرد. در آن زمان هواپیما هیچ مشکلی در پرواز نداشت اما خستگی بسیار زیاد دو خلبان بعد از پرواز نشان می‌داد که آن‌ها نخواهند توانست بعد از چنین پرواز فرسایشی، بازدهی مناسبی داشته باشند. از این رو کابین خلبان اصلاح شده و به گونه‌ای طراحی شد که خلبان و ناوبر هواپیما به راحتی در کنار یکدیگر قرار بگیرند و بتوانند بایستند، حرکات کششی عضلانی انجام بدهند یا حتی در راهرو چرت بزنند و یا غذا بخورند. همچنین بدنه سوخو-۳۴ به گونه‌ای طراحی شده تا سطح مقطع راداری کوچکی داشته باشد و به گفته سیمونوف آشکارگی راداری آن در حد یک موشک کروز مافوق صوت است. تفاوت دیگر سوخو-۳۴ با سوخو-۲۷ در کابین خلبان شیشه‌ای با نمایشگرهای سی‌آر‌تی رنگی با عملکرد چند گونه این نمایشگرهاست. کاربرد عملیاتی سوخو-۳۴ اولین تجربه جنگی خود را در جنگ داخلی سوریه به دست آورد. در سپتامبر ۲۰۱۵ شش فروند از این هواپیما به فرودگاه لاذقیه منتقل شده تا تروریست‌های موجود در سوریه را هدف قرار دهد.در حملات روز او و دوم اکتبر استفاده از سوخو-۳۴ گزارش شد. سوخو-۳۴ها در این حملات در ارتفاع بالای ۵ هزار متر حملات خود را انجام می‌دند تا از موشک‌های دوش‌پرتاب دشمن در امان باشند. **تاریخچه‌ی پدید آمدن سوخو در خلال آخرین سالهای جنگ سرد، نیروی هوائی شوروی ترکیبی از جنگنده های بازدارنده و ضربتی را به خدمت گرفت که میتوان به Sukhoi Su-24 Fencer نمونه ساخت شوروی و کوچکترF-111 و تکمیل شده Su-17 Fitter که خود برگرفته از Su-7بود، MiG-23BM و MiG-27 که هردو نمونه برگرفته از MiG-23 بودند اشاره کرد. دکترین شوروی در خلال این سالها به شدت توسط جنگنده های پرشمار جدید و نوپای آمریکا و ناتو خصوصا توسط اسکادرانهای F-15 و F-16 به چالش کشیده شده بود . فقط در صورتیکه جنگنده های خط مقدم شوروی از قبیل MiG-29 و Su-27 پیروز نبردهای هوائی می‌شدند این امکان به جنگنده های ضربتی با مانور کمتر مانند Su-24 Su-17 MiG-23BM و MiG-27 داده میشد تا سالم از مهلکه عبور کرده و به اهداف خود حمله کنند. این خود دلیل آشکاری بود برای طراحان شوروی تا به فکر جایگزینی جنگنده های ضربتی خود با نسل جدیدی که قابلیت بقاء و توان عبور در هنگام رویاروئی نزدیک با F-16 و به ویژه با F-15 را داشته باشند بیفتند.

