سنگ شناسی

[فاطمه قطب تحریری]

نُواکولیت


بومیان آمریکایی و مهاجران اروپایی این سنگ را به دلایل گوناگون ارج می نهادند.


نُواکولیت چیست؟


نُواکولیت (Novaculite : ساوسنگ یا فسانسنگ) :

سنگی سیلیسی، ریزدانه، سخت و چگال است که با شکستی صدفی می شکند. این سنگ از رسوبات نهشته شده در محیط های دریایی شکل می گیرد یعنی جاهایی که ارگانیسم هایی مانند دیاتوم ها ( جلبکی تک یاخته ای که صدفی سخت متشکل از دی اکسید سیلیکون را از خود ترشح می نماید) در آب فراوانند.هنگامیکه دیاتوم ها می میرند پوسته دی اکسید سیلیسی آنها به کف دریا می ریزد. در برخی مکان ها این پوسته های دیاتومی، عمده رسوبات کف دریا می باشند.

نمونه ای از نواکولیت که ساختار ریزدانه و شکستگی صدفی را نشان می دهد. بزرگی این نمونه در حدود 7.5 سانتیمتر می باشد.

طی دیاژنز (تغییرشکل از رسوب به سنگ) دی اکسید سیلیسم پوسته دیاتوم به کلسدونی (دی اکسید سیلیسیم ریزبلورین) تغییرشکل می یابد. در این زمان، سنگ یک "چرت" است. چنانچه دیاژنز بیشتر و دگرگونی درجه پائین سبب تبلورمجدد کلسدونی به دانه های کوارتز ریزدانه گردد، چرت به نواکولیت تغییرشکل می یابد.

دوتفاوت عمده چرت و نواکولیت عبارتند از 1- چرت عمدتاً از کلسدونی تشکیل یافته است در حالیکه نواکولیت عمدتاً از ریزبلورهای کوارتز تشکیل شده است 2- چرت سنگی رسوبی است درحالیکه نواکولیت چرتی است که دگرسانی دیاژنتیک (diagenetic alteration) درجه بالاتر و متامورفیسم درجه پائین تری را تجربه نموده است.