طراحان شوروی از ایده به کارگرفته شده در طراحی کاکپیت Su-24 به صورت صندلیهای Side by Side بسیار راضی بودند. آنها معتقد بودند که اینگونه طراحی، فشار کاری زیادی را که در ماموریتهای طولانی مدت ضربتی به خلبانان وارد می‌شود را کاهش داده و باعث افزایش پایداری و کارائی در نقشهای ضربتی میگردد. ایده طراحی Su-27IB به عنوان جایگزینی برای Su-24 در سال ۱۹۸۳ پدیدار گشت و تغییرات در نظرگرفته شده شامل: کاکپیت side-by-side با محیط (به طور محسوس) بزرگتر و بیشتر شبیه به یک بمب افکن بزرگتر، تغییر شکل و طراحی مجدد در قسمت جلوئی بدنه هواپیما و بزرگ تر شدن این قسمت بود. هدف اساسی از طراحی جدید، فراهم آوردن ارگونومیک بهتر برای پروازهای طولانی، پایداری و دوام بالا، فراهم آوری امکانات رفاهی بیشتر برای خدمه پرواز ازقبیل: دستشوئی،آشپزخانه کوچک جهت فراهم ساختن غذای گرم،مکانی جهت استراحت خلبانان و صرفه جوئی در به کارگیری از سیستم‌های نمایشگر پروازی در دو کابین مجزا (به صورت پشت سر هم) و در نتیجه پائین آوردن هزینه تولید بود. خدمه پرواز به راحتی می‌توانند برای رفع خستگی در کاکپیت بایستند، خستگی عضلات خود را رفع کنند، در فضای وسیع کاکپیت دراز کشیده و استراحت کنند و در صورت نیاز از آشپزخانه جهت گرم کردن غذا استفاده کنند. همچنین برای رفاه بیشتر خلبانان در پروازهای طولانی دستشوئی در کاکپیت نصب گردیده است. از نکات جالب توجه در طراحی جدید، به کارگیری کابین (به طور کامل) تحت فشار بود که این امر باعث عدم به کارگیری ماسک در حین پرواز توسط خدمه میشد ( مگر در شرایط اضطراری و مانورها). درست مشابه با Su-25 Frogfoot ، کاکپیت Su-34 مجهز به پوشش حفاظتی با ضخامت ۱۷ میلیمتر است تا خدمه پروازی و سیستمهای آویونیک را در برابر ترکش موشکها و گلوله ها محافظت نماید. دسترسی خدمه به کابین به راحتی از طریق یک نردبان مستقر در چرخ جلوئی امکان پذیر و صندلی خدمه از نوع K-36DM با امکان عمل در شرایط صفر-صفر بود. همچنین سطوح آیرودینامیکی تثبیت کننده پرواز نیز از زیر بدنه حذف گردیدند. اولین پیش نمونه آزمایشی با نام T-10V-1 و با ماموریت ضربه زدن به عمق اهداف دشمن اولین پرواز خود را در ۱۳ April 1990 به انجام رساند.

جنگنده جدید بسیاری از دیگر قسمتهای بدنه اش با خانواده بزرگ زیر مجموعه Su-27 یکسان بود. از جمله بال، دم و موتورها. حجم داخلی ۳۰ درصد نسبت به Su-27 افزایش پیدا کرده بود. آیا این همه نوآوری لازم بود؟ سیمونوف پاسخ میدهد که بلی. پیش نمونه آزمایشی Su-27UB به فرماندهی نیکولای سادونیکوف پرواز آزمایشی را از مسکو تا اخوتسک به صورت رفت و برگشت انجام داد. هواپیمای او ۱۶ ساعت در پرواز بود و در این مدت ۴ بار سوخگیری هوائی با تانکرهای نیروی هوائی داشت، تمام سیستمها بدون کوچکترین مشکلی کار میکردند اما چهره به رنگ خاکستری درآمده خلبان آن هنگام پائین آمدن از کاکپیت تنگ مرکب خود گواه این بود که او بسیار خسته است. آنها نمی‌توانستند که توانائی درگیری با دشمن را بعد از این پرواز طولانی داشته باشند. بخش مرکزی داخلی جهت همسازی با حداکثر وزن ۴۵ تن تقویت گردید. چیزی در حدود ۲۸ تن بیشتر نسبت به Su-27.

میخائیل سیمونف سرپرست پروژه Su-34: حداکثر وزن بارگیری شده Su-34 به رقم قابل توجه ۴۵٫۱ تن بالغ میشود که قابل مقایسه با تانکهای T-90S و T-80U است! قابلت مانور و قدرت خوفناک Su-34 نام دیگری به غیر از تانک پرنده را به ذهن خطور نمیدهد. Su-34 دارای حداکثر سرعت ۱٫۸ ماخ میباشد که در حقیقت از Su-30 کمتر است. این موضوع (شاید) حیرت انگیزی نیست زیرا Su-34 برای حمله به جنگنده های دشمن و ماموریتهای بازدارندگی هوائی طراحی نشده است. در صنایع هوائی سرعت زیاد و قیمت زیاد همواره دست به دست می‌شود. یک جنگنده با امکان سرعت زیاد نیاز به سوخت و تجهیزات اضافه دارد، از جمله تجهیزات سوختگیری هوائی. در نتیجه قیمت بیشتری را کارخانه سازنده و مشتری متحمل خواهند شد. Su-34 برای حمل مهمات زیاد برای اهداف از قبل تعیین شده، نابودی دقیق اهداف و عملیات گریز موفقیت آمیز و درامان ماندن از شکاریهای رهگیر دشمن طراحی گردیده است. ۲ دستگاه موتور پرتوان AL-31FM1 ساخته شده توسط شرکت معروف سالیوت با توان تولید کششی بالغ بر ۱۳٫۵ تن قدرت بسیار مناسبی را به این جنگنده نوظهور می‌بخشند.همچنین ، طول عمر و زمان سرویس دوره ای موتورها به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کرده است. در نتیجه Su-34 به اندازه کافی سریع است که ماموریت خود را به انجام برساند. این یک موفقیت قابل توجه برای هواپیماهائی در این کلاس به حساب می‌آید.

Su-34 مجهز به سیستم سوختگیری هوائی و سیستم کارآمد و به کارگرفته شده در Su-24 به نام Sakhalin UPAZ-1A است که امکان ایفای نقش تانکر سوخت رسان را به جنگنده های دیگر فراهم می‌سازد. بنا به اظهارات سیمونوف، یک هواپیمای جنگی در شرق دور روسیه گاها ۷ روز طول می‌کشد تا به تاجیکستان برسد! به خاطر اینکه فرودگاههای بین راه بیشتر اوقات به خاطر شرایط بد جوی تعطیل میشوند، سوخت به موقع تحویل نمیشود و خلبانان زمان کافی برای استراحت ندارند، اما خدمه Su-34 هیچکدام از مشکلات نامبرده شده را ندارند. **ویژگی‌های سوخو-34 از دیگر امکانات Su-34 رادار آفندی، آرایه فازی multimode ، سیستم هدف‌یابی داخلی IRST/TV/laser نگاه به جلو، سیستم کنترل آتش و رادار هشدار دهنده انتهای هواپیما و سیستم دفاعی داخلی jammer است. طراحی رادار به عهده Leninetz و توسعه سیستم‌های الکترواپتیکی به عهده Ural و Geofyzika گذاشته شد. Su-27IB مجهز به سیستم‌های تسلیحاتی دیجیتالی بسیار پیشرفته بود، از جمله به‌کارگیری نمایشگرهای شیشه ای در سطحی وسیع. این گونه تقلید ، دو دهه قبل در F-111D های آمریکائی مشاهده شده بود.

**تسلیحات سوخو-34 گستره وسیعی از تسلیحات بمب‌های هدایت شونده و سقوط آزاد، راکت‌ها و موشک‌های هوا به زمین و موشکهای هدایت شونده هوا به هوا برای Su-34 پیش بینی شده است از جمله: Kh-29 و S-25LD مشابه ماوریک، بمب هوشمند الکترواپتیکال KAB-500Kr ، بمب هدایت لیزری KAB-500L ، بمب الکترواپتیکال/ دیتالینک KAB-1500TK مشابه GBU-15 ، موشکهای دورایستای Kh-59 مشابه AGM-142، موشکهای ضد کشتی Kh-31 و Kh-35 و همچنین موشکهای ضد رادار Kh-31R . غلافهای راکت B-8M1 برای راکتهای S-8 و غلافهای راکت B-13L برای راکتهای S-13 جهت ماموریتهای پشتیبانی نزدیک استفاده می‌شود. تسلیحات دفاعی شامل توپ ۳۰ میلیمتری GSh-301 ، موشکهای هوا به هوای R-73 Archer WVR و موشکهای هوا به هوای R-27 BVR میباشد. Su-34 حداکثر توان حمل ۸ تن مهمات را داراست و دارای ۱۲ مقر حمل سلاح و تجهیزات میباشد.

**چرا لقب سوخو-34 تانک پرنده است؟ همانگونه که ذکر گردید اولین پیش نمونه آزمایش با نام T-10V-1 در آوریل ۱۹۹۰ به پرواز درآمد و در طی ماههای بعد به انجام تمرین سوختگیری هوائی دست زد . این نمونه در سال ۱۹۹۲ برای اولین بار به معرض نمایش عمومی درآمد. دومین پیش نمونه آزمایشی با نام T-10V-2 در سال ۱۹۹۳ با به کارگیری بالهای Su-35 همراه مقرهای اضافه، مخازن سوخت داخلی وسیع‌تر و برآمدگی انتهای بدنه طویل‌تر و ارابه های دوگانه پشت سرهم ساخته شد. نمونه T-10V5 در اوایل سال ۱۹۹۴ پرواز کرد و به Su-34 تغییر نام داده شد. این پیش نمونه آزمایش با رنگ استتار غیر معمول سبز/ آبی و با نام ‘Su-32FN’ در نمایشگاه هوائی ۱۹۹۵ پاریس با ماموریت جنگنده ضربتی و گشت دریائی به نمایش درآمد (F= Fighter N= Navy). دو فروند Su-34 دیگر در سالهای ۱۹۹۶ و ۹۷ تولید شدند و در نمایشگاه هوائی ۱۹۹۷ پاریس با مجددا نام ‘Su-32FN’ به نمایش درآمدند. در نمایشگاه هوائی ماکس ۱۹۹۹ نام این جنگنده ها به Su-34MF تغییر پیدا کرد (MF for MnogoFunksionalniy multi-function). به دلیل شباهت زیاد قسمت دماغه Su-34 با پلاتی پوس، که به نوعی یادآور SR-71 میباشد نام Platypus بر روی آن گذاشته شد در حالیکه ناتو نام Fullback را برگزیده بود. درحالیکه Su-32FN و Su-32MF/34 اساسا از لحاظ بدنه برگرفته از T-10V-5 میباشند اما بنا به گزارش برخی منابع تفاوتهای زیادی در نوع ماموریتها و آوینیک دارند و باید به طور جداگانه مورد بررسی قرار گیرند.

**قیاس سوخو-34 با رقبا در یک مقایسه بین بدنه Su-32/34 با رقبای غربی، Su-32/34 با ۱۲ تن سوخت داخلی بین Boeing F-15E و F-111 از لحاظ شعاع رزمی و میزان مهمات بارگیری شده قرار می‌گیرد، همچنین میزان چالاکی آن از F-15E کمتر اما از F-111 بیشتر و حداکثر سرعت آن از هر دو نمونه آمریکائی کمتر است، اما مشابه هر دو نمونه آمریکائی دارای قابلیتهای فراوان جهت نفوذ در ارتفاع پست به مناطق حساس دشمن ( توسط رادار تعقیب عوارض زمینی TFR) می‌باشد. بر خلاف F-15E با غلاف LANTIRN TFR و F-111 با سیستم APQ-171 TFR، جنگنده Su-32/34 از یک رادار آرایه فازی با قابلیت TFR استفاده میبرد که این ایده اولین بار فقط در رادار فازی APQ-164 در B-1B بکار گرفته شده بود.

**ماموریت سوخو-34 ماموریتهای اصلی جنگنده چند منظوره Su-32MF/Su-34 نفوذ به عمق مراکز حساس دشمن (در فواصل دور) و بمباران دقیق اهداف ، ایفای نقش بازدارندگی در میدان نبرد، پشتیبانی نزدیک هوائی است که در حال حاضر این ماموریتها را برای روسیه Su-24 و F-15E برای آمریکا و F-111برای استرالیا انجام میدهند. سیمونف در این باره میگوید: Su-34 قادر است با موشکهای هدف یاب زیر صوت و مافوق صوت و بمب‌های هدایت شونده، اهداف مستحکم و به خوبی استتار شده را تا فواصل ۲۵۰ کیلومتر نابود سازد. کارخانه سازنده Su-34 مدعی شده است که Su-34 برای پیروزی در درگیری‌های هوائی با F-15 F/A-18 طراحی شده است، به نظر می‌رسد روس‌ها در حال برطرف کردن ضعف بزرگ جنگنده های ضربتی خود که همانا نداشتن توان کافی و درماندن در نبردهای هوائی است می‌باشند. روس‌ها ادعا می‌کنند که رادار آرایه فازی Leninets V-004 آنها بسیار مشابه با رادار APQ-164 است.

همچنین Su-34 در برامدگی طویل انتهائی بدنه خود مجهز به رادار دید- عقب V005 میباشد که فضای پشت سر هواپیما را بو خوبی پوشش میدهد. بنا به گفته روسها. برد رادار Su-34 برای اهداف بزرگ سطحی بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ کیلومتر، امکانات نقشه برداری زمینی ۱۵۰ کیلومتر،برای اهداف هوائی ۹۰ کیلومتر است. سیستم ناوبری داخلی به‌وسیله یک دریافت کننده GNSS (گلوناس) همراهی میشود. Su-32/34 مجهز به یک پنل عایق بزرگ مدور در بالای بدنه خود می‌باشد که فقط از نظر مکان و ابعاد می‌تواند یک آنتن ارتباطات ماهواره ای باشد است. Su-34 مجهز به سیستم ایمنی فعال با عناصر هوشمند مصنوعی است. این سیستم، هواپیما را قادر می‌سازد تا هر مانوری را در نبردهای هوائی مدیریت کند و بر بالای ‘نوک درختان’ و یا در ارتفاع پست با حداکثر سرعت ۱۴۰۰ کیلومتر بر ساعت پرواز نماید. Su-34 همچنین قادر به پرواز در حالت TERCOM ( عبور از موانع غیر مترقبه و از میان مناطق پدافند ضدهوائی دشمن میباشد). واحد آویونیک مشتمل بر کامپیوترهای پیشرفته، بردهای حافظه، نمایش دهنده های چند منظوره رنگیاست. datalink دیجیتالی به کار گرفته شده قادر به به هنگام سازی مختصات اهداف در هنگام پرواز و یا توسط هواپیما- به هواپیما میباشد. میتوان مختصات و کلیه برنامه های لازم برای یک عملیات را از لحظه پرواز تا فرود به ۲ دستگاه کامپیوتر مرکزی بارگیری نمود.

هواپیما به طور اتوماتیک در هر مختصات بارگیری شده یا زمان وارد اوردن ضربه به طور اتوماتیک سوئیچ می‌شود و عمل می‌نماید در نتیجه خلبان نمی‌تواند دستانش آزاد باشد و یا خود را درگیر دیگر مراحل عملیات نماید. خلبان در سمت چپ و ناوبر اپراتور تسلیحات در سمت راست می‌نشینند. Datalink توسط فرمان هواپیما، ایستگاه زمینی، کشتی هدایت میشود و در صورتی که دید کم باشد، با ارتباط ماهواره‌ای منطقه پوشش افزایش پیدا می‌کند. سیستم‌های محافظتی شامل یک دریافت کننده هشدار راداری، بسیار شبیه به دریافت کننده دیجیتال SPO-32 / L150 Pastel که در Su-27/30 بکار رفته، سیستم هشدار دهنده نزدیک شدن موشک، غلاف KNIRTI SPS-171 / L005S Sorbtsiya-S جمر دفاعی باند H/I که مستقر در نوک بالها است. این سیستم نمونه تکامل یافته ای از jammer توسعه داده شده برای Backfire C است. برخلاف بیشتر غلافهای jamming غربی، این مدل به صورت دوگانه و نگاه به جلو و عقب برای حداکثر تاثیرگذاری jamming طراحی گردیده است. Su-32MF/34به خاطر میزان سوخت بیشتر، آویونیک بسیار پیشرفته، قابلیت‌های تحسین برانگیز رادار تعقیب عوارض زمینی، راحتی بیشتر خدمه پرواز و میزان مهمات بیشتر قابلیت نفوذ و ضربه زدن به اهداف دشمن را می‌تواند بهتر از Su-30MKI و Su-30MKK/MK2 به انجام برساند. Su-34 با مخازن سوخت استاندارد می‌تواند تا ۳۰۰۰ کیلومتر و با مخازن سوخت کمکی تا ۴۰۰۰ کیلومتر را طی کند. متخصصین روسی آنالیز تمام نبردهای کوچک، درگیری‌های هوائی Supersonic، سیستمهای ECM، جستجوهای راداری و حرارتی و ترکیب شده با موشکها را انجام داده اند. درسهای گرفته شده از علل سقوط های هوائی نشان‌دهنده این است سیستمهای حفاظتی خدمه Su-34 ، چهارصد درصد موثرتر از دیگر هواپیماهای جنگی مشابه هستند. این جنگنده برای خدمت در ۳۰ تا ۴۰ سال آینده به تازگی وارد نیروی هوائی روسیه شده و بنا به گفته منابع روسی Su-34 در آینده به هیچ کشوری صادر نمی‌شود.

**تانک پرنده بلای جان داعش این بار داعش در مخمصه بدی گرفتار شده است که رهایی از آن بسان یک رویا می‌ماند. روسیه، سوریه نیست که بتوان به راحتی با آن مقابله کرد. حال طرف حساب داعش و هم‌پیمانانش سوخوی روس است که از سه شب پیش خواب را بر چشم آنها حرام کرده است. سوخوهای روس به کابوس شب‌های تروریست‌های داعش تبدیل شده‌اند.سوخوهای روس حداقل 4ماه جماعت اهل داعش را بمباران خواهند کرد